Responsium ad obiectiones aduersus concordiam liberi arbitrii cum diuina praescientia, prouidentia, ac praedestinatione, ... Liber quintus, & Sextus. Auctore F. Didaco Aluarez Metinensi, ..

261쪽

inducente formam contrariam . Ergo immisibile est, quod calor dispones, Rimo materiam ad formam ignis, calor, qui einctiue procedit a formarim , situ duo calores numero differentes ins ergo unus num et , idem caloriqui in genere cauta materialis Arari potitiuae est prior ordine naturiae, quam forma ignis in genere vero causae essi lentis, vel formalis est potierior pia forma. quae in reisducitur. Idem ergo proportionabilis ter dicendum est de ultima dispositione ad gratiam habitualem,& de ipsa gratia quae infunditur quod nimirueotritio illa in genere causae materialis est prior, quam gratia iustificans,led in genere cauis emcientis,uelio malis gratia ipsa est prior secundum ordinem naturae , quamuis simul sint in eodem instanti temporis. Haec autem omnia patebunt amplius ex solutionibus argu

mentorum.

AD primum argumentu respondetur, quod in diuerso x XIL

genere causae utraq; causalis vera est . Si enim illa causalis importet genus causae materialis, dispositit is, illa propositio est vera: Quia peccator est contritus infunditur illi gratia habitualis,in charitas . Si vero im ii 'lportet genus cause formalis,vel emcientis, ilia eausalis λ,rii

est vera: Quia Deus infudit homini gratiam habitua es orationi , Vcharitatem, ideo eiciti amu Contritionis iam Deus peeeatori 3 infundendo habitum gratiae,in charitatis, mouet simul quia an . liberum arbitrium in Deum per actum amoris&iniec 'itur, risCatum per actum detestationiSid contritionis, ut supra qηο cum uicium est vera'. Ad Vol rirmatione respondetur, quod visio beatifica, non est dispositio ptaeuia,nec ultima,ut intundatur beat ''his' at lumen gloriae;na ad infusione eiusde luminis praepara et itatur homo in via per grati inchoata, per merita pr mari usi pria,aut vero Christi Domini sibi applicata per aliquod nem iam bacramentum cum perseuerantia In eade gratia vive 3xWM , in fine.Gratia vero iustificaris prae requirat contrition ut 4-ς tanquam dispositionc vltimam ad infulione eiusde graiatiae. unde non est simile Est alia disserentia inam per gratiam iustificantem rem utitur peccatum mortalo , quodcumque illud sit, unde ad infusionem illius necesse est , ut homo per actum charitatis aucristura D

262쪽

xx Responsonum Lib. V. Caput XIV.

tura, conuertatur in Deum, tanquam in finem vitiis mum , ter contra tionem doleat de peccatis propter Deum summe dilectum; quia sicut per proprium actum

voluntarium se auertit a Deo, tanqKam ab ultimo fine. conuertit ad honum commutabile: ita portet,ut per liberum actum proprium se avertat a bono commut

bili, conuertat in Deum dolendo de peccatis commis fis propter Deum summe dilectum, ter hos actus e sponitur proxime ad infusionem iustificantis gratiae, lesub ratione dispositionis praecedunt gratiam in genere

causa materialis sed in quantum sunt meritori vitae aeternae procedunt a grat/a, charitate infusa ,, sub hac ratione gratia iustificans est prior, ut supra dictum est haec autem locum non habent in axemplo posito

de actu visionis beatificat,& anfusione luminas gloriae, α in alijs exemplis consimilibus. XXIII. Adsecundum argumentum respondetur, exemplum illud de primo auxilio excitanti, aut prima vocatione

non habere similitudinem cum re , de qua procedit disputatio, sed esse longe diuersum; nam ad primam voca Ad M. tionc nulla prerequirat praeparatio, sed dispositio tenestione pri ex Parte uberi arbitrat nam talis dispositio non potest mam κυι procedere ex solis viribus naturae alias Linitium primaeti praesup gratiae actualis, irimae vocationis constitueretur in ponitur natura, quod est Pelagianum. Nec etiam potest proce prepa ii dere ex auxilio praeuenientis gratiae; nam ante primam e y vocationem nullum aliud prae 1upponitur auxilium praem. uenientis gratisi alias daretur processus in infinitum, iussu vocatio, quae dicitur prima, non esset simpliciter

