장음표시 사용
111쪽
diuinae omnibus modis naturam nostramis huius uniuersi totius superant. Quapropter cum nec a nobis, nec a natura, uniuersitate naturae comprehendi possint: cerae nec in homine, nec in re creata ulla, ac ne in tota quidem hac uniuersitate caussa ita ciens Theologiae quaerenda est. Cur enim quaeratur in re eiusmodi, ubi nec est, nec unquam inesse potest intema vi aut facultate ipsius Genus summaturale est, non igitur a caussa naturali, nec ab ipsa quidem natura proficisci potest. Quin etiam usque adeo supernaturale est, ut a Deo solo, velut efficiente caussa, principio, produci possit, quia formas supereaturales solus producit Deus, non forma una alteram Secundum genus itaque quum de Theologia nobis dicendum est, unica est .singularis caussa ficiens illius. Sed quia speciem Theologiae circumscriptam quadirimus, baussam efficientem illius, prout Theologiam hanc nostram appellamus, ideo aussam quidem 'eolo M assolutae nostrae nam 'incisalem dicimius esse: Alteram ero instrumentalem quia certo quasi instrumento Theologia illa, quae puro, Deo profecta est. efficitur nostra, & f. 1 1 o. quasi in familiam transit humani- generis. Sic duplicem caussam efficientem esse Theologiae asserimus: nam, principalem, quae Theologiam vi sua informauit sola: alteram instrumentalem, quae sapientiam illam diuinitus informatam aptavit, accommodauit ad captum nostrum. Quamobrem de utraque suo ordine deinceps acturi sumus. Des. XXIX. Princisalis et ciens, ' assolum caussa nostrae Theologiae est Deus Pater in Filia se viritum suum eam inoirans, is qui micus est actore, e reor summus, ac se sectissimus saueientiae huius in seruis suis. Quotiescunque rerum esseC-tarum causae ordine expenduntur, ordo autem inter plures simul incientes obseruari debet id semper necesse est, ut ejus causae, me principalis est, ratio Principaliter habeatur, quaecunque tandem sint ad unum effectum concurrentes. Sed quia in rebus creatis plurimum accidit, ut causis pluribus inter se coordinatis, singulae partiales intrivi vocant .pro sua parte incommuni effectu operentur: contra vero, quae causae solae sufficientes per se efficientesque sunt eae dicantur absolutae: propterea de rebus diuinis acturi, quae toto genere kmocio ab effectione rerum creatarum differunt, duo attributa simul coniunximus, quum simul principalem camam e cientem, ' absolutum nostris Aeologia duoemeetrus Principalem es praecipuam eo appellamus, quod causae unius cum altera ad eundem effectum pertinentis fit compseratio Absolutam vero, quod sine alia ulla adiuuante, praestat effectum suum vi sola facultate sua. Etsi autem duo haec in rebus creatis non possunt facito concurrere: tamen in rebus diuinis utrumque simul propterea coniungimus tum quod Deum credimus ut causam efficientem absolutam, in omnibus, etiam in subordinatis causis operari, tum quia si quas causas amplius adhibet, semper principalem inter omnes causas obtinet, quibus sapientissimo iustissimeque utitur, ut perficiat voluntatem suam. Quod si res vlla est quae caussa admirabili, potentissima opus habuerit, ea certo est Theologia, quam homines non , natura, sed a gratiae solum communicatione habere pomunt, ex quo Theologia nostra id est, humana fuit appellata. Nam si nemo cognouit ea quae sunt hominis nisi spiritus hominis, qui est in eo cerae hanc sapientiam quae est sapientia diuini spiritus; nemo homo fuit cogniturus, nisi superuenisset aliunde apud homines reuelatio. Quapropter caussam efficientem huius Theologiae statuimus esse Deum Patrem in Filio per Spiritum suum, id est, num verum
aetemumque Deum, murinitate essentiae tres personas, communiter operantes in hac communicatione gratiae. Quis enim revelet ea quae sunt Dei, etiam profundissima, nisi Spiritus Deir, in quo, aut , quo Spiritus idem reuelatum est, nisi in Filio mediatore nostro, o Patre, qui filium dedit Prophetam, magistrum unicum
112쪽
Huius autem communicationis modus diuinus est inistratio. Nam etsi multiplex est docendi modus, quo Deus erga res creatas utitur, Wres Creatae omnes secundum Deum tamen in caelestis huius, spiritualis gratiae communicatione spiritualem modum seruari oportuit tum propter rei naturam quae agitur tum etiam propter naturam eius qui rem hanc communicat spiritualis etenim boni huius a spirituali auctore proficiscentis non nisi spiritualem decuit esse communicationem. Quinetiam ut rem corporalem no nisi corporali modo communicari natura sinit ita rem spiritualem commimicari per modum spiritus praecipit gratia Sed illud in primis ostendit, spirituali communicatione, quam inspirationem sicimus, fuisse opus, quod Deus huius communicationis auctor esto quod flectionem illius summam ac pedifectam, velut opus diuinae suae gloriae proprium, sibi soli vindicat: nam rem spiritualem, eamque