장음표시 사용
192쪽
D sos libros M. Ciceronis, quos superioribus tomis comprehensos diuina nobis potissimulti Caroli Sigoni j opera atq; diligentia tanquam ab inseris reuocauit, fragmentaque eorum, tanquim ex naufragio tabulas, accurate recollegit, nos etiam ipsi cum nonnullos praeterea collioissemus,eos in extremu hunc tomum coniectos,fragmentisque connotatos publice proponendos existimauimus: ut si quam Sigonij illa industria utilitatem attulerit hominibus studiosis,ea nostro quoque praesenti labore,post illum quidem, quem explendis quoq; & explicandis superiorum librorum fragmentis suscepimus ,& absoluimus, plenior polsit aliquantum& uberior apparere . Reseruauimus autem in hunc locum poemata potissimum: quorum tenuem quandam memoriam extare animaduertebamus inter cetera, quorum maiestati haec ista concesserunt. Equidem poemata Ciceronis haec fuisse reperio. Pontius Glaucus. Demetriaca. Arataea. Alcyones. Uxorius. Nilus. Limo. Marius. Prognostica.
193쪽
De consulatu lib. m. De suis temporibus lib. I II. 1 legia Tamelastis. Homeri conuersio. De quibus quidem singulis tum loquemur, cum stagmenta exponemus. hic modo de illis quaedam praelabimur, quorum fragmenta reperire nulla potuimus. Scripserat igitur pontium Glaucum,uel,vt alibi legitur,pontium italiciam: de quo poemate sic Plutarchus in ei iis vita. Adhuc puer cum esset, scripserat Pontium Glaucum, Cpus paruuni,versu tetramento, quod etiamnum asseruatur. Sic Pluta
chiis. Sed scripserat & Demetriaca quaedam, & Vxorium, &Nilum. id quod ita esse, ex Iulio Capitolino colligitur, qui in Gordiano sic scribit. adolescens cum esset Gordianus, poemata scripsit, quae Omnia extant, & cuncta illa,quae Cicero ex De metrio, c Arato, & Alcyones, & Vxorium, & Nilum: qthae quidem ad hoc scripsit,ut Ciceronis poemata nimis antiqua viderentur. Haec de ijs, cetera locis suis. Utantus autem C. cero extiterit poeta, ostendit facilitas illa primum in pangendis Versibus, quod sint auctores, qui eum, cum in urbe e let, non pauciores quotidie quingentis versibus scribere solitum a furnient: olletidit deinde emendatio Lucretii poets ab ipsis facta, de qua testatur Eusebius: ostendit donique Plutarchus, qui illum non solum oratorem, sed Rom. Omnium poetam Optimum scribit fuisse iudicatum. Etsi enim ipse palmam in hoc genere ipsi fratri tribuat, ad eum ita scribens lib. II. inhiae: Tibi versus, quos rogas, eis αδλνας, mittam. & lib. I II. De vertibus, quos tibi a me scribi vis, deest mihi quidem opera, quae non modo tempus, sed etiam animum vacuum ab Omni cura desiderat : sed abest etiam ἐν-
Θουσιασetos . non enim simus omnino sine cura venientis anni reissi sumus sinc timore. simul & illud sine ulla me hercule ir nia loquor tibi istius generis in scribendo priores partes tribuo, quam mihi. Et epistola sequente. Quod me de faciendis
versibus rogas, incredibile est, mi frater, quam egeam tempore,nec sane satis cominoueor animo ad ea, quae vis, canenda. ὐποθωεis vcro, & ea,quae ipse ego ne cogitando quidem consequor, tu, qui omneis isto eloquendi, Se exprimendi genere superasti, a me petist Facerem tamen ut possem: sed inuod te minime
