장음표시 사용
31쪽
patiuntur angustiam, nec habent glosam uerificantem prolpositionem, quia tenent eam uerificari in univocis, cum ta amensit impostibile quod cx ipsamet propositione manifcsta tur. N am fi illud propter quod e magis est, neccesse e ut uerificet 1r in analogis 8c non in univocis,cum univoca dicatur, quae aeMaliter eadem rationem participant ira n. est homo, socrates filius,ut Plato patente ne gitur in analogis , quibus aliqσonum nomen comune e causae Scausato 6c seeundum illud nomen similiter eadem 4non aequaliter tamen,& sic semper ea propositione usus e Arist. hoc e in nothus analogis, causae caul atis competentibus, in primo Post. rificauit de scientia analogice sumpta, sic enim dicitur de principiis ec conclusione S non ut univoce sumitur ut patet, hoc loco similiter,manifestu.n. e veru dc ens analogice dici de causis praescrre abstractis re causatis, nec obstat , D murocationis mentionem fecerit quia analoga cu media mi inter univocationem re uiuocationem,quando p univoca dicuntur 6c quando aequivoca habet.n .analogum nomen unum & ratione una in quo Guc nit cum univocis, differt tamen ab univocis Huia ratio an logi e aliquo modo eade dc aliquo modo diuersa,& e inaequaliter habita,in causa.me per se, in causato aute participata, remtione huius diuersiratis conerit cum aequivocis, quod aiaduertens Asclepius in scholiis suis recte notauit dicens Son da se aliis inest univocatio, hoc est aequivocum ut ab uno ad unum,quod e apud latinos analogum esse usurpantes no men analogum pro nomine ab uno ec ad unum.Arist..tamen& graeci fere omnes no utuntur nomine analogiae nisi in quattuor termini et disserrier a nomine ab uno re ad unum, & diffcri etiam apud Aristotelem nomen ab uno re ad unum a nomine ad unum, nunquam enim E ab uno quin sit ad unum,ad unum tamen non semper ab uno e Pprie, quae nais ab uno sunt tanquam a WrὰWuere ca formalirer & ipsa talia dicumtur,ut accidetia in nomine entitatis, S hoc loco quae uera attentia diculur a prima ca Ommu di tur, uae uero cam critiotatis vcre & pprie non habent α. entia uere & proprie sun Gdicuntur tamen entia,quia ad unum sunt uel dicuntur potius ut negationes & entia rationis, S propterea fomaliter entia nosunt,dc hoc e Ari.ut ab amplitudine entis quarto meta. gatio 2 dc priuationes non formaliter entiato secluderet,ens di
32쪽
xit nome aequivoc sed ad unum,sic.n. negationes nomen entis amplectitur, acciditi a uero non modo ut ad unumestati ab uno Sc ad unum, substutia enim causa Icalis e aceIdctici ut i quarto Me.notauimus,& in tractatu de analogia nominu Nec similiaer obstat declarationi nostrae exemplum Aristotelis de caliditate ignis, quod excmplum fortassis fuit erroris cofir mali caliditas. n.de igne & caereris calidis analogice diciturti no univoccut reste te statur Aueroes in lib. d.d.d. s.d. tertio tibi dicit.Ens dicitur analogice deprimis entibus 8c dentiis ut caliditas de igne de coeaeris calidis, S cIt dcclaratio huius loci, ad declarandam enim analogiam entis Sucritatis sumpsit Auerois 6 Aris aliditarem ignis, quae dicitur analogice de igne S caereris calidis,uci quia forma substantialis ignis sit ut uoluit Alcxan. de fortassis Aristi uel quia est passio siue accedrus csentiak. c alia ab igne possunt habere ignis caliditate nisi nomen de ratronem amittant, eandem habet declarationes M. coinc. mct.7.an quo uult hoc nome aiat magis dici deforma si de composito, quia de composito dicitur per forma quat .n.hoc noni aial dicitur de coposito 5c de forma,& nodicitur, siciit dicuntur nota univoca quorum delinitio est ead , sed dicitur principaliter Ssecundario. sicut attribuitur eide & quaedam in illo sunt priora quibusdam, Et sic tollitur omnis ambiguitas ita ut remaneat haec propositio, psopio
'tinumquod*tale S illud magis dignitas, & non limplicitcnpropolitio,& adeo manifesta ut probatione no indigeat.Et mirum cst uiros cclebratissimos In tam aperta lacritate errasse
cum propositio,ut diximus serpsam mani sestet,cu nulla cau sa univoca magis suo cffectu dicatur, propter quod ut propoli tionem falso inrellictu uerificcnt scXccratis utuntur glcὼς, quae eo quo plures sunt,mmus uerae sunt, minust ualet Dein de sequitur diccns. i uaproptcrcoru principia,quae sunt semper, ucrissima sint.
