장음표시 사용
51쪽
volumina & membra ipue&mte ingenio opus est ac diligentia, diligentisque cci
stantia: eaque tum praeceptoris, tum discipui primo quoad theorian, deinde quoad pro Ac praeceptore quidem seu interprete,tum dc pronunciata, tum muta dc scripta voce
Sed fido ac vivo inprimis praeceptore lyci opus esti&postea It is in tanta varietate Ectis ac methodicis. Etenim praeceptores ut ait Plato , dubitantibus commodius res dent quam libri, dcres intricatas magis peticue explicant:idque in vasto illo Jurispruq studio inprimis obtinet. . . Tyro itaque priusquam judicium silmat audire primum, ac ducem interpretei sequi debet: nec statim omnia in quaestior vocare, de nimium sapere videri velle. Fictem interpretis officium est, res dc verba, ledc praecepta, ordinemque ac methodum se p- dum illa quae supra de hissingulis exposita sunt, isterter de accurate conformare: usitata quippe, utilia, necessaria, homogenea de ad rem premnentia proponere: inussitata, obsoleta, inutilia, superflua, heterogenea dc impertinentia, ito, que captiose praetermittere: stylo familiari, pi no ac dilucido,cuncta exponere: praecepta Vera, universalia, brevia, perspicua, homogenea, de cujusque
52쪽
eujusque loci ac materiae propria tradere: desi nitiones praesertim ac divisiones accuratissimas investigare: exemplis comodis illustrare methaodum accuratam monstrare & usurpare: deis
finitionum, divisionum, & ipsius quoq; methodi rationem reddere , singulorum theore malum & materiarum principia & sontes ex Philosophia,ex humanioribusliteris ac linguis, ex classicis authoribus aperire,& quomodoJus inde profluat ostendere, &historias inte dum altius, si opus sitirepetere: item quae similiet vel in Graeca quondam, vel in alia Republi fuerint.
unde nimirum haec nostra, imitatione quada, expressa sint, monstrare: denique methodi cohaerentiam & connexionem, & hujus connexiiaonis rationem ostendere ς confusionis etiam perplexitatem & tautologicam reiterationem evitare: meliores definitiones ac divisiones, methodumq; accuratiorem, ubi Tribonianus aut alii,seu antiquiores 2u recentiores, langu
scutitacdeficiunt, si fierr potest, inquirere,& ex
Cinacio. Mesembecio,aliisve expromere: tandem vero etiam verba & apices Verborum non anxie scrutari,sed breviter exponere: vetum autem sensium legis,veramque vim ac potestatem praecipue rimari & explanaredegesque benignitis,non autem rigidi interpretari,ac majorem aequitatis quam stricti Juris rationem ducere,
53쪽
yu1 f. C. de judiciis. Noverit etiam interpres, circumspectus se ad captum distipulorum acicommodare: incipientis & longius progressi
auditoris rationem habere tyroni primum ele menta proponere:eaque a plenioribus tractat,onibus, commentationibus, ac disputationbhus secernere: & prima elementa nonnisi brevi commentario & tanquam paratillis explicare: tyrones variis & gravibus quaestionibus non onerare: a Bariolo, Baldo, & aliis prolixioribus glostatoribus serio adhuc aliquantisper avocare : Noverit eos elementis perceptis ad lecti nem privata brevis alicujus commentarii commonefacere, re quomodo cum fructu legere possit, ostendere: Noverit etiam antinomias conciliaraeacJus scriptum & certum ab eo quod disputationibus Jureconsultorum controve sum ac dubium fuerit,distinguere. Noveritim super paulo ulterius progressos ad superiora dedissicilior uris capita,&ad disputationes,item ad collationes & tanquam dicas sermocinati nesde quaestionibus Juris familiares,tandemq;
ad exercitationes practicis provehere, empla negociorum ac deliberationum politicarum proponere: locos etiam communes indicam eorumque recte & ordine colligendorum rationem ostendere di consiuetudines & opiniones communes, atque Observationes practicas annotare: α omnia sedulo ad usium accommoda-
54쪽
RECTE CONFORMANDO 4sre nec tantum ad disputationes, sed quandoque etiam ad declamationes Juridicarum quaestionum contrarias discipulos extimulare: No- .
