C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico

272쪽

de in domselbe Vorlago orschionenen evision desinerausgebors nur Digendo Abweichungon, Olche offentlic ais Verbesserungengelion erden VII. ,6 4 adoriantur stat adorirentur, II 68 2 secutus hostes anstat secutus, VIII 41. 1 quae ere pedum CCC intervallo a fluminis circuitu vacabat stat qua suro pedum CCC intorvallo fluminis circuitu vacabat. Diuiligo b Coos

273쪽

l. Quieta Gallia Caesar ut constituerat, in Italiam ad Iconventus agendos proficiscitur. Ibi cognoscit de Clodii caede, de senatusque consulto certior factus, ut omnes iuniores Italiae

scheinbare Ruhe. - ut constituerat,ef. VI. 44. 3. - in Italiam ad con-τentus agendos proficiscitur, der Walire

bitterien einde T. Annius Milo, dem Κonsulatshandidaten, am 13. Jan. 52aus de appischen Strasso et Bovillae sermordet. ber die Verbindvngdes verb. trans mi de Prapositionde cf. . . . e. 55. 4 v. d. - de senatusque consulto Infolge des Mor

M omnes uariores coniurarent, der

liena

274쪽

Ds stilo Gallico.

coniurarent, dilectum tota provincia habere instituit. Ea res in Galliam Transalpinam celeriter perseruntur. Addunt ipsi et adfingunt rumoribus Galli, quod res poscere videbatur, retineri urbano motu Caesarem neque in tantis dissensionibus ad exer- citum venire posse. Hac impulsi occasione, qui iam ante Sepopuli Romani imperio subiectos dolerent, liberius atque auda eius de bello consilia inire incipiunt. Indictis inter se principes Galliae conciliis silvestribus ac remotis locis queruntur de Acconis morte; po se hunc casum ad ipsos recidere demon Strant miserantur communem Galliae fortunam omnibus polli citationibus ac praemiis deposcunt, qui belli initium laciant et sui capitis periculo Galliam in libertatem vindicent. In primis rationem esse habendam dicunt, priusquam eorum clandestina consilia esserantur, ut Caesar ab exercitu intercludatur. Id esse lacile, quod neque legiones audeant absente imperatore exhibernis egredi, neque imperator sine praesidio ad legiones pervenire possit. Postremo in acie praestare interfiei, quam non veterem belli gloriam libertatemque, quam a maioribus

acceperint, recuperare.

2. His rebus agitatis profitentur Carnutes se nulluna periculum ommunis Salutis ausa recusare principesque ex

2 retineri . . . Caesarem neque . . . ad eaeercitum venire posse epexe

getischer Sat gidem vorhergehendenSata quod res poscere videbatur. in tantis dissensionibus bet, angesichis ' Eur BeZetch nun derobWaltende Umstande. - ad Gercitum Nacho I. 44. 3 stande vier Legione dea 6m Heeres ei Agedineum im Gebiete de Senonen, gwelim abiete de Reme an de tre- verischen renete, vel im Gebiete de Lingonen. 3. qui ... deserent, de Κοnjunktiv

aus cf. V. 4. 4 qui . . . suiSSel.

4. Indietis inter se principes Galliae conciliis, liber die Stellun des Subjelites f. V. 49. 4 Quibus litteris . . . Caesar allatis. - de Aeconis morte, C. halte dem Acco, ei le de Aulatan de Senonen organister halte cf. VI. 4, 13, gum odeverurteili, cf. VI. 44. 2.5 sui capiti perieulo, eine modato Bestimmung, Wi v. 46. rei publicae

commodo.

6. rationem 38 habendam, orge tragen Bedach nehmen, nur hierasti O mi solgendem inalgatZ - eorum, stat des 2 erWartende Reflexiv sua, Wie stera ei cf. Ι. . . 7. sine praesidio, ohne Bedeckung. 2. I. His rebus agitatis, die Ver-handiungen eschehen seitens derprincipes, es. c. I. 4. - Carnute8,

275쪽

omnibus bellum acturos pollicentur et, quoniam in praesentia 2 obsidibus cavere inter se non possint, ne res efferatur, ut iureiurando ac fide sanciatur, petunt, collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur, ne acto initio belli ab reliquis deserantur. um collaudatis Carnutibus dato iureiurando ab omnibus, qui aderant, tempore eius rei constituto ab concilio disceditur.3. Ubi ea dies venit, Carnutes Gutruato et Conconne Itodumno ducibus, desperatis hominibus, Cenabum signo dato concurrunt civesque Romanos, qui negotiandi causa ibi constiterant, in his C. Fufium Citam, honestum equitem Romanum, qui rei frumentariae iussu Caesaris praeerat, interficiunt bonaque eorum diripiunt. Celeriter ad omnes Galliae civitates fama perfertur. Nam ubi quae maior atque inlustrior incidit res, clamore per agros regionesque significant; hunc alii deinceps excipiunt et proximis tradunt ut tum accidit Nam quae Cenabi

Worsen, cf. VI. . . - principesque eae omnibus, uersi vo allen, cf. V.

