장음표시 사용
181쪽
- eandur,ecreti Dei aeserni no-ine: - - -- ,--tem, qua insomnia creata tum Singulariter, qualem. --Ammynem, ncernis, eam muta dissularionibus actum est: sequuntur externa Dei opera, nae etiam flicta sunt, naturae scilicet, gratiae ad frimum ordinem fertinent opera creationis, conseruationis mundi nos hic de creatione dicturi sumus, secuti normam verbi Dei. rimis autem vocum ambiguitatem oramus. Tuus Is I. g. Verbum creare, quod in libro Genes per vocem bara exprimitur, trifariam potissimum accipi potest ut, Basilius in Epi annotauit i. pro productione rei
alicuius ex nulla scaee stente materia Gen. I. I. a. Pro rei innovatione, mutatione in statum meliorem. HAEI. I. a. s. pro vivificatione,, quasi resuscitatione ex mortuis, coo . so. Te emittente spiritum tuum recreantur prima acceptio est
huius loci Mundus etiam iura literis tria praecipuo notat, . Compagem totius Dbversi, id est coelum, terram exquae in eis sunt, sicin I. o. EM. I. q. a. vitiollam eam Wmiseram conditionem complectitur, quae ex hominis peccato omnibus hime rebus in quibus manifesta Maeire .perturbatio inhaeret, . m. a. o. es. X I. unam quandam partem eamque notatissimam, praestantissimam inter inferiora, nimirum
homines tantum, eosque vel omnes in genere uniuerso, Rom. 3 Ia aut Communiter, Io . T. I. I. Ioan. a. a. vel in specie repaphos, infideius: Dan. c. i. a. Ioa . i. s. primo modo in sequentibus intelligi volumus an Medeboriouc, nunc ad rem accedamus.
a. Mundus hic an creatus sit, primo quaeritur eum autem creatum esse tum Scriptura expressa, tum argumenta alia innumera uincunt. Scriptura enim illius crinationem in principio id est primo temporis termino factam esse Gen. s. ProPonit,t passim repetit Pr v. 8. H. Ios Io . is . c. alia vero argumenta sunt tum ex SCriptura, tum ex natura petita ex Scriptura, in qua anni a condito mundo dii genter a Mose aliisque Spiritus S instrumentis supputantur ex narum autem, quod in eo caussarum, effectuum progressus non est infinitus, .mui us etiam natura
sua interitu subiacet, quod de increato dici nequit quare Aristotelis de mundi aere nitate opinio Lib. 8 Parum M. i. ea de coelo mundo in Theologia audiemla
non est. Nec hinc sequitur, Deum ante mundi creationem ociosum fuisse, nam praeter actionem hanc extemam atque transeuntem est, aliud genus actionum intemarum , manentium videlicet, quae Deo terminantur: suntque vel essentiales communes tribus Personis, ut decretum aetemum: vel personales, personis distincto conuenientes:
ut Patris, Filium gignere,, amborum, spirare Spiritum Sanctum. Hoc posito, Creationem definimus, primam, nobilissimam Dei actionem externam, qua solus ille ὰμ. aes, Per se, mundum, secundum detretum suum, liberrimo solo nutu, absque defatigatione, T. a. s. Esa o. 8 in principio temporis produxit, .sex dierum spatio disposuit, idque aut nulla praeexistente materia efficiendo, aut in materiam inducendo, ad commune bonum se gloriam suam. a. In hac definitione caussas, flecta a Theologo maximo consideranda expendemus. Caussae sunt vel externae, vel intereae, prout aliae sunt, intus in re, aliae foris exterea sunt, efficiens, finis. E ciens caussa igitur est Deuc El im, Pater,
182쪽
denotare putamus quippe com creatio sit opus trinitatis ad extra ut vocant tribus quoque personis coitipetit, seruato tamen ordine is modo in operando, ita ut Pater per filium, Sp. Sanctum, filius a Patre per Sp. S. Ioa. l. s. c. . I. 6. Spiritus S. Patre, filio creaverit. Gen. I. a. Iob. s. d. m. a. . tribuitur quidem Patri soli creatio in symbolo fidei nostrae, ut, filio Redemptio ,&Spiritu, S. sanctificario, (L 1 6. sed hoc fit quia in eorum persona proximo illae acti es terminantur. Sequitur Finis, qui duplex est, operis, ope tantis: seris, Ut omnia suis inserviant usibus, praecipuo vero saluti aliisque commoditatibus honununc maximo electorum: Gen. g. g. m. g. r. M. t. r. 8. Finis seramus est illius gloria, nam ex toto opere creationis admirabilis Dei bonitas, sapientia, potentia elucent, Gen. I. 1.
