Introductio in dialecticam Aristotelis. Libri quinque. Francisci Toleti S.R.E. cardinalis. Ab auctore multis locis castigata & tabulis aucta

171쪽

Υ Τ Π Q S. 1 3& Αmabimus sunt subalternae, & illae pariter quae sunt in Iliac & Edentuli , quae omnia sequens figura manifestat.

Petrum non currere non est possibile. Petrum non curr e non est continis s. Petrum Mon currere est impossibile, Petrum currere est necesse .

Petrum currere non est possibile.

Petrum currere nonest conisngens . . et Petrum currere est impossibile. , Petrum non currere est necesse . . M . ii

172쪽

CONTRARIAE

Petrum currere non est possibile. et: Petrum currere est contingens. . Petrum currere non esti ossitate. i Petrum non currere non est necesse.

Petrum non currere est possibile. Petrum non currere est contingens. Petrum non currere non est impossibile . Petrum currere non est necesse.

173쪽

. . Quande autem Modales sunt de termino communi, tunc inearum oppositione obse uandum est, ut quoties dicta sunt oppositae qualitatis.scilicet,alterum est affirmatum,alterum negatum: tunc etiam mutetur quan

titas subiecti, ut in una sit particulare, in altera uniue riale,unde si prima de Amabimus est haur,omnem hominem currere est possibile,eius contradu ria erit ista ultima de Iliace, hominem non currere est necesse, & eius subcontraria ista prima de Edentuli,homiissinon currere est possibile, quando vero dicta non sunt opposita secundum assimationem,& negationem,non debet mutari qua titas, haec autenta regula semper vera est, tamen in contrarijs, licet manere eande quantitatem uniuersalem,& inlabcontrarijs particularem, unde istae sunt controiae,omne animal non esse hominem est neMe;quae est in Iliace, dc omne animal esse hominem est necesse, quae est in Purpurea, & iste sui contrariae hominem currere est possibile hominem non currere est possibile, prior est in Amabimus, posterior in Edentuli. Haec omnia intellige quando dicta sunt oppositς qu litatis , aliter enim debet manere eadem squantitas in oppositis. In subaltemis vero quarum una est de possibili, & altera de Necessario, obseruandum est , ne dictum tria possibili sit uniuersale, ιkin necessario par-

174쪽

ticulare, sed in utroque uniuersale, vel in necessario sit uniuersale, in propositione a tem de possibili particularetunde istae subalia temantur, omne animal esse hominem est necesse, quae est in purpurea,& omne animal esse hominem est possibile vel aliquod animal esse hominem est possibile: non tamen istae , omne animal esse hominem est possibile,alia quod animal esse hominem est necesse. De Aequipollentia ρο προ me Modalium

e dum Aristotelam, θ' ipsarum com Mersone . cap. V. IARistoteles secundo Periher, quavis m

dum communem, quem hactenus secuti sumus in assignanda Modalium AEquipolientia,& oppositione,non reprobe alterum tamen veriorem modum ipse docet quem pro studentium exercitio no grauabor exponere, & ad methodum quandam facile reducere. Aristoteles igitur easde modales quas superius enarrauimus,assismit, diuerso tameordine distribuit.primo enim loco eam,quae de necessario est,constituit: Secudo e am,quae . de possibili:tertio de contingenti: Quarto de, impostibili,cuius ratio optima est,id enim in anterioridoco ponendum est,quod ut anteca.dens se habet ad alterum, cum igitur neces,

sarium antecedat possibile quod enim no

175쪽

cessarium est, possibile est,non tamen omne , quini possibile est, necessarium est: cum liciaminem esse album possibile sit, non tamen necessarium merito a , necessario potius , quam a possibili incipiemus. Constituantur

ergo quatuor rotuli . in quorum singulis sine quatilia propositiones aequi pollentes ex eisdem Modalibus sumpto initio ab ipsis de necessario,vti diximus,quae ficilius bis dicti

nibus nostris poterunt comprehendi, nempe,

Argutule; vestigia, Sine nietu, Mutabatis, Prima dictio est, Argutule, in qua sunt quam tuor Aequipollentes, prima de necessario tota assirmativa denotata per A , nempe, Pe trum .esse animal est necesse. Secunda , dia possibili tota negata denotata per primustri, V , nempe, Petrum non eme animal non est possibile, tertia si militer negata de contingenti per secundum V, ut Petr a non esse a nimal non est contingens, quarta de Impossibili de modo affirmato, & dicto negato scilicet Petrum non eue animal est impossibile hae igitur quatuor aequipollentes sunt. Pari ratione pro alijs tribus poterunt eadem amte quatuor aequipollentes constitui incipiendo semper a necessario.

Quod si oppositione in his quaeris, considera eas quae sunt in prima, & secunda dictione, sibi mutuo esse contrarias, quae autem in tertia,& quarta,subcontrarias, at quae in pri

176쪽

autem in frenanda, sis quae sine in qua ea. inae omnia sequens figura manifestat .