prima I nam ante illam daretur alia eluidem ord nisi caeterum ante infusionem gratiae iustificantis praesepia ponuntur alia plura auxilia priuenientis gratiae actu iis, quibus tum remote , tum etiam proxime potest peccator disponere se ad infusionem gratie iustificantis . Vnde non est simile . h. it δε alia cisterentia mam gratia hab inalis est forma perscina di perinanens, per quam leuatur homo adesse iuvernaturale , Ideo subiectatur immediate in essentia animae . Unde ex git praeuias dispositiones, ut recipiatur in subiecto. ς-gerum piama vocatio non ei hoc modo forma petieis

ertas

263쪽

eta,es permanens, transit enim cum ipso actu, ad quem excitat. Vnde nullam aliam praerequirit dispositionemrficut etiam in naturalibus forma solatantialis ignis praesupponit in materia praenias dii positiones, ve introducatur in illam , quia est forma perfectari dispofitiones

autem praeuiae, non requirunt alias dispositiones Calor

enim , qui est dispositio ad formam ignis , non praere quiritaliam dispositionem , ut disponat materiam ad formam ignis; alias daretur processus in infinitum. Ad Pertium respondetur similitem, Argumentum it XX

alior uir patin m deducnn non procedere in gratia iuristificante in vitima dispositione propter disterentiam in solutione praeeedent assignatam,etenim cum diuina electio,& praedestinatio sit aeterna, omnino gratuita, non subiectetur in creatura praedestinata , sed solum Ad adesit in Deo praedestinante, fieri non potest in ex part sinati εεreaturae praesupponatur aliquid , ratione cuius praede me nam stinetur a Deo ad finem napernaturalem, praesertim eu ηοβ r omnia auxilia, dona, per quae ad eundem finem perdit. 't iicitur a pendeant ex ipsa praedestinatione, tanquam ex 'I' Drima causa efficiente. Vnde ex illa propositione Ap IT,

stoli: Elegit nos Deus ante mundi confiunt onem in es ex parte mussane ι, recte infert Sanctus Augustinus contra nostra. Palagium,istam causalem esse falsam et Elegit nos Deus Ephesis. ante mundi constitutionem, quia futuri eramus sancti, via quia praevidit nos et se futuros sanctos per liberae voluntatis arbitrium jam e hac propositione sequiatur, praedestinationem ad gloriam pendere e praevisis meritis naturae, quod est haeresis Pelagij. At vero gratia habitualis est forma perfecta inhaerens hominici sto,cum pex illam formaliter efficiatu iustus t ex li Gnei dentino constat, de Deus infundendo graciam habitu ridenclem,simul in eodem instanti uti ponit lubiectum aueius receptIonem mouendouliberum arbitrium ad actu co-trationis, ut cictum est. Unde in diuerso genere cautaeon tritio, gratia iustιficans te inuicem Praecedunt, ut ex praemissis constat. Quiare illud exemplum non vid tur ad promutum nostrae uisputationis. Et ad probati nem consequentIae respondetur,quos Particula r, mul-

264쪽

tem intelligi non potest,ut supra ostensum est . Ad Quintum respondetur, quod Deus infundit gra- - .elam iustificantem intuitu contritionis in quantum est TI'Σvltima dispositio ad gratiam, Job hac ratione praeci hiὸ ii, a procedit a libero arbitrio a Deo excἰtato, adiutope auxilium actuale praeuenientis gratiosed sub alia , ut niuit. ratione eade numero contricio,va meritoria vitae ter coiritionis nae,procedit a gratia, di charitate, qua informatur, ut . dictum est. Ad Sexturenegatur consequentia, latio diserimi nis est. Nam augmetum habitus praeexistentis est termi

nus meriti intensioris adtus,per quem homo disponitur a G.

ad augmentum habitus; nam per actum tensiorem bismatis meretur homo augmentum habit praeexistentis. Vnde supra biliis illa maior intensio actus supra habItum praeexissentem tum ma non potest procedere effective ab augmento eiusdem xiliemem habitus implicat enim, quod idem respectu eiusdem nonssimul sit principium effectivum meriti, di terminus me di rati. Vnde actus ille intensus procedit effectiue ab ha habitu remisso praeexistente, auxilio actuati radiue ζ' η ' nientis gratἰ ita intenso, sicut est habitus post illud'