semper,nc Min. . Cura de primis simplicirer principiis A taph.confideret,d maxime de primo omnium principioru principio; quod deus Q cie quo prius dixerat ad rese ucr ssimum quod est postvriori
bus ut ucra sint causa,ab illo uno uerminio ad caetera princia pia trasitvsacidui detentam ad naturalia seu trasmutabilia
. defccndat, quum haec in hoc Prooenuo tauqnam de quibus
33쪽
est tractaturm propositurus sit,illud ergo quod est aliis omnibus,ut sinduera causa inquens,ad ea quae causa sunt prox, ma eorum qilae non semper uaa sunt accedens concludedo dicit adem inixus ratione quapropter principia eoru qua laut
semper, seinper uerissima esse necesse est . falsum utique est p hara uerissima css sed unum tantum, ut prius dixerat , sed huius
rei rationem non habuit, tractaturus S propositurus ea,quae non semper .ucra sunt, nam transmutabilia omnia necesse est si ueritate uariari, in tranmutabilia uero semper eodem min
do se habent,& licet corpora casestia se ad ine substantiale semper eodem modo se habeant,in situ tame. ad minus se du partes ueritatem non eodem modo possidensis enim modo solem n geminis di non in cacro esse uerum sit,cras non erit uerum,
S ita a semper ueris quae sempcr e d modo se habent, modo quodam recedit, Drruptibilia uero quia magis recedunt de lGgi us distant ab illo uno issimo ueritatem mutant,non quoad accidetalia tantum ed 6c quo ad substantialem formam,inquit ergo eorum quae semper sunt,& sunt haec corpora caelestia de quibus naturalis philosophus tractat principia vcrissima esse ncccsse est, si uerissima sunt in coparatione ad corpora coele/llia, s vcritate ea prin cipia corpora caelestia extadcre necisse est, huius autem ex ccssus redit ratiorum subdens statim. N o N enim interdum sunt inra,nem illis ut sint quicquam est causa. Du A s rationes adducit eius ueritatis excessus, ut iure pricipia corporum caelestium uerissima esse dicatur, una est,ne quandol uera sunt &quando 3 non, in qua ratione aut eoru
quae semper sunt,ratio habendaevinita resperi situs S secii dum partes quando no uera sunt oc uera quandom ut s upra diximus,aut sermonem retulit ad generabilia de corruptibilia quae quo ad substantialem formam εἰ accidentalem uera sunt quandoq; dc quando non, sed cu coparatio facta sit ad compora caelestia quae semper sunt,dicemus primo ea itelligi δἰ serado generabilia Be corruptibilia ut Prsus transi tu faciat a rebus sempcr uerissimis ad res quascunt transmutabiles,quas uelutila bicetum 6c eorum principia intrinseca Ae modum cosiderandi proprium propositurus est,quibus ambobus alteram comu- .nem quoi rationem attulit dicens, in illis ut sint quicquam
est caula,conueniunt ago corpora citi iacum minabilibus de corruptibilibus
34쪽
N corruptibilibuet inho quod est egendi ciuiam habere,& die
rerunt a suis principiis, g, haec cau iam sui esse non ha,nt siola principia insimul accipia alii seorsuiu a primo caetera accipiantur falsum si acchoc dicere Metaphysicie,cum unum ratum sit,ut prius dixerat,quod causaeli ut alia sint, sed ut dixι naus,cum non tu dc ΛIs tractaturus nec in hoc prooemio propoliturus Paulatim descendit ad transmutabilia, quae cum deiplis tractare intendat, proposituruscit cum aute dixit supra de Primo,quod caeli ut alia lini, pcr alia nonexclusit caetcra principia