Caroli Rabbii Bononiensis ... De mathematicarum disciplinarum ad theologiam utilitate isparumque in ea usu dissertatio ad reverendissimum patrem d. Guidonem Grandium ordinis Camaldulensis ..

241쪽

thematicarum ad Theologiam. Talia plures; a quibus nobiles atque utiles disciplinae sunt vindicandae.

Respondetur ad objecta cap. praeced. Mathemiticas non esse admodum di iles recto ordine eas addiscentibus I. Vindicatur Augusinus a quorumdam irrisone II. De paucitate Mathmmaticorum III. de modeνatione adhibenda in sudio Mathesis IV. Ο aliarum humanarum scientiarum V. Principes scholarum agnovisse Matisfim ad Teologiam utilem VI. non die, mus tamen absolute necessariam VII. eadem

praestat Logicae VIII. conducit ad Mem IX. Si ad pietatem X. I. A Prima itaque oppositione ut nos eXpediamuS , animadvertenda est Geometriae idem dictum intelligas de ceteris Mathematicis methodus pla. ne admirabilis. Nam eXorditur a primcipiis clarissimis, & initio proponit de

242쪽

monstrationes facili ratiocinio in eadem principia resolvendas. Tum sensim ad paullo dissiciliora progreditur a primis tamen illis dependentia; tandemque ad sublimes, & altissima contemplatione imspiciendas veritates perducit mentem. De istis postremis si sermonem habeas coram imperitis, & calculum, aut intogralem, aut differentialem ad domorustrandum adhibeas, judicaberis certe mysteria loqui dc aenigmata, & in obscuritate , rerum ac recondita arte Versari:

non ita si primas definitiones eXponaS,& prima theoremata Vulgari via demonstres. Dissicilis ergo ingressus ad Mathematicas penitiora adyta e longe spectantibus, non vestibulum ingredientibus, dc ordine debito ad superiora adscendemtibus Neque hoc dixerim, quasi sentiens facultates nostras etiam in ipso vestibulo esse lusus. puerilis ingenii ut non nemo censuit. Sunt quoque iii ingressu aliquae dissicultates vincendae: unde fit

243쪽

ΜATHEMAT. DISCIPLINAR.

adolescentes ut plurimum , sicut aiebat ille apud Ρlutarchum in Amatorio, pertumbari Mathematicis, cum ad ea primum se conferunt; & contingere illis quod Alexam dro, cui principia Mathematicae dissici. lia visa, ita ut docenti diceret: Doce me fisciliora. Sed quid haec Quaecum. que ars & scientia dissiciles habet adi. tus : at non tam dissiciles, ut volebat Anatolius, de ut videtur sensisse Plato. Oppositum omnino evincit Mathemati. carum objectum sub sensibus cadens, a prehensu dc intellectu facile, & ipsis ex

perimentis Veritates de se demonstratas aperte comprobans, neque adeo ab evperientia dc imaginatione remoto, ut sunt ceterarum Scientiarum objecta Praeterea cum ego olim juvenis admodum a Cl. mem. Victorio Stancario, amicitia mihi dum viveret junctissimo, magnoque Patriae ,& incrementi mathematum iactura in ipso flore juVentutis erepto, commendatam plurimum Mathesim audissem

244쪽

sem, curiosius elementa Euclidis evolve. re primo, tum Voluptate quadam ille. Etus acriori studio perlegere coepi ; cetorasque disciplinas percurri attentius; quo fructu, dicere non oportet. Potuere emgo, nullo alio praeeunte, Mathematicae

sub meam Cognitionem Venire; Poterunt perinde sub cognitione aliorum: noque enim mihi tantum tribuo, ut credam neminem mihi parem acumine in. genti. Nequaquam ergo Vera, etymolingia Mathesis allata ab Anatolio: Veram dedimus supra cum D. Thoma cap. s. Platoni vero eamdem dissicultatem exaggeranti dicerem, sua aetate ad Mathe. maticas semitam fuisse parum cultam, ut idem ipse fatetur. Theon EIemem torum auctor tum primo philosophabatur: Euclides erat adolescens Pythagoras legitur quidem reddidisse Mathematicas omni cultu absolutas, sed nihil aliud his significari puto, nisi quod

impense eas coluerit.

245쪽

II. Hic me temperare non possum, quin 'λ quosdam, ausos insimulare Augustinum, quasi falso se jactet in addi. scendis Mathematicis sibi ipsi fuisse autodidacton, injustitiae postulem, & he. betudinis . Injustitiae quidem, quippe

Judices incompetentes, ut loquuntur Canonistae , de viribus & finibus maximi ingeniorum sententiam tulere ρ, hebetudinis autem, oportet enim illos fuisse o, lusi admodum ingenii, qui censuerunt has disciplinas non aliter percipi posse, quam praemonstrante Magistro. At non illi debebant ex seipsis existimare ceteros, Augustinum praecipue, Virum sinpra omnes, qui ante eum,& post eum hucusque fuerunt mortales, admirabili ingenii acumine praeditum, ut Verissime de eo Sixtus Senensis Verum his rejectis, reliquum argumenti eXcutiamus. III. In quo quam Vere dicitur paucos semper fuisse & esse Mathematicos,