tantam quis nisi Deus ille unicus auctor ipsius fuisset collaturus rem omnium summam,in quae superat naturam uniuersi dignitate sua, quis expositurus, nisi ipse naturae auctor, vindex per gratiam exundasset diem periectam atque adeo perfectionis omnis caelestis indicem salutarem, quis nisi Perfectissimus unquam docuisset Hic ergo ille est auctor nostrae Theologiae, caelestis sapientiae, quam effecit in seruis suis, ingenerauit pro demenso donationis suae ita ut singuli quidem suas partes a Deo perceperint auctore Theologiae, sed omnibus tamen communiter perfecta huius Theologiae forma, a Deo sit proposita. AC summum quidem eum appellamus auctorem effec(f. I II. toremque huius sapientiae, quum eundem medias causas adhibentem contemplamur ad hanc comminicationem gratiae. Unicum eo atque remulum,uctorem esse essectoromque eum adfirmamus: quia is idem unus est, qui omnia in omnibus, tum nobis electis, tum mediis assumptis ad vocationem nostram operatur. Quod si omnia, ergo idem perfecto operatur aut nusquis perfectionem esse, si in Deo, meo non erit, dicendum est quam remo nobis pietas vetat praedicari. In hanc sententiam Apostolus praecipiens tenuissima etiam rudimenta caelestis huius Sapientiae in pretio haberi, &tanquam diuina ab omnibus foueri, coli, scribebat Corinthiis, Notum vobis facio, nullum per Spiritum Dei loquentem dicere Iesum anathema Mneminem posse dicere Iesum Dominum nisi per Spiritum sanctum. 1 Cor. a. a. d. C. Deinde vero a b nimis illis principiis ad maiora assurgens, ac potius ad ormia uniuerso subdit distinctiones autem donorum sunt sed idem Spiritus disrectiones ministeriorium sunt, sed idem Dominus: distinctiones operationum sunt, sed idem est Deus esoninia efficiens in omnibus. Et paulo post omnia haec emcit unus ille, idem Spiritus, distribuens priuatim ea singulis, sicut vult. Quemadmodum anto etiam Christus exultans Spiritu dixerat, omnia mihi tradita sunt a Patre meo: nemo novit quis sit filius, nisi Pater quis sit Pater, nisi Filius, .cuicunque filius voluerit retegere eoque nomine gloriam Deo, Patri tribuerat Mara. u. T. Luc. Io I. Nim de altera causa, quam instrumentalem appellant, videamus 'es. XXX. Instrumentiata causa est huius ostentiae vos neopoesaeoc, es sermo emmi fimus Dei tum sirituacis, serra us Firitualiter, tum corsoralis, corsoraliter. Non sum quidem nescius Instrumentalem caussam eam proprie ab artificibus appellari, quam principalis agens ut vocant tanquam instrumentum adhibet extrinsecus ad producem dum effectum qui ex instituta actione processurus est a proinde sermonem enunci-atiuum, si quando immediat Deus ipsum occupauerit, causam instrumentalem proprio non posse appellari sed quia communis quaedam est rerum spiritualium cum corporeis analogia, secundum quam etiam res spirituales analogico appellantur vocibus ad res corporeas proprio perimentibus utrumque commodo ad genus instrumentalis caussae referimus, Spiritualem puta, corporaldmque sermonem. Hae enim analogia quaedam
113쪽
88 Da v ERAT REOLOGIA. inter se communicant, secundum quam Deus nobiscum sermone spiritualiter, corporaliter, prout ipsi visum est, utitur ad institutionem nostram instrumentalis causa de utroque Commodo, tanquam genus quoddam analogiCum. Praedicatur. Neque vero aduersatvi huic rationi nostrae, quod sermo corporalis foris insinimenta a bbet, quorum ratione videtur instrumentalis dictus nam idem etiam sermo instrumenta sua usurpat intus, ex quibus aequo instrimentalis est, atque appellatur. Instrumentorum enim, quae ad actiones nostras adhiberi solent, alia coniuncta principali
caussae, alia separata sunt quemadmodum in agendo manus coniunctum instrumentum baculus, reparatum est In loquendo lingua, palatum, dentes, coniuncta aer quem verberamus, separatum est instrumentum. Vtrumque autem modum in spirituali sermone suo usurpat Deus analogico siue sermone suo, tanquam instrumeno analogo utatur solum siue sermonem Angelorum, siue nostrum ipsorum occupare intus
volueris. Stat igitur illud axioma firmum: Instrumentalem causam huius sapientiae esse sermonem Dei, quemadmodum instrumentalis causa sapientiae in rebus humanis est hominis sermo docentis, instituentis alterum Est autem sermo hominis multiplex: Vnus innatus, quem orthodoxi Patres 'φυτον siue φυσικὰν appellarunt. Atque hic sermo est intellectus nostri apud se. Iter inditus, quem illi dixerunt .ν--x-:quem sermonem concipit ratio ex rerum foris perceptarum coniunctione, diuisione, ratiocinatione o conclusionibus inde existentibus Tertius denique nunciatium, qui vulgo ne-oesnoc quo homo conceptum mentis suae siue ingenitum in intellectu, siue ratione perceptum foris, cum aliis communicat. Horum sermonum primus naturalis est eoque semper est actu in subiecto suo. Secundus ab alio efficitur in subiecto.