seu intelligetias,quae licet semper sint, ct prorsus uera, ita ut iacis in substutia i P in accidetibus mutetur, depedet tamcincsse a Primo quod solum e per se cuccorpora ucro caelestia licet seu cr sint ecquo ad subitantia sempcr uera sint,iniit utamcia mutantur tam cile a primo &caeteris dependenticum loceatur de causa inicienae,intelliget alias& corpora caelestia suitae caulana habere-cilicientem quidem,sentcntia Arist.inta lagendii si.imilia principia causalindui corpora caelestia sint non pra supponunt apia csse, igitur quatenus sunt causa illis, ut turdi sunt sines,cu finis praesupponat id ee cuius e finis,lide fine loquamur extrinsec haec. n est differentia finis extrinsemtritis eci,qui est forma,est .n. forma per quam res habet
me, Igitur non supponit ideae cuius non enim quomodo mo i sed cit terminus motus aut mutationi' filus auid mouet,dc mouet Metaphorice, mouet mi ut aracti
hile ab e qa mouetur,& illud ql mouctur ab appetibili intrifcce per Vm ritum mouetur, appetitus aulcm cognition sequitur rei apprct primo ergo prius res appetibilis cognItioeupctentis haba tacit, ergo non poteli esse appetes nisi prius cognoscat prius igitur cognoscens nabet esse si appetat,igitur apPctibile non cit causa ut illud sit cuius est appetibile, sed eo incine suppoἱito causa est ut ad ipsum per draucrium moueatur, ct hoc eit quod comcn.dicit secundo cap. de substantia orbis. finis lignincat agens lignificatione necessaria cum finis per
rit age iis dc finis,crit eius cuius est agens finis quot causa & cise & tuo ucri, sed loqvcndo de agente proximo in rebus cor ruptibilibus quae sunt agentia per motum,nCn ita cit, ex quo crum per motum agunt iacesse est ut repore praecedant id c
35쪽
ductum nota construetur , pcr agcns muni proximum, in quυόus uero agens fini identificatur agens non agit per morinista ex coliqueti simul est cu producto,& coieIuariir in esse pro/ductum per ipsum,cum eadem sit secundum rem productio&coseruatio & sic erit i agete duplcx prioritas naturae respccetuproducti. qua agoes est in csse,& qua agens ut finis in move ri quunimo dc ipsum ut agens praecedit se ut finis, Dari aute tale agens d uplex per motu & sine motu expresse habet comcn. in Epito . Metaphi. in principio traelatatus primi, & hoc loco
comen .loquens de prima causa Icspsctu Oium entium,inquit omnia. n. entia non acquirunt Setaueritatem nisi ab ista, est igitur ens per uerum per scin omnia alia suntcntia S ue
xa per ae 6c ueritatem eius sed de hoc alias, uoniam hoc I co haec dicta sunt no ueluti pricipaliter octo ed pro declaratione,ut diximus,dignitatis sumptae in principio,& ex his principiis utrissimi quae non quandoT uera sunt Ad semper, imo med iat causa lunt eorum quae semper sunt, ct nullus error in ipsi s nc in effectibus esse ponuoles se trafferre ad principiaeocte quae tris mutatiu& no semper uera sunt,& error in eis cotingere potest eorum principiorum d est ut in generabilibusta corruptibilibus,sicci raro di in paucioribus quide, in pluribus, in pluribus enim ex homine homo nascum in pauciori hus tamin monstrum ut caecus homo, manibus aut pcdibus
truncatu aut duobus capitibus'seu sex digitos in singulis manibus ratans,dcalia huiusmodi,ideo statim subiunxit dictns. v A R E ut quod est,sic de ueritatis particips est.