PS. Od. q. m. 6. d. m. o. II. t. ouarum agnitio, celebratio, corde, lingita
Copere, ut praecipuo hominibus, Angelis conuenit, ita creationis scopus ultimus existit hominem igitur propter se creavit Deus, reliqua omnia propter hominem quae in hac uniuersitate sunt . Caussae internae sequuntur, materia scilicet, forma Materia praeexistens, ex qua Deus mundum hunc creauit, nulla fuit idque vocabulo creandi quod in propria sua significatione productionem . non esse ad esse notat nam cum Deus solus aete nus initio, fine,, successione carens, immortalis sit, I Tim. 6. Id omniaque, sine exceptione condiderit, sequitur non ex materia aliqua aeterna, multo minus Dei essentia, sed o nihilo tanquam termino podentia Dei extitisse H. a. s. Rom. Iv. mp. i. a. Itaque, quicquid est, illud aut immediato, e caelum, terra, angeli, anima aut mediath, ut alia ratione prima materiae, ex nihilo emanant. Nam rerum corporearum materiam quam Moses Mu, bctu, ali chaos appellant LXX ά -τὰ- navaegoν,, Philosophira o-oν ἀνείδε- α χvματιg- nosoae misse dixerunt Deus
ex nihilo prius in tempore condidit, ut ex ea visibilia omnia a priuatione informam naturalem produceret unde melius in Scriptura Deus appellatur nos c, qui ex nihilo aliquid faciat, quam a Platone, Philosophia anasoverog, qui ex inordinato aliud tantum ordinet, constituat sist Mari in lib. exhort ad Genet Physicum eae illud axioma ex nihilo misti si, quia Physicum tantum est , rerumque naturalium ordini Constituto, non autem constituendo conuenit, hic non obtinet, ubi de creatione, potentiae Diuina squam Philosophi ignorarunt sermo est. S. Nunc de Forma videamus. Prout igitur creationis huius duae sunt Partes, productio rerum, .sapicntissima earum dispositio Deo utraque propria, M. v. S. Asa. o. a. ad Sic etiam forma duo haec complectitur, consideraturque inteme& externo iactera in abdita huius uniuersitatis vi, natura muria, in modo, multitudine, diuersitate, bulchritudine rerum omnium conditarum, non tam propter coeli, reliquorum sublunarium pulchram faciem, quam propter aptissimam omnium in Se, Winter se ex ταξίαν, φιλίαν, &boι--αι , ab uno illo primo, perfectissimo Eute liberrim ex ipsius sapientia, bonitate, potentia profectam unde mundus Latinis a puritate, munditie dictus est, P . lib. a. cos. a. vim Graecis Hoc,
o. E semet autem ex hisce causis productum est mundus, qui nihil est aliud, quam superiorum inferiorumque compages,, σύ-ae ex coeta, terra, & caeteris rebus, quae in iis existunt pulcherrimo inter se ordinatae, distributae, a Deo,
Propter Deum coagmentatum, conseruatum Diuisiones rerum Creatarum nunc vid amus, ut tum huius effecti naturam, tum efficientis excellentiam eo melius intelligamus. Paries ergo mundi duae sunt, caeluin, terra, prout eas passim Scriptura Proponit. . a . . s. ad a. s. i. o. iisque vocibus plerumque vaesad rixis res etiam
183쪽
is TRES ET THEOLOGICA R. omnes Comprehendit, quia vel Caelestes sunt vel teri estres vel ex utrisque compositae, mari itidem nisi diserto exprimatur Pro. 8. 6. i. g. s. Subterrae nomine ComPrehel So, S. I 6 6 Ara. d. I S. eo quod cum ea globum unum efficiat.
