장음표시 사용
201쪽
De Argumentatione bona st maga, formali, ly materiali.
Rgumentationum partibus materialibus, nempe propositi nibus & ipsarum partibus, &accidentibus hactenus discus. sis, nunc tandem ipsam argumentataonem explicare aggredimur.Est igi urargumentatis,quae Consequentia dici si Ce, ratio In qua unum ex alio inferri den iatumve siaperius declarauimus. Haec autemtaplici parte constat,& Antecedenti,& Coa QMenti . Antece mi est illa propositio, qua
202쪽
qua altera insertur. Consequens vero ea et se quae infertur. Dictio illa, qua talis consecutio uniqs ex altera denotatur, Nota illationis dicitur. Solet aliquando Consequentia vitiosa iteri, cum id quod inferri denotatur, non ita sicut denotatur infertur, oppositum autem in Consequentia bona accidit. Haec omnia in primo libro explicuimus, nucad alia, quae illic propter incipientium cap. tum inexplicata omisi naus transeamus. Consequentia, seu Argu metatio bona duplex est, quaedam formalis, quaedam materialis: Materialis est oratio in qua pars altera vere ex altera insertur, ob rerum solam coniunctionem,ut Petrus in homo,ergo Petriis est sub stantia, quia enim homo necessario cum se stantia conviungitur, ea sela causa fit, ut ex taIi antecedenti consequens colligatur. Diximus autem ob eam solam causiam, quia non
propter modum colligend i, sed propter rerum connexionem dumtaxat illa sit illatio,si enim in conseqtienti aliud colligeremus do
Petro cum quo non necessario homo coniungeretur, Consequentia vitiosa esset,ut si dixeris, Petrus est homo, ergo Petrias est albus. Potest enim antecedens verum, & Eons
quens falsum esse,ex quo fit. ut illa Conseque tia non sit bona propter illam se am& mo dum colligendi scilicet ex uno alterum infer re, sed propter connexionem rerum signit, .
203쪽
catarum in Consequenti,& Antecedenti. Vnde talis Consequentia valebit in omnibus his solum,in quibus talis connexio fuerit reperta: propterea licebit argumentari ea dc in ratione qua inferebatur, Pellas est homo, ergo
est subitantia,ita scietiata habitus, ergo est qualita austitia est vii tus,ergo est habitus,
Arbor est vivens,ergo est corpus: Ili his enim omnibus eadem est connexio eonsequentiucum sitis antecedentibus,nempe sirperiorum cum interioribus. Tales igitur consequentiae, & aliae huiusmodi materia Ies dicuntur. Argumentatio vero sormalis , est oratio tria qua unum ex altero insertur non solum pro- Pter rerum connexionem, sed etiam propter modum colligendi, ut si dicas, Omne bonum est appetendum, omness virtus est bona, ergo Omnis virtus est appetenda : In hac enim argumetatione etiam fi nulla elset rerum connexio propter solam Brmam tale inserendi,unum ex altero inferretur. Unde sit ut si talem sormam applices alijs rebus qua-tumcunque inconnexis firma sit,& constans
illatio,ut si dixeris, Omnis lapia est animal, Omnis homo est lapis, ergo Omnis homo est
animal, optime ex tali antecedente Consequens colligitur, Talis consequentia formalis est, qua in omni materia, tu omni propositiqne simili applicata semper est bona , dico autem in omni simili propositione, quia si
204쪽
applicetur dissimil ibus propolitionibus a
parebit quidem eadem, ed non erit. Similia ludo autem duarum propositionum in his praecipue cosistit,primo ut sint eiusdem qualitatis,idest si una est affirmativa,& altera sit affirmativa, si una negativa, & altera etiam negat tua: hoc intelligere oportet quantumsad copulas principales. Vnde istie in qualitate similes sunt,animal quod non est rationale,est risibile homo qui currit, mouetur. Est enim utraque affirmativa. Secundo, ut sim eiusdem quantitatis,idest si una uniuersalis, di altera uniuersalis: si una particularis indefinita, aut singularis, & altera eodem modo. Tertio,vt in utraque eadem sit acceptio terminorum,scilicet eadem Suppositio, Ampliatio, Appellatio,& sub hoc intelligitur, vesi una nerit Modalis,& altera similiter eiuLdem modi,vel aequivaletitis,si una Exponibilis,& altera. si una de stibiecto complexo, &' altera. haec omnia eatenus dicta sint, ut cum λrmam Aromentationis aliquam,quae inis aliquibus propositionibus bona erat, velis alijs propositionibus applicare,observes, ut tales propositiones in his tribus prioribus
assimilentur, alias talem formam argume tationis mutabis . Non enim eadem est λει
ma, quae est in istis, omnis homo est animal, omne risibile est 'mo ergo omne risibile est
205쪽
animal. Tantum risibila in hominergo tam tum risibile est animal , cum propositiones huius non sint similes alterius: idem in alijs oportet dicere.