augmentum Verbi gratia habens habitum charitatis, ut quatuor,prorumpit in actum charitatis intensum,ut odio,per quem meretur, ut habitus prae existens fiat in tensus,ut octorin hoc casu actus intentus,ut odio,procedit efficienter a libero arbitrio adiuto per habitum prae existentem intensum,ut quatuor, simul ab auxilio actuali intenso,ve octo, quod quidem auxilium supplet vicem habitus intensi,ut octo . Caeterum prima gratiasti charitas iustificans non est terminus meriti ipsius contritionis. Nam per contritionem non mereturio mo,praesertim de condigno,gratiam iustificantem, quae XXVIIa utique rutas datur, Unde eadem contritio potest pro Arius Circedere effective ab ipsa gratia ivltificante, ad quam di iniis acquisponit sitae , per Ad Septimum negatur consequentia Nam actus vir 'g' ς' tutis acquisite producunt e sective habitus acquisitos 'per eosdem actus. Vnde procedere non postunt ab eisdem habitibus evecti urinam est Impossibi Iri quod demugiritu Mabrespectu eauidem sit causa, effectu in codem gener I. ritim.

265쪽

causae r veruntamen per actum e tritionis,qui est vitiam dispositio ad gratiam iustificantem, non produciture flective gratia ipsa ultificans . Haec enim solun penis det effective a Deo,sicut alij habitus supernaturalem sed solum per eandem contritionem disponitur homo ad ipsam gratiam iustifica,tem. Unde ex eo quod Pr cedat effective ab eadem gratia, di charitate rustifica re, non sequitur , quod idem respectu eiusdem simul si e causa, effectus in eodem genere causae, sed solum in diuerso genere,ut dictvm est . Unde non est simile. Ad octauum respondetur ex dictis In secundo funda,i mento, ad solam sausam efficientem eis necessarium,eleaiῆν. - ' dis istar, antequam causet; ad causam autem mateνequiritaν, fialem,& formalem non ei necessarium , quod intellia nod exa gantur existere in illo prior naturae,inquo.causant; ns pia ante prioritas naturae non est prior Itas in quo,sed a quo. Vn

vac se de sum cit, quod existant in eodem instanti temporis, ve in eodem fundamento expositum est. Ad Confirmationem respondetur, quod filius pro durieitur effective a proprio patre, inuo,in Ideo non potest este causa effciens patris,uel aui propter rationem iam factam, quia idem respectu eiusdem non potest simul esse causa, effectus in eodem genere causiae Co tritio autem,& gratia iustificans non sunt sibi inuicem causae in eodem genere caulae, sed in diuerso, ut dictum est. Unde non ei simile. Admonum respondetur, actum contritionis perfectae radicaliter quidem procedere a gratia habituali

proxime vero a potentijs eleuatis per habitus infusos charitatis,& poenitentiae, sicut in naturalibus operatio nes procedunt radicaliter ab essentia, proxime vero a. potentiis operativis. Nam essent a non operatur, si medias potentijs . Ad impugnationem concedimus lia henter, actum contritionis, charitatis esse ultimam cli sipositionem, non solum ad infusionem gratiae iustificantis, sed etiam consequenter ad infusionem habitus aha itatis,in poenitentiae , t argumen rum probat sed ex hoc male infertur quod non procedat effcienter in

ipsis habitibus infusis, nam in diueris genere causae pol iniunt se intaicein pie cederrivi supm uictum ei de cc

266쪽

Mediam ubi etiam optime explicat qualiter actus contritionisse effectus habitus poenitentis in ultima dilpositio ad infusionem eiusdem habitus.

vctor eapite praeedenti pro D vma sententia allegatus pro com riperto habet, Sanctum homam Inunquam docuilae contritione ΣΣ': duae est ultima dispositio ad gra ham habitualem, effective procedere in eadem gratia: sed potius contrarium tenui*e,is miratur

discipulos Sancti Thomae metem illius assequutos non uisee. Probat suam sententiam multis locis baneti Thomae. Primus locus habetur prima secunde questione ramarticulo sexto, ubi tractans de dispositione, qua anima Proxime prie paratur ad bene operailium, hac disti et ione utitur quia duplex inquieo est praeparatio, luntatis dona, qua praeparatur ad bene operandum. a Deo fruendum , di talis praeparatio voluntatis non potest fieri, nisi per habitum, qui sit principiunγbene operandi. Alia vero preparatio voluntatis est ad consequendum ipsum habitualis gratiae donum,in ad hoc non oportet iupponere aliquod aliud donum habituale in anima, quia sic procederetur in infinitum; sed oportet supponere aliquod speciale Dei auxilium, uentis aniniana ad bonum .d Quibus verbis aperte docet, huius

267쪽

huiusmodi prae parationem no esse ab habitu, sed abis L . auxilio. , RQ ' setan rus locus habetur 2 par quaest. 3. arti . in tradens eandem doctrinam, eum in corpore docuisset.

