장음표시 사용
242쪽
:a r L B E R 'Sunt autem duo principia, quibus Aristoteles utitur ad combinationes inutiles Syllogi Lmoru examinatas, quae vocantur Dare terminos, in quibus Oinni,&dare terminos, in quihus nulli. Hoc aute nihil aliud est, qua pipo sita combinatione aliqua inutili dare tres terminos similes eade dispositione dispositos, in quibus uniuersalis assirmativa composita ex extremitatibus stet in veritate cum illis duabus propositionibus,& dare alios tres eadem dispositione dispositos, in quibus uniuersalis negativa composita ex extremitatibus sit simul vera cum illis duabus propositionibus, &per hoc probatur talis duarum propositetonudispositio esse inutilis, quia qua parte est vera negativa viailierialis, est inutilis dispositio ad
inserendam affirmativam: nam tunc daretur antecedens verum,& cosequens falsem, quod repuenat bonae consequentiae:qua parte est vera. amrmativa uniuersalis, est inutilis ea dem dispositio ad inserendum negatiuana eadem Causa, ac ideo non est formalis conseque tia. Formalis enim consequentia interminis, &propositionibus similibus semper ita se habet
ut antecedens verum,& consequens salsum esse nequeat. Dare terminos affirmatiue,est dare aerminos, in quibus omni, Dare negativae,
est dare in i Fibus nulli, verbi gratia volo probare hanc dispositionem ei se inutilem animal est currens, Homo est animai, do tres termia
243쪽
nos, in quibus uniuersalis affirmativa constas ex extremitatibus propositionum copositam ex illis,stet in veritate cum eisdem propositionibus eodem modo dispositis, color, accides, albedo, sic, color est accidens, albedo est lor,omnis albedo est accidens. Talis ergo dispositio non potest inferre semper negativam quia modi affrmativa ex illis extremitatibus compositis est vera. Do alios tres, in quibus Nulli,animai,currens, Homo. Animal currit, homo est animal. Cu his potest esse quod nul lus homo currat, ergo non est illa dispositio apta sermaliter ad inserendum amrmativam& sic oratio est inutilis: ita possunt dari termini in omni inutili combinatione . Potest autein istis terminis inueniendis haec regula obseruari, ut accipiamus vel duos terminos diue ses,&qui adinvicem negentur cum aliquo superiori ad utrumque, vel duos terminos,quorum unus sit iconsequens ad alterum cum aliquo extraneo, vel etiam cum superiore, vel tres disparatos, & per hos poteris examinare quamcunque combinationem.
ALiquando syllogismi ex terminis oblis
quis fiunt, non solum ex parte extremi-O tatum
244쪽
ratu ut Omnis creatura est Dei, Angelus est creatura, ergo Angelus est Dei. Omnis Iustitia est persebio, In Deo est Iustitia, ergo in Deo est perfectio,sed etiam ex parte Medij,
liquando enim medius terminus est obbiquus ut in Maiori,vel in Miliori, vel in utraque si mula Etiam obliquus varius esse potest iuxt/ea sum multitudinem. Verbi gratia. Cuiq. animali inest sensus, homo est animal ,ego homini inest sensus. In omni loco est Deus. Terra est locus, ergo in terra est Deus.Sunt autem in istis ista obseruada, Prirmura ut extremitaS, quae sierit obliqua in prς misi is, ita maneat in conclusione, ut apparet in Syllogissilis positis. Secundo quando medium est obliquum in na prarinissa,tunc illa extremitaS,qua cla me dio obliquo ponitur, debet in conclusione in λTi in recto,& altera extremitas in obliquo. Verbi gratia, O innis entis est scientia, Corpus est ens,ergo Corporum est scientia,Quando vero in utraque est obliquum medium,eX tremitas inseretur utraque in recto,ut nulla
pax vera inest impio,ocium inest impio, ergo ocium non est pax. Tertio quando in prς missa negativa fuerit obliquus, in affirmativa Tectus, sequitur Conclusio de obliquo nulli animal irrationali inest ratio, Equus est animal irrationale, ergo Equo non inest ratio, quando autem fuerit affirmativa de obliquo,& negativa recta,non ita sequitur, non enim valet homo