Tertius in alio efficit. Cum itaque hic de eo sermone sit quaestio qui causa efficiens& quasi instrumentalis est, aut ut paulo ante diximus qui instrumentalis est analogico: proiecto nec sermonem illum 'pugo intelligi ho loco oportuit: nam sermo s spui est immanens ut loquuntur Scholastici f. I 1 a. non transit ad alium. Nec se monem quoque ,-xo oportet intelligi cum hic passivus, non autem activus sermo sit, nec unquam Deo ex veritate attribui possit Deo enim nihil plano accidit, nedum passio, Maiestate Dei indignissima Restat igitur, ut sermonem illum Dei, quem instrumentalem huius sapientiae appellamus definiamus esse neopoesaeoae siue enunciatiuum, prout in illa Thesi nostra ante posuimus Merito id quidem Etenim si nemo nouit quae sunt hominis, nisi Spiritus hominis qui est in ipso,, cuicunque
homo sermone suo nunciativo, aut signo aliquo ipsius voluerit exponere quanto magis sermone Dei opus habuimus, ut res diuinas, coelestes, Su maturales, quas homo, terra, .natura tota uniuersitatis a re non Potest, aliquo pacto Caperemus
Hic igitur sermo ne poesaeo a Deo ipso fluit, Der fluxionem quandam siue processionem ab illo ut ita dicamus producit essectum suum in iis qui audiret. Hic autem sermo Dei enunciatium in duo genera distinguitur, pro ratione hodo ipsius nam aut sermo spiritualis est quo Deus utitur, aut etiam corporalis Spiria tualem sermonem appellamus, qui sine corporis instrumento nunciatus est Corporalem, qui etiam admoto corporis instrumento insonat. Haec duo sermonis generatribus modis inter se distinguuntur Principio,, obiecto, modo ipsorum. Principio nam spiritualis sermo fluit a Spirituali essentia solum Corporalis autem a corpore, aut etiam a Spiritu per corpus, tanquam instrumentum ipsius siue coniuc stum, ut corpus hominis, quod animae ipsius est Permnale organum siue separatum, ut aer, tubus,, similia, quemadmodum anto ostendimus. Objecto nam spiritualis sermo fertur ad spiritum, nec ab alia essentia quam spirituali potest unquam percipi: Corporalis autem a corpore percipitur, aut etiam a spiritu per corpus tanquam vassuum res aliunde infusas sibi, iniectas imbibens Modo denique quia spiritualis
114쪽
sermo non nisi spiritualiter editur ab eo qui sermonem habet, ab eo qui audit percipitur spiritualiter Corporalis vero, quamuis a spiritu, ut suo principali agente, profluens, non nisi corporaliter habetur, comprehenditur ut per instrumentum corporis, ac velut infundibulum, in secessus inpenetralia spiritus derivetur. Vtrumque hunc modum sanctissimo occupavit Deus, cum coelestem hanc sapientiam superno visum est in genus humanum defundere. Nam multifariam atque multoties alloquutus est Patres per Spiritum, per spectra, per instrumenta alia quam plurima, Wper prophetas suos: Deinde vero his temporibus per Filium suum exhibuit, communicauit plenitudinem illius sapientiae, quae postmodum fide certissima monumentis literarum per Apostolos, Euangelistas fuit consignata. Sed de his suo tempore dicturi sumus, iuuante Domino.
De Fine Theologiae nostrae. HACTENus de Theologiae nostrae materia, forma, efficiente caussa protulimus, quae ad institutum nostrum videntur pertinere. De fine autem propterea consulto in hunc locum quaestionem reiecimus, quod commodissimum hac via transitum ad alterum Theologiae modum, quae secundum quid appellatur vulgo fore putauimus. Nam cum earum rerum, quae ad certum finem ordinatae sunt, natura ea sit, ut quo maiorem cum fine proportionem habent, analogiam, eo maiore virtute indignitate sint profecto Theologiam hanc nostram absoluto dictam onmi sapientiae atque scientiae anteponamus necesse est, quia beneficio diuinae gratiae perfectissimam habet Cum fine suo conuenientiam, totamque disciplinam suam ad finem diuinum ordinat perfectissimo. Non ita quidem ut totam perfectionem diuinam diuinae sapientiae secundum modum conditionemque ipsius explicet; sed potitis contemperatam quodammodo rationem cum tenui conditione nostra exponat secundum veritatem, quantum eius veritatis sapientiaeque nobis hic expedit reuelari ad gloriam Dei, electoriim bonum, prout capite a. anto statuimus. De Fine igitur quae sunt opus paucis con-ctudemus, Lo 13. certisque axiomatis ut tandem faciamus finem huic argumento Primum axioma est huiusmodi, Thes xxxI. Fim duplex est Theologiae: nam mus remotus est,es summus Alferbero prosinquus ' secundarius ab eo, ac stibordinatus dii loquuntur ei. Hunc ordinem finium distinguendorum natura docet euidentissimo. Nam in rebus omnibus actionibusque tam naturae, quam voluntatis, id semper obtinet, ut ad finem aliquem contendatur quem natura unum constanter proponit sibi, Voluntas eligit mutabiliter. Ac earum quidem rerum quae aguntur naturae instinctu solum sine voluntatis motu, ratio est eiusmodi ut ipsae a fine, quem natura instituit, nunquam aberrent aut abalienentur per se quae autem praeter instinctum naturae suae aguntur appetitus, voluntatis motu, eae ad fines complures pro ratione principiorum, quibus aguntur, solent contendere. Ita fit, ut ex natura finem naturalem ex voluntate vero singulae voluntarium, siue consultum, siue inconsultum persequantur Consultum iusta ordinatione consentientis naturae atque voluntatis Inconsultum vero iniusta perturbatione accidente.