246쪽

AD TAEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XV. a q

tam tali asseritur, caussam paucitatis adscribendam dissicultatibus in Mathesi

acquirenda occurrentibus. Nam vera

caussa est: conditio hominum, & aliarum scientiarum. Sunt enim, ut docet Philosophus in Politicis, Artes aliquae, dc

scientiae, quibus nullo modo carere possumus: quippe civitas est societas quaedam bene vivendi gratia ei ad bene vivendum autem plura sunt necessaria, quorum praecipuum, ac primo loco ponendum, est rerum divinarum tractatio,& cultus; tum judicium pro utilitate &justitia contrahentium, reisque puniem dis; ac medicina ad morborum depulsio. nem dc vitae conservationem. Haec poenitus necessaria, & sicut vocat Aristo. teles , ad negotium unde concludit ibidem necessarii sunt civitatibus Sacerdotes,

nos dicemus, Theologi) Pudices, ac Medici. Ad harum facultatum studia homines privilegiis , stipendiis, praebendis&c. invitantur & alliciuntur : harum Ii prO-

247쪽

professbribus decreti honores, collatae dignitates : Vicissim homines eas tamquam finem inspiciunt, his sese dedunt, dignasque judicant, quae curaS Corum omnes , totamque Vitam detineant. Nec improbo quidem; scio enim nOS natos, ut ajebat Tullius, ad congregationem desecietatem i, adeoque quisque satagere debet , ut in maxime necessariis alter altera sit adiumento. Sed contendo caussam paucitatis Mathematicorum esse referendam in conditionem aliarum scientiarum, eX quibus trahuntur proVentus abundatiores honorum de divitiarum, &quae majus commodum Vitae afferunt:& in conditionem hominum sibi ipsis, ut par est, consulentium, & hujusmodi proventus avide sectantium, non Voro in difficultates ad inthesim acquiren. dam, quae sunt quidem aliquae, sed ta. men minimae omnium in addiscendis ceteris scientiis occurrentium. Nec valet voluptas, quam addiscem tibus disciplinae nostrae adferunt, ad hγmines

248쪽

AD THEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XV. a 31

mines diutius detinendos. Praestat enim utilitas voluptati, eamque Vincit persae pe; unde Videmus aliquos diu Μathemati. cis dedisse operam, tandemque fieri aut Theologos aut Medicos, suadente nimirum, si ve, ut saepius contingit, cogente egestate & cupiditate. Propterea Vulgus facultates nostras judicat disciplinas esse aut curiosas, aut Vanas, certe inutileS, quale judicium dolebat Plato suo tempore

viguisse. Postquam enim narraVit responsum Apollinis de Ara duplanda,

quaeritur stereometriam nondum suis numeris absolutam, quia negligebatur, &in urbibus nullius pretii censebatur . Verum est, laudatum Philosophum ad- .dere ibidem, id etiam contingere ob dis ficultatem , quae tum major erat, quo niam semita, ut ipse quoque loquitur, parum culta fuit, sicut diximus supra. IV. Tertium sequitur, quo nullo modo quisquam moveri debet ad Mathesim longe abjiciendam. Monuerunt

Ii a jam

249쪽

iampridem Jurisconsulti, utile per inuti.

Ie non debere vitiari, si alterum separari possit ab altero: tum enim quod nobis confert accipimus, quod nocet relinquimus. In Mathematicis inutilitas, seu damnum, quod metuimus, separari potest ab utilitate, adhibita moderatio. ne studiorum. Quam moderationem studiosi nostri non magna dissicultate obtinebunt , postquam noverint sese dare

operam mathematiciS, non tamquam te

mino , sed tamquam Viae . Et animadverterint, se destinatos divino cultui specialissime; & iccirco ad multo altiora contemplanda, quam ad lineas vel trian. gula, conatus & studia sua debere di rigere . De qua re plura dicemus capite sequenti. V. Unum superest ad integram argumenti enodationem. Ajunt enim ad-Versarii, Summos Pontifices sub anathematis interminatione Monachos studiis Legum dc Ρhysicae interdixisse, ne

Theologiae studium impediatur. Igitur

250쪽

daturi operam divinae scientiae, arcendi erunt etiam a Mathematicis. Cui argumento eX analogia sic respondemus.

Non eadem est habitudo illius studii Legum &Physicae ad studium Theologiae, quae studii nostris Mathematum ad idem

Theologiae nudium . Illud erat penitus impediens & removens omnino Theoloegiam, quippe occupabat totam Vitam &c. Hoc est adjuvans, & suo tempore Theo. logiam admittens ; paucis enim annis detinet: illud finis incumbentium, hoc medium : unde habitudo studiorum Mathesis est habitudo utilitatis & conducentiae, consistentis in hoc, quod illa acuant,& praeparent dcc. at habitudo studiorum Legum &Ρhysicae est totalis impeditionis& ablationis, fundata in excessu & immoederatione. Cum ergo habitudines univγce non conveniant, nihil conficitur dcc. Porro studia Legum dc Physicae detinui Lis as sidue, nec modum illis adhibitum, constat ex allatis in argumento: nostra

secus se habere jam professi sumus & amplius