D. Francisci Junii Opuscula theologica selecta recognovit et praefatus est d. Abr. Kuyperus

171쪽

& rei ipsius aliquam explicationem resigiose esse in Ecclesia seruandas:&doctrinam

hanc, ut omnibus seruandis necessariam, contra omnium tam veterum tam recentium haereticorum blasphemias toto pectore amplectendam. Cui Di, Trino Deo Patri, Filio, rapiritu Sancto sit honos, gloria.

m. DE PERSONA PATRIS FILII.

Unitatem essentiae in fersonis tribus subsistentis , trinitatem resonarum in Se non extra essentiae nitatem subsistentium, vidimus communiter: ordinis instituti ratio ostulat, vi quo lenius, blanius, quae de mat riali Aeologiae nostrae caussa in T. N. - . nobis reuelata sunt, exsiccemus, de tribus personis deincem agamuS singulariter.

I. ATR est persona prima S. Trinitatis, Fauero a se non ab alio existens, per se, in se in unitate essentiae filium, imaginem suam, aetemum gignens,, Cum Filio Spiritum Sanctum spirans. a. Patrem cum dicimus, non respicimus ut ex descriptione hac qualicumque patet relationem, quam creaturae habent ad creatorem suum ea enim est ad Deum Patrem essentialiter, ut Deus unus est essentia, personis trinus, Pater Filius, Spiritus Sanctus sed relationem quam habet filius aeremum genitus ad Patrem personaliter. Hoc monemus, quandoquidem haeretici omnes, qui Fili QSpiritus sancti deitatem oppugnant, posteriorem hanc relationem negantes, cum Patrem solum verum Deum esse asserunt, licet nobiscum consentire videantur, reuera tamen aequivocatione fablunt neque enim nomine Patris personam certam, quae cum Filio . . Sancto solus verus Deus sit, intelligunt sed ipsum communem omnim Deum, in quo, per quem, propter quem sunt omnia, eumque solum, ex si Filio, Sp. S.Iehouam esse asserunt. Nos vero Patrem sed cum Filio . . Sancto solum verum Deum esse, personam a Filio, rapiritu Sancto realiter distinctam, sancto religioso ex Sancta Scriptura affirmamus. s. Patrem verum Deum esse edocente hoc Scripturari testimoniis infinitis, cum profiteantur omnes licet f. 6ar. alia atque alia ratione nec negent, nisi ij, qui nec naturae, nec Scripturae quicquam tribuentes Deum esse negant, non demonstramus Personam vero esse a Filio realiter distinctam testimonio, ratione probamus, sed verbo tantum uno. . Personam esse docet Apostolus ad Hebr. I. cum filium dicit exeaeaerae Tusqn-υσε - TMe. Similiter ratio ex definitione personae desumpta. Definitur ero Persona subsistentia, quae proprietatibus suis characteristicis seu indiuidualibus in uno aliquo indiuiduo intelligente est determinata, ita tamen, ut alterius non sit Pars mare vero definitio cum Patri conueniat, quidni Patrem personam dicimus S. Personam a Filio distinctam esse non secundum esse, quod commune, sed SubSi tere, quod cuiusque personae proprium Scriptura itidem multis in locis docet clarissimo, Ioan I. I. S. - . o. atque adeo in iis omnibus, in quibus Pater alius

172쪽

alius X Filio dicitur Dan. s. a. vox puta alius sistinctionem in persona designat: distinctio vero qua persona una ab altera distinguitur, realis est. Ratio idem res rens haec est, quia Filius suum subsistere a Patre accepit, ut a principio personalitatis suae Principium vero, principiatum re idem non sunt. 6. Primam S. Trinitatis personam Patrem appellavimus, quandoquidem sui de ordine in operationibus nihil dicamus, qui hoc secundum oeconomiam diuinam exigit necessario ille se talem praedicauit, cum Patrem dixit, neque enim Filius Patre prior

est, puta ab eo genitus, neque Spiritus S qui ab utroque procedens utroque posterior est. i. Addimus esse laediero , di a se existere, quandoquidem persona Patris secundum nullam sui considerationem ullum habet principium, siue ortus, siue actus, siue temporis neque enim secundum Considerationis rationem communem in essentia, qua Deus est essentia puta, qua essentia, nullum habet principium: neque secundum singularem absolutam in persona, qua subsistit in unitate essentiae quia in se, per se ab aetemo subsistit neque secundum relativam quae est in distinctione inordane ad personas reliquas secundum hanc enim reliquarum in Sancta Trinitate personarum principium est. 8. Secundum duas priores considerandae personae rationes , se esse tribus perisonis commune est essentia enim, quae tota Patris est, tota simul est iiij, tota Sp. S. quam Pater in unitate essentiae in se ter se subsistunt secundiun vltimam vero

Patri proprium est ille enim iiij, incum Filio Spiritus Sanctus principium originis est.

