Caroli Rabbii Bononiensis ... De mathematicarum disciplinarum ad theologiam utilitate isparumque in ea usu dissertatio ad reverendissimum patrem d. Guidonem Grandium ordinis Camaldulensis ..

291쪽

non adhibebant. Quandoquidem considerans ego motum, & parteS materiae, proportiones, & gradus, & figuras, affectionesque figurarum lineis, Vel numeris exprimenS, atque demonstranS, non propterea nego principium , a quo est motus &c. aut dico principium illud esse quantum , sed tantummodo ex illis consideratis, & evidenter . cognitis infero naturam, seu principium, cujus notionem analytice procedenS teneo; deinde procedens synthetice, data specie comporis physici scio & pronuncio de moti. bus & effectibus ejus, de materiei paribbus, & de aliis: qua ratione profecto mihi

videor nullatenus laedere fundamenta naturalis scientiae, nedum non destruere. Quamquam fortasse magnus hic Vir, si modo viveret, illam conclusionem de

teret; plurimas quippe posuit, ut Nepos ejus candide testatur in Vita, Iuvenis admodum, Π gloriae cupidus, ad ostentationem V auram, quam afectabat, captandam,

a qua vanitate experrectus simultate quorum-

292쪽

dam, deinde longistae recem , seque totum convertit ad Chrsum . Puto etiam quod ea Thesi voluerit contradicere sectae Cabculatorum , tunc in Italia quidem prurum notae, sed in Anglia invalescenti, studio praecipue ac cura cujusdam Sui.

seth. Cujus seetae commentationes Ο-

disse & detestari videbatur: appellare enim solebat Quisquilias Spisethicas. Ceterum non adeo addictus erat peripateticis hypothesibus, ut censeret nequaquam aliter philosophandum in Physbcis, etiam quantum ad fundamenta naturalis scientiae. Lego enim inter Conclusiones secundum Opinionem pro priam, Qui primam materiam negat , nec sensui contradicit, nec rationem phdificam negat. Haec paullo fusius, ne Videar a magno Viro sine magna caussa dissentire. Quo dimisso, ut paucis contraham ha Stenus dicta: cum naturam cognoscere nihil aliud sit, quam cognoscere motum, eumque non Vage, adeoque confuse & ad

293쪽

modum formae abstractae, qua ratione obscure cognoscimus, & inVOlutiS, ac prope innodabilibus quaestionibus nos immisce inus) sed in particulari, & concretum veluti in materia & cum materia; & hu-jtismodi cognitio non nisi per mathesim clara & certa haberi possit, quid consequens sit Ledior vides. Igitur si verus Philosophus esse desideras, Mathematicus fias moneo; nostrae disciplinae tibi commodo erunt & utilitati, seu partem rationalem, seu divinam metaphysicam seu naturalem tractare velis, a qua PO strema potissimum si1 mathesim divellas, aut eam penitus interire, aut certissime languere necesse est

IX. Reliqua est philosophia morum,

cui si mathematicas conducere dicam , mira loqui videar, & incredibilia. Nam complures, ut olim referente Maximo Tyrio ita etiam nostra aetate Opinantur liberales artes, & nostras hasce ante omnes, damni potius multum, quam utili.

294쪽

utilitatis quicquam virtuti, & virtutum

scientiae afferre. Re autem Vera lom ge aliter contingere fatebitur quilibet, ipse etiam Seneca, quamvis adversari nobis videatur modo ad rem ipsam serio animum advertat. Neque ego hic utilitatem eam persequar, quam Plato variis in locis, & ex eo Proclus commemorat, Videlicet; quia Mathesis iuguras virtuti convenientes Ec modula. tiones & motus nobis tradat; a quibus Atheniensis etiam hospes eos perfici vult, qui moralem Virtutem ab inelinte adolescentia sunt consequuturi. Virtutum imsuper rationes, pergit Proclus in medium adfert, aliter quidem in numeris, aliter in muris, aliter in musicis consonantiis. V, tiorum denique excessus V defectus indicat. Hinc Socrates in Gorgia Calliclem a guens, Geometriam, inquit, Si geometricam aequalitatem negligis. Vera profecto haec

sunt; sed illam sublimitatem dc latitudinem, quam Platonis propriam appel-

295쪽

Iat Plinius Iunior . nimium sapiunt.

Propterea missa haec Volo. in praesenti. Missa etiam facio, quae de proportione arithmetica &' geometrica cognoscere oportet, ubi agitur de justitia; quamquam id ostendat non solum utilitatem, Verum etiam necessitatem mathesis ad moralem philosophiam. Notiora haec sunt, quam ut eorum meminisse oporteat. Alia prosequar , plana illa quidem, sed minus animadversa. Idoneus auditor moralis philosophiae, neque debet esse imperitus actio. num humanae Vitae, neque facile obsequens turbidis concitatisque animi moetibus . Nam ineXpertus operationum Vitae, mores hominum non satis apprehendit, nec credit, ut oportet: Pertum bationibus autem agitatus, pra Vorumque

affectuum sectator, virtutum actuS non essicit. Quamobrem ille non potest bene cognoscere & judicare de pertinentibus ad scientiam morum, in qua ratio