Angelos indiguiste auxilio gratiae ad primam conuersionem in Deum,in solutisne ad tertium declarans quale fit hoc auxilium,ait Tertia eonuersio est,per quam aliquis praeparat se ad gratiam habendam, ad hanc non

exigitur aliqua nabitualis gratiar sed operatio Dei adis se animam conuertentis. J Tertius loe in notandus est inu par q-- ad a. ubi sic inquit Actus primus poenitentis se habet ut ultima dispositio ad gratiam consequendam, scilicet

contritio . alii vero sequentes actus poenitentiae Proc dunt iam ex gratia, & virtutibus.J in qua partition uniuersalis propositio exceptiua virtute concinetur,scis Iicet, omnes actus paenitentiae hominis iusti procedunt a gratia,& virtutibus praeter actum primum, qua ei vi tima dispositio ad gratiam Ergo ex sententia D.Th ni ille actus primus non est ex gratia, ac subinde non fit ab illa estective. Vnde infere Sanctum Thomam ex eo, quod ille actus primus est ultima dispositio ad gratiam consequendam, tacite inserrmillum non esse ex gratia, quia ante illam , ac labinde sine illa iactus,' existens supponitur. Nam propterea de solis sequentinbus actibus docet, a gruia, quam iam supponunt,pro . . cedere. S' Quartus est satis apertus Iocus habetur . .q.a artis, ubi D. Thomas quaerat, an charita infundatur 1

cundum capacitatem naturalem, Partem amrm tiuam suadet in primo argumento , quia Infunditur le-cundum propriam virtutem, Wante charitatem non

praecedit, nisi virtus naturalis. Respondet autem per lateremptionem Minoris υιrtus inquit Ι - εundum quam Deus dat sua dona emicuique, es a Do- tio, seu prastaratι pracedens, e conMus alsam

Meipientas afabarie etiam dispositioni prauenitur

illius dispositionis non esse virtutem Piam seu gra-

268쪽

ontentia LThom estea disyosit sis. ad Z aliam. 23 eiam habitualem , sed Spiritus cincti motionem praeo

niam.

Quintus locus desumitur e prima secundae quaestio δ'

ne Iaa articulo secundo,ubi querit, arerequiratur prae paratio ad gratiam ex parte hominis distinguendis respondetis suandoquegμatia ιei ur suum habitualedanum, quandoque auxitium Dei mouentis animis ach na. Prιmo igitur modo accipiendo ratiam, aexigitur asgratia siqua gratiam paratio, uia nulla firma intro- dueiLnisi in materia disposita.Sed loqvrdo dogratia ιςώdum quodAnseat auxilium Dei mouentis ad bonum, se nutu raparatio requiritur ex parte hominis , quasin ueniιni diuintim auxilium; sed potius queeumque maparatio in homine esse potes , es)e auxιδε Dei mouentis animam ad bonum in quibus verbis habemus expres um a D. Thoma, dispositionem ad gratiam esse

ex auxilio, utique quod sit sufficiens principium illius

sine habitu. Ex his omnibus testimonijs sancti Thom .desumitur argumentum , quod reputatur efficax a paritate rationis. Nam ideo ad auxilium nulla est dispositio, quia ipsum auxilium est principium dispositionis Ergo si habitus esset principium illius actus , non posset isse actus esse dispositio ad habitumi Ergo in illa Doctrina aperte supponit D. Thomas , actum non posse disponere, seu preparare subiectum ad suum principium, seu quod perinde est principium alicuIus actus non posse illum ut dispositionem supponere. - .ldem confirmat ex Doctrina eiusdem articuli ad secundum , ubi dἱstinguit D. Thomas duplicem conuerinsionem peccatoris , unam, quae fit successiue , in qua preparatio perfecta gratiam praecedit, aliam, quam Deus facit, subito mouendo hominem ad conuersio nem perfectam .Et talem dicit fuisse conuersionem Pauli,quia cum Uset in progressu peccati subito ait cor eius

perfecte motum es diν audiendo,o adducendo, Deinniendo,ct ideo Iubito en gratiam eonsecutus. Vbi totum Dei conuersus est,ideo graciam est consecutus; nam ex illa euidenter sequitur ,δε motionem illam fui :se μ