Hic autem, quia de fine Theologiae nostrae citrabationem subiecti instituimus Ia dicere,
115쪽
dicere, si eam contemplamur, ut solam naturam Theologiae suo proprio fine inbbusue instrui oporteat, qui proprius finis ad Theologiae naturam pertinet. Atque haec quidem, im supereaturalis sit, etiam finem summaturalem, naturae suae conuenientem postulat. Necessario autem nos aut finem unicum, aut duos ad summum attribuere oportet Theologiae quia non diffuit in varios terminos, tanquam si incerta esset instabilisque sapientia sed aut finem unicum statuit illa suum in subiecto suo circa quod versatur, aut si alter quoque finis adiiciendus est hic unus tamen in omnibus aliis rebus ad subiectum proprium ipsius ordinatis finis constantissimo murus est, ac non plures unquam. Est autem subiectum idem onmium commune, propriumque Theologiae nostrae, Deus: ad ipsum homines, Theologiae alumni, ordinantur ipsius. De hominibus vero, qui ad communionem huius singulari beneficio Dei vocati sunt, longo aliud iudicium fieri necesse est quia non natura solum ad finem contendunt sibi propositum, aut voluntate naturali, reformata per gratiam sed etiam voluntate consulta inconsultaque promiscuo, ut suo loco dicturi sumus. Duo igitur si ita placet fines ponuntur Theologiae Dus atque primarius, ad Deum respiciens alter, secundarius, ad nos, uniuersum humanum Vnus De quibus ordine deinceps agendum est. Ad primum finem hoc axioma perimet Def. xxxII. Primarius nis e summus Theologiae est gloria Dei hane enim Theologia omnibus Oectandam exhibet, ' omnes etiam boni su assentiae huius extremo eam testatum sariunt, sui sapientia iusti a tur detrahis suis. Mara. u. s. Nemini dubium esse potest, ut anto dicebamus quin rerum fines eo digniores sint, quo digniora objecta sunt, ad quae, tanquam ad finem iustum, iusto contenditur: pra sertim cum certitudo finis ad dignitatem ipsius accedit quibus duabus in rebus maximo posita est scientiarum omnium actionumque praestantia atque auctoritas. Est autem hic Theologiae objectum Deus, nam proptere, Theologia appellatur et quidem Deus verus, nam proptere Theologia reuelata vel inspirata dicitur quemadmodum anto ostendimus eamdem esse Theologiam reuelationis ac nostram. Cum imue amplissimum illud objectum sit, quo Theologia nostra occupatur, recto primarium vel summum finem ipsius gloriam Dei esse praedicamus: quia nihil de caetero ipsi per nos potest accedere, sed tantum ipsius gloria nobis innotescere .apud res creatas illustrari sapientiae huius reuelatione Atque haec ita se habere duobus argumentis quam euidentissime demonstramus: quorum unum est a natura ipsius Theologiae petitum alterum ab effectis consequentibus in iis quos Deo placuit aspergere Theologiae huius communicatione. Etenim ex natura est Theologiae, quod si rau, Dei gloriam omnibus coenoscendam exhibet & tanquam Sol quidam a coeli vertice hanc sedem inferiorem nostram perlustrans. Sic gloriam illam exponit ante ora, oculos omnium, ut si qui non credunt, de iis statui oporteat quod dicit Apostolusa Cor. d. a. d. Si tecta est Theologia iis qui pereunt tecta est, in quibus Deus huius
seculi excaecauit mentes, nempo in infidelibus ne irradiet eis lumen Euangeli gloriae Christi, qui est imago Dei, siue ut idem alibi loquitur M. r. s. resplendentia gloriae ipsius. Quod si a natura est, colorem luremque x coeco, aut L 1 1 3 sonum a
surdo, aut odorem ab emortuo minimo percipi quae tamen res naturales sunt quia facultate naturae ad haec percipienda carent; eadem certo, ac maiore potius argumento impares esse ineptosque homines percipiendis rebus diuinis, .supematuralibus credendum est cum omni facultate vacent non ipsi solummodo, sed tota ipsa rerum natura, qua facultate res illa diuinae, transcendentes uniuersitatem naturae, prehendantur. Sed longo euidentius alterum illud argumentum in genere humano emicat, quod ab effectis peti docuimus. Nam res quidem illae summaturales ac diuinae videri ab hominibus nec secundum ipsas, nec secundum communicationem ipsarum per gratiam in electis
116쪽