verit denique discipulos in Theoria & exercitatione scholastica confirmatos ad politicas etiam Sc forenses tractationes practicas tanquam e schola in forum educere, ut quasi serio nunc hoc nunc illud ageretur, quod aliquando serio in Republ. agendum aut gerendum est, agant& gerant: quales nimirum Olim Rhetorum scholae erant: quales Senecae & Quintiliani,&aliorum declamationes erant: Fingatur ergo negocium, quale in senatu aliquando gerendum erit: esto negocium, quale in foro: esto negocium , quale in alio Reipubl. statu & conditione occursiuru m putatur: controversia seu cau-' sa deliberando, disputando, citando, comparendo, decernendo, dijudicando, exequendo, perpetuo ordine & commentitio quasi proceo su habeatur. Qualia nimirum olim adolescentum in sic holis Persicis negociorum forensium ac politicorum praeludia & tanquam processus practici suisse leguntur: Ubi accusationes&judicia fiebant, deque aliis etiam negociis discoeptabatur.Unde nimirum Cyrus,cum aliquando tunicam brevioris pueri longiorem longiori puero,ac vicissim adiudicasset,verberatus a Prς-ceptore legitur Quodsi horum omnium scholaedi exercitia velut olim, sic etiam num habe-
55쪽
46 DE JURIS su D Iorentur; quod si nuncetiam tanquam in foro,sic in stholae theatro processius& judicia, docto
liquo praeside moderante instituerentur, agerent aut accusarent illi, defenderent aut exciperent altςri, &sic ultro cithoque contenderenta donec negocium totum expeditum foret, actum demu doctiores & praesides dijudicarent:
dici non potest, quantum commodi &emotu menti ad Juris cognitionem, ac tandem suo tempore ad Rempubl. ipsam accessiarum sit. ἰAtque hactenus de fidi praeceptoris seu I terpretis ossicio& docendi modo. Quod si do ordine librorum in tanta diversisrum generum ac voluminum Juris varietate explicandorum quaeratur: a Jure Civili & Justinianeo quide inchoandum : idque sumto ab Institutionibus initio .ac deinceps progressu per Pandectas,Cindicem,Novellas facto. Cum his deindeJus Canonicum sedulo conserendum : ac paulatim glossae quoque utriusque istiusJuris delibandae fuerint: & Jus seudate postremo fere loco cingnoscendum: cum id praecedentium anom lias& exceptiones crebriores contineat. Reliqua Iuris genera, ut puta communes Doctinrum opiniones & Regionum consiuetudines, IC ' - consilia de disputationes,Curiarum docisiones &c. interim obiter quandoque attingi sed cum ad ipsa negocia,in sor in curia,in senatu paulatim tractanda accedendum est, propius ac
56쪽
pius ac diligentius cognosci ac ponderari possunt: quorum Omnium methodicam quamdam svnopsin , si haberi possit, primo initio praemittere consultissimum foret. Quibus omnibus si interpres aut Praeceptor sic defunctus fuerit: partibus litis omnibus magna cu laude cumulatissime satisfecerit. Discipulus vero ingratissimus & ignavissimus extiterit,si tam fidum ducem, tam dexterum Meris , Curium, non sium ma cum itidustria ac diligentia secutus & obsecutus fuerit: Enimvero si is sese Philosophicis istis & historicis principiis Primum omnium eleganter & mediocriter saltem ad futurum Juris stladium velut spra dictum fuit) praeparet: deinde sc praeparatus & . instructus divae Themidos scholam,templum, ac theatrum ingrediatur : mox praeeuntes fidos aliquos dudes, Me curios & interpretes diligenter sequatur, postmodum ipse quoque paulatim legatac meditetur: tum exempla ne gociorum & aliarum rerum notet: interim etiam disputet & declamitet,familiariter siepenumero cum aequalibus aut provectioribus demidiis suis conferat, clegans etiam & accuratum Iaris Lexicon semper in promtu habeat, atque, si usus tulerit, consulat: tandem & practicos ashibeat,legat, & audiat : praeludia quaedam judi- 'ciorum & cosiliorum, processuum ac deliberationum Juridicarum,docto aliquo praeside m
