장음표시 사용
131쪽
in unitate personae, Christus Iesus: in quo, tanquam Seruatore Perfecto, exsistunt omnes iustificationis causae qui dilexit nos, factus est Immanuel NOBISCUM DRus,
.seipsum tradidit pro nobis. 6. Forma est, quod Filius Dei secundum Spiritum vel Deitatem suam totus in nobis habitat, sumque iustitiam, obedientiam nostram facit, non solum imputatione coram Deo sed etiam applicatione remissionis peccatorum, iustitiae, reconcili tionis gratuitae in me. i. Diuinum horum signaculum est Spiritus sanctus , Patre, Filio procedens, per quem Dei Charitas in cordibus nostris diffunditur, vinos in omnem veritatem ex promissione Fili deducimur. 8. His denique prehendendis, percipiendis commune piorum est instrumentum fides qua iustificati pacem habemus cum Deo in Christo Iesu, & sine qua placere
s. Quamobrem etsi figurato, conuenienter tamen, ver dicimus, nos fide solo iustificari, facta eius comparatione cum operibus, meritis se non ex operibus Legis, sed ex fide gratis in Christo Iesu Domino nostro f. Ssa.
I. v vox Theologiae non uno modo sumatur in usu communi, eius homonymiam tolli oportet antequam ad rem ipsam veniatur. Accipitur autem tripliciter. Aut pro sermone ipsius Dei, aut pro sermone de Deo, idque aliquando proprio pro eo sermone qui de Deo solo, eius essentia, attributis agit Aut latius, synecdochico pro eo, qui non tantum de natura Dei, sed etiam diuinis omnibus, id est, relatione creaturarum ad Deum agit quo significato hico nobis accipitur. a. Esse autem eam si quis negati, lumen illud in animis hominum a primo ortu accensum pariter extinguat, meum ipsum o medio tollat necesse est. Cum homnes ita esse a oscant naturae luce, CDeus non sit Deus, nisi, sui ipsius sit sciens pro modo ipsius, Wab eo omnis boni defluxus procedat. a. Est autem 'eologia, Sapientia rerum diuinarum. Sapientiam appello, quia solo hoc genere optim eius vis exprimitur ut pote certissima principiorum index, amplissima scientiarum omnium princepso sapientissima omnium actionum, rationumque arbitra Diuinarum rerum adiectione Wobjectum eius diuinum indicatur, Wmodus eius Mematuralis principio, actione .effectu suo notatur, ac denique finis eius periemssimus significatur. . Dividitur,νe orsaeca in M.τvno ἔκτυπoν. Illa est ipsius Dei, qua Seipsum homnia Diuina Diuino, ineffabili modo intelligit quae ut, omnes Diuinae proprietatem cum increata sit, simplicissima sit, infinita sit, non magis communicari Cum creatura potest, quin i Issa ipsa diuina essentia. Haec vero xxvnoc ex illa
priore per gratiosam communicationem expressa atque informata est, ad Communicantis gloriam. S. Exivno autem haec communicatur tripliciter, vel per unionem naturae diuinae
cum creata, qualis est in Christo , --- secundum humanitatem, quae litat alia sit a superiori, ut pote eius increatae, in nitae, Cessentialis noebroe assi Creatum, finitum
132쪽
TREsas 'Ego Loo Ic Ag. 1 os finitum, habituale in se tamen considerata, plenissima perfectissima est,in quanta creatura comprehendi potest cum aliis vero comparata etiam infinita quodammodo, fonsque ac scaturigo inexhausta omnis, quae in alias creaturas derivatur, sapientiae: ut pote quam propterea a Patre accepit sine mensura, ut fideles ab illo, certo demenso, singuli acciperent pro capacitate sua. 6. Alter communicationis modus est per visionem, qua beati Angeli, spiritus Sanctorum, qui corpore soluti cum Anselis in coelo recepti sunt, spirituali modo creaturem suum vident, uti est, lumine tellectuali, perfecto, permanente, ad id ipsis conununicato, de Christi plenitudine. q. Tertius communicationis modus, qui nos potissimum in hac vita constitutos respicit, est Per reuelationem, quae reuelatio aut secundum naturam contingit ex principiis homini congenitis ortum ducens,, Theologia naturalis dicitur Vel secundum gratiam superuaturalem, ex principiis secundum se notis superioris scientiae lumine procedens, supra humanae rationis modum, , su maturalis appellatur. 8. Harum prior chm etiam citra imperfectionem homini velut suo subiecto praesens, illum tamen supra naturam per se extollere non potuerit, nisi adminiculo superioris vitiae accedentis: quanto minus iam collapsa, tantum non ruinae humanae ruderibus sepulta, hominem ad aliquem eminentioris perfectionis gradum perducat pra sertim cum ne se quidem, quantum in se est, ad illum perduci sinat quapropter superioris superuentu ut collapsam restituat, .restitutam supra ipsam euehat, omnino