in electis possunt cum vero res illae, quas oculus humanus non capit, spiritualeis fructus suos radicatae intus per Dei gratiam emittunt foras, quasi faces operum praesucentes exhibent ut qui eas vident, Patrem nostrum qui in coelis est glorificent; Matra. S. 6. tum profecto amplissimum est illius Theolmae in electis vruentis atque agentis emcacissim documentum. Nam tum illi ipsi qui Theologiae participationem adepti sunt, consci sunt cum animis suis accensae intus lucis virtute spiritus, tum libero apertoque usu, obsequio eiusdem lucis circumspectautium se reum excitant atque illustrant conscientias ut Dei opus in eis, effracitatem Theologiae in opere Deumque ipsum in etficacitate illius contemplentur. Est enim certissimum Dei opus, longeque operum omnium quae hic praestari possunt amplissimum quod Theologiae huius communicatione caeci vident, surdi audiunt, adeoque mortui ad vocem sili Dei reuiuiscunt, veramque vitam ac aeteream in Communione eius assinquuntur Ioan S. S. Est in isto opere magnificentissima sacrosanctae illius Theologiae effincitas, quod ex cadauere vitales operationes, tanquam ex trunco intermortuo, igni destinato nam homo naturalis vel uvasuo ita est uberrimos vitae illius fructus in tantis impedimentorum molibus, quas bucit Caro, PeCCarum, mundus CSatanas, tantaque infirmitate, protrudit Theologia. Est denique manifestissimum Dei praesentis, assistentis argumentum, quod ista omnia in suis perficit Spiritus sui communicatione, donatque pios hac gratia, ut cum timore intremore suam ipsorum salutem conficiant m p. a. a. Deus enim is est, qui in nobis emcit ut Quesimus, essiciamus pro gratuita beneuolentia sua qua gloriam suam adeo potenter omnibus testatam facit, ut multiplex illius sapientia iustificetur , filiis suis, quod dicebat Christus, mira. n. s. Ita enim Deo CPatri placuit euangeligari inter homines impervestigabiles illas opes Christi quae illius Theologiae penu contentae sunt, Win lucem proferre omnibus quae sit communio mysteri quod erat absconditum , seculis in Deo, qui omnia haec condidit per Iesum Christum ut nota fiat per Ecclesiam imperiis atque potestatibus quae sunt in coelis, multiformis illa Dei Sapientia secundum propositum aeremum quod constituit in Christo Iesu Domino nostro, WApostolo confessionis nostrae, quam de plenitudine Theologiae illius hausimus ad gloriam Dei. Mes. s. s. o. II. Sequitur iam finis alt=r, quem se mdarium, subordinatum appellauimus. Hunc vero breuiter destringemus propter facilitatem argumenti. Des xxxuI. Secundarius fias Aeologiae nostraebes subordinarus est electorumborum praesens, ' futurum: nam horum sietati actae sunt romiissiones huius queenturae uiae haec autem Theologia est sietatis serae sapientia. Postquam de fine ultimo vel summo diximus, qui conditionem rerum creataram omnium exsuperat, emumque superaturus est: nunc demum venimus ad finem coniunctum, atque in nobis indesinenter constiturum maximo bono nostro. Quemadmodum igitur natura proprio, per se, bona semper appetit, communis communiter .singularis singu-ariter naturalis autem ordo istius appetentiae ita est comparatus ut singuli bonum suum velut proximum, xbonum commune velut summum in quo singulorum Commune bonum consistit appetant ita etiam Deus in ratione salutaris gratiae Commune bonum, atque singulare in bono communi consistens, luce Theologiae demonstrauit. Commune est, Dei gloria in hoc vero communi positum est singulare nostrum, nempe
quod glorificandi sumus in Dei gloria, Womne bonum a gloria ipsius .ad gloriam
ipsius percepturi Quapropter ut Dei gloria in hoc seculo, futuro Aonstanter permanet, estque fons peremnis boni ad res creatas omnes pertinentis ita etiam statuamus oportet cum animis nostris, su(f. I is . pereaturalis illius causae semper agentis, liberrimae, .non impeditae unquam, effectum semper existere, ne unquam, facto ullius
117쪽
Em intermorituram esse. Concludimus ergo non posse interire unquam rerum radiatarum bonum, quas Deus unicus salutis auctor ad participationem gloriae suae efficaciter vocaverit. Cumque hae creaturae non aliunde sint quam ab electione Dei; M proposito gratiae distinctae electorum bonum, siue Angelorum in coelis, siue hominum in terris ciam fundamentum suum in gloria Dei habeat, daque innitatur aeremum, immortale esse statuimus. Sic ad bonum commune, id est, Dei gloriam contendentes, ad honum in lare, id est, salutem nostram deducimur. Cur autem t& quomodo nemo promissionibus gratiae e Theologiae reuelatione. In causa enim est sola Dei gratia, promissionesque gratiae, cur ad hoc utrumque bonum perducamur.Modum vero eadem gratia omnibus exhibet, nobiscum Theologiam communicans. Causam porro quum Apostolus afferret, dicens a Timot. d. . factas esse pietati proemissiones huius, venturae vitae, duo effecta ex diuinis illis promissionibus praedicabat obuentura quorum unum est, quod Deus ipse nos informat gratioso in conditione iusta quae haeredes ipsius decet Alterum, quod disponit bona haereditaria. Iusta conditio haeredum est in vera pietate posita, quam pietatem circumscribit Charitas ex puro corde, conscientia bona, ita non ficta. I. Tim. I. S. Bona vero haereditaria in vita quidem