q. Deinde hae mundi partes considerari etiam possunt ut continentes hoc sensu uniuersitas rerum diuiditur in res continentes, contentas, id est, domicilium incolas Domicilium hoc respectu loci est duplex inferius, superius illud elementis duobus grauibus terrae, aquae, suis elementatis destinatum hoc pro suo situ triplici etiam triplex ponitur in Scriptum. I. Est coelum simpliciter superum, quod aerium appellatur estque tota haec expansio aeris, atque ignis ab aquis,
terra ad lunae usque orbem quod tum elementa alia duo aerem atque ignem, tum ea quae plus aeriae naturae habent, continet, unde aves volucres caeli a Christo
vocantur. Matth. 6. 6. Confer Cum Genes. I. o. II. Coelum superius Comparatum
cum primo est mereum, einereum omnes coelestes orbes .cum iis stellas Continens. III. coelum est summum illud sempyreum vocant, quod incorruptibile, immobile est hoc etsi nulla ratio Physica esse demon(L 16ai.)stret, quia Physicae obiectum est corpus, affectiones ipsius, .caelestium corporum magnitudo ex solo motu aspectuve deprehenditur, illud autem neque ullum motum in licat neque sub sensum Cadit, sed orro tantum nobis est statuendum tamen Diuina Philosophia docet, illud vocans, paradisum, sinum Abrahae, sedem Dei, C. estque omnium beatorum habitaculum in quod Christus ascendit, Aci. I. I. Ephra. d. o. &Paul
se raptum esse dicit. a. m. a. a.
8. Primum illud caelum aeritum ex informi illa materia formatum esse non est dubium Secundum aethereum quidam ex propria materia immediate a Deo creata Constare asserunt, nos illud ex eadem materia informi productum esse statuimus licet supra reliqua corpora longo excellat atque hinc est, quod omne visibile coelum alterationi, mutationi sit obnoxium, iuxta illud caini cum stridore praeteribunt a.
Pet. a. o. erit caelum nouum ' ferra noua, Esa. S. I ., 66. a. APOC. I.
I. &C. Tertium vero caelum sentimus non esse eductum ex materia informi illa tonu uoisu, sed unti cum illa duo. n. illa Moses per voces scismatim, de Arara, Caeli& terrae, Gen. I. I. exprimit, primo die ex nihilo creatum ut situ, substantia ita homnimoda praestantia supra caelos aspectabiles aerium, aetherium eminens: situ, quia supra eos a Deo constitutum, formatum substantia, quia incorporeum nulli
passioni, mutationi subiacens omnimoda praestantia, quia lucidissimum, iucundi simum, pulcherrimum, M. Mare de domicilio. s. Incolae supremi illius domicilij terti scilicet caeli sunt angeli boni: homines
fideles, a morte animae resurrectione anima borpore. I. Angeli, horum Creationem quamuis Moses cui praecipue visibilium creaturarum seriem pertexere propositum fuit
non exprimat, tamen Creati sunt. Psa. II Cor. I. ., sub nomine Coelorum. Gem I. I. intelligi possunt. I. Sunt autem substantiae, spirituales, simplices, indivisibiles, per se tantum subsistentes, mimo numero Dan. i. o. mi. 26. Sa &certo ordine Ephra. I. I. GL 16 primo die Gen. I. I. - . I. Iob. 38. . . Dan. I.
a. u. I. 6. a Deo ex nihilo ad ministerium ipsius creatae. Atque hi quidem omnes ab initio boni Gen. i. si Quamuis mutabiliter tales creati sunt quia tamen eorum aliqui libera voluntate sua liberitate Cintegritate, in qua per creationem a Deo erant Constituti, defecerunt Ioan. I. Dan. s. s. hinc est quod isti mali appellantur, C coelo illo eiecti sunt in aerem caliginosum, aeternaeque damn tioni adiudicati Matth. S. i. a. Petri a ud. . . ali autem qui in illa maintegritate singulari conditoris gratia permanserunt, .confirmati Sunt, Mau. . o.
boni appellantur tertium illud, summum coelum inhabitant. Reliqui superioris illius
184쪽
illius domicili incolae sunt fideles anima solum, postquam ea corporis sui domicilio segregata est eruntque iidem toti secundum animam, corpus, ciun in die iudicilli summo illo iudice ad vitam aeternam fuerint resuscitati.io. Inferioris domicili incola est homo praecipuo qui est creatura Dei rationalis, ad imaginem illius condita, duabus partibus constans, anima scilicet, quae substantia est immediate a Deo creata, spiritualis, immortalis c., corpore, quod ex limo terrae ab eodem efformatum eat Propter hominem etiam incolae huius inferioris domicili sunt animantia varia una cum rebus omnibus ad necessitatem involuptatem illius
necessariis. Genes. i. 8. y, C.