s. Supematuralis autem haec spectatur tum absoluto in se .causis suis, Theologia abstracta dicitur, tum relato ad subiectum cui inest,in Theologia concreta appellatur. Io In se, causis suis simpliciter sancta, iusta, perfecta est, siue Causam efficientem, primariam quidem Deum ipsum reuelantem, instrumentalem vero Sermonem Dei m=opoesaeoν, partim spiritualem, partim corporalem spectes siue materiam, Deum ipsum, Wres omnes ad Deum ordinatas siue formam diuinam veritatem toti Woninibus partibus aequaliter infusam consideres siue denique ad finem primarium Dei recto agniti gloriam esecundarium salutem nostram praesentem, futuram,
II. Theologia vero cum subiecto suo concreta est quidem eadem diuinarum rerum Sapientia una enim tantum est in se, aeterea, immutabilis sed pro ratione tamen hominum quibus inest varie modificatur, his amplius, illis paucius de ea capientibus: prout cormpta natura magis vel minus gratia Dei superueniente, ab inscientia sua vindicatur, adeo ut, cum x summo ad imum infiniti sint gradus, certus eius modus nullus assignari possit. Ia. Est autem vera haec Theologia utrovis modo acceperis vera diuinarum rerum Sapientia communicata diuinitus ad Dei gloriam. Cumque omnis Sapientiae ea sit ratio, ut facultatem, operationem sui Sapienti praestet, recto huic Sapientiae sua facultas, operatio ex sacris Scripturis tribuitur. Est enim facultas eius, cognitio Dei Cnostri, quae ita inter se cohaerent, ut neutram sine altera possimus assequi:
operatio vero, pia, fidelibactio, qua haec cognitio sancto occupatur apud Deum QEcclesiam ipsius in omnibus pietatis, iustitiae, sanctimoniae, veritatis ossiciis
133쪽
Sacra Scristurae consideratio uti inter disquisitio(L Ss . - Theog, meas maximi est momenti, ita luribus hodie controuersita infucata eo diligentius est instituenda, quoniam ab ea fendent caetera, neque enim is religione tutius Se certius quam ex hac indice diuinae veritatis diuinitus, de ire fossumus, S debemus cum Semel enestra aliis rebus fraeterissam fatefacta magnus erroribus satrarat aditus quare in os disputationum Theologicarum Mincisio de Os, auxilio eiusiam viritus qui ipsam dictauit, difficiendum esse iudicauimus.
Da instrumento su maturalis, coclestis, diuinae illius disciplinae, quam Deus
verbo suo nobiscum communicat, acturis, duplex se nobis offert eius consideratio. Pior, qua est in se, Altera quatenus a nobis percipitur, ad usum nostrum accommodatur. Ad priorem considerationem pertinent esse eius, Auctoritas, perfectio: Ad alteram vero perspicuitas Minterpretatio. Sacrae Scripturae essentia tota in relatione consistit ad verbum, cuius Scriptura est, est enim instrumentum visibile, verbi invisibilis ideoque secundum relationem illam ita definimus Sacra Scriptura est Verbum Dei meo per ministros suos Ecclesiae in Vetere Nouo Testamento scripto traditum consecratum ad gloriam ipsius, electorum bonum a Tim. a. 6. In hac desbnitione causas onmes breuiter complexi sumus, tum intemas, Materiam, Formam: tum extemas, Effcientem, Finem. a. Materia huius Scripturae eadem est quae Verbi Dei, nimirum quicquid de Deo .rerum ab Deum ordinatione hominibus scire expedit, Deus ipsos vult cognoscere. Commune enim subiectum verbi, tum qu enunciatum est, tum qua scripto comprehensum est, Deus ratione primaria Secundario vero Ecclesia, quaecunque ad Deum, siue ad Ecclesiam secundima Deum ordinationem habent. Omnia enim quae in Scriptura continentur conuenientem ad Deum ordinationem habent, etiam quae videntur ab eo esse remotissima iudicio nostro. s. Forma Sacrae Scripturae dupliciter consideratur intus foris, ex quo inteream Cessentialem, aut exteream, accidentalem dicimus. Intem Scripturae forma in relatione consistit Scriptura enim verbi enunciati Scriptura est itaque quae est forma verbi ea etiam Scripturae secundum relationis formam censenda est. Verbi autem essentialis forma est diuina veritas, totum subiectum, singulas eius partes informans: Dan. i. q. Eadem ergo, Scripturae forma tota in toto, in singulis eius partibus contentR.