296쪽

AD THEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XVII. 199

nes conficiuntur ex moribus'& de moeribus, quos haec philosophia sumit tam quam principia: iste Virtutis praecepta non prosequitur actibus suis, quod eadem philosophia intendit tamquam iunem: finis enim ejus non est sola cognitio, sed etiam a filo. Ita optime Phi. losophus Quamquam imperitia actio. num Vitae minus ineptum faciat ad moralem philosophiam audiendam, ut bene docti aliqui animadvertunt Mo res quippe hominum cognoscere necessarium potius videtur ad scientiam civilem, quam ad Ethicam; quoniam rationes dc affectiones virtutum recte percipi possunt, quamvis minime noscamus, quid homines consuetudinis habeant, de quam teneant rationem vitae. Utilius est ad hanc philosophiam accedere animo a Wrturbationibus libero, ita enim promtiores erimus ad praecepta virtutum eXsequenda. Aptus ergo morali scientiae

ille est, qui , quantum potest , ad eam Pp a adfert

297쪽

adfert veritatis amorem, animi moderationem, liber a pertinacia & impotenti affectu propriarum opinionum. Plura

memorare non oportet; nam plura praestare non est humanae scientiae opuS,

sed christianae institutionis & gratiae divinae. Hic eorum meminimus solum, quae ad rem nostram faciunt in . Si mathematicae itaque disciplinae eam animi moderationem & alia modo memorata praestarent, nonne amrmandum quoque eas morali philosophiae conducereΘ Nunc revise rogo mi Lector tradita cap. 3.& siquidem ibi relata vera sint, mecum asserere non dubites, mathematicas esse

utiles ad philosophiam moralem. His adde honestatem, quam nostrae disciplinae inspirant sui studiosis, proepter quam Tullius censet summos viroseas impense coluisse: adde perfectionem quaindam sentiendi & judicandi de rebus , propter quam Philosophus voluit adolescentes iis operam dare, de quibus dicemus cap. seq. Nam cum ista an,

298쪽

AD NEOLOGIAM UTILITATE. CAP. XVII.

mum aliqua ratione perficiant, eum otiam expeditiorem reddunt ad actus vim tutis exercendos . . Adde pariter, quae ex Platone refert Marsilius Ficinus Narrat ipse summum Philosophum animadvertisse Thaletem, Democritum, Ana. Xagoram tam negligentes in rebus divinis fuisse, quam . diligentes in naturalibus . Pherecidem contra, & Pythagoeram, Pythagoreosque omnes Mathemati. corum Principes, pariter summos exst . tisse Theologos , moribusque divinos: indeque merito conclusit Plato partim ratione, partim eXsperientia , curiosum naturalium studium animam saepissime a divinis avertere. Addere poterat, Mathematicarum vero studium ad ea comVertere, moresque, seu affectus temperare . Ex his constat Mathesin praeparare animum ad studium Ethices, illaimque didicisse, ut verbo Senecae utar conducere ad philosophiam morum acquirendam: quod mirum videbatur & incredib

bile

299쪽

bile , at clarissime e ut arbitror, ostem sum est a Quo complevimus ostensionem utilitatis mathematicarum ad omnes Phi. Iosophiae parteS, quam tradere in hoc capite intendebamus.

Quae adversus Mathematicas asserri soleant refelliuntur Uendendo hias facultates non esse quiddam leve I. Non tractari solaphantam II se veras scientias III. Habere multas amomsrationes poti mas VI. Inter scientias non habere ultimum locum V. Quin antecellere semnes humanas certitudine VI. Admirabilitate VII. Voluptate VIII. Esse maximae utilitatis IX. ad omnes fere Scientias V Artes , ac decere ingenuae conditionis homines X. XI. XILSpeciatim de Chronologiae utilitaee ad bismriam Ecclesiasicam XIII. Ad Pietatem XIV. Canon de computo discendo XV. XVI. Quaedam objecta tu Mathematicas rejecta XVII., Peroratio XVIII.

Uibus expositis, tandem manum, ut ajunt, de tabula amo Vere, toetique

300쪽

AD THEOLOGIAM UTILITATE. CAP.XVIII.

lique dissertationi finem impone e cogitaram, cum aliqua occurrerunt, quae me quieto animo id facere non sinebant. Memineram enim audivisse non i paucos obtrectatores & osores mathematicarum plura in earum contemtum blaterantes: levissima illa quidem, dc ex supra dicitis facile diluenda; at Veritus sum, ne, ni si referam, & refellam, iis commoveri forsan 'aliquis possit, dc a mathesis studio avocari. Tum etiam superesse videbam, nostrarum disciplinarum laudes aliquas, quarum mentionem habere in. coepto & consilio meo penitus necessarium videtur. Quandoquidem earum commemoratione firmiori spe ducor, me alle nurum studiosos quoscumque, dc eos accensurum in cupiditatem , atque amorem utilissimarum Scientiarum; ideoque deinceps futuros pauciores, qui eaS ad Theologiam non adferant. Hisce de caussis visum est: de hoc. caput operi adjicere, quamvis reserenda dici debeant potius quam accessio ad ornamentum, Pars