De regulis generalibus bona ta eque a. p., II.
SVnt aliquot generales regulae quibus co
sequentiarum,& Argumentationum vis in inf-ndo maxi me manifestatur, quae alis quibus principijs innituntur.Primum est,Ex vero non sequitur nisi selum verum, idest in bona consequentia, scilicet Antecedens v rum est,oportet cohsequens verum esse, inaquos rincipio fundatur. . , Prima Regula. Si Antecedens est possibile aut contingens, Consequens Etiam contingens,aut possibile,aut necessariu si vero A tecedens necessarium, consequens erit necessarium verbi gratia, Homo currit, ergo m uatur. Huius Argumentationis Antecedens contingens est,pariter etiam & consequensivi enim homo potest currere, & non currere ita moueri & non moueri. Praeterea, homo est animal ergo est substantia. Huius Antecedens necessarium , & Consequens etiam n cessarium . si enim daremus oppositum, Α tecedens esse necessarium & Consequens nonecessarium, tunc posset verum in-re fabs sum
206쪽
Antecedens necessarium verum erit semperi sic Consequens non necessarium poterit esse salsam, tunc igitur Antecedens verum inis rei consequens falsum, ut homo videt, ergo
homo est animes: Antecedens quidem possibile, Consequens necessarium,ex possibili vero, vel contingenti numquam sequitur impossibile. 'di Secundum principium. Falsum non sequbeur visi ex fatis. Huic innititur altera regula, Si Consequens est falsum, Antecedens mxit falsum,si Consequens impossibile, etiam Antecedens erit impossibile, si consequens Contingens, Antecedens non erit necessariue aliter enim si Antecedens esset necessarium, effet semper verum, si autem Consequens cotingens posset esse falsum, & tunc Antecedes verum inferret consequens filium c6tra primum principium. Τertium principium.Ex falso potest sequi verum,uel falsum,idest,fieri potest, ut in binna Consequentia ex Antecedenti talta sequatur aliquando Consequens verum,aliquado, consequens falsum V. g. ista est Consequentia bona Homo est lapis,ergo est corpus, ubi antecedens falsiim inseri consequens verum, Similiter & ista est bona, Homo est lapis,e go caret sensia, ubi utrunque falsum, cui principio innititur. 9.
207쪽
Tertia Regula: Ex antecedenti inti pois bili potest inferri Consequens aliquando impossibile, aliquando contingens, aliquando necessarium, ut patet in his consequentijs, homo est equus, ergo homo est animali hic enim ex impossibili infertur necessarium, similiter homo volat,ergo homo mouetur, ex impossibili sequitur contingens . Similiter etiam homo est leo, ergo homo est rusibilis utrumque est impossibile. . Quartum principium. Verum insertur ex vero, vel falso, idest Consequens verum po-- . test inserri Aliquando ex Antecedenti veroi aliquando ex Antecedenti falso, ex quo se quitur quarta Regula. Consequens necessa rium inferri aliquando ex Antecedenti impossibili , aliquando ex necessario al iquando ex Contingenti,ut pat et in his consequentis; homo est leo, ergo homo est animali homoeest corpus, ergo homo est substantia. Equus est albus,ergo equus est corpus . . Quinta regula in bona consequentia contradiistprium consequentis inest contrarium iantecedentis, non autem contra. Valet enim homo currit, ςrgo homo mouetur, non m uetur, ergo non currit. Non tamen valet contradictorio Antecedentis, non enim valet,Non currit,ergo non mouetur.