. Huic formae essentiali accedit forma extema, accidentalis cum interea illa modificata nam sicuti intus diuina illa est veritas sancta iusta atque perfecta, ita etiam foris in singulis Scripturae particulis eadem est diuinitus expressa, ita ut nihil plano in ea possit animaduerti, quod non summam habeat cum veritate diuina conuenientiam. vi formae exterea accedit dictio qua primario expressa est, quae inveteri quidem Testamento Hebraica, in nouo Graeca est unde non immerito illis editionibus tanquam prototypis ab ipsis Prophetis apostolis instinctu expressis, omnia tribuimus. S. Efficiens causa Scripturae duplex obseruari potest, Principalium secundaria.
134쪽
rincipalis est Deus Pater in filio per Spiritum sanctum Secundaria simi ministri Dei, Prophetae Apostoli, quos Deus tanquam notarios publicos adhibuit, qui verbum
suum obsignarent, obsignatum Ecclesiae traderent. Se vero Scripturae auctorem esse olim testatus est, & quotidie testatur ordinario, extraordinarid communiter, singulariter Communiter testatur Deus se austorem Scripturae esse aut secundum ortum Scripturae semel aut secundum actum perpetuum in Ecclesia sua. Secundum ortum Scripturae Deus se auctorem asseruit, stante quidem arca per fumum, Millo ordinario
indicio per rim/ Tummim sublata arca multis aliis modis, adeo ut nihil auctoritatis post Symbolicas illas significationes f. SyS. sublatas, reliquis scriptis deesset
In Nouo Testamento se auctorem coram testatus est,in Apostolos notarios suos agnouit. 6. Quotidie vero idem testatur in Ecclesia sua, maiestate quadam ex ipsa Scri turae simplicitate relucente, Mentorum ConSecutione, singularum partium inter se harmonia, denique Ecclesiae contestatione quae auctorem Scripturae Deum accepit olim ex perpetuo lapsu temporis agnouit, constantissimo tuetur, denique consensu
piorum alioquin etiam inter se de aliis dissidentium. Omni vero exceptione maius est singulare testimonium Spiritus Sancti, qui in cordibus fidelium fidem facit Scripturam
sacram , Deo minore emanasse: I. Cor. a. a. o n. 6. a. I. I m. d. X. licet
enim illa testimonia in se clara sint, tamen nequaquam permovent necessario nisi Deus ipse cor nostrum disponat ad eorum apprehensionem, fidem. i. Finis Scripturae duplex est, unus remotus vel summus alter propinquus,
priori subordinatus. Primarius seu summus finis est gloria Dei omnia enim facit Deus propter tapsum idque duplici argumento uno, a natura ipsius Scripturae sumto, qua Sapientiam Dei erimque diuinarum tradit altero ab effectis, de qua reuerentiam cordibus nostris ingenerat maiestas illa diuina, sole clarius in Scriptura
Sacra elucescens. Secundarius vero finis est electorum bonum, quod consistit in conformatione nostri cum Deo, quae ex communicatione verbi, interea Sptatus operatione existit Ioan. o. I. Etenim a Scriptura duce ad bonum commune, id est, gloriam Dei contendentes, ad bonum singulare salutem nostram deducimur quem finem eleganter expressit Apostolus Paulus cum dicit nos conformandos magis mihini. Iram. . Et Petrus cum nos consortes diuinae naturae essici dicit a Per. I. d. 8. Ex his itaque constat Sacram Scripturam, materia, forma, inciente, fine, diuinam esse, unde necessario consurgunt duo Authoritas Scripturae omni exceptione maior, .perfectio incomparabilis. Authoritas qui , Deo est, cuius veluti Principis, tum in omnes iure naturae, tum vero in Meletiam iure gratiae, summa, plena est potestas, ideoque rescripta eius sola 'authoritatis summae, &absolutae 'unt. I M. . a. Sicuti autem auctoritas Scripturae in se summa esto irremigabilis, ita illam nobis Deus essdem indiciis testatam facit, quibus se auctorem profitetur ita ut nullo modo sit necessarium ut aut Ecclesiae auctoritas eam nobis commendet, aut conciliorum decreta stabiliant, quorum virorumque munus est auctoritatem Deo inditam tradere propagare non ei maiorem adstruere, ut perperam opinantur Pontifi eius, Enrair de aura. Seriuet. Eodem modo, Scripturae perfectio ex antecedentibus es in s. Haec Scriptura ita constituta, appellatur Cano Fidei nostrae, id est indubitata regula, eorum omnium quae fidem nostram, vitam concemunt. Sed quoniam hodie magna de Canone, partibus eius controuersia est, dum aduersam nostri nimis lato fimbrias eius extendunt, e . lib. I. cap. d. hic quoque de eo paucis dispiciendum. Duplex itaque a prisca Ecclesia Canon fuit obseruatus, proprius, aequivocus: 'si de civit. Dei, libr. 8 cas. 6. siue ut instinguit Athanasius in seno L mTo-νων - Λευτεροκά-ν. Propri Canonis dicti univoce duae sunt conditiones