Non ola utim semper sunt ut corpora caelinia,quae quanorum ad isse substantiale non deficiunt,quia materiam non hahent substantialiter tranimulabit in quo cum principiis suis conueniunt ab ipsis tamen in perfectione deficiunt se materia locilem habent,& ideo non in eodem esse accidentali perma ne tinc* ex cosequeti i eade simili ueritate perstat ed cotinuo propter potentiam quam ha nt, uariantur, alia uero sunt, quae etiam in is substantiali uariantur, α in eadem substatiali ueritate perstan ideo dicit, uare ut quod pae,sic S ueritatis particeps cst,s perpetuum habet aliquod esse substantiale eadem in eis substantialis ueritas perpetua est, si uero cci acci dentale uariatur,nec secus accidentalis uerita at si in aliquo,
tile tam substantiale quam accidentale uarianar,sic substan
36쪽
tialis ueritas permutarer,propterea *a eausis uerissimis
rimum distant, haec ita. propositurus, quae transmutabilia sunt, praetermissis causis illis vcrissimis quae ad Metaph.attinet considerare , de causis a quibus proxima habent esse se ueritatem transmutabilem propter potentiam materiae & propice motum seu mutationem iuxta considerationem naturalis philosophiae ea ratione qua testu consideratio impediri posset tractarc incipit dicens. A T uero constat principium quodam esse,& neq; prosectione recta,nc specie infinitas causas essessieri enim no potui aut in materia cum hoc ex hoc oriatur abeatur in infinitum ut caro quidem ex terra, terra autem eA me.
aer utro ex igne fiat,&huiusce nullus finis fiat. Cum res naturales sint hae, quae causas quatuor habeant. necessario habent cognosci r causas quatuor. Nempe consideratio seu cognitio alicuius rei a tot causis pendet a quot esse illius rei d pendet,si. n. res ab una tantum causa in esse d endet ab una titu eius cognitio pedebit,ut Math quatenus Ma. res cam tantu formalem habetimareria. n. senfibile, ncis ages nem ex consequenti finem habent,ideo in Math.cognitione formalis causa sufficiens est. ita tamcn principia,causae, re uni ad elementa in ea formati causa habeantur,arip considerentur
hoc est incipiendo a prima forma us 3 ad ultimi qua ita in aformali constituitur,ut a quibus formaliter differar,ut opti' me docuit Arist.ε.Μetaph.t.c.primi, si uero quatuor causas res aliqua habuerit onantu causam quatuor principia causae elementa similiter consideranda sunt, ut puta,prima male ria,secunda proxima,primum,secundum εἰ proximu a sprimus, secundus finis proximus, ita de forma,ut dixit in prooemio primi Ph.Aristoteles.Cum ita. res naturales quintuor causas habeant ut diximus quarum quaelibet non una tatum est,sed plures,ne quisexistimaret res istas transmutabiles sciri nequaquam posse , non modo tran mutabiles sunt
εc non sempcr u rae, sed quia habent infinitas causas secuntdu specie,aut infinitas in quacus 3 specie sursum at deorsum procedentes ideo de his no per se,sed quasi per accidens,dGp statu harum causarum tractar prooemialiter, c est,in ciclara tione ciuisa, naturalia, licet transmutabilia sint,perpetuam pueritatem non habeant cognosci tamen possunt cognitione
37쪽
scientifica, de primo proponit in eommuni adducens omi es
quatuor causas non procederem infinitu ira,nc placundum latitudinei nessi secun d una logitudinem,cu ital dixisset uti resse habet ad cflanta se nabet ad uerit item , innuens I S, ut dixi mus, omncs naturale S, s u de quibus naturalis philosophus considerat tatim proponit principalitcr quoddam illarum rerum in quocunque genere causae unum, in quo status fit illius causae ita ut profectione recta in infinitum progressus no fiat. Dcc sursu n ncm deorsum.nccpsecundum spcciem infinitas causas csso& recte secundum speciem dixit,quoniam secudu numerum infinitae sunt non simul,sed successione, Sacrares. n. ab Infinitis hoibus processit r.cum. n. mundus fuerat infinitus atque aeternus infiniti fuerunt a quibus tandcm Socrates modo georutus cst omnes ta .neia tofiniti una specie eiusdem 3 rationis causae enicientis continenturata de materiis secudis, nec secus de formis, atm de finibus Lit.a ergo quamuis numero Infinitae materiae, infinitae forma at*fines infiniti praecesserint, qua tuor i tmea specieS sunt causarum secundum latitudinem consideratae,5c a materia incipiens plures quidem sunt dicit diuem saR ro nisecudu speciem,finitae tame sunt, ut ipse eaemplariter
in genere caulae matri talis sunt diucclarum tamen rationum, erit tandem ad materiam prim im deuenire,quae no ix aha fit,
sed ipsa ultima est, in qua fit materierum status, matcriam a rem primam probare spectat ad naturalem philosophum,quoniam univcrsalitas materiae non cXcedit uniuersalitatini rerutransmutabilium,ideo naturalis philosophus habet omnes se cundas materias ad primam matariam reducere , materia autem fieri ex mataria no potest nili Ar gener ationem,ideo haec univcrsalis ratio status causarum materialium naturalis e noMetaph, si ratis,Metaph.enim nihil de materia pro ut ex ipsa generatur aliquid , haesi dicere,sed ut formae substracta, compositum habet csse,& ut formam deferens definitionem ingredi tur,ut dotat. 8.Mctaph. Arista um iu septimo de forma prima intentione dixisset. Deinde cum dicit. AUT in eo unde est principium motus,ut homo quide ab acre,aer autem a sole sol uero a discordia moueatur dehisce sit exitus nullus.