194쪽
ni me sugit) opus est ad poema quadam animi alacritate,quam plane mihi tempora cripiunt. Haec, inquam, etsi ita scribat, tamen facile, quid ex rei veritate, quid ex fraterni amoris abundantia quadam proficiscatur, internosci porcst. Equidem si R. in hoc enere tam praestitist et, quam praestitisse eum videri vult M. ipse, non tam,ut opinor anxie, nec tam solicite a fratre ea scribi postularet,quae saepe postulat: ut ex libris epistolarum ad eum scriptarunt potest intellis i. Omnino M. ipsius poema a C sare probari Q pse ad eum scripserat, ut est libro ii. illariam epistolarum, epistola, Ad Ili I. non. quanquam magis ne id ob argumentum, an ob artem & compositionem, hoc tempore non disputo. laudes enim profecto Caesaris fuisse tum videtur persecutus. sed non desunt tamen, qui poemata etiam ipsius rideant. de quo nos quoque alibi loquemur. Illud certe controuersiam nullam habet, Oratorem eum quam poetam excellentiorem extitille, atque adeo solum sere inter I. atinos
et M A res est, & ad commouenda ad rectam imitationem adolescentium studia maxime necessaria, extare doctoriim hominum pra iudicia,de omnis aetatis,omniumq; gentium scriptoribus. Facilius enim iuuentus statuet, quos sibi potissimum deligat, quorum auctoritate tam ad linguam, quam ad animum & vitam insormandam potissimum nitatur, si testimonia de iis doctorum hominum in omnem partem proposita habuerit. Equidem de Arato poeta, ipsiusq: versibus, doctorum hominum iudicium quod fuerit, ita exponit Crassus libro de oratore primo,apud Ciceronem Constat, inquit, inter doctos, hominem ignarum Astrologiae, ornatissimis atque optimis versibus, Aratum de coelo stellisq; dixisse. Etsi igitur de ipso illo, uti minime omnium Astrologo, fuerit ab antiquis existimatum, tamen quod versus ipsius, quibus signa ac orbes astrorum fuit persecutus,optimi atque ornati Lsimi ab eruditis illius statis iudicarentur, fecit, hoc doctOrtini hominum iudicio commotus, M. ipse Cicero non inuitus,ut in ει a prinu
195쪽
prima quasi state sua,versus hos illius versibus suisLatinis exprimeret, ad si iam suorumq; hominum & utilitate, & voluptatem.
Mod totum pene sic Lucilius Balbus significat apud ipsium lilbro de natura deorum M. Vtar, inquit, carminibias Arati eis,quq a te admodum adolescentulo conuersa, ita me delectant, quia Latina sunt,ut multa ex iis memoria teneam. Et D. Hieronymus. Noster, inquit,Tullius Platonis libros ad verbum intem pretatus est,& cum Aratum iam Romanum exametris versibus edidisset, in Xenophontis Oeconomico lusit. Et Iulius Firmi, cus in praefatione II. Astronomicorum. M.Tullius, inquit,princeps ac decus Romanae eloquentiae, ne quid in ictatum relinquerer, quod non fuisset diuinum ejus ingenium assecutum, versibus heroicis de institutione Matheseos pauca respondit. Post ceteros autem, de eodem Arati opere ira Minctilianus quoq; iudicauit lib. x. cap. primo. Arati materia, inquit ille, motu caret, ut in qua nulla varietas, nullus a flectus, nulla persona, nulla cuiusquam sit oratio: sitfficit tamen operi, cui se par credidit. Sic Quinctilianus. Et sane, mea quidem