inseparabiles, quod veritatem diuinam continet diuinitus materia, forma, Qquod
135쪽
auctoritate Diuma est publico Ecclesiae datus, sanctificatus, ut sit c on sive mula ipsius Iren praefat. U. s. Atque hic ver diuitius est canon ex iis libris solummodo constans, quos Deus per seruos suos ab ipso i---αc scripsit Hic habet go αυτοκι-- Proprie quarto modo,' obstringit fidem, nec ab Ecclesia definitus, sed , Deo ipso traditus, obsignatus est. 1o. Alterius canonis aequivoco dicti conditiones diuersae sunt: nempe quod secundum eius partes singulas uniuerso, neutra conditionum earum, quas thesi antecedenti posuimus ipsi conuenit; sed contra quaedam humano modo, instituto sunt partes illius, quas non exhibuit Deus. Atque hic canon humanus est vel Ecclesiasticus, tum ex libris diuini canonis constans, tum aliis, quos ab hominibus scripto Mesraia accenseri putauit oportere, accensos per manus accepit, auctoritate humana commmauit, non tamen unquam eadem auctoritate habuit qua illos, qui a Deo ipso in
Diuino canone sunt consecrati.11. Causa huius facti triplex adferri potest occasio quod Ecclesiae Christianae Scripturam ita auctam ab E L Sy6.3clesiis Iudaeorum Hellenistarum accipientes,
libros illos adiectos sine graui offensa resecare non poterant praesertim Chun a vimentum esset de rebus sacris ac non profanis denique secundarius a diuino esset,
librisque Canonicis intelligendis inseruiret quare placuit patribus coniunctos quidem Diuino amni haberi, sed inferiore longi auctoritate cuius prudentiae patrum priscae Ecclesiae vel illud indicium est ciuissimum, quod hi libri in Ecclesia quidem legerentur, sed de gradu lectorum, cum illi diuini Canonis libri de Ambone, id est gradu Episcoporum, Presbyterorum, ab ipsis Episcopis, Presbyteris Ecclesiae
Praelegerentur, cum veneratione diuinae auctoritatis simpliciter, proprio appellatae. 'st. lib. I. de meden. mp. d. I a Cano itaque diuinus continet in se libros veteris, Novi Testamenti, illos quidem Hebraicos, hos vero Graecos his enim duabus linguis Deus verbum suum Ecclesiae suae consecrauit unde quoque argumentum est euidens, eos libros qui veteri Testamento Graeco scripti accensentur, canonis diuini minimo esse Verta singulos libros suo ordine recenseamus ad maiorem euidentiam Libri veteris Test
menti Canonici hi numerantur, quinque libri Mosis, liber Iosue, Iudicum, Ruth, duo libri Samuelis, totidem Regum, liber Estherae, duo libri Chronicorum, liber Esdrae, Nehemiae: Tum Iob, Psalmorum libri, Prouerbia, Mesesiastes, Canticum Canticorum Schelomorus Prophetarum libri, Ieschahiae, Ilameiae, Iecheaelis, Mnielis, Hoschinae, laesis, Amosi, Hobadiae, Ionae, incae, Nachumi, Chaba ula, Zephaniae, Chaggah, Zecariae, Maleata. 13. Hi omnes libri, soli in Iudaeorum Ecclesia lime fuerunt sanctificati, &in
arca siue capsa Ecclesiastica repositi, ut auctor est Epiphanius, qui reliquos ab eis exterminat, inquiens neque in Aaron, neque in Testimoni arca fuisse repositos M. de mensuris de sonderibus. In arca autem testimoni nihil fuit repositum praeter tabulas legis ut patet ex diuina historia: I. Reg. 8. s. Deut 31. S. In arca vero omnia Canonica scripta Hebraico, ut patet ex praecepto Dei: quae duo repositoria Pontificilcausae suae seruientes confiindunt. Beor libr. r. cap. o. His diuini Canonis libris
adiecti sunt illi quos Apocryphos appellamus, quod abfuerint a sancta illa crypta
Thesauro Ecclesiae Dei vel ut ait Glossa, quorum author ignoratur, id est quorum auctorem nescimus esse Deum, vel potius scimus non esse Deum, licet nomen hominis auctoris Constet. In hac classe sunt, septem postrema Estherae capita, quae sunt in editione vulgata, non Hebraica Tobit liber, oratio Menaschis Iudith, Baruc, Epistola Ieremiae, adiectiones ad Danielem, Hegrae lib. a. h. Machabaeorum libri: Sapientia, Ecclesiasticus August. Ur. a. in epist. Gaudent. O. a.
136쪽
i . Libri noui Testamenti canonis diuini sunt hi, Quatuor Euangelia: Acta Apostolorum Epistolae Pauli numero quatuordecim, nam etiam Epistolam ad Hebraeos comprehendimus Iacobi Epistola una, Petri duae, Ioannis tres, Iudae una quibus accedit Apocalypsis Ioannis, tanquam clausula toti diuino canoni addita, in fine totum ipsius corpus grauissima contestatione muniens, cum inquit, Contestor cuiuis audienti merba rashetiae libri huius, si quis adiecerit ad haec monet ei Deuss eas serisias in libro isto Et siquis abstulerit aliquid ex rerbis libri Hophetiae Auitis, is rei
Deus sariem eius h libro uiae QC A C. t. 8.is. Etenim Apostolus Ioannes reliquis omnibus superstes, rogatu Ecclesiarum Asiae, fines Scripturae canonicae diligenter circumscripsit mucrone Apostolico alia consigens omnia, nequid credentes falleret mea. aer , ut testatur Hieron a in prooem comment in Mare., alij., exemplum nobis reliquit Tertullianus, qui de Quintillanis
ita ait Ouod si quae muli severam crista legunt me,lum Delae radicentiam mulierum docendi tinguensque demen ni sciant in Asia Presbyterum, qui eam seris-turam construxit quasi titulo Pauli de suo cumulans, conuictum sud Ioannem atque confessum id se amore Pauli fecisse loco decessisse lib. de Baptis cap. r. 16. Hactenus de Scriptura in se vidimus, nunc de eadem applicata amissum nostrum videamus; hi duo consideranda veniunt, perspicuitas, interpretatio. Ad perspicuitatem quod attinet Sacram Scripturam veluti Solem quendam spiritualem inram esse per se nemo bonus infitiari potest Psa I s. s. Deus. o. r. Sed ea claritas non videtur nisi ab iis quorum oculi interea luce Spiritus S. sunt illuminati: Rom. o. 6. M. . o. nam, ut inquit Apostolus Tectum est Euangelium nostrum im L Ssi. qui pereunt, in quibus Deus huius seculi excaecauit mentes issorum ne irradietem lumen Euangeli gloriae Christi a Corinth. d. a. 1 et Scriptura itaque semper in se perspicua est, sed nobis difficilis, obscura est duabus de causis propter earum rerum quae traduntur dissicultatem, .nostram corruptionem. Res quae traduntur difficiles sunt, tum propter obscuritatem ut res futurae tum propter maiestatem earum aut mysterium Trinitatis. De utrisque agit Scriptura modo attemperato, si quam habet obscuritatem eam non habet a se, sed a rerum quas tractat excellentiain sublimitate Deinde claritas illa Scripturae nequaquam apparet hominibus, quandiu in peccatis suis, corruptione sepulti iacent, tum propter intercurrentes tenebras mentis nostrae tum propter extemas aduentitias . Principe tenebrarum flusas nos denique in vitio sumus, quod Scriptura
obscura audit Esses. S. S. a. in . d. d.
18. Haec Scripturae perspicuitas iis demum illucescit qui a Deo regenerati per Spiritum, oculos mentis habent illuminatos, cum Deus dispellens tenebras superioris luce gratiae, nobis eam reuelat primum intus, luce intem Sp. . . Cor. a. i. secundo; foris luce exterea verbi sui, Scripturae sacrae, locum unum altero explicantis, tenebras illustrantis. Vtrumque enim necessarium illustratio intem Spiritus QScriptura fax foris, prout in tenebris lucem foris opus est, intus oculorum lum. Quae duo Scripturae intelligendae subsidia, Dominus noster, Apostoli eius multis locis inculcant .hac de causa Christus Spiritum sanctum suis pollicetur WApostolus Petras tam studiose propheticum verbum commendat Ioan 6. a. ei. I. Nihil enim ad fidem salutarem pertinet, quod non claro in Scriptura reperiatur compre
1s. Scripturam Sacram in se perspicuam esse ostendimus: sed quia pauci Hebraeum sermonem aut Graecum intelligunt, quorum ille numquam communis fuit nisi Iudaeis, hic iamdudum communis esse desiit, necessarium fuit ad fidelium aedificationem ut Scriptura in communes linguas aut vulgares uniuscuiusque gentis fideliter transfunde
137쪽
retur, ne diuino instrumento homines destituerentur, sed onmes, quod iubebat Christus, Scripturas scrutari possent, Dan. s. f., pro demenso donationis eius ex ea se tum percipere. ao. Hac necessitate Sacra Scriptura in communes linguas primo, puta Graecam Latinam deinde etiam in vulgares translata est ad usum uniuscuiusque. Sed hic duo errores diligenter notandi. Primus, quod Pontifici ad Latinam versionem, quam vulgatam vocant, cunctos adstringi volunt, clan iam vix centesimus eam intelligat, Scripturam vulgaribus linguis a quibusvis legi prohibent. Dec. lib. a. cas. u. Alter, quod translationem suam cum ipso fonte conferunt, imo interdum praeferunt, fontem lutulentum fluere arguentes Bel M. a. cap. s. quod quam sit iniquum, ne dicam absurdum, videbunt i qui sine praeiudicio rem animaduertent. Concludo igitur Pro ineos ' A susicos toros, secundum mentem Dei serras,
ritum in ministris eius agentem conscriptos ' Ecclesiae sanctificiator, Micam, certam, omni excestione maiorem regulam fidei nostrae continere, queserfectissime Atque adeo solem illam spiritualem esse omnibus nominibus rapositum , a Spirim sanem in cordibus de rem repositum, benignitate coelestis i itis Patris, cui cum Filio 'Spiritu sancto su lam ' gloria in aeternum. Amen.
m. THESES ELENCTICAE DE SCRIPTURA SACRA. Ouandoquidem Ponti cim, videntes sua domata in Scrisiuris sacris non
modo non undamentum habere, sed etiam eis serta Ialsitatis argui, in hoc maximo laborant, ut earum autoritatem S rejectionem elevantes , commenta Sua stabilire ossint aequum est etiam ut nos qui sub Christi
sexilio m L Ss8.)litamus, ad Antichristi regnum Merrandum, S Christi mandum, hoc Dei verbum ab illorum erroribus asserere, indicare
1. V igitur ad rem accedamus, in tribus praecipuo capitibus errare grauiter Pontificios asserimus, . cum de S. Scripturae authoritate, a cum de interpretatione, a cum de eiusdem perfectione agitur. a. Ad minoritatem eius quod attinet, eam palam profitentur, quoad nos, ab Ecclesiae testificatione redhre primari, ac si ob solius Ecclesiae testimonium nobis pro diuina, canonica esset habenda Per Ecclesiam autem intelligi volim non eam quae proximo secuta est tempora Apostolorum, sed suam illam Rom. Hierarchiam, quam Pontifex cum suo clero constituit imo saepius solum Pontificem, qui est Ecclesiae Rom. velut quaedam epitome. a. missa vero quaestione illa, an Ecclesia Rom. sit vera Ecclesia, statuimus S. Scripturae authoritatem non pendhre proprio, etiam quoad nos ab Ecclesiae, licet verae, testimonio sed Deum ipsum diuinam authoritatem omni exceptione maiorem ei indidisse, quam palam testatus est Ecclesiae suae, sermone, signis, miraculosis operi
138쪽
bus, iamque priuatim in animis nostris obsignat, confirmat intem Spiritus sui
. Nobis igitur certo constat hasce Scripturas a Deo prodiisse, esse vero, - δ-ovo Nun ex illarum materiain forma, cum nihil nisi diuinum materia dorma in Scriptura deprehendi possit, & libris eius singulis canonicis: tum ex testimonio Dei per spiritum, quod in nobis ipsis habemus, si in Christum Credimus I. M. S. o. Spiritus autem ille nos docet omnia, Ibidem a. r. Non. S aures nostras aperiens, quo vocem pastoris nostri dignoscere peregrinisque fugere Disan. O., gustum indens quo diuina ab humanis, vera a visis, singuli pro modulo nostro
diiudicare possimus. I. Cor. o. IS DAM. et Iet.
s. Accedit secundario Prophetarum, Apostolorum tanquam publicorum Notariorum Dei, WEcclesiae minoritas, qui velut sigillo suo apposito testantur, omnia quae in his scripturis continentur ipsissimiun esse Dei verbum: non qua Ministri Ecclesiae simpliciter, sed qua certissima organa S. Sancti ad hoc munus inde ab utero sanctificata Ierem. I. S. Quare illorum testimonium, non est humanae rationis, sed diuinae authoritati tribuendum est. 6. Posteriorem locum obtinet authoritas Ecclesiae, quae inde a principio hunc Canonem per manus posteris tradidit, Contestans certitudinem illius, sincerosque, Germanos libros discemens ab adulterinis, supposititiis, aeque pro officio suo in deposito conseruando. Non enim discrevit olim Mesesia libros Canonicos ab Apocryphis sola minoritate sua: sed potius diuina authoritate discretos, fide, prudentia, ea qua pollebat sacrarum rerum intelligentia, diiudicatione aflamauit.
et Certitudinem ergo aliquam nobis de S. Scriptura non negamus accedere ex Ec- istae testantis authoritate; sed extemam tantum, non talem quae nos Per se sola adducere possit ad credendum Dei authoritas est primaria formalis, Mesesiae vero subordinata, ministerialis.8. Vocatur quidem Mesesia I. Tim. s. S. συλo veritatis nempe quia Ecelesia est tanquam columna cui adpensam voluit Deus voluntatem suam quemadmodum olim leges columnis publicis ut scilicet coram omnium oculis proponatur, innotescat salutaris haec veritas. s. Vocatur etiam . dii sa, id est, sedile firmum veritatis, quia in Ecclesia velut in throno vel basi sedet, in ea conseruatur, ab hominum corruptelis vindicatur. Haec Dei veritas. Sed hoc nihil facit contra sententiam nostram, esu in eo debitum officium, .ministerium, non Ecclesiae commendetur minoritas. Io Imo Ecclesiam superstractam esse super fundamentum, id est doctrinam Prophetarum se Apostolorum, existente imo angulari lapide Christo, asserit Apostolus, Elinos. a. o. ipsam veritatem columnam esse, Wfirmamentum Mesesiae, dicere Chrysost non dubitauit Hom. I. in I ad Timoth. x I. Primo errore diluto, sequitur secundus qui in L Sss. interpretatione S. Scripturae consistit tam autem interpretationis duo sint genera, unum linguae veribortimque, alterum rerum, quae verbis tanquam symbolis exponuntur in utroque errare Pontificios demonstraturi sumus.1 a. Ipsi enim ut de primo agamus fontes primario S. Scripturae, Hebraeos quidem . T. Graecos vero N. respuentes, Latinam suam vulgatam ut vocant versionem in publicis lectionibus, disputationibus, praedicationibus, proauthentica haberi volunt; ita ut nemo eam quouis praetextu rehcere audeat aut praesumat Clantamen
apud omnes honos, pios constet, illud magis esse authenticum quod a Deo prodiit Cre, modo, quam quod ab humano ingenio, purioremque esse fontem quam riuulos qui ex eo derivantur. Is iacet
139쪽
13. Licet igitur versio illa vulgata esset emendatissima, purissima non debet inmen aequari, nedum anteponi primario illi Canoni, cuius, resin verba Sp. S. dictata sunt, usque ideo est ἀναμάρτνoc: Cum o diuerso tralationes reliquae quae ex illo Canone deformantur in alias linguas, iudicio humano probari, emendari,inmutari possint ex fide Canonis prima ij, cui omnia tribuimus, quia est prototypus
Diuinae veritatis a Deo per Amanuenses suos traditus. Reliquas translationes humani operis L imperfecti agnoscimus.1 . Etsi nihilominus ex interpretatione humana posse homines assequi quod ad salutem eis sufficiat affirmamus, modo respondeat dignitati authentici fontis secundiunpartes essentiales, licet in minutioribus quibusdam non respondeat.1 S. Nec valet quod de antiquitate illius tralationis suae causantur cum in hoc ipsis fontibus superetur; nec quod de eiusdem puritate, cum in multis locis sit codiruptissima nec denique quod asserunt necesse esse ut ad dirimendas in Religione controuersias sit quaedam absoluto sine exceptione ulla authentica editio, cui tuto stare Ecclesia possit cum ipsum Canonem primarium habeamus, ad quem in locis
controuersis securo Possumus confugere.16. Nam quod ad Concili Tridentini decretum attinet, illius authoritatem paruilacimus, ut Wconciliorum omnium, quae sine Dei verbo quicquam audent de fide in Ecclesia Dei decemere. 1et. Huius prioris membri appendix est interdictum illud, quo negant populo lectionem Scripturae S. linguabemacula, ne scilicet possit animaduertere quam miser in errore ab illis detineatur: cum tamen sub V. T. Deus voluerit leges istatuta sua quotannis legi publico coram viris, mulieribus, pamulis, semis Cperegrinis ipsis: Deus. I. a r Nehem. . ., Christus iubeat ut Scripturas scrutemur in quibus vita nostra Consistit: M. S. s. Deu sa et Apostolusque velit, ut verbum Dei habitet copioso in cordibus nostris, o s. 16. quo velut gladio quisque fidelis
debeat Satanae obsistere. 6A. o. i. 18. Nec aliquid faciunt quum dicunt, . Non committendam Scripturam indoctis, cum doctrina sit quae doctos faciat, imo sub N. T. ipso Bellumino teste, etiam' tici, mulieres intelligant mysteria Redemptionis Detierbo Dei, La. c. a. in ramum. s. Is Secundo, Scripturae lectionem gignere haereses, cum id fiat per accidens. Caussa enim proxima quae haereses peperit, hominum vitiositas, caecitas in rebus diuinis. Non esse autem impediendum commodum honorum si qui abutantur bono, QScriptura docet, Capud omnes pro consesso est. Moc. a. o. ao. Tertio Scripturam esse obscuram, a contra, sit in sese clarissima, illustret oculos. Si quae obscura videantur, id fit vitio aut caecitatis nostrae aut infirmitatis, quia in tantum capimus in quantum illuminati sumus, hoc est inchoatione
a1. Nec solum in verborum sed in rerum etiam interpretatione errant Pontificij, qui statuentes non posse ex Scripturis dirimi controuersias, nisi de authentico illarum sensu constet nobis hunc solum verum esse Scripturae sensum asserunt quem Pontifex Romanus cum Concilio tradiderit, calculo suo prohauerit. aa. Nos vero asserimus omnia fidei dogmata, quae ad salutem necessaria sunt,
claro, perspicuo in Scripturis proponi, ex locis posse erui quorum sensus Per se sit cilis, cuilibet obuius, nisi forae iis quibus princeps huius seculi excaecauit
oculos ut non obtemperent veritati a. m. d. d.
as. Etsi autem fatemiis necessariam esse Scripturae interpretationem in Ecclesia Dei, ut mysteriorum quae nobis f. 6oo. in illa exhibentur accuratiorem intelligentiam assequi possimus tamen negamus hoc ius pertinere ad solam Rom. Mesesiam, sed ad
140쪽
sed ad quemlibet verum Mesesiae Pastorem vocatione publici instructum publico, interpretari inquam Scripturas non ex sensu suo, pro arbitrio, Nehem. . . sed ex ipsa scriptura iuxta fide analogiam, siue loci faciles, clari ad obscuriorum dilucidationem adferantiu , siue ipse locus ex suis circumstantiis iustoris scopo exponatur. a . Nec solum hoc, sed etiam statuimus singulos pios modulo suo, dimenso gratiae Christi, posse priuatim Scripturam interpretari, Clocos comparare ad veritatem inuestigandam; imo pastoris sui interpretationem examinare ad lydium lapidem S. Scripturae. Aci. v. II tanquam oues Christi discementes pabulum ipsius ex communi sensu, gustu fidei in ipsis sic ut fide veritatis diuinae non specie authoritatis humanae singuli acquiescant.as. Ambiguam esse Scripturam S. clamitant, ita ut varios sensus sibi inuicem in specie repugnantes possit admittes e ideoque ab haereticis ipsis adduci ad errorum
suorum confretationem. Nos vero respondemus Scripturam nullo modo esse ambiguam, sed indoctos panamque stabiles sibi nouos sensus assingere scripturasque detorquere, suo ipsorum iudicio. a. Pre a. s. Nec mirum si haeretici scripturis abutantur,
cum Satan ipse illis voluerit oppugnare sed gladio ipsius verbi Dei nos posse & debere illum expugnare Christus author est: qui iisdem armis ipsum profligauerit mirata .a6. Non ergo ambiguitas Scripturae, sed ipsorum caecitas malitiosa aut caeca est cur Evangelium sit illis odor mortis ad mortem, a Cor. a. 6. quod tamen potentia Dei est ad salutem omni credenti Rom. I. 6.ai. Nec facit quod afferunt, nisi quis sit iudex supremus cuius interpretationi standum sit , qui possit cogere pro imperio, numquam finem habituras haereses, cum hoc non sit unquam futurum in hoc mundo, ut omnes haereses tollantur. I. Cor. II. S. Adde quod Sp. S. in scriptura quem supremum iudicem asserimus, cogit quidem sancta violentia, sed interno motu conscientias, ut agnitae veritati obsequantur ex fide, idque in iis solum in quibus cum efficacia operatur. Externa autem CoaC-tione posse adduci conscientias ut credant, negamus, Cum fides pendeat non ab humana minoritate, sed a Deo, M. a. . in cuius manu sunt hominin corda quique potest ea quo vult inclinare. Prou. I. I.
a8. Volunt aduersam nostri Pontificem suum non tantum Petro, sed etiam Mosi successisse saltem in ossici gradu, ut sit ipse summus in Ecclesia Dei iudex, qualis erat Moses in populo Israelitico Verum, Mosis 'cationem fuisse extraordinariam &immediat a Deo respondemus, Pontificis vero Rom. ut hoc ei demus mediatam, Cordinariam Aaronis quidem vocatio erat ordinaria, sed legalis, typica, nec ad Euangeli tempora pertinens Deus. r. II. Num. S. Adde quod, Moses&summi Sacerdotes non pro arbitrio absoluti iudicabant, sed ex lege Dei. Vbi autem non erat lex, aut non animaduertebatur, Deum ipsum consulebant, qui responsa dabat as Petrum vero fuisse summum Iudicem controuersiarum in Ecclesia Dei, Petro hac in re successisse Rom. Pontificem, utrumque negamus, cum nihil eiusmodi doceat Scriptura, nec aliunde probari possit. go. Sed iam tempus est ut ad Tertium caput accedamus, quosmperfectionis & ut ita dicamus insufficientiae Scripturam arguentes, ei voluntatim traditiones quas uerbi non scripti nomine donarunt, assuere de quibus poste, tum libros quos semper Ecclesia vocavit A Cryphos (οτι, --ono et, ariae; etingvc a sancto illo thesauro Dei) pro nonicis obtrudere, ut scilicet possint ex illis aliquid decerpere ad suos errore fulCiendos.31. Sed illi ipsi libri sese satis aruerunt, .non esse sta--ύgovo teStantur, Cum longo absint . diuina illa perfectione veritatis .maiestate, quae in vero diuinis scriptis elucet multaque in illis nec Scripturae sacrae respondentia, nec bene inter