Eodem modo causas mouentes, quae in genere quidem cau
38쪽
tae efficientis pri motum diuellarum sunt rat illam non pro
cedcre in infinitima proponit. Hoc quo loco naturalis philoisophus cst,eius enim e probare primum motorem,cum in mouentibus 8c tuom non sit procedere in infinitum ut.s ph.pso batur,sed deueniendum est ad unum primum mouens, quod ita moueis non mouetur, non enim loquitur .de efiiciente,
sed de principio unde motus.Deinde cum dicit. SIMIL I modo nem in eo gratia cuius caetera sunt,atque fiunt in infinitum,proscctio esse potest, ut ambulatio qui - dem sanitatis,haec aulcm felicitatis, felicitas uero cuius. piam sit iridem gratia,at. hoc pacto aliud semper. . cum de causa mouento,ut attinet ad naturaIem prius dixe illi& naturalia agentia propter finem agant,dicens de fine, ut attinet ad natur ilem quo D dicere debuisset. Verum cum finis uniuersalitas cxcedat uniuersalitatem transmutabilium ad Mctaphspectat probare ultimum finem simpliciter,ad naturatim uero finem tantum illum, qui naturali motu acquiri pota attinet conlidcrare,ci cum agat hoc loco de felicitate, &felicitas apud diuersos in diuersis consiliat,si motu naturali ultima
felicitatem acquiri quis diceresiapud ipsum haec quo finis ultimi propositio naturalis cilchid quod innucre vidctur, exemplariter tamm,cum sanitate motu deambulationis acquisita
dicat acquiri filicitas, quia habita sanitate acquiri por scientia,quae non nisi a conualescente commode adipiscimi. Sed cu haec per accidens dicta sintinon multu curat, modo finale causamitatu ha re proponar,ut est probaturus , satis hahct Et ita de formali causa dicendum est cum inquit. EODEM modo nec in rationem in infinitu abitio repol Idem dicit de ratione dicendum esse.s.statum habere causas formales &quiditates,ut si animalis forma sit anima, huius
intellectus &c.cun uniuersalitas formae uniuersalitate rerutrasmutabilium excedar,ad naturalem philosophum ultimam forma probare non spectet, nec omnes formas ad uItima redacere. Ideo haec similiter causae formalis propositio inlaphysica inesse potaiLucrum quia po causam mouentein ,& mediante Notu,at tras mutatione acquiritur ratio seu forma,cum sit terminus motus,seu alterationis re generationis , posta egit
de uentucr motum,potius naturalcm Propositionem intelli
39쪽
temus quamintaph. Propositis ira eanfis quatuor remmiraturalium in infinitum no Poecie id ipsum declarat dicta I N hisce nam mediis,extra quae ultimu est,at. prius, cesse est,id quod est prius eo-quae sunt post ipsum cam re,
si enim dicere nobis fuerit opus,quid ex tribus est causa, primum sane dicemus, .n.ultimum,quippe cum unius. ut patet,causa sit nihil .n. unu an plura sint media interest& finita an infinita, infinito uiro hoc pacto, infinitimoino partes omne, usi ad hoc praesens similiter media sunt,quare si nihil sit primum, causa nulla omnino est. Discrepant la tini At Comen. a Graecis in expositione huius Textus at. continuatione,uolunt enim illi Aristo. in singulis causis probare quod propositu est uniuersalitcr. esse occulam in infinitu.Et hac particula dicunt probare causas ageres non habere processum in infinitum Michas uero& Asclepius incipcre quidem probare in causis, sed prius uniuersaliter Sin comuni in omncs causas simpliciter secudo specialiter:& quod Graeci dicunt eo arguunt quod hac particula qua probatur in sursum non esse procissum in infinitum, nulla agentis aures lius causae fit mentio. Et ratio facilis si sumptis enim tribus in