II. In his autem omnibus creandis hic ordo seruatus esse videtur a Deo, quod cum alia simplicia, alia composita sint, illa prius quam haec creaverit. Simplicia a. sunt primum ii nov- ια, deinde Coelum, .corpora intra extimum coeli ambitum Comprehensa quatuor, i is, aer, aqua, terra, quae elementa appellantur, ex quibus res moes Concretae primum componuntur, Win quae ultimo resoluuntur, ipsa vero in nulli se priora. Ex compositis autem, quorum alia perfecto composita sunt illa prius Creata, quae tanquam inferiora superiorib. essent inseruitura, quod sequens ille
rerum Creatarum ordo quadruplex clarum faciet. Ia. I. Ea quae tantum esse habent prius sunt creata, quam quae praeter esse habent etiam viuere. II. Quae praeter esse habent vivere, Prius creata sunt, quam ea quae insuper, animam habent rationalem. III quae Praeteresse, vivere habent&Sentire, prius creata sunt quam ea quae insuper habent animam rationaleis. IV Vltimo, Creata sunt ea quae praeter esse, vivere, Sentire, rationalem animam superno acceperunt, videlicet homines, ut i ratione hac duce, magistra tum initia illa, tum seipsos referant f. 1638. ad sapientissimum illum tantorum honorum dispensatorem auctorem Deum, nam ex eo .per eum se in ipsum sunt omnia Rom. II. 36. Ipsi sit gloria in secula. Amen.
Creationem rerum iure equitur oeconomia, cuius artifex Prouidentia
nihil enim maris a ratione alienum ne sotest, quam Si otiosum Dominum S creatorem facias, qui semel untaxat in prima mundi origine forentiam, virtutamque uiam manifestaverit nec ad Safientissimam atque aemirabilem os eis Prouidentiam contemstandam mentis oculos intensiS. O proster cum Superioribus Thesibus, de Creatione totius niuersi satis Suferque actum Sit, iuSi docendi methodus ostulat, i in raescutia de Prouidentia seu Gubernatione mundi breuiter Θεω inquiramuS.
I. Eleganter Aristoteles dicit eos, qui vivis rationibus sibi probari cupiunt Prouidentiam aliquam esse verberibus, non verbis, carnificis, non Philosophi (addo, nec Theologi responso dignos esse. Et revera si ignis calor, quem tactu, si Meridiani temporis lux, quam viis percipimus, demonstratione non indiget, multo minus demon
185쪽
ratione indigebit Prouidentia Diuina, qua tum Christianis hominibus ex verbo Dei,
Ethnicis, ipsisque creaturis mutis ex naturali rationis luce Rom. . o. Iob. a. i. c. SQ. q. I., praestantissima rerum omnium dispositione ordine atque congeruatione, nihil magis persuasum est, vel esse debet. Quare omissa quaestione An sit, transibimus ad quaestionem Ouid sit: praemissa tamen quaestione quid reae significet. Prouidentiae enun appellatio nunc latius, nunc strictius accipi solet Latius sumpta aeternum Creationis, Gubernationis, Ordinationisque decretum .executionem illius
complectitur strictius ad solam rerum Creatarum refertur oeconomiam.
a. Atque hoc posteriore sensu vocum Prouidentiae in praesenti accipimus, eamque desinimus esse Actum summi, uniuersalis Principil, nempe Dei, quo omnia singula optimo gubernanturo ad suum ordinem quamuis inordinatissima, finemque perducuntur, ad gloriam Dei hic omnia causarum genera sese offerunt, quae in hoc negotio assignari possunti Caussa e ciens Prouidentiae nulla dari potest, nisi orae in ipso subiecto nempe Deo, voluntatem ipsius liberrimam pro efficiente, statuamus. Formalis Caussa est. Actus ille perpetuus gubemandi ordinandiquo omnia muria Circa quam est uniuersus mundus, singula quae in eo fuerunt, sunt, erunt. Finalis denique caussa est ut omnia assequantur suos fines, suamque Perfectionem, .cedant ad gloriam Dei, quae ultimus rerum sinis. a. Huius, quam definimus, Prouidentiae duae sunt veluti sarmet una uniuersalis:
illa est, qua positum a se naturae tam superioris quam inferioris ordinem Deus tuetur, Qvulgo conseruatio mundi uniuersalis dicitur haec vero est, qua peculiarem uniuSCuisque Creaturae curam gerit, praecipuo autem humani generis, &maximo fidelium, quos propiore intuitu dignatur, Qquorum bono reliqua creauit. Hoc vero Dei opus, quod in rebus creatis secundum duplicem suam prouidentiam Deus efficit, etiam duplex est, Naturae opus, gratiae Naturae opus apPellamus, quod tum in naturatam Superiore quam inferiore, tum in rebus naturae singulis efficit secundum illum naturae modum, quem in natura eram tanquam in limpidissimo naturae suae speculo expressit Gratiae opus appellamus illud quod secundum beneplacitum voluntatis suae efficit in electis Naturae opus efficit secundum eam rationem qua principium uniuer- Sale est inris. 16sq. natura rerum gratiae vero opus singulariter efficit, qua principium est unicum immediatum gratiae. . Iam autem huius duplicis Dei operis varius assignari potest modus Nam x. est
ordinarium vel extraordinarium ordinarium voco, quod communem naturae aut MMtiae ordinem obseruat Eqtraordinarium quod praeter communem ordinem existit: vicum Deus Israelitas Manna Deus. . a in conturnicibus: Em. q. a. Etiam Cortio Pauit 1. v. o. i. quibus documentis paternam erga fideles curam summovendit. Item Cum solem subsistere in suo gradu ad preces Iosue, in gratia Regis Exechiae umbrani eius retrocedere fecit per decem gradus sis. o. a. a. v. ao. II. quibus paucis miraculis testatus est Deus, quamuis naturaliter singulis insita sit sua proprietas, vim tamen suam non exercere, nisi quatenus praesenti Dei manu dirigantur, quum
nihil aliud sint quam instrumenta, quibus Deus indit assiduo quantum vult efficaciae, pro suo arbitrio ad hanc vel illam actionem flectit prout vel ipsa Temporum vicis,
i. Hoc opus est mediatum vel immediatum Immediatum est quod tum in natura uniuersi, tum in singulis partibus ipsius,ue mediis seu causis secundis,&praeter, vel etiam
186쪽
THRsus 'HROLOGICAR. 3se ac ubi visum erit contra omnia media peragitur: quod opus non parum facit ad gloriam Dei illustrandam, eiusque potentiam manifestandam , ut quae nullis adstricta est mediis externis Mediatum vero opus Dei vocamus, quod sit per varia media, nunc per naturam superiorem illam, nunc per hanc inferiorem, tam Communem quam singularem, nunc denique per singulas naturae partes secundum naturam, & supranatin ram ipsam, prout visum est maiestati eius. Atque hoc singulare est bonitatis diuinae cum sapientia illa sim nosinosae.1 coniunctae testimonium, Ephra. a. o. quod cum ipse unus causa sit rerum omnium efficiens, finesque, formas Mideas rerum omnium in sua ipsius habeat mente, atque ita habeat ut ad mundum hunc uniuersum a se factum ex nihilo conseruandum, atque gubernandum ipse unus sufficiat: voluerit tamen dignitatem causalitatis ut ita loquar etiam cum creaturis communicare, pro modo ipsarum. 6. Caeterisim quia milia haec non unius sunt generis, ea in classes suas distinguemus Media alia sunt necessaria, alia contingentia. Necessaria voto quae secundum naturam suam Certum necessario producunt effectum: Contingentia vero quae contingenter. Illa, definitae caussae: haec . indefinitae a Philosopho hanc ob causam dicuntur. Lib. a. myS. cap. s. Eorum quae necessaria vocamus, duo sunt genera Alia enim sunt per se, absoluto necessaria, necessitate ut vocant consequentis: alia ex hypothesi, necessitate consequentiae. Contingentim ratio, ni o λεα- attribuitur causis, effectis ratione futurorum, castudium, fortuitorumque futura omnia, ut incerta nobis sunt, ita in suspenso habemus, ac si utramuis in partem propensa forent. Omnium item, quae casu vel fortuito accidunt, caussa est incerta quippe quae possunt fieri a pluribus causis Casus enim non est determinata Causa, Arist. a. P εic cap. s. Sed caussa per accidens in iis quae operantur ob finem, sed sine
electione, idque in raro contingentibus Fortuitum autem hoc uno differt a casu, quod sit in iis quae hisbent electionem.
i. Neque haec sententia pugnat cum prouidentia Diuina: etsi enim respectu aeterni decreti diuini tanquam causae primae, remotae necessaria sint omnia haec tamen necessitas non tollit contingentiam, quia licet suprema causa sit necessaria, scilicet voluntas Dei potest effectus esse contingens, propter causaem proximam Contingentem indeterminatam res autem denominantur magis a Causa proxima, quam a remota. adde, quod res magis considerantur in se, tam prout sunt in mente etiam diuina: ut lapis non vocabitur immateriaiis, quamuis sit immaterialiter