장음표시 사용
201쪽
distinguitur realiter a producto Ad haec expendenda & solvenda oportet clare & distinete habitudines exponere,& considerare, an rationes fundandi &terminandi sint ejusdem generis univo.ce : nam si secus; similitudo proportio.
num non erit univoca, nec ideo Valebit analogia, seu paritas. Sic ergo sol. Vitur primum argumentum. Ut unum naturae sapientia) ad alterum naturae justitia); sic unum personale generans ad alterum personale genitum): sed &c. Habitudo personalis est habitudo primcipii alterius, non vero talis est: habitudo naturalis, quare non similis M. Ad aliud item solvendum artem eamdem adhibemus, analogiam ita eXponendo. Ut generans Pater ad non generans essentiam); sic producens riter) ad proeductum Filium : tum clare apparebit, gonerans non habere ad non generans habitudinem principii, ut habet prodincens &c. quare non est similitudo M. Th. a. Ut Valeat analogismus, Opo tet
202쪽
AD NEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XIII. acis
tet servare constanter idem genus tum rationum tum proportionum. Est ma. nifestum; alterutro enim mutato, non habetur amplius similitudo habitudinum, atque adeo non habetur analogia, nec consequenter analogismus, qui in analogia fundatur.
Coroll. In quocumque genere sit analogia, Valet analogismus invertendo; nempe si A ad B, ut C ad D; valet B ad A, ut D ad C. Servantur enim
rationes δα. Cum Malogia est mathematica, Valet analogismus etiam componendo , dividendo , addendo modo quod additur & detrahitur sit pars similis utrimque y Nam in hoc genere mathematico partes se habent tamquam
homogeneae omnino, unde una addita alteri non trahit ad aliud genus. Secus in analogiis aliorum generum, in quibus rationes per additionem, subtractionem M. mutant essentiam, adeoque similitudinem. Hinc etiam permutando in aliis generibus a mathematico, analogismus
203쪽
gismus non tenet, quia diversae attemduntur rationes, & diVersa propterea exsurgit similitudo. Ex his habentur re. gulae & usus analogismi in Theologia. Regulae . IV. Prima. Debent & rationes &habitudines convenire univoce. Totus Iahor assignandi, ut a junt, disparitates consistit in ostendendo, quod rationes &habitudines non habent hanc conVeniemtiam .
Secunda. Debet servari constantia &rationum & proportionum. Hinc , quia rationes, quando non sunt praecise quantitativae, seu in genere mathematico, non servant per se eamdem habitudinem permutando; optime dixit . D. Thoemas argumentum a commutata proeportione non Valere, nisi in mathemmticiS .
Τertia. In analogismo mathematico debet servari constantia proportionis. Hinc; quia, quando termini non sunt ho
204쪽
AD THEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XIII. ao
mologi , eos comparando non servatur constantia hujusmodi; merito Angelicus Doctor negavit, quidquam confici ex argumento, in quo non servantur regulae commutatae proportionis 3 quod est vitium argumenti Aven-Rois
V. Utimur analogismo, quando exentitate vel habitudine duorum nota imvestigamus entitatem vel habitudinem aliorum duorum; quod in omni habitu dinum genere locum habet, seu caussae ad ef Aum, seu potentiae ad objectum&c. potissimum autem ubi rationes sunt quantitativae, licet quantitate solum vir. tutis; in quo genere omnibus modis anguendi utimur, quibus utuntur Mathematici . Ex quo patet quantum Mathesis conserat Theologo, quippe quae docet modos recte arguendi ex analogia.
VL De utilitate analogismi nihil dicere oportet; quippe manifestum est, eam esse
205쪽
esse maximam, cum per hujusmodi scien di modos datis habitudinibus cognoscamus rationes, & datis rationibus cogno. scamus habitudines. Mathematicus analogismus praeterea ostendit determina. tum excessum, defectum, aequalitatem&c. Haec pauca eX pluribus, quae de hac re diximus in Logica . VII. Priusquam de Calculatione dicamus, lubet innuere aliqua de analo. gia Scholarum, quae consistit in simili. tudine habitudinum, non univoca, qua lis est modo explicata, sed partim ea dem, partim diversa. His plena est tota sacra Scriptura, ut advertit Augustinus: his frequentissime utitur Theologia ad explicandas res spirituales dc revela. tas , ad suadenda mysteria Fidei , & ad
determinandas quaestiones maximi moementi . Secundum eam fiunt analoegismi: sed alii analogismorum modi non habent locum in istis, nisi inversio rationis. Asseremus pauca exempla. Ad
206쪽
ADTAEOLOGIAh, UTILITATE. CAP. XIII. rost
demonstrandum omnes baptizatos esse Summo Pontifici subjectos, etiam Roges adhibemus hujusmodi analogismum. Christifideles ad Summum Pontificem, ut oves ad Pastorem in genere Vel ratione pascendi 'λ; sed oves omnes nulla eX-cepta subjiciuntur Pastori: flumine naturali notum9 ergo Christifideles omnes nemine excepto subjiciuntur Summo Pontifici. Ostensuri in vere baptizatis non remanere peccatum sic ratiocinamur. Ut aqua ad corpus in ratione abluendi maculas ita gratia baptismatis ad animam sin ratione abluendi peccatum sed aqua ita
maculas detergit, ut eae nullae remane ant in corpore ; ergo gratia baptismatis ita peccatum detergit, ut nullum in anima remaneat, ergo non remanet in renatis &c. Sic quoque ostenditur in homine lapso remanere liberum arbitrium eX parabola hominis descendentis ab Ierusalem in Jericho, incidentisque in latrones, qui
expoliaverunt illum, & plagis impositis Dd abie-
207쪽
abierunt semivivo relicto. Hic plures sunt analogiae , Ut homo ad seipsum doescendentem &c. sic homo ad se ipsum, astatu gratiae ad injustitiae statum defle.