sententia, Vt,ut reliqua se habeant,non vulgare esse quiddam in Arato oportet, cuius olim gustu adducti magni nominis homines elaborandum sibi in ipsius opere existimauerimi. Non iam enim Cicero ipse tantum, uti diximus, scd etiam Caesar deinde Germanicus, opus hoc ipsius de rc b. coelestibus in I atinos numeros conuertit, nihil veritus, quod idem ante iam a M.Tullio interpretatum esset, uti adnotauit Hieronymus. Versius Germanici cum citentur sparsim a Prisciano in libris de arte Grammatica,&Lactantio in diuinis institutionibus, tum extant etiamnum ipsi, quod descriptionem signorum attinet, pene integri . Reliqua enim, quq erant de orbibus, & ortu signorum ac occasu,
iniuria temporum interciderunt. Ea tamen,qtrae extant, extat
etiamnum comentario docto ac perleganti illustrata: qui profecto commentarius etsi in Bassum auctorem a quibusdana r feratur, tamen SLactantius lib. I. de falsa religione cap. x I. Caesarem ipsius auctorem agnoscit, u vir eruditus nostra fere aetate Politianus idem cap. x xviii. Miscet Lexistimat. Quanquam hoc quidem, quod de Germanico, ex plurium sententia diximus, unus penu Iulius Firmicus infirmare quibusdam videatur, sic strabens lib. t i. Astrono con . Sed nec aliquis pe- , inquit, Latinorum de hac arte inuitutionis libros scripsit, nisi
196쪽
nisi paucos versus Iulius Caesar,&ipQs tamen de alieno opere mutuatus. Videtur enim quibusdam Firinicus sentireno Gernianicum, sed Iulium ipsum Caesarem, Arati Phaenoniena de Graeco in Latinum conuertisse: nisi forte, quod mihi quidem fit verisimile, Iuth nomine Germanicum ipsum designet. Pl ne enim inuocatio ipsa,qua initio utitur, euincit Iulij Caesaris non esse. Sed & post virosque illos, Ciceronem inquam & Germanicum, siue iam adeo Iulium Caesarem, Festus quoque Aule .
tuis extitit,ut idem adnotauit Hieronmaus, qui Aratum conuertit, ver bus quidem qui hodieq; extant. id Z quid aliudλEtiam. Virgilius quoque ipse, quem D. Auguit inus optimum poetarum appellat , In ijs quidem , quae sunt extremo libro . Georg. de ventis & imbribus, & reliquis eiusmodi, ad Arati sese imitationem manifestissime composuit,quemadmodum suo loco ostendemus. Adde,quod ne Paullus quidem ille Tharsensis noster, maximus dei maximi,& filii eius Iesu Christi Iegatus, versibus ipsitis uti erubuit Athenis,apud Areopagitas,uti scriptum extat apud Lucam, in libro Actorum Apostolicoriim cap. xvii. cum ita diceret. Viri Athenienses, quem vos deum incognitum colitis, eum ego annuncio vobis. Per ipsum enim vivimus ,& movemur, & sumuS. τοῦ γὰρ και γίνο ἐσμ εν: sicut&quiadam vestratium poetarum dixerunt, inquit. sed cum ita sit, ut nemo eorum virorum quos nominaui,sua se aut doctrina,aut dignitate abuti existimauerit,legendis,interpretandis, vertendisq; Graecis ipsis Arati versibus,profecto ne nobis quidem,post
alios,qui ei quoque rei operam nauauerunt, turpe fuerit in ijs, aut emendandis,aut declarandis, stud ij interim nonnihil & operae ponere, quq ex Graeco illo in aliam linguam transsuis ab viao omnium Romanorum eloqtientissimo profecta, iniuria autem temporum violatao librariorum inscitia corrupta retinemus.