quocun genere causae,si ex tribus unum caetcrorum omnium
causa esse dicaturiultimum dici non potest,cum nullius quod
post ipsum sit,causa ine possit, O nullum post se habeat,medita similateticum post ipsum non nisi unum sit ,& ipsum ab alio
habeatiquo non existente nec ipsum esset, igitur primum causa necessario omnium est, sed si causas procedcre in infinitu concedatur: nullum erit primum. igitur nulla erit causa, Cum omnes a prima d endeant, media aurem siue unum
fuerit,sive plura, siue finita,suc infinita sint nihil refertiquonia omnia habent rationem medii,& omnia crunt causata, ita ut filion sit primum a quo causentur reliqua non erunt ex cosequenti no causabunt,& ita nihil erit,quod uero dicitur in T. no strinita nitorum autem secundum hunc modum,altera re uidetur sententia de infinitis,quibus repugnat omnino primadi ultimum, nullum profecto de infinitorum numero primiam exrremi rationem habebit,sed omnia media erunt,hoc pavult intelligi Michael secundum actu in eo enim Pactu
40쪽
infinitum est, nihil potist isse primum, εἰ hoe in his quae non
sunt eiusdem speciei.Et haec est ratio qua habet Arist.secudo degeneratione.6 .dc.63 ubi probat generationem pcrpetuam cuidem esse εἰ infinitam in circuitu, non in rectum iacis infiirnis lac. superius,inquit enim, si non est principiu infinitimc p prismum erit, propter quod nihil necesse erit gentrari,in rcctum irgo non est possibile, quia nequaquam est principium,nc si in ferius ut ad futura mspiciamus, nil si superius ut ad gcncra ra,S si vi prius, necesse est ut sit posterius,nec disseri dicere per duo aut multa. Et si multa fuerint ut ascendamus summen dum unum est cx mediis ueluti nulla post se habea t citius causa sit.Et hoc innuit cum dixit, similiter autem usi modo siue ad hoc praesens, aut us* nunc ut.T.graecus habet, hoccst simi. litcr sumpta aliqua causa a qua tu Ipse exordiu stoeris,ut ascedas ad primum, quo no existente propter infinitatem nullum aliud erit. Illud tamen aduertendum est Arist.loqui hoc loco S in libro deg neratione de causis Nntialiter ordinatis,quae
in eodem genere causae diucrsarum rationum sunt:ut prius diximus, particulares aute cauis, ut Socratas causa Platonis M.
sunt & ipsae aliquo pacto essentialiter orditiatae, in enim unuita dererminate caula alterius,ut si illud non isset,sed aliud es set ab ipso,causatum quo non idem esset,sed neccssario aliud ab ipso essecadco enim Socrares platonem generat,ut si non esset Socrates, sed alius ab ipso Plato non esset Plato sed alius a
Platone entialiter ergo causae ordinatae alio modo di tundi untur. .causae quarum una ab altera dc nder in esse δἰ in operari, propterea simul actu agui, ut homo Be sol. agentia aut particularia ad inuicem non ita dependent,si .n. Socrates & Plato ciceronem generent,quia Socrates generauit Platonem dc Plato cicerone,in generatione ciceronis Plato non dependet a Socrate, tingit.n. Socratem no csse dum Plato ciceronem gener at.quapropter haec accidenteliter ordinari dicumr,sol a es de homo Mentialiter, quia in generando cicerone.v.C. Pl to actione solis indiget. uod autem hoc loco notat come. rationes has, eo. uni uersaliores sunt, Metaphysicales csscdc innuit praesertim hoc loco,quem eXponit de causa mouete,de qua dictum est,in motatibus εἰ motis no pro cedi in infinitii de probatum M.f. Phs eoru id ab omnibus aducrtitur,cum nihil fit,nec notatu disgnum praeseIrim quoad locum attinetui enim uult intelligi