54. 4 principes belli inserendi. 2. ne res elleratur oline ala', globi de Grun an, Warum die Burg-schas durch Geisel jetet ausgeschlosse War. - iureiurando ae fide, Hendiadys cf. . . . - quo istnichi mitiore u verbinden, Sonderastehi subatantivisch. - gravissima eaerimonia de Dierlichste Brauchμ.

- ne . . . dederantur, ablilingitvon sanciatur.

. 3. l. desperatis nur hier ei C.

der arnuten. - negotiandi causa.

In den gallischen Sigdten atten sichviele sim Blirger, die meis dem Ritterstande angeh6rten, tedergelassen, tella um Bankiergeschfiste utreiben, obe si durch uchergeset g nichi beschrankt,urdon, telisum Getreide fur das Heer aulauhausen, telis um dio sillo und Abgaben et upacliten, cs. Cic. pro Fontei 5.11 Nemo Gallorum sine cive Romano quicquam negotii gerit nummus in Gallia nullus sine civium Romanorum tabulis

commovetur. - constiterant, sie

Waren or ansἀ8Sig, cf. VII. 42. 5. qui rei frumentariae praeerat, rhatte dieVerproviantierungdes Heeres mi Getreide ubernommen. 2. ubi quae maior res incidit . . . signimant, L . S. 221. 3. a. S.W.270. o. - clamore, durch auten Zurus vo Ροstenisu osten.

3. quae . . . 9eSta essent, in hon-

276쪽

De bello Gallico.

oriente Sole gesta essent, ante primam consectam vigiliam in finibus Arvernorum audita sunt, quod patium est milium passuum circiter CLX. 4. Simili ratione ibi Vercingetorix, Celtilli filius ArvernuS, Summae potentiae dulescens, cuius pater principatum Galliae tutius obtinuerat et ob eam causam, quod regnum appetebat, a civitate erat interfectus, convocatis suis clientibus 2 facile incendit. Cognito eius consilio ad arma concurritur. Prohibetur a Gobannitione, patruo suo, reliquiSque principibus, qui hanc temptandam fortunam non existimabant expellitur ex oppido Gergovia; non destitit tamen atque in agris habet dilectum egentium ac perditorum. Hac coacta manu, qu0Seumque cadit ex civitate ad suam sententiam perducit hortatur, ut communis libertatis causa arma capiant, magnisque coactis copiis adversarios suos, a quibus paulo ante erat eiectus, ex 5 pellit ex civitate. Rex ab suis appellatur. Dimittit quoque si versus legationes obtestatur, ut in fide maneant. Celeriter sibi Senones, Parisios, Pictones, Cadurc0S, Turon0S, Aulerc0S,

junktiv. - ante primam confectam vigiliam, etWa 8 h abends. Arvernorum, in muchtiger Vol ks-stam des heltischen Galliens amliulien se des obere Elaver Allier).1. I. Vercinyeloriae Bber diesenkuhneu persillire sugi Florus . 45. 21 Hic corpore, armis spirituque terribilis nomina etiam quasi ad terrorem composito De Nam Vercingetorix valde fortis dominus. principatum Galliae totius, it Hullade Germanen atten die Arvernerdiomaduer verdrfingi es. I. 31. 3. a civitate, o de Burgerschast, ebenso conroeatis suis lientibus faelle incendit, de Objekts-

accusati is aus dem vortiergehendenAbi absol g entnehmen, Wie stersboim es c. 29. 1. c. 60. I. 2. Prohibetur, scit an de Schild-orhebun gege die 6mer. - hanc temptandam fortunam, das Pronomen bestimm hie nichi das Gluch, son-dern dis r und Weise, aus,elchee nichi versuchi erde soli, cf. Cic. ad tam II 5. I Haec negotia, quomodo se habeant, ne epistula quidem narrare audeo. - Gergovia die Haupistad de Arverner, cf. c. 31. 2.3. non destitit . . . habet, u die-sem ei C. nichi fellenen Tempus-

6. Senones, Wischen Sequana undLIger sessitast. - Parisii, Wischen Isara und Matrona, et beide Usernder Sequana. - Pictones, amicean, sudlichion de Mundunides Liger. Cadureos, Grenκvol derosim Pro- vin Narbo, am influs de Tarnis in die Garumna. - Turonos, an bel-den sern desinterlaus des Iger. Aulercos, κWischen dem Unterlaus