illa ventura sunt: sed tamen iam in hac ipsa vita ex facto communicantur, percipiunturque per fidem, donec possessionem plenam in vita illa futura assequamur Vtriusque Deus effector est cxpietatis in nobis haeredibus &haereditatis in coelis, propter eos qui haeredes salutis futuri sunt. Addo etiam commodorum effectorem esse, quae ad capessendam haereditatem sunt opus, tantisper dum in via sumus contendentes ad Dominum. Huius vero causae praestandae iericipiendae modus salutaris nullus esse potest, quam reuelatio diuinae illius sapientiae; quae sapientia non est seculi huius, neque Principum seculi huius qui abolentur, sed sapientia est Dei in mysterio, sapientia illa occulta, quam praefinierat Deus ante secula ad gloriam nostram, & quam nemo Principum seculi huius cognouit, sed Deus solus retegit per Spiritum. 1. Corin M. a. i. . Haec illa una est sapientia, quae pietatem in nobis generat futuris regni coelorum haeredibus,, promissiones omnis boni docet pios,in omnia bona haereditaria salutemque aeremam fidei ipsorum exhibet ad gloriam Dei. Atque haec de Theologia nostra secundum se, tanquam forma incorrupta Coelestis sapientiae , Deo exhibita Restat ut de Theologia secundiu nos quam alii Theologiam secundum quid, si Theologiam in subiecto vocant eodem ordine,
De Theologia in subiecto. ILLivs ergo Theologiae, quam Deus perfecto exhibet nobis gratiosa communicatione, forma quaedam imperfecta est nostra haec Theologia quae subiecto humano inest, qu huic subiecto inesse potest. Quemadmodum enim omnes illae actiones Dei quae ab ipso puro sunt formam perfectam sui constitutionemque momento uno inde ab ortu ipsarum obtinent ita o diuerso quaecunque actiones communiter a Deo hominibusque proficiscuntur, Win quibus homines Deus quodammodo συνεeroo sibi esse voluit, eae tantisper dum in hac vita sumus, forma quadam imperfecta in suis subiectis insunt, nec in hoc seculo obtinent perfectionem suam. Et quemadmodum
118쪽
natura ab imperfectissimo gradu incipiens paulum contendit ad perfectionem sui, ita etiam hae actiones a tenuissimo imperfectoque principio per suos gradus atque incrementa in aliquam perfectionis suae imaginem paulatim virtute Dei perducuntur. Quapropter haec quidem Theologia in subiecto appellata secundum gradus perfectionis aut imperfectionis nunquam desiniri potest quia tam est varia, qu&m varia sunt subiecta quibus inest per Dei Gratiam, secundiun gradus singulos imp ectionis ipsius. Verumtamen quia haec ipsa Theologia, vivi in quocumque est, non est magis in hoc Theologia quam in illo, sed tantum maior aut minor consideratur pro ratione(L 1 16. singulorum captus Quemadmodum exempli causa breuem quercum non minus, sed minorem esse quercum dicimus, quam altera procera sit Propterea Theologiam in subiecto secundum essentiam ipsius licet aliquo pacto definire citra imperfectionis huius disserentis comparationem. Nam etiam docuit nos Christus fidem, quae cum Theologia hac relationem habet necessariam, non plus aut minus idem, sed maiorem aut minorem pro ratione subiectorum esse, cum diceret Apostolis, si habeatis fidem quantulum est granum sinapi, dicetis huic monti, transgreditor hinc illuc., demigrabit,&c mira. i. o. Hanc itaque rationem prudenter obseruantes, Theologiam hanc nostram quae Theologia in subiecto dicitur desinimus in hunc modum. Des XXXIV. Theologia nostra secundum quid ais Theologia in subivio dicta est illa eadem sapienturarum diuinarum, modi eam ro ratione eorum nomistim quibus inesto ex quo rariologi a regantur. Ex hac definitione facito cognosci potest, quid huic Theologiae
cum illa nostra absoluto dicta commune sit Qquid ab ea discrepet. Etenim communia ponuntur duo genus, communis, ut vocant, differentia. Genus est sapientia, de quo in capite secundo iam anto diximus Communis differentia est, quod rerum diuinarum est sapientia de quarum rerum natura, constitutione, formis, ordine, quantum ad hoc stitutum videtur pertinere, paucis destrinximus v. a. Iam itaque ad differentiam propriam nobis est veniendum. Hanc duobus modis euidentiae caussa proponimus secundum naturam siue essentiam, iecundum signum ipsius. Ad differentiam huius Theologiae secundum essentiam ipsius, haec verba pertinent, quod modi casu dicitur esse, ro ratione eorum hominum quibus inest. Differentiam vero a signo denotauimus illis verbis, eae qua Theologi a secantur. Ad differentiam essentialem ut ita dicamus nostrae huius Theologiae probo obseruandam, necessarium est haec duo concurrere subiectum, rationemque ipsius,&donum sapientiae in subiecto haerens: Nam cum subiecti huius natura semper imperfecta sit, nihil