Etentem. Ut latrones ad viatorem; sic malitia, & Daemon ad animam deprohensam. Ut spoliatus ad seipsum nudum M. sic privatus gratia, ceterisque super. naturalibus donis, ad seipsum nudatum M. Denique ut semivivus & Vulnera. tus ad se, vitam quidem habentem, sed debilem & infirmam; ita homo in statu peccati ad se ipsum Vitam habemtem liberi arbitrii, quamvis debilem &infirmam. In quibus analogiis diversas rationes fundandi & terminandi, diversasque similitudines observare licet. Ρrbma est in genere discessus a termino, secunda in genere aggressionis & nocumen. ti, tertia in genere privationis & defectus, ultima in genere permanentiae. Hae tamen rationes & habitudines ostendunt quidem eXistentiam certo, non autem modum clare & distincte; unde per
208쪽
AD THEOLOGIAΜ UTILITATE. GP. XIII. arrhas analogias, & hujusmodi analogismos.
certificamur quidem de existentia ratio. num vel habitudinum, at neutriuS claram ideam efformare possumus. Verum hic jam satis de his ε, plura opportunius infra in hoc Cap. n. XI. dicemus; ubi quae observari debeant, ut analogismus iste momentum habeat, adnotabimuS. De Calculatione ejusque usu in Theologia. VIII. Def. I. Calculatio est oper tio mentis, qua rationes tamquam unitates, Vel tamquam quanta eX unitat,bus coalescentia tractamus. Porro tractantur varie, addendo, subtraendo, mitisque modis arithmeticae supputatricis. Duplex est , absoluta,& ex comparatione. Def. a. Absoluta, est illa operatio, qua colligitur Valor quantorum addendo, aut subtrahendo &c. Def. 3. EX comparatione, est Ope ratio, qua eX valore unius quanti colligimus Valorem alterius; Calculatio enim
instituitur potissimum in scientiis in hunc finem, qui est ratiocinari dc inferre; hoc
209쪽
est ex summa nota, summam alterius ignotam colligere. Def. . Series est ordinatio plurium quantorum appellantur termini) aliquo ordine progredientium. Hinc tota illa ordinatio dicitur progressio. Def. s. Mensura totalis & adaequata alicujus quanti dicitur, quae illud ita metitur, ut nihil sit in mensurato, quod
mensurae non respondeat. Th. 1. Calculatio non versatur nisi circa quanta. ut quanta discreta sunt. Constat ex definitione prima. Coroll. Si rationes aliorum generum , substantiae, qualitatis M. addan. tur, subtrahantur M. considerantur singulae illae rationes tamquam uni tmeS, nec aliud quidquam per Calculationem habetur, nisi major, Vel minor summa, aequalitas, inaequalitas, dc habitudo mathematica, quae est inter quantitates
discretas; nullo autem modo genus, aut conditio rationum, aut Ordo. Th. a. Ut argumentum Valeat calculam
210쪽
AD TAEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XIII. arg
culando eX comparatione, terminus, aut series habens locum, & Vim antecedemtis, debet esse regula, & mensura totalis & adaequata Valoris illius quanti, quod infertur ; nam Valor colligitur eX hoc, quod respondeat alteri: si autem termi.
nus alius ab assignato esset aliqua ex pante ejus regula A mensura, jam non rosponderet M. 'Sed ut unum quantum sit regula
hujusmodi alterius, praesertim cum eXValore & progressione unius seriei colligimus valorem & progressionem alterius, debent termini respondere sibi invicem, primo; Valoret, nempe primus primae seriei debet esse aequalis primo secundae M. Secundo; Debent termini invicem respondere numero: unde summa tem minorum nullius seriei debet esse eXcur,rens, sed altera alteri quadrans. Temtio; respondere debent differentia; nempe eXcessus Vel de Ehus, quo dissert secundus terminus a primo in prima serie, debet esse aequalis excessui, Vel desectui, quo