269쪽

istinctam ab infusione eratiae habitualis, aratram re in hi tualem elae datam Paulo, quia se conmerterat, non ut se comuerteret, ac subinde non esse datam, ut pri cipium illius conueronis. III. Haec tamen sententia aliena est a mente, Ieti tim senis Doctoris Sancti, ut conita ex dictis capite prae cedenti,4 ex his quae inferius dicenda sum et neque in locis inductis sibi est , aut nobis contrarius, quod si ostenditur. Primo nam banctus Thomas loc capit praecedenti in secundo fundamento allegatis exprest docet illud Axioma Acilio telis, Causae sunt sitis causae in diversis generibus causarum, non solum esse verum in is causa emcienti,& finaliised etiam in causa materiali deformati,cuius contrarium docet Auctor nam restringit illud Axioma ad solam causam emclentem , finalem in quo aduersatur doctrinae Sancti home . Praeterea

probatur alijs testimonijs apertissimis eiusdem Sancti

Doctoris. Primum testimonium habetur r. a. quaest. 2. art. 2.ni bati . . ado quod duu i, ponderaui capite praecedeati αλ- olii secundo sundamento. Ait enim, quod ultima praepar maidis a tio ad gratiam est meritori gloriae: sed non esset meritium ste toria gloriae Uisi informaretur a gratia iustificante, αβιue proce prccederet ab illa , sine qua nullum est meritum vitedere ει aeternae,quod esse debet de condigno . Sentit ergo San- μζ μα- ctus Thomas, ultimam dispositionem ad gratiam effe-ν se. ctiue procedere a gratia, tanquam a prima radice , dcis; r. usa essiciente. 1, Secundum testimonium est In eadem I. a. quaest. III.

S. Tuom art. 3. LX prelbe docet, quod ablolute loquendo, simpliciter in iustineatione Impis prior est ordine naturae grat a infuso Serundam es motus Itbeν amburn in Deiam . Tortium es motus δεber arbιtri cin peecatum . Luartum ero, erritimum inremfam culpa Sentit ergo,utrumqne motum libera arbitri; videlicet in Deuper actum charitatis, in peccatum per actum detestationas effective procedere a gratia habituali . Non enim esset prior ordine natura gratiae habitualis ini

sio , quam acetus dilectionis , contritionis , nisi esset causa eorundem actuum in genere caule efficientiS, Disilia πιν Corale

270쪽

oam id quod est prius Itura , necessario debet esse prius causalitate in eodem genere cause, in quo est prius. Hox testimonium adeo premit Auctorem, ut non Inter respondeat, nisi dicendo,per infusionem gratiae ncia intelligerem Thomam productionem gratia habitu a- is; sed infusionem diuini auxili , quo Deus voluntatem peccatoris ad se conuertit, quod probat nam in alijs Iocis citatis distinguit S. Thomas auxilium Dei inin hi tuai Nactuat quod etiam dici cur a Deo intum Contextus tamen literae sanctii Thomae hane expositionem non patitur; nam in toto iIlo articulo octavo Ioquitur etiam expresse de infusione gratiae, per quam ormaliter culpa mortalis remittitur , ex impio fiehomo iustus,ve patet ex solutione ad primum Vbi ait, quod infusio gratiae, remissio culpae dicuntur ex pariste Dei iustificantis ideo ordine naturae prior est gratiae infusio, quam culpae remissio manifestium est autem, quod infusio gratiae, qua formaliter culpa remittitur, non est sola inlusio actualis auxili praeuenientis gratiae; nam per solum illud auxilium non emcitur homo in maliter ivltus, nec per ilmd solum remittitur culpata, sed per gratiam habitualem, qua formaliter ex impio fit rustus, ut ex Tridentino constat et Ergo nomine inhi-

sionis gratiae intelligit Sanctus Thomas principaliter Conclugratiam habitualem, dum ait esse priorem ordine na Tridenh

urae inter ea,quae requiruntur ad tultiticationem impii; alias Sanctus Doctor Doctrinam diminutam valde tradidisset in illo articulo, li inter illa , quae ad talem tu stificationem requiruntur, omisisset causam formalemeIuidem iustificationis, quae est gratia habitualis . Et Confirmatur hoc ex has,quae docet art. a. eiusdem quae si Thom. stionis, in quo quaerit,utrum ad remissionem Culpae, quae est iustificatio impi requiratur gratiae naiulio, ubi nomine infusionis gratia intelligit gratiam habitualem a Deo intusam,ut patet ex argument Sed contra, ubi ad O , Qucit illud Rom. 3. I sicusgrasis prerratiami us, ' ' di expressius in fine corporis articuli id antelligit degra, morietis habituali. Ait enim: i=ctu auιem druina .rticis