58쪽
Α N T A est Exercitiorum liberalium in quavis doctrina, tum privatorum tum publicorum, utilitas: tantus,quiis eorundem exinde cultores uberrime redum dat, fluctus, imo vero necessitas; ut non minus scite quam vere M ille Cicero ad Trebatium IC - universim ac generatim asseveret: Nullam artem sine exercitatione vel percipi vel perfici posse. ut, Etenim infirma est artis ut Cornificius ad Herennium attestatuo in omni disciplina praeceptio. sine summa assiduitate exercitationis: quandoquidem usus frequens eodem Cicer ne debratore teste)omnium magistrorum princepta superat. Dabitis igitur,Auditores,pro b nignitate & aequitate vestra , ut pridem alii ita nunc mihi quoque veniam. atque ut detis quaesi si non gloriolae inanis desiderio, non contendendi animo, non audacioris alicujus eonfidentiae stimulo impulsus 1 sed & mei,& jm ventutis exercendae studio P motus, consem i, D v
59쪽
difficultas institutionis tam numero. & perplexae in animis discentium vel diffidentiam
vel desperationem aliquam pariat: nevectia in
vel prudentia & judicium discentis confusi
ne vel memoria multitudine impediatur. Methodi autem virtutes eximiaeque laudes sunt,a notioribus ad ignotiora,a simplicibus ad composita,a generalibus ad specialia, accurato antecedentium&consequentium ordine pringredi, singula & universa artis theoremata siuo quodque loco disponere, &arctissimo nexu ita inter se colligare, ut non secus atque annuli in lcatena inter se cohaereant: praeterea quod multis convenit, generati m complecti;quod speciale, speciatim persequi: proinde nil tautologicereiterare: ac summatim perspicuitati, brevitati,
ac facilitati studere. - - . . . .m i
Sed hactenus de modo artificiosius conso mandi Jurisprudentiam Romanam: deinceps de eognosce idc tractandi tarione: adeoque de ipia ipsius'Juris Romani arte commodius docenda & discenda. Haec variis quondam de stripta libris,sed a Triboniano ae fisciis melius informata, Justiniani tempore in sicholis & in foro egregie florebat ac vigebat:sed aliquanto post neglecta jacebat, donec LothMus SaxoJmperator leges Justinianeas situ &carie oblo-letas, Aventino teste,perArnerium, vel potius Vernerum, qui diu Constantinopoli vixisset,
60쪽
consiliarium suum, recognovit, & in hoc occi- identale Imperium introduxit: quci is etiam tempore, vel circiter, Jus Pontificale compositum,ac Jus flaudate adjectum fuit: & ordinaria utriusqueJuris glossa postmodu adhibita ; tandem & ordinationes ac recessus Imperii, item
communes opiniones & consiuetudines,Jure- constultorum consilia & disputationeS, curia
tum praecipuaru decisiones Madjunctae; quorum omnium hodie partim iu stholis, parti in in foro habenda est ratio. Quamobrem arSJuris Romani etiamnum hodie variis, imo etiam pluribus quam Justiniani tempore,libris ac patilibus continetur. Ad illam Juris artem, ad v, ria illius Juris volumina, omnia superius traq
dita subsidia & heneficia assidue & prudenter
adhibere convenit: ut puta ingenium prim6&industriam,itemque diligentiam & constantiam, tum in doctrina seu theoria,tum in praxi adducenda: deinde humaniores artes ac lina Mas,praesertim Dialecticam,Rhetoricam,PhLloΘphiam pra cticam, itemque historiam:tum rectam praeceptorum,definitionum, livision itemque methodi consormationem: denique methodicam omnium Juris librorum, tracta tuum, titulorum & materiarum synopsin: dici enim non potest, quantum haec commoditatis ad perspicue intelligendum, & quantum facultatis ad prompte recordandu allatura siti. Veri