277쪽

Lemovices, Andos reliquosque omnes, qui Oceanum attingunt, adiungit omnium consensu ad eum defertur imperium. Qua oblata potestate omnibus his civitatibus obsides imperat, certum numerum militum ad se celeriter adduci iubet, armatorum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus efficiat, constituit in primis equitatui studet. Summae diligentiae sum smam imperii severitatem addit magnitudine supplicii dubitantes cogit. Nam maiore commisso delicto igni atque omnibus tor I 0 mentis necat, leviore de causa auribus desectis aut singulis effossis oculis domum remittit, ut sint reliquis d0cumento et magnitudine poenae perterreant alioS. 5. iis suppliciis celeriter coacto exercitu Lucterium Cadurcum, summae hominem audaciae, cum parte copiarum in Rutenos mittit; ipse in Bituriges proficiscitur. aius adventu Bituriges ad aeduos, quorum erant in fide, legatos mittunt subsidium rogatum, quo facilius hostium copias sustinere possint. Haedui de consilio legatorum quos Caesar ad exercitum reli ri

querat, copias equitatus peditatusque subsidio Biturigibus mittunt Qui eum ad flumen Ligerim venissent, quod Bituriges

des Iger und de Sequilua. - Lemovices, im ueligebie de Vienna, eines linken Nebennusses des Iger. Andos, an de Mundun de Maduana Mayenne in den Iger. reliquosque omnes, die VerschWdrungumsala te demnae alle Vother des est lichen heltischen Galliens. 8. quodque ante tempus, vor el- choreteit d. h. bis gu,elcher Zeit ;so egeichnet ante ster die eit, vor dere Verlaus etWas eschehensoli, cf. c. l. 4. - efficiat, aus bringenμ, cf. b. c. I. I. 2 duas legiones effecerat.10 necut scit die obelthliter. 5. I. a Rutenos, o diesen ge-horte in Tei gur Provin Narbo Ruteni provinciales , etianderer, ausdem recliten Tarnufer, gum heltischen Gallien Dadurch, das Vercingetorix dies in die BeWegunihineinZog, Nurde einersetis die Provin hedrolit, ander-spit sicherte e sicli de Ruchen. in Bituriges, in heltisches Vol anilinken se des Iger, o e sichnach esten endet. 2. Eius adpentu, ausa und tempora gugleieli, LII eorum discessu. ad meduos, Wischen Liger undArar. - ubsidium rogatum, ei C. finden siet nur die Supina rogatum hier . I. I. 2 und postulatum I. 39. 9 mit inem Obielit ver-

3. de consilio, modat aus den Rat , cs. b. c. I. 16 4 de consilii sententia. - copias equitatus peditatusque, et diese epexegetischen Genetivcf. e. 65. I praesidia cohortium duarum et viginti. Diuiligo by Ooste

278쪽

D bello Gallico.

ab Haeduis dividit paucos dies ibi morati neque flumen transire

ausi domum revertuntur legatisque nostris renuntiant se Biturigum perfidiam veritos revertisse, quibus id consilii fuisse cognoverint, ut Si flumen transiSSent, una ex parte ipsi, alteras Arverni Se circumsisterent. Id eane de causa, quam legatis pronuntiarunt, an perfidia adducti fecerint, quod nihil nobis constat non videtur pro certo esse ponendum. Bituriges eorum discessu statim se cum Arverni coniungunt. 6. His rebus in Italiam Caesari nuntiatis, cum iam ille urbanas res virtute Cn. Pompei commodiorem in statum pervenisse intellegeret, noransalpinam Galliam prosectus est. Eo eum venisset, magna difficultate adficiebatur, qua ratione ad exercitum pervenire posset. Nam si legiones in provinciam arcesseret, Se absente in itinere proelio dimicaturas intellegebat; si ipse ad exercitum contenderet, ne iis quidem eo tempore, qui quieti viderentur, suam salutem recte committi videbat. 7. Interim Lucterius Cadurcus in Rutenos missus eam civitatem Arvernis conciliat. Progressus in Nitiobroges et Gabalos ab utrisque obsides accipit et magna coacta manu in

3 provinciam Narbonem versus eruptionem facere contendit. Qua Κap. 6-9.

2. magna difficultate adficiebatur,

qua ratione etc., e sali sic in dergrdiate Verlegenheit Wie etc., inobens prἀgnanter Ausdruch als IV. 14.2 perturbantur, copiasne adversus hostem ducere, an castra defendere an fuga salutem petere praeStaret.

Allier und desiliis.