Sexta Regula. Quicquid insertur ex Co sequςnti, insertur otiam ex antecedenti,& ex
208쪽
quocunque infertur Antecedens, Insertur tiam Consequenς. verbi gratia homo est animal, ergo est vivens. Si ex hoc Consequenti inseramus,homo est corpus, poterit etiam inferri ex illo Antecedenti scilicet, homo est anima ergo homo est corpusesquae Argumetatio dicitur de primo ad ultimum. Similiter in eadem Consequentia, si illud Antecedens homo est animal, insertur ex altero Antece denti,nempe homo est rationalis, ex eadem poterit inserri idem consequens, nempe,li mo est rationalis, ergo homo est corpus. Hae sunt Regulae pro Consequentia bona obse uandae , post quarum explicationem ad species ipsius Argumentationis discutiendas transeamus. habet enim Argumentatio quatuor sub se species, Syllogismum, Enthymema, Inductionem,& Exemplum, ne quarum
singulis ordine trademus,ac primum de Syllogismo qui omnium prima species est. Cum autem ex Syllogismis quidam sit hypothetiacus , qui partem aliquam antecedentis propositionem habet hypotheticam, quidam Categoricus, qui ex simplicibus propositi nibus conficitur, initium ab hoc sumemus,
209쪽
SYllogismus est oratio,in qua quibusdam
positis necesserio aliud sequitur per eata, in posita sunt, Dieitur, oratiis, loco gen risiadditur, Quibusdam, ut intelligamus nounam propositionem , sed plures necessistas esse ad syllogismum, n0n. enim Syllogismus est argumentatis , quae ex unica propositione alteram insertiseta quae ex pluribus. Dici tur. Positis,ut notum vitales propositiones, ex quibus Syllogismus confitetur, aliquem inter se ordinem, & di sitionem hibere quam inserius trademus. Dicitur etiam, sitis,ulest concessis, quia vis Syllogismi in ta est, ut si semel quis Antecedens admiserit cogatur & Consequens admittere ex virtute se ipsius Antecedentis praeconcessi hoc fiagnificatur in illin quod dicitur, Ex necessit te aliud sequitur per ea posita sunt. Dici- tur tandem,aliud, quia conclusio, quae insertur,semper est Enunciatio aliqua ab Antecedenti distincta: Non enim est Syllogismus, cum idem infertur, quod erat in Antecede ii , Constat ante v llogissimus materiam Amma: Materia quidem duplex est, remotas&Propinqua, mota,sunt terminuPropinqua
210쪽
, T r. simplices propositiones , quarum subie stata, vel Taedicata teri aini dicuntur. Hi vero ter mihi, ex quibus Syllogismus remote coii citur,tres solum sunt: propositiones aute due, quae Praemissae dicuntur, quae ex illis constant terminis. Cum igitur duplex propolitio ex tribus terminis, quin bis unus sumatur, componi nequeat, fit ut unus illorum in utraque Propositione repetatur.& talis, Medium in
Syllogisino dici solet; Ille vero terminus, qui cum Medio in priori propositione, quae Maior dicitur assiimitur, Maior extremitas appellatur, ille vero alter, qui in posteriori propositione,quae Minor dicitur, subfiimitur, Minor extremitas vocatur,ut exemplo hoc patet,otiane animal est sensibile, Omnis homo est animaliubi, animal est Medium Sensibile.
Maior extremitas, Homo, Iinor extremitas.
Forma syllogismi est figura,&modus.Fii raest ordinatio trium terminorum inter se s cundum debitam subiectionem, & praedicationem, id est illa dispositio, qua inter se ita
disponuntur, ut unus de Medio, vel Medium de altero, vel de utroque praedicetur, vel se terque deipi. Modus est ordinatio propositionum inter se secundum certam qualitate , & quantitatem, scilicet quod si una propomtione etativa, altera sit affirmativa vel si una particularis, altera uniuersalis, vel alijs mo