reuerti perfectum potest per se capere aut, si quid perfectum per Dei gratiam ut facit capit, id tamen persecae capere non potest. Atque haec illa ratio est, quam in subiecto semper animaduerti volumus, ut de dono vel gratia accedente ipsi commode iudicemus. Est enim subiectum duplex secundum rationem conditi nemque ipsius unum, in natura se in gratia alterum Subiectum autem in natura sua neque actu, neque potentia, neque dispositione ulla ad potentiam potest rem perfectam capere aut etiam perfecto. Idem vero subiectum in gratia consideratum, siue svi loquuntur in statu gratiae, dum hic est, donum quidem perfectum tonam donationem x Deo venientem ut Iacobus loquitur cap. i. 6. i. percipit. Sed quia semper in aliqua naturae imperfectione aeret, Wagitur tantum inchoatione gratiae, donum illud perfectum bonamque donationem x Deo proficiscentem perfecto non potest capere quamuis a singulari gratia interdum contigerit, ut id donum homo Dei perfectum caperet. Ex hac itaque subiecti ratione procedit illa Theologiae nostrae modificatio quia etsi Theologia in se perfecta est, in subiecto tamen bicunque pedfecta sit mutilata est quodammodo imperfectione subiecti. Ac proinde Theologiae in se sorma perfecta est Theologiae vero in subiecto forma imperfecta, quia haec purae est in
119쪽
est in nobis inchoationis per Matiam. Huius autem modificationis argumentum est a signo, quod sub finem definitionis attulimus. Quemadmodum enim qualitatem esse volunt, ex qua dicimur quales ita etiam Theolomm oportet dici, ex qua Theologi appellantur. Est autem conditio Theologorum huiusmodi, ut subiecto quidem nudiniant inter se qua homines sunt; sed ratione plurimum discrepent quia his plus, illis minus videmus inesse Theologiae. Nam si quis trionem adeo sapere Theologiam putet, quam Iohannes aut Paulus fecerit aut eumdem hominem Theologum tantumdem praestare posse quum prima Theologiae elementa discit, quam quum propter diutumum habitum sensus habet exercitatos ad discretionem boni, mali ex Canone verae Theologiae, is profecto ad agnatos quod aiunt .gentiles fuerit bonorum iudicio relegandus. Quapropter antecedenti definitioni pauculi notas praeceptiones de huius Theologiae modo subiici oportuit, causis illius Vt ab extremo utroque vitio(in quorum alterum vulgus facito delabitur certa religione prudentiaque caueretur. Sunt enim qui, ex quo primum aliquem gustum L adi et . vel minimum imbiberunt huius sapientiae se puros putos esse Theologoso nihil non Theologum crepare
putant quos ae v ιασε; veritis merito ipsorum appellaueris. Sunt contra, qui animal versa exilitate nostrae huius Theologiae in subjecto suo, QTheologorum multorum iuro dolor vanitate, nihil putant non esse ματαιoλvoν qui homines certatim ruunt in nefariam Oeooviae, dum in suis illis cogitationibus evanescunt Ad haec mala religioso, sancte praeuertenda, necessarium visum est pauca quaedam capita de modo huius Theologiae adscribere, ut rei diuinae quantumuis obscurae veritas a memdacio hominum vindicetur. Primum est huiusmodi Thes xxxv. Huius Theologiis in subiecto circumsciari non solesi modus, quia ' inranoquoquebariis, o inier omnes est diuersissimus. Modum hoc loco appellamus, non formam retrinam forma Theo-Jogiae in omneis gradus ipsius semper diuina est non viam comprehensionis, perceptionis illius nam haec quoque diuinum opus est, gratiae diuinae signaculum sed quantitatem ut ita dicamus comprehensionis Cperceptionis illius, quae ad
hominem peruenerit. Nam ut vasis pro quantitate ipsorum plus liquoris, aut minus infunditur, ita etiam animae hominum plus aut minus dilatantur virtute Dei, ut fiant capaces ciam aliorum donorum spiritualium, tum huius ipsius sapientiae. Quapropter circumscribi non posse huius Theologiae modum, vel potius hominum hanc me logiam participantium, recte affirmamus. Cum enim scientia sit uniuersalium, modus autem iste in liuiduorum sit ut vocant singiarium cribro citius hauseris Oceanum, quam certam ullam huius rei scientiam adipiscaris. Huius autem varietatis innumerae primum causae videndae sunt, deinde certa quaedam capitaris fieri potest demonstranda, quibus aliqua saltem huius rei quae agitur, ratio demonstrari possit adcommoditatem instituti nostri. Ac causae quidem in ipsa Theologia minimo resident: cum ipsa per se uniformis plano sit, nec diuersis modis se habere possiti In subjecto igitur ipso causas, quaecunque illae sint, deprendamus oportet. Sunt autem duae omnino causae o conditione subiecti procedentes: Vna, quod singulMe subiectum, id est, homo nusquisque in se tam variat quam quod maximo, innumerisque mutationibus infestus est Altera, quod alia ab aliis maximopero sunt differentia. Cum