Meo autem Io. Cochanotrio gloriosum inprimis fuerit , quod tanto ingenio,tanta dignitate viri facile in rep. siua principes, in sitam ipsi conuertere linguam non dubitarunt,id nostra quoque Polonica lingua expressum, ac legibus versitum nostrorum alligatum ad posteritatem transmittere. Vt sicut Latinis scribendis versibus omnes superiores suae gentis homines,faciles perauit, ita quoque Polonicis pangendis, exemplum hoc illustre statuat ad quod se imitandum, & quoad eius fieri poterit effingendum, polieritas omnis nostra componat. Sed nos quidem interim,
197쪽
interim, quae nostri propositi sunt, ea aggrediamur. A Ioue 3 Ex Cicerone is de legibus. Ordire igitur, inquilina
hunc tibi totum dicamus diem. M. A Ioue musarum primo dia : sicut in Arati carmine orsi sinatis. Est autem mendum i
quibusdam illis de legibus libris, in quibus sic legitur. Nam huc
tibi totum dicamus diem maiore musarum primordio. Errore nato ex eo,quod littera M,quae Marci personam denotat, cu sequente dictione, A, in unam syllabam coaluerat,bla: & huic syllabae sequens etiam dictio, Ioue, in unam compacta dictionem adhaeserat: sic, MAIoue: ex quo facilis deinde lapsus extitit in, Maiore. unde etia existimaui Ciceronem non, Ab Ioue, ut postea Vergilium, sed Α Ioue,dixiss e hoc loco,& scriptum reliquisse. Ad eumque modum non hic solum reponendum, sed etiam in ipso secundo de legibus libro, post aliorum emendationem, corrigendum esse puto: ut videlicet tam hic legatur, quam illic M. A Iove Musaru primordia.Prorsus quemadmodum apud Ovid. lib. v. Fast.A Ioue surgat opus. Exprimit aut Graecli illud.
Ad quod alludens Virgilius. Ab Ioue principium musae, inquit.
Deinde autem in Arato Graeco sequuntur Iouis quaedam enc nata. Tum inuocatio ad ipsum, & Musis his Verbis. .
Tum statim rem ipsam aggreditur: cuius sane fragmentu etiam Latinum extat, quod iam interpretabimur. Cetera labuntur J Ηsc omnia sere,ad illum usqtie locv. Equibus hinc subter, sumpta sunt ex ij. de natura deorum, recitantur autem a Lucilio, ad exprimenda nomina inerrantium steia Iarum : nisi quod pauca quaedam ex Lactantio, & Prisciano accederunt,quq nec ario intermiscere portuit:quae omnia etsi, frustillatim proponantur, tamen, S succum quidem ac sanguinem totum fere Arataeorum continent, &sane nisi ea extitita sent, nos quidem praecipuam Ciceronis Arati partem frustra qu eremus. Reliqua aliunde,& quide non tam ex abditis quasi
libroru venis eruta si int,sicut inferius ostendemus. Quorum tamen omnium interpretatio & logior est,quam ut hinc adamussim debeat, & ea tamen conditione, ut aliunde facile peti posi
198쪽
sit. praesertim cum, praeter commentarium illum Gennanici, quem diximus,uberem atque copiosum , extent etiam Theonis Grs a commentaria,quibus ipse fultus sibi esse hac Arataea explicanda exiitimauit. Nos leuiora quaedam attingcmus: cetera ad Astronomos reiiciemus. Versus hos duos quod attinet, prae manibus quos habemus, ij hunc habet sensium. Cetera, inquit, omnia ccet lestia mouentiar motu continuo & sempiterno: axis unus ex omnibus motu caret, reliqua autem circa ipsum volvuntur. Hoc Aratus Graece sic extulit.
Fatremus Maileb duplici J Sensus. Eius axis,quem supra amotu liberum esse diximus, extremitates duae,poli dicitiatur: qu rum alter ab aspectu prorsus nostro remotus est, alter huic exaduersum ad Boream est nobis conspicuus: quem iuxta, duae sunt ἀρκτοι, nunquam, ut idem ait Cicero ii. de natura de rum, occidentes. Quod totum Graece sic Aratus.
Tum fabula de ipsis, qua ratione in coelum peruenerint. D inde sequitur, id quod sequitur in Latino sic. Ex his altera apud Graios Cynosura vocatur, Altera dicitur esse Helice. in Graeco sic.
Altera dicitur esse Helices Hic versus breuiter sic expleri posset. Altera dicitur esse Helice, notissima stellis Quas nostri &c. Quanquam ego quidem, cum verba Ciceronis lib. H. de nat ra deorsi intueor, ut his versibus interserit, plura hoc loco desiderari existimo. Sic enim habet.