3. omnibus consiliis anteuertendum eaeistimavit, ut etc. C. glaubte mitAuffchiebunialle andernilline nach Narbo reisenis mussen. ei antever

279쪽

re nuntiata Caesar omnibus consiliis antevertendum existimavit, ut Narbonem proficisceretur. Eo cum venisset, timentes confirmat, praesidia in Rutenis provincialibus, Volcis recomicis, Tolosatibus circumque arbonem, quae loca hostibus erant finitima, constituit, partem copiarum ex provincia Supplementumque, quod ex Italia adduxerat, in Helvios, qui fines Arver-n0rum contingunt, convenire iubet. 8. His rebus comparatis represso iam Lucterio et remoto, I

quod intrare intra praesidia periculosum putabat, in Helvios proficiscitur. AEtsi mons Cevenna, qui Arvernos ab Helviis dis 2 eludit, durissimo tempore anni altissima nive iter impediebat, tamen discussa nive ex in altitudinem pedum atque ita viis liatefactis summo militum labore ad fines Arvernorum pervenit. Quibus oppressis in0pinantibus, quod se Cevenna ut muro 3 munitos existimabant, ac ne singulari quidem umquam homini eo tempore anni semitae patuerant, equitibus imperat, ut, quam latissime possint, vagentur et quam maximum hostibus terrorem inserant. Culeriter haec fama ac nuntiis ad Vercingetorigem perferuntur; quem perterriti omnes Arverni circumsistunt atque obsecrant, ut uis fortunis consulat, neu se ab hostibus diripi patiatur, praeSertim cum videat omne ad se bellum translatum. Quorum ille precibus permotus castra ex Biturigibus movet in

9. At Caesar biduum in his locis moratus, quod haec I

Narbonem Narbonne Haupistadide voleae Arecomici in de Proving. 4. in Rutenis provincialibus cf. c. 5. I. - Tolosatibus, inWohnervo Tolbsa Τοulouse), Haupistadide Volcae Tectosages. b. in Helsios, in Vol in de Pro vina, Wischen dem Rhodanus und

dem mons CeVennis.

8. I. His rebus eo aratis represso iam ueterio, de erste Abi. abs enthali de Grun des Weiten, cf. . II. 5 exaudito clamore perturbatis ordinibus, liniich e. 28. I

perterriti . . . deiecti. - inter praesidia, cf. . . . 2. ad fines Arvernorum pervenit.

4. svis fortunis, ilirma undi ut, cf. VI. 36, 9 ander dagege c. 77. I

d exitu suarum fortunarum. s. 1. de Vercingetorige usu ven

280쪽

D bello Gallico.

de Vercingetorige usu ventura opinione praeceperat, per auctam supplenienti equitatusque cogendi ab exercitu discedit, Brutum adulescentem his copiis praeficit hunc monet, ut in omnis partes equites quam latissime pervagentur: daturum e peram, ne longius triduo a castris absit. His constitutis rebus sui inopinantibus, quam maxiinis potest itineribus, Viennam pervenit. Ibi nanctus recentem equitatum, quem multis ante diebus eo praemiserat, neque diurno neque nocturno itinere intermisso per fines aeduorum in Lingones contendit, ubi duae legiones hiemabant, ut, si quid etiam de sua salute ab Haeduis iniretur consilii celeritate praecurreret. Eo cum pervenisset, ad reliquas legiones mittit priusque omnes in unum locum cogit, quam de eius adventu Arvernis nuntiari posset. Hac re cognita Vercingetorix rursus in Bituriges exercitum reducit atque inde profectu G0rgobinam, Boiorum oppidum, quos ibi Helvetico proelio victos Caesar e0llocaverat Haeduisque attribuerat, oppugnare instituit. 10. Magnam haec res Caesari difficultatem ad consilium capiendum adserebat: si reliquam partem hiemis uno loco

Geschehens und Machens, s. v. 27 3 quod fecerit de oppugnatione . . II. 7 3 quaeque postea acciderant de angustiis ad Ilerdam rei frumentariae, accepit. - opinione praeceperat hi voraus vermuten μ. - per causam, per simulationem, cf. b. c. III. 24. 1 per causam exercendo

et gelangen. - Brutum aduleScentem,

ei Legat Casars, Wolcher in riege gege die Venete die sim I lotiobelahligie cf. III. 11. 5. 3. Viennam Vienne), Stad derAllobrdger, an de Rhone. 4. recentem equitatum, die jungstausgehobene Re iteret. - in Lingones, in ellisches Vol im uell-gebiet de Sequana und de Matrona. de sua salute, C. durite damaisbe dem alige mei nen Aulatande solbstnielit de Haduern trauen, Elchebisher immer aut ei te de Romergestanden atten, cf. . . . 5. ad reliqua lestiones, cf. c. I. 2. in unum locum, nach Agedincum Sens), de Hau pistad de Senonen,

cf. e. 10. 4.

Eroberun vo VellaunodunuIu. Cenabum, o lodunum. 10. 1. Maunam . . . difficultatem ad consilium apiendum, da in dem