AEVI POLLENTES.

pereum esse animal est necesie . Petrum non esse: animal non est possibile. Petrum non esse animal non est contingens. Petrum non esse animal esti ossibile .

AEQVI POLLENTES.

Petrum non esse animal est necesse . Petrum esse animal non est possibile . Petrum esse animal non est contingens. Hirum esse animal est impostibile .

177쪽

in CONTRARIAE.

Petrum non esse animal nonest necesse. Petrum esse animal est possibile. Petrum esse animal est contingens. Petrum esse animal non est impossibile.

etrum esse animal non est necesse . Petrum non esse animal est possibile. Petrum non esse animal est contingens. Petrum non esse animal non est impossibile - . Κ s Oppο-

178쪽

Oppositione aiatem & Aequipollentia utcunquedi scussis, conuersionem earundem inodalium superest explicare. Circa quam unum ante omnia aduertendum estἰ Modales non esse conuertendas nisi sectindum: earum dicta. Modo, semper manente praedicato, de

tunc sit.

Prima propositio: Modales omnes de modo necessario, possibili,contingenti,affirmatis, impbssibili vero . negato, conuertuntur secundurei sui dicti tanti ersionem,idest, si dictum suerit uniuersale affirmativum. conuertatur per accidens, si uniuersale negativum, aut particulare affirmativum,simpIiciter, si particulare negatiuum non conuertatur; ideenim est iudicium de dictis, & de simplicibus Enunciationibus. Vnum tamen obseruabimus, ut quoties uniuersalis affirmativa de necessario conuertitur, si fuerit de sensit diuiso mutetur in possibile,verbi gratia, omne homi ne esse animal est necesse conuertati ir, ali

quod animal esse hominem. est possibile, nisi

cnim sic conuertatur, multoties fient malae consequentiae, ut patet in istis, omne nigrum esse corpus est necesse, non conuertitur alia quod corpus esse nigrii est necesse, haec enim est falsa, illa vera. Simi Iiter,omne Grammaticum esse hominem est necesse, non conuer. titur, aliquem hominem esse Grammaticum' cst necesse. Idem etiam obseruandum eris ita

vatis

179쪽

dum, adverbiale habet, ut in serius dicemus . Idem censendum de particulari affirmativa quod de ipsa uniuersali, ut mutetur necessarium in possibile, quando vero sensus compositus fuerit, non est opus mutare modum. Secunda propofitio. Modales omnes de impossibili affirmato, & de Contingenti possibili,& necessario negatis, non conuertuntur, quoties dictum est uniuersale affirmativum, non enim valet, omne animal esse hominem est impossibile,vel non est necessarium,ergo hominem esse animal est impossibile aut nonecessarium. Idem dicitur de alijs modis negatiS. Tertia propositio modales eaedem, nempe de impossibili affirmato, & de alijs modis negatis conuertuntur, quoties dicta simpliciter conuerti possunt, nempe cum sunt unia uersalia negativa, aut particularia affirmatiua,ut nullum hominem esse animal est impossibile,conuertitur, nullum animal esse hominem est impossibile. Similiter,nullum animal

esse hominem non est contingens, aut nor possibile, aut non necesse, conuertitur, nullum homine esse animal non est contingens. aut non possibile, vel non necesse.

Quarta propositio. Nihil prohibet mod

Ies per Contrapositionem conuertere, quan

do Acta uniuersalia affirmativa, aut particu Κ laria

180쪽

ε3s LIBER laria negatiua sunt, sicut & simplices En-ciationes conuertebantur,hoc tamet, verum

di facile, sed tamen parum utile est.

De Modauibus de modo Adverbiali.

p. VI.

Non parui ta ad proprietates propositionum cognoscendas naturam horum

modoru intelligere prodest. Cum igitur m di quatuor fint, ex his duo sunt uniuersales , Necessario,& Impossibiliter duo autenti particulares, ex uniuersal bus alter est affirm riuus,scilicet, Necessario: alter stero negati uus,scilicet Impossibiliter. At uterque particularis est affirmativus, immo pro eodem sumuntur, scilicet, Possibiliter, & Contui- genter. Erit autem particularis negativus si postponatur negatio, scilicet, Possibiliter no, vel,Contingenter non Vnde necessario se habet, sicut omnis:Impossibiliter,sicut, Nullus, Possibiliter, sicut, Quidam: possibiliter non, scut, Quidam non. Ex quo pater, Necessi rioAE Impossibiliter, opponi contrarie: Pos sibiliter, & Possibiliter non, opponi subco trariE: Necessario,& Possibilitem, subalternErsimiliter, ImpossibiIiter,& Possibiliter non. At necessario,cum possibiliter non: impossibiliter, cum possibiliter, contradictorie, vesequens figura facile manifestabit. Similiter, sicut