enim adeo sit varia ac multiplex subiectorum tum in se ipsis, tum inter se ratio, omnino etiam variare opus est modum huius sapientiae subiectis tam mutabilibus in se ac inter se differentibus inhaerentis. De priore mutationis modo ita statuimus, Thes xxxvI. In noquoque ariat Theologia quia inest unicuiqueriincisium sissem, natura , eratia: tiarum nisi diminui, hanc augeri necesse eat, de gloria in glo- riam firmi viritus, o e cara Theologiae communicatione. Mutari in sese numquemque, ac proinde in eodem mutari modum Theologiae communis experientia
120쪽
testatur luculentissimo, Comnes vident vel sensus communis testimonio sed caussas non peraequo vident. Nam cum mutationis caussae sint in principiislhuius sapientiae, ex quibus homines Theologiae scientes constituti sunt, eorum autem principiorum duo sint genera o quibus unum, videlicet Natura, principium eorum est qu, homines sunt alterum puta gratia principium eorum est qua praediti sunt supra suae naturae modum hac sapientia: Certo fieri nullo pacto potest, quin variis mutationibus, permutationum gradus ad comprehensionem sapientiae huius perducantur. Naturam, quia principium est commune omnium hominum, omnes sentiunt esse mutabilem,&quasi volui perpetuis gyris ac mutationibus Gratiam vero per mutationum gradus in hominibus agentem, proprio non ali vident, quam quorum oculos Deus collustrauit gratia Signa vero illius gratiae interdum etiam videre possunt homines fi gratia illa adimissimi. Horum vero principiorum in unum idemque subiectum vnli concurrentium, effectus plano diuersus est. Nam ut natura subiecti per se ad interitum fertur, hominem naturalem siue extemum hominem nostrum minui atque corrumpi necesse est; intemum vero, quem agit gratia, in dies augeri atque renouari a Cor. q. 6. Quo fit, ut nos omnes, quos Deus gratioso Theologiae suae alumnos fecit, retecta facie gloriam Dei ut in speculo intuentes, in eamdem imaginem transformemur ex gloria in gloriam, sicut , Domini Spiritu a Cor. 3 18. Sic naturae infirmitas per se in dies eo magis deficit, quo magis proficit gratiae efficacitas, cuius gratiae auctor est Spiritus virtute sua (L 1 18. Spiritus, inquam, ille Dei, qui omnia haec in omnibus emcit, distribuens priuatim singulis sua dona sicut vult, . Cor. a. II., Theologiam vel diuinam hanc sapientiam non communiter solum, sed etiam seorsim ac singulariter cum unoquoque herede diuinae gratiae, communicat efficacissimo. Quemadmodum autem in unoquoque membro Christi, sapientiae huius coelestis participe, certus non potest dari modus Theologiae sic etiam incertum plane esse
modum statuamus necesse est, si rationem tam multorum hominum quos Deus participes effecit Theologiae, inter se comparabimus quam rem altera hac xxxvII. Thesi visum est exponere. Infer omnes tiariat haec Theologia, quia Ius in his quam in illis natura minuitur, ' inualescit gratiae etsi hic nemo ex omnibus totum formam nostrae
Ineologiae refeci per omnia comprehendit. Huius propositionis tam euidens ratio est, ut explicationis egere minimo videatur. Nam quemadmodum ex duobus illis principiis, quae anto statuimus, mutationem in seipsis experiuntur singuli ita etiam ab iisdem principiis factum est, ut sapientiae huius modus inter omnes homines sit diuersissimus. Etenim, ut de natura dicamus priore loco bifariam considerari a nobis eam necesse est; uli communis omnium, Qqua singularis ac niuscuiusque propria, siue ut Patres dixerunt rueα- ρισικη. Quod si proprium, reteotitetveισικήν singularemque naturam suam unusquisque hominum obtinet quis iam ex eo non videat, natura quidem communi omnes habere inter se conuenientiam, singulari vero ac propria differentiam intercedere ex necessitate naturae Ergo ut secretam naturae Communis mutationes, omnes homines subeunt mutationis leges communiter ita quoque secundum naturae particularis propriaeque rationem suas mutationes fert quisque singulariter. Et sicut in rebus corporeis natura hominis cuiusque suas vices, successiones rerum obiens paulatim minuitur ac tandem interit tali profecto iure in rebus ad animum nostrum pertinentibus mutationem deminutionemque naturae agnoscimus. Quod autem in ratione singularis naturae ad deminutionem interitumque suum contendentis, idem ex diuerso in ratione gratiae in Dei seruis, piis omnibus augescentis, atque ad perfectionem suam feliciter assurgentis, opus est contemplari quia decrementum illius est huius incrementum Tantum hac in re discrimen est, quod illa decrementa deminutionesque naturae ex vi gratiae aduersantis, tandemque ex P