245쪽
homo non est Angelus,omni homini inest intellectus, ergo Angelo non inest intellectus . Praeter hos Syllogismos aliquando euenit, ut
medium in quibusdam sit terminus singularis P hic Syllogismus expositorius dieitur, qui maxime Tertiae figurae familiaris est eo, quod in ea Medium subuciatur, proprium aute sidsingularium terminorum subuci. Petrus est antinal,R Petrus est currens,ergo aliquod currens est animal. Fiunt etiam Syllogismi expositor ij ex medio uniuersali, puta cum volumus licinus generis, vel sit perioris inserius aliquod demonstrare, ut si fieret Syllogismus in Barocm. Omnis homo est animal, aliquod album non est animal, ergo aliquod album noest homo fit expositorius si sumamus aliquod inserius sub minori, scilicet aliquod album o ,
suc' non sit animal nempe Ninem. Si fiat Syllogismus in Felapion,nulla lux est animal,omnis nix est alba, ergo aliquod lbunx non est animal. Iste Ilogismus ab Aristotele vocatur Expositorius, quia per sumptionem in xiorum probat uniuersalius illud minoris prς cedentis,idest aliquod album non est animal, S talis etiam in alijs figuris a Tertia optime fieri potest.
246쪽
De sex potestatibus, tribus desembus ηlis, o,
SYllogissimorum potestates sex sint,prima
est plura concludendi, Syllogismus enisti qui inseri Uniuersalem, potest inserre eius Hniuersalis subalternatam, & inferens ianctu sonem, potest inserre eius conuertentem , &id quod sequitur ex tali conclusione. ' Secunda est, Verum ex falsis Syllogizandi, eadem enim serina Syllogismi aliquando ve-- riam ex vero deducimus, ut omne animal est sensibile, Omnis homo est animal , ergo Omilis homo est sensibilis: Aliquando verum ex falso, ut omnis leo est rationalis, omnis h mo est leo, ergo omnis homo est rationalis rAliquado etiam falsum ex falQ concluditista Tertiaest, Circulariter Syllogietandi: Est alite Syllogistimus circularis ille, qui ex alterius
conesusione cum unius praemissae conuertente infert alteram praemissam hoc autem fit in terminis conuerribilibus, ut omne corpus est copositum ex materia & forma, omne ens m bile est corpus, ergo Omhe ens mobile est copositum ex materia & sormar Fit circularis c innuersa Maiori, omne compositu ex mate ria & Brma est corpus, omne ens mobile est compositum ex materia &Brma,ergo om 'ne ens mobile est corpus.. Qua
247쪽
c. i maria est, ii uersiiue syllogietandi, Est aut tem syllogismus conuersi itis, qui ex contradi. storia, vel contraria prioris syllogismi cum altera praemissarum tollit alteram, idest eius icontrariam, vel contradictoriam insert, qtio maxime utimur, quando alterius rationen '
etlertere volumus, ut Omite album eurrit,om .
'mis homo est albus, ergo omnis horrib currit e l Fit conuersivus ad tollendam Maiorem, Nul- es e Ius homo currit, omnis homo est albus, ergo aliquod album fi5 currit. Potest etiam mai6r : eadem particularis fieri,)erit in noccardo. Quinta est, syllogizadi per impostibile, pst autem hie syllogismus qui ex contradictorio - alicuius propositionis verae, negatae, cum alte ra propositione clare vera, insere maniseste propositionem falsam, ut fiat regressus ad ne- ι Ρndum oppositii propositionis negatae, Ver . '' bi gratia negat quis, spongia est sensibilis, argumentabor sic, omne animal est sensibile, Nulla spongia est sensibilis, ergo, nulla spongia est animali Ista coclusio est talia, ergo praemissa aliqua falia,nbn maior, quia est maliis, ste vera, minor, opposita ergo negatae prius erat vera, hic autem oportet i mere eo tradictorium nam in contrarijs ex falsitate unius non se itiitur veritas alterius , cum v trumque falsurn esse possit. δSexta potestas est, Ex oppositis syllogiχadi. Est autem iste syllogismus, quo ex duabus
248쪽
hoc contra protervos, contraria, Vel contra- .