s. A se autem cum Patrem aut filium esse dicimus, non intelligimus , se esse proprio, absoluto κατα- - siue ortu, siue actu, quod a se producantur, in se subsistant sed figurato, τ' ἀναιeεσιν, quod non producantur aut subsistant ab alio uno. ro. In se vero quia subsistit ab aeremo, filius, non actu, aut tempore principium ipsius Patrem dicimus, sed ortu tantum, quia . se in uenitate essentiae aeternum Osum emuit inquam non genitura praedicamentali quae rerum corporeamm, Perse, de se extra se per potentiam similem sibi substantiam corpoream producentium)non transcendentali quae spiritum per se in se, per naturam facultatem gignentium)sed diuina plano, per se, Win se, per naturam unum personam. II. Suprema igitur haec syneratio, viri natura creaturum rerum ex parte adumbrata est, infinitis tamen modis propter infinitam similium inaequalitatem eam superat: Verbi gratia, gignit Pater per se similem, ut omnia corporea natura gignentis, persona, Personam, ut homines non tamen extra se, quia essentia est infinita, simplexa Pura non essentiam, quia unica gignit in se per naturam, ut Spiritus, sed non facultatem, quia puras actus est. I a. Diximus genere fersonam Patris, personam ut in mimi essentiae ut quoad fieri potest in profundo, .imperscrutabili mysterio loquamur proprio extra essentiam enim Patrem generare non potuisse vidimus, thesi praecedente ex essentiare nuisse si dicas, figurato loqueris, non ad positionem materiae ullis cum Deus sit immateriatus sed ad negationem omnis uniuerso prout ex nihilo omnia esse dicimus, Cum materiam removemus Deum a se esse cum omne essentiae ut diximus principium negamus.13. Genere aeternum, quia natur Pater gignit quippe L 16ag. ea clan aeternum sit, aeremum gignit, aetemus pater aeremum filium adeo ut cum aetemitas sit uitae tota simul, perfecta possessio, filius semper suo Patre genitus, semper perfecto cum Patre, Pater tamen filium semper gignat, sed exclusa successione imperfectione omni quippe prout etiam in Metaphysicis a perfecto subiecto terminus perfectus semper generatur .semper itidem perfectus est, si etiam actus generationis in Patre, filio in effectu periectus, in effectione perpetuus Consideratur.

173쪽

1 . Ex iis quae de Patre dicta hactenus, liquent etiam ea quae de filio dicenda restare videntur: ea vero prout , nobis iam factum est, am de Patre agebamum quae de Filio nobis in S. Scriptura reuelare Deo placuit, qualicumque descriptione

comprehendimus. Filius est secunda S. Trinitatis persona, semper a Patre generata, cum Patre Spiritum S. spirans, Patri o oo-ιos, reum Patre &Spiritu Sancto solus, verus, aeternus Deus.1 S. Filium Iersonam csse dicimus, quia non essentiam, sed personam in unitate essentiae Patrem genuisse vidimus. Secundam, quia Patrem, qua pater est, filio priorem esse docuimus, respicientes non ad temporis, sed ad originis prioritatem .in ea non ad essentiam, sed ad personalitatem neque enim essentia, qua essentia,

principium habet, sed persona iiij, qua genita, filiata sic dicamus habet principium a Patre, essentiam, vitam, &c Secundum essentiam itaque Filius est, o oc, secundum personalitatem a Patre. I 6. Semper emeratum aena dicimus, secundum Augustini, Gregori placitum.(qui ut filius semper generatus esse qu, semper generari diceretur maluerunt auaetemum, indesinentem, estne successione, Winnovatione continuum generationis actum de quo egimus respicimus, secundum quem Filium semper generatum esSe,

generari, generatum iri vero dici potest quandoquidem aeternitas bbsolutam dico interminabilis esto ab ante, a post ut loquuntur scholastici sino innovatione

tota simul.

Ir. Distinctam esse a persona patris personam Fili vidimus, cum illam ab hac distinximus realiter , Spiritu etiam Sancto distinctam esse tum superior docuit dispintatio, tum etiam docebit is, qui de Spiritu Sancto acturus est singulariter.

I S. Patri a d so esse ostenderimus, si eum cum Patre, Sp. Sancto solum Deum esse demonstremus hoc demonstrauerimus, cum verum Deum esse evicerimus: Deus enim noster Deus unus est Deut 6. d. Verum autem Deum esse, non ex omnibus, sed ex praecipuis quae ex Scriptiuari petuntur argumentis, probauimus.