Altera dicitur esse Helic Cuius
199쪽
Cuius quidem clari sinias stellas totis noctibus cernimus, Quas nostri Septem soliti vocitare triones. Aratum quod attinet,plane hsceiusmodi ab eius libro absunt. Sic enim ille,cum utranque Arctum sic nominibus dcscripsisset. Hi superius vidimus, inquit.
Nisi sorte quod de Septentrionibus loquitur Cicero,illud exprimere voluerit, quod superius Graece dixerat Aratus.
Arcti, inquit volvuntur, eoque vocantur Plaustra Graecis a similitudine.Tu addiderit. Latinis vero a iunctis bubus, Septetriones. Queni totum locum libet explicare Varronis verbis lib.ur. de lingua Latina ad Ciceronem, quomodo quidem fere vulgo habentur. Is enim Cassiij poets verbis propositis his. Quid nox videtur inaltisono coeli clypeo temo stiperat stellas,sublime cogens etiam atque etiam noctis iter: inquit, Temo, unde, & cur dicati ir,latet. Et mox addit. Arbitror,inquit, antiquos rusticos primum notasse quaedam in clio signa, quq praeter alia erant insignia, atque ad aliquem usum culturae tempus designandu conuenire animaduertebantur, eius signa sunt, et has septem stellas Graeci,ut Homerus,vocat propinquum dis signum Boote, nostri eas septem stellas Boues,& Temones,& prope eas Axem. Triones enim boues appellantur a bubulcis etiam nunc, maxime cum arant terram,e quis dicti valentes Glebarij, qui facile proscindunt glebas,sic omnes qui terra arabant a terra Terriones,unde Triones,ut dicerentur,er detritum. Temo dictus a tenendo. Is enim cotinet Iugum,& Plaustrum appellatum a parte totum,ut multa piat . Triones dicti septem quod ita sis stellae,ut ternae trigona faciant. Haec Varro. Qua de re vide etiam
Hac Munt duce θ Haec de Cynosura dicuntur, quam post Η 'licem videtur Cicero descripsisse, illo quidem fortassis sensu, quem ipse significat verbis aliis lib. ii. de natura deoriam, cum inquit. Paribus stellis similiter distinctis,cundem coeli verticem austrat parpa Cynosura. uae fidunt duce &c. em versum sic refert Lucullii apud eundem lib. II. Academicorum.
200쪽
Qua sidunt duce &c. Sed nimirum illo quidem in loco filum orationis sequitur. Sic enim integer locus habet. Ego vero ipse,& magnus qui de sum opinator: non enim sum sapiens,&naeas cogitationes sic dirigo, non ad illam paruulam Cynosuram. Qua fidunt duce ito iurna Phenices in alto,ut ait Aratus, eoque directius gubernant, quod eam teneant, Quae cursa interiore breui conuertitur orbe. Sed ad Helicen d clarissimos Septemtriones,id est rationes haslatiore specie non ad tenue elimatas. Graecum Arati carmen, quod huic respondet, sic habet.
Sed prior illa JHelicen significat. Haec νοὸ partineri J Cynosii ram intelligit. De utraque, quod quidem Cicero expresierit. fic Aratus Graece.
Nam cursu interiore a Huac versum sic refert lib. I r. Acad. ve idimus. Quae cursu interiore breui conuertitur orbe. sed ibi,uti cursus ipsius orationis exposcebat, sic versus aptari, hic autem, ut versus ipse habuit, sic res videtur recitari. Locum integrum ex ii. Academicorum,paullo ante recitauimus. Hus interJ Hunc inter,& superiorent versum,deest,quod ita
Aratus, versu uno extulerat. Τοῦ πιαι σιδονιοι ἰθύντατα ναυτίλλονται.
Tum sequitiir quod respondet his Latinis.
Gr ' Draco J Huius versus meminit etiam Prisc. lib. x r r r rin principio,&fine. Legit autem pro Supra. Supera :& Retorquens, pro, Reuoluens. Huic non νυ modo I Haec de eodem quidem Dracone plane dicuntur, quanquam in Latino pleraq; desiderari videantur, quae his versibus Graecis expressa fuerunt