dictoria admittentes, Verbi gr*tia Nulla substantia est animal, omnis substa*tia est an,
mat,ergo animal non est animal. Sunt autem tres in Syllogismis desectus rPrimus est, Petere principium , qui tunc accidit, quando idem per idem vel aliquid per inque, aut magis ignotum probatur, 't Omnis homo est homo,& omnis h' 'est homo, e go omnis homo est homo. Secundus est, Non propter hoc accidere falsum, qui tunc euenit quando syllogizando falsitas conclusionis illatae imputatur alicui pro postioni in antecedenti quae vere non erat causa falsitatis illius: hoc autem maxime fit in Syllogismis, in quibus est aliqua praemissa' supersua, Verbi gratia honio est animal,& omne corpus est vives Omnis lapis est corpus,ergo Omnis lapis est vivens, Conclusio est falsa, ergo illa pars An- . tecedentis est false,scilicet, homo est animal. Hic falsitas conclusionis impuratur propositioni,quae non est causa,nam ea semota adhuc
sequitur conclusio falsa. Tertius dicitur fallac ia contrariae opini nis, hic autem est,quando assentimur duabus contrarijs,vel contradictoriis, aut in uniue sali,aut in propria forma expressis,ut qui admitteret omne animal est corpus, & nigrum
249쪽
nullum est corpus, in communi admittit has. omnis coruus est corpus, nullus coruus est corpus, quae formaliter sunt contrariae. Hoc desectu admonemur, ne simus praecipites in concedendo,sed prius attente consideremus,& omnia perpendamus, ne postea in contra- 'ria, vel contradictoria dilabamur. De S3llogi mo ex Modalibus. Cap. XTI.
Assolutis iam Syllo smis,qui ex proposi
tioniblis simplicibus, ac modo vacantinus coiificiuntur,non inutile mihi futurum visui' est.si ea,quae Aristoteles fusissime de Syl .losismis Modalibus tractat in breues,& paucare riuegero conclusiones, ut has Iuuenes prius ficile edqcti, se ad grauiores in eisdem disputatioties melius,& aptius accingant, ac Propterehconclusiones simplices ex Obscuro .& mrplexo Aristotelis contextu erutaS, pr Piniam, difficultates quae circa ipsas sunt, in 'proprium locum reseruando. intupliciter igitur possunt ordinari istae propositiones, secundum Modos duos neces- .sario, S: contingenter, de his enim,praecipuus est sermo,nam alij praeposita,aut postposita Vfla negatione, vel altera, aequivalent necessa .rio, ut constat ex superioribus,aut enim 'utraque est de necessario,aut auera de necessario,
250쪽
altera de inesse,quae sine modo est, aut utraq. de continge - una de contingenti,& alte 'ra de inesse; ut tandem una de contingenti, Ac 'altera de necessario.Hic autem' sumimus con 'tiugentes pro eo,quod potest esse,& non esse, 'quod dicitur contingens specialiter sum pium , cuius naturam explicuimus Libro Tertio, & tuo bit lectorem illa e dem re
Sit igitur prima Cones ullo.'n omni figura,& modo cuiusque figurae ex utraq. prae inissa de Necessario. conclusio sequitur de necessario . Valet enim omne animal necessario estselisib i, homo necessario est animal, .erm omnis homo necessario est sensibilis mittiter nullus lapis necessario est animal m-'nis gemma necessario est lapis,ergo nulla gema necessario est animal. identi in alijs modis di figuris oportet existimare. Secunda Coctu sto. In prima figura maiori existente de neces sario-minori de inesse , sequitur conclusio de necessario. 1n alijs vero figuris sequitiir coclusio necessari , si illa sit necessaria quae est maior syllogismi reductione facta ad primam Figuram Vnde in secunda figura existente no gatiua de necessario affirmativa de inesse, se-'quitur conclusi' de ne qua Negaxlva fies aior in reductione ad primam. In Bais.r cohoc non ν let, quia non reducitur iri . .