Is Primum itaque hoc ostendimus ex nominibus propriis, quibus persona uili S. Sacra insignitur, non nisi ei, qui vero Deus est competentibus, ut puta. I. quod Filius in Scriptura appellatur: neque enim institutione, prout electi,&c. Filius dicitur, sed Natura Natura vero eum dici filium ex eo euincitur, quod non absoluto Filius dicitur, sed I. proprius, Rom. . a. proprius autem filius is est qui natura est: qui vero institutione, figurato solum Filius dicitur. II. Dicitur unigenitus, M. I. I S.

institutione vero si Filius esset, nec genitus, nisi aequivoco, nec unigenitus ullo modo esset. IV. Dicitur omnis creaturae primogenitus, o I. Is igitur antequam tempus in aeremitate coepit fluere genitus ab aeremo autem institutione filius nullus fuit. Nec obstat si primogenitum figurato dicas, pro eo qui primas partes tenet in creaturis omnibus him enim honorem pater nemini nisi Filio unigenito largitus est, ambr. I. s. ao. Deinde quod passim oro appellatur non enim solum respectu offch operationum 'mo dicitur relate, videlicet qua arcanum Dei patris de nostra salute consilium nobis reuelauit, adeoque omnia mandata paterea exposuit verum etiam respectu naturae absoluto, ut patris aetem aetemus est Filius sapientia puta. sic eadem, qua sermo ratione dicitur Prouerb. g. a. ab aetemo se genitam esse dicit: si vero genita, natur, talis se absoluto Praeterea si filium relato solumaho dixeris, aut inremum cie absolutum sermonem non habet Deus, tantoque intelligentes Creaturae sunt praestantiores quod absit creatore suo, qui eum habent aut si intereum habet qui non sit Filius, Deo sermones reipsa duo sunt ideoque Deus non est simplicissimus. ai. Denique dicitur imago Dei inconspicui, M. i. s. duplici quidem respectu: sed ex utroque nauae a Dei filium, verumque, aeremum Deum esse concludimus

174쪽

necessario. Prior respectus personae est, qua perfecta Deiris. 16as. Patris imago est, perfecto ipsum exprimens imago vero perfecta essentialis est, hi Mentitate naturae posita, ideoque Filius qua imago filius quidem est, Calius secundum personam a patre qua vero imago perfecta, Filius est naturalis, nec secundum essentiam aliud. aa. Posterior respectus operationis est, u fitas, imago essentialis patris, nos renouans in spiritu mentis nostrae, facit ut omnes retecta facie gloriam Domini, ut in speculo intuentes, transformemur in eandem imaginem sed pro conditione nostra de gloria in gloriam a Cor. I. 8. Respectus autem huius prior principium est: hic enim ex proprietate personae ut principio, tanquam actus profluit. as. Non est autem quod filium perfectam Dei patris imaginem esse negemus, quia se patre minorem dicit neque enim minorem se patre secundum diuinitatem, natura, sed aequalem praedicat: sed secundum humanitatem in unitatem personae assumptam, simpliciter. Deinde vero etiam ratione diuinae naturae, in persona: nempe ut per voluntariam dispensationem inaniens se assumpsit caram hediatoris

partes suscepit.

a . Propriae appellationes diuinitatem fili confirmarunt hactenus, agedum eandem ex appellationibus tribus personis communibus,, de Deo essentialiter enuntiatis demonstremus. Ac primo quidem vocanti I oua, ut patet ex iis locis . . mquibus filius dicitur, qui in V. T. dicebatur Iehoua, Wquae de essentia Dei communiter praedicabantur, ad determinatam in persona fili aptantur. Dicitur Iehoua in

quo Iehoua nos Seruauit, in I. T. Emi s. o. o n. et qui est sponsus Ecclesiae, in a. Is de Ioann. s. s. effudit Spiritim suum super omnem camem, Ioe a. 8. , Dan. S. s. in . . auctor est foederis, Ierem. I. 3I AEM. g. 8.quem in deserto tentarunt, contra quem murmurarunt Israelitae, Num. d. T. I. Cor. o. s. qui Primus est, nouissimus, Aso. I. d. A c. I. D. C. Iehouae

vero nomen absoluto, proprie soli Deo competit, nullique creaturae est Communicabile, sicubi enim arca, Ierusalem, c. Iehoua dicuntur, non dicuntur absoluto virecto casu sed Iehouae, puta arca ciuitas, &c ia in ramas II. Dicitur Deus, Dan.

I. I. Deus nobiscum, Asa. i. q. Matri. I. as fortis, I. I n. s. o. magnus, ni a. s. verus, . Dan. . o. benedictus in secula. Rom. s. g. III. Dicitur Rex Regum, Dominus dominantium: Foe. s. 6. Iet. Id hoc autem soli Deo competit. I. Tim. 6. IS.aS. Dominium autem, regnum Christi ut hoc adhciamus, antequam transeamus ad attributa duplex est: adeo ut duplici etiam ratione Rex, Dominus dicatin . Est

regnim Commime totius diuinae essentiae, quo tres personae, aequali potentia gloria, in unitate essentiae, reperationum communium, in omnibus, super omnia, misi tho immutabiliter, ab aeremo in aeremum regnant. Est regnum singulare pedisonae s Mno temporarium, quo persona Christi demittens se propter salutem nostram integro seruato communi deitatis regno secundum utramque naturam in unitate personalium operationum, voluntaria dispensatione regnat in omnibus,3 super omnia, in Ecclesia, regno proficiente, mutabili, cuius administrandi principium finis in tempore, opus vero seu nox.1 Misae in gloria aeterea, salute Ecclesiae perfectissimum Ratione prioris modi, Filius Rex est secundum naturam ratione posterioris, secundum olimruriam dispositionem ratione utriusque veras Deus: equuenim posteriori, abiectiori regni modo regnare posset, si Deus non esset. a6. Nunc ad attributa transeamus, ab his transituri ad opera Si autem concludimus. Cui essentialia attributa tribuuntur omnia immo vel unicum, ille verus Deus est essentia enim, attributa omnia, singula re idem sunt, essentia unica Essentialia autem attributa tribuuntur Filio verus igitur Deus est. I. Unitas secundum

175쪽

essentiam cum Patre, Spiritura Dan. o. o. II. Infinitas, tum ratione laci, cum immensus, Matra. g. a , 8. o. id est, extra supraque omnem locum essentia, potentiaque sua ubique esse dicitur tum ratione temporis, Cum aetemus, M. a. 8. a. s. 6, qui est, qui erat, qui venturus est, A c. I. . hoc est, sine tempore semper esse dicitur. III. Immutabilitas, tum ratione essentiae in sese, Teb. I. a. , a. . tum ratione veritatis in verbo, Promissionibus a Cor. I. o. IV. niscientia, Dan. a. d. S., . d. qua se, omnia diuino nouit modo, omniumque corda, renes scrutatur. A c. a. a. f. 63o.ia . VI. Gloria, maiestas religioso cultura nobis colenda de naturali Messentiali loquor, quae personae est secundum diuinitatem per se, secundum humanitatem per unionis gratiam non de dispensativa, habituali quae est naturae humanae, &priore minor, ut pote ex habituali gratia qui ex mandato Diuino in Filium credimus Ioan. 1 . . satqui maledictus qui conficit in homine . m. 3I S in nomen eius baptigamur, Mat. 8. s. atqui non sumus in nomen Nili, id est, creaturae baptigati r Cor.

I. a. eum inuommus, 'M. . . . Cor. I. a. satqui Deum nostrum adoraret

ipsique soli seruire debemus Mai. d. o. summa, aequales Cum Deo Patre honores ipsi deferimus, Dan. S. aa. atqui gloriam suam alteri Deus non dat, nisi Deus sit, Em. a. 8.28. Ac de attributis quidem hactenus, praeter haec omnes viperationes diuinae tintellige eas quae essentiales sunt, exterea dicuntur, quod foris perficiantur Filio etiam attribuuntur Verus igitur Deus est cum patre, Sp. Sancto: qui enim operatione diuina unum sunt, essentia unum sunt. Tribuitur autem filio. 1. Mundi creatio. Ioian. I. a. Teb. . o. II eiusdem gubematio, M. I. a. o. a. i. III. Electio fidelium, Ioan. a. 8. Redemptio. I. Cor. I. go Iustificatio, Atat. s. 6. Sanctificatio,

Euenes. S. 6. vitae aeremae donatio, Ioam. . a iudicium, M. S. aa diuinitate primcipaliter, humanitate instrumentaliter ab ipso exsequendum. as. Caeterarum operationum ad extra cum eadem sit ratio, plures non adducimus hoc ad argumenti confirmationem addimus Patrem quidem personaliter me torem Filium redemptorem, Spiritum Sanctum sanctificatorem, in Scripturis S dici: non ea tamen ratione, ut hae operationes secundum se inter personas dividantur, ac si simpliciter personales essent, unius personae propriae, neque essentiales, tribus personis communes, hoc est, a communi termino essentia diuina profluentes: sed ut adhibeatur tantum in iis distinctio secundum principalem ipsarum terminum, qui secundum oeconomiam diuinam aliqua est persona nam communitas operationis non tollit singularem dispositionem personarum inter se ad singularem dispositionis illius terminum in unaquaque, licet communi opera m. go vivi autem hae operationes communes sint patris, Fili QSpiritus Sancti, non unius personae singulares nihilominus tamen ut hoc etiam moneamus obiter

earum unaquaeque una numero est ut enim actio una numero sit, non requiritur,

ut una sit hypostatico principio caussa enim efficiens de substantia actionis non est sed haec tantum, ut unus sit actus siue communiter, siue singulariter, unus effectus .modus. In his vero operationibus haec ita se habent, ut patet ex verbis Christi, eadem se operari dicentis, quae operatur pater, I sim S. s. eadem inquam)numero actus, effectus, .modi. Immo, praeter horum unitatem unaquaeque harum operationum etiam una est communi principio quod est essentia diuino.

a I. Ex his quae , nobis dicta hactenus, colligimus Patrem, Filium distinctas

esse no*άσει; unius tamen eiusdemque essentiae ideoque sicut pater verus ac aeternus Deus est, sic in filium verum aeremumque Deum esse, in omnimoda naturae identitate patri u uota ,- .coaequalem utrumque, Deum unum solum. Restaret, ut patrem a filio proprietate tum interea, tum exterea, ordine in subsistendo, operando

176쪽

operando distingueremus plenius, sed quandoquidem hoc superior egit disputatio, actum non agimus Deo uni, trino patri, Filio, rapiritui S sit honos, gloria

in secula. Amen.

Hactenis is priori Prouidentia sane scilicet Decreto Dei actum est. nunc ordo Dissutationum ostulat, ut ad exemtionem illius Decreti transeamus. Ea enim est altera Prouidentiae Dei ars, qua Decretum illud solentissimo ad suam gloriam omnino exequitur. Nam . iam Deus Omnisolens sit E immutabilis insal. IIS. 3. S 33. s. Sui. m. 28. Omnia quae voluit fecit sine ulla di cultate aut mutatione stit. T. Cum illud L 1631. De Decretum stimum sit, sapientissimum, itistissimum, benirninimum, neceSSe est eius quoque similem esse executionem unde nis idem Decreti, executionis rerum emergit. Huius autem executioni duae Sunisarto, creatio m eugernatio. De friari nos ac Dis latione disseremus. THRsis LCRRARE igitur, Hebraeis ara, polysemon est, tria enim in Sacris literis teste

Basia in Epistolo significat. I. Producere rem aliquam secundum totam suam sumstantiam nivio praesupposito, quod sit increatum, vel ab aliquo Creatum, Gen. I. I. U. Rem aliquam mutare in melius, non secundum substantiam, sed secundum quesbtates. Sis. I. a. III. Vivificare seu resuscitare o mortuis, ut emitus virumn tuum, erectismum S. Io . o. Hoc est, ut exponit Basilius, quae ante erant mortua

recipient vitam. Primo modo hic accipimus. u. Creatio est pars executionis Decreti seu prouidentiae Diuinae qua Deus immediat coelum, terram, secundum Decretum aetemum, sapienter, libere solenter in principio, momento temporis, ex nihilo suo verbo produxit .deinde ex eis res alias omnes, conuenientissimo reme, propter suam gloriam lominis utilitatem, condidit valde bonas ne. I. I. c. m. Causa igitur Creationis efficiens est Diam, hoc est Pater, Filius, Spiritus Sanctus. Est enim Creatio opus Trinitatis ad extra dit loquuntur Scholastici eoque indiuisum, indistinctum, h. e. tribus personis commune, seruato interim ordine ac modo in operando. Nam quemadmodum personae ipsae ordine ac modo inter se sunt distinctae, sic etiam personarum opera lico non quoad effectionem, tamen quoad

inciendi modum distinguuntur. Creat ergo pater . se per filium, Sp. Sanctum, filius a patre Spiritus S denique , patre, sto. Soli quidem patri in Scriptura haec

Creatio saepius tribuitur: sed hoc fit, quia potentissim in eius persona terminatur, ut Redemptio in filio se Sanctificatio in Spiritu Sancto. Ministram vero causam in hoc vere nullam extra Deum agnoscimus, tum quod ante principium praeter Deum nihil fuerit, tum quod ad omnipotentem tantum naturam, quae soli Deo propria, haec productio goo remo , non esse ad esse accommodari potest. N. Subiectum,

177쪽

IV. Subiectum, seu materia circa quam est mundus: qua voce in hoc argumento non coelum ut veteres nonnumquam aestu Moriri, terram simul, aut homines trita synecdoche, sed reriim uniuersitatem seu niuersam coeli solique, &quaecunque eorum complexu continentur compagem marissimam, inanimem intelligimus. --

teria vero ex qua Deus mundum effecit, nulla fuit. Sed ipse vastam illam, rudem, indigestam molem, quam Moses ut analogico dicamus uisu, bonum a de nihilo Creata, uniuersa quae sunt in hac natura, existunt, sex diebus condidit, efformavit. Non quod egeret tempore ad efformationem rerum, aut quod alioqui virium

defectu delatigaretur; verum ut cum certo consilio, ratione, sapientia fecisse appareret. Praeexistentem vero nullam agnoscimus: quia cum Deus solus aetemus himmutabilis sit, omniaque sine exceptione eoque, materiam condiderit, sequitur mundum non ex materia aliqua aeterea, multo minus ex Dei essentia, ut pote simplicissima,

infinita, immutabili, sed o nihilo, tanquam termino, potentia Dei extitisse. Itaque quicquid est illud, aut immediat ut coelum, terra, anima, Angeli, aut mediat aliae res omnes, ratione Primae materiae, promanant ex nihilo. Quare tritum illud axioma philosophorum, Eae nihilo misi si, huc non quadrat quia principium illud de ordine naturali verum est in natura constituta, in constituenda minime. Nam omnia principia ad constitutionem uniuersitatis huius, sola sua potentia effecit Deus propter boni

tatem Suam.

V. Forma est innumerabilis illa multitudo, admirandus ordo, pulchraque distinctio ac diuersitas omnium essentiarum, ab uno ente primo, Perfecto summo, sapien-ss. 6aa. tissimo, pro libera ipsius voluntate se infinita bonitate sapientiaque perfecta. Consistit autem haec forma vel interno in abdita uniuersi natura, vel extera in disputatione omnium partium, tum in se, tum inter se omatissima unde ossi is Graecis appellatur, mea hae r te, τα παντα ἐν αυτ . illisCaeaaeo avigaret. EomoL Mn. Aristo de Mundo. quemadmodum Graeci κο soae mamenti nomine appellauerunt: ita nos, a perfecta absolutaque elegantia, Mundum Plin. lib. a. c. s.

m. Creationis porro duae sunt partes, productio, dis sitio sapientissima ex quibus admirabilis Dei Creatoris bonitas, sapientia, potentia elucent, quorum agnitio .celebratio finis Creationis seu ultimus existit respiciunt enim gloriam Dei, ad

quam omnia quae condita sunt, fiunt, imo etiam salus electorum, referuntur. Finis deinde, seu proximus est, ut mundus esset perfectus, eoque ad proprium generis humani, praecipuo vero Ecclesiae seu victorum sum accommodatus eorumque saluti inseruiens. VII. Effecta Creationis duum sunt generum Asia sunt aeοWigae, alia.-τα 'Aomae sunt quae ne sensibus obnoxia, ne extra verbum Dei an sint, ubi, quid, qualia

sint recto sciuntur: ut domicilium beatorum, h. e. vi Scriptura loquitur, locus ille margo primo die a Deo creatus, incorporeus, amplissimus, purissimus, lucidissimus, nulli mutationi obnoxius, destinatus electis Angelis, hominibus, ubi Deus ipse se conspiciendum Praebet de facie ad faciem De Angelorum Creatione, etsi neque apud

Mosem, neque in toto v. T. express fiat mentio, tamen sub nomine caesi illos comprehendi dicimus. Sunt autem hi, Spiritus Hai. Io . . . . I. Id magno numero,

Dan. i. o. Matra. 26. 3. H. a. a. .certo ordine Ephra. I. I. OPOSS. I. 16. a. The d. o. primo die, ex nihilo a Deo creati Iob. 38. . . Ps u. Id. 8. a. a.

praediti tum eximia facultate intelligendi, Wiudicandi, tum vi libero eligendi,

respuendi vel honum vel malum, immutabiles secundum essentiam se mutabiles secundum esse vel qualitates ipsorum. Hi aut boni sunt, aut mali mi sunt qui in veritate, in qua fuerunt a Deo creati, perstiterunt, Dei gratia tunc sic firmatii ut verum in bonum tantum constanter amplecterentur, tam ita oonfirmati, ut iam deficere

178쪽

deficere a vero, bono nec possint, Mattis. 6. o. nec velint, perfectissima Dei cognitione, dilectione pleni, obsequio, laudibus Dei semper incumbentes a M. ros. o. ita ut in omnibus viis Christo, Ecclesiae alacriter ministrent, Psis 3 . .

II. I. M. O. a. min. 8. o. Tebr. I. I ., malis poenas iussu Dei infligant, a Reg. v. S. Hi vero Deo rebellantes, veritate, vita exciderunt, mendacesque homicidae iacti sunt Dan. . D. a. Pet. a. d. Iud ae sine ulla spe monciliationis cum Deo quorum potentia, furore Deus utitur in exercendis piis,

impiis cruciandis Iob. I. a. a. in . a. i.

VIII. Oeaevo vero simi quae sub sensum cadunt, ut Pundus elementaris, qui estve Superior, vel Inferior Per superiorem intelligimus aetheream mundi regionem, hoc est firmamentum cum reliquis orbibus caelestibus in circulum mobilibus mutationi obnoxiis, ruet. Sa. r. Atque hic quidem mundus primo die, ex eadem materia prima, ut etiam reliqua inmenta, a Deo formatus est, perfectus. Inferior est, cuius ambitu continentur corpora, tum simplicia, ut Elementa, tum ex eorum coagmentatione mixta. Elementa sunt Corpora simplicia in quae alia corpora diuiduntur, in quibus insimi aut potentia aut actu ipsa vero diuidi non possunt. ordo vero, quem Deus obseruauit in eorum creatione, hic est ut primo creaverit ignem, deinde descenderit ad constitutionem aeris qui in vastissimo illo spatio, media illa redone sedem habet ita ut ibi sit tanquam mae*ιτικόν inter aquas superiores, inferiores, Genes. I. . . Constitutis hisce corporibus aquam terram formavit. Cum vero haec duo unum quasi globum inter se constituerent, Deus aquis certa conceptacula, alueos destinauit, atque illas eo coegit: siccum terram vocavit,

Gen. s. o.

X. Composita corpora sunt, quae ex simplicibus corporibus constant. Haec sunt aut perfecto mixta aut imperiecto Perfecto mixta sunt, quae quoad materiam ex omnibus miscibilibus constant, Qquo ad formam veram L 633. eorum habent Dionem, ita ut ex pluribus formis sit una forma, re plurimis naturis sit una natura. Imperfecto mixta, quae non ex omnibus ementis constant, etsi ex pluribus Cinqvibus indistinctae miscibilium naturae seruantur, ut Meteora, sic dicta, tum quod pleraque nascantur in sublimi loco, ibique conspiciantur, tum quod animos hominum

sollicitos atque suspensos reddant, propter rerum futurarum euentumo sui admiratione quasi in sublime trahant Arist. U. I. Meteor cv. X. XI. In perfectorum Creatione Deus primum creauit ea quae sunt necessaria ad

vitam animantium alendam, ut sunt plantae, ea commoditatem matumque huius domicilij, ut sol, luna, astra, stellae, quae sunt conceptacula, instrumenta primo die creatae lucis, idque ad distinguendum tempora, annos, menses, ac dies o ad indicandum hominibus tempestates. m. Hactenus de domicili constitutioile, ad quam pertinent ea . quae esse homi a quae praeter esse etiam habent vivere Sequuntur iam huius domicilij incolae, in quorum creatione Deus Hinc Minem servavit, ut primo creaverit ea, quae praeter esse, vivere etiam habent sentire, ut sunt bestiae, eaeque aquatiles, volatiles, terrestres. Deinde ea quae praeter esse, vivere, sentire, etiam habent intelligere, ut homines, qui eo duce illa omnia, se ipsos referunt ad Deum autorem tantorum bonorum. Hoc itaque modo sex diebus fecit Deus Coesum terram, inqua cunque in iis sunt, dein requieuit die septimo, sanctificauit, henedixit.

179쪽

XV DE CREATIONE MUNDI.

r. Sicut in hominibus duplex actionum genus obseruarunt Philosophi: unum quod Praeter actionem nullum post se opus relinquit ad agentis perfectionem pertinens: Alterum quod opus post se relinquit, estque rei factae potius quam agentis perfectio: quorum hoc extemi, illud intemi operis nomine significarunt: ita etiam utrumque in Deo contemplari licet, cum, Iehoua sit, actus purus, qui ab aetemo semper intelligat, velit, amet Wrerum omnium conditor irinceps De quorum primo cum superioribus thesibus actum sit, ordo in titutus postulare videtur ut ad operum Dei extemorum comtemplationem, quibus sese, suam naturam nobis cognoscendam exhibuit, transeamus. a. Operum Dei extemorum duo sunt prima&praecipua genera: quorum utramque in varias porro species distribuitur. Prioris generis opera sunt illa quae dicuntur Creationis, Conseruationis mundi in natura rerum: posterioris opera redemptionisin gratiae ad Ecclesiam pertinentia vera Creationiis vel sunt 'go, ut hic mundus siue natura inferior vel αό-gae, ut coelum beatorum, Angeli, animae hominum de quibus, quatenus sub considerationem creationis cadunt, ex verbo Dei acturi sumus. s. Creatio est actio Dei exterea, qua immediat per se res , non esse adesse, sine alteratione, pro sua libera voluntate produxit idque aut nulla prorsu praemistente materia fundens per verbum aut in materiam iam a se creatam formam nihilo creatam inducendo. . . Caussa Creationis ' ciens est Deus, ut principium extemum agens, mouens,

exemplareo finale rerum omnium, Pater, Filius QSpiritus Sanctus essentia unus, Personis trinus. Finis duplex alius os cuius, alius cui illum finem operis, hunc finem operantis vocant scholae Finis Creationis ot naturalis est, nempe ut commodo secundum naturam se habeant omnia: inius Coelestis, Divinus, ut singula qua que in natura Dei gloriae insemiant. S. Miseria Creationis non nisi huius mundi, est ingens illa massa, quam dixerant chaos informis, omni virtute intus vacua, Windigesta moles a Deo ex nihilo condita solo potente vereo, ex qua visibilia omnia educerentur ex priuatione informam naturalem suam. Forma est modus, multitudo, diuersitas, ordo rem omnium in mundo existentium, ab uno primo, summo, perfectissimo Ente, pro libera ipsius uoluntate, infinita bonitate sapientiaque profecta. 6. Rerum creatarum duplex ratio .novectaeio supercaelestis, aelementaris. Super- caelestis cum sit inuisibilis, nec sensibus obnoxia, ex solo verbo Dei reuelato an sit, HL 16a . bs, quid ac qualis sit discitur. Esse Angelorum, beatorem hominum domicilium, quod beatorum caelum appellari consueuit, nemo pius unquam dubitauit, cum tot, tanta de illo in sacris literis reperiantur testimonia, ut sine summa impietate .impudentia negari non possit. Est autem hic locus o Toc supra hos vis, biles, mobiles orbes, primo creationis die a Deo ex nihilo factus collocatus, firmatus incorporeus, incorruptibilis, immobilis, nulli corruptioni aut passioni obnoxius maximus, lucidissimus, ac verus 1υ nos, pulcherrimus, amoenissimus ommnium denique sua natura, per se felicissimus, quod in eo Deus sese visendum Praebet maximo: Incolae Angeli, beati omnes. T. Memmiaris mundus, vel est superior, vel inferior Soerior est visibilis illa Para mundi, quam spectabiles orbes occupant, ex eadem materia prima, ex qua etiam reliqua elementa, constans .coelo extimo terminata: quod coelum est simplicius,mum, Praestantissimum, longeque ab aliis diuersum corpus, , Deo ex materia prima Primo die creatum, alterationi, corruptioni per se obnoxium, ita tenue visit firmum, ita firmiun

180쪽

ita fimum ut solidis cedere corporibus, si per illos transeat, possit, regum sphaerica omnium pulcherrima, capacissima praeditum. 8. Inferior haec corpora continet, vel simplicia, vel mixta, inex illis composita. Simplicia corpora intra extimum coeli ambitum comprehensa sunt quatuor, quae vulgo dicuntur Elementa, ex quibus tamquam ex primis principiis unaquaeque res componituro in quae eadem etiam resoluitur. De his duo generaliter praemittimus: unum de modo efficientis caussae ad generationem ipsorum, qui unicus Deo tribuitur

Sermo I. actus mandantis, puro suo mandato res ad esse producentis Alterum de ordine quem Deus obseruauit in elementis constituendis: nam I. res adesse produxita. II. productas approbauit VIII approbatas ordinauit: v. ordinationem in natura rerum sanciuit. s. Cum autem elementorum ex lege Creationis ea sit ratio, ut superiora agant in

inferioribus, inferiora patiantur a superioribus constat elementum ignis, quod summum est, agere, non pati elementum terrae, quod infimum est, pati, non agere. Actio ignis perpetua est adrem illuminare,, pulsis tenebris perspicuum reddere, ex primo creationis die Actio aeris in aquis, est aquas superiores ab inferioribus suo expanso disparare, ex secundo creationis die aquae denique in terra est terram variare .partes illius disiungere, ex tertio creationis die. Io. Corporum ex elementis compositorum alia perfecta sunt, alia imperfecta Perfecta sunt quae omnibus suis partibus absoluta Imperfecta quae mutila, ideo meteora dicta, quod in sublimi, in aere pleraque generentur. In perfectorum creatione Deus ordine primum res ad commoditatem incolarum pertinentes creauit: deinde animantes, tanquam in domicilio parato constituit. Res ad domicili constitutionem pertinentes sunt duae. Nam primum infra teram fructus ad necessitatem, utilitatem, commoditatem incolarum orti sunt die temo Secredo, supra stellarum, syderum oreatus ad res inferiores illustrandasse modificandas appositus die quarto. II. Quae ad reatum huius domicili faciunt maximo, astra sunt, .stellae, solo Dei verbo in ipso coelo, cum quo eiusdem sunt naturae, factae, collocatae ut diem a nocte, eoque lucem a tenebris distinguant stata tempora intemporum totius anni vicissitudines praebeant, ostendant dies, annos efficiant super terram denique luceant se sua luce omnia spectabilia reddant.1 a Constituto domicilio incolae, qui inhabitarent, immissi sunt, nimirum animalia aquatilia, volatilia, terrestria, creario in hac rerum uniuersitate loco suo conueniente collocata. In quorum creatione ordinem hunc obseruauit Deus, ut a minus perfectis ad perfectiora ascenderit. Primum etenim pisces avibus in eo imperfectiores, quod muti sint, ex aquis eduxit. Audi terrestribus animalibus inferiores secundo loco creauit, umto die Terrestria, quae erant rationis expertia, ante rationalia condidit. Postremo hominem rationalem, corpori terra formato animam h nihilo creatam, quae dignior eius pars est, inspirando, sexto die fecit. Atque ita totum creationis opus absoluit creator Opt. Max quod sicut , summo bono, perfectissimo ente prosectum est, ita non potest non esse summo bonum, omnibusque numeris absolutissimum: Creatoris sui omnipot sapientiam, bonitatem, perfectionem declamare fri63Si.

XVI. DE CREATIONE MUNDI.

-era Dei duum sunt generum aut enim ut interna, ut ut exurna considerantur interna in issa Dei essentia ante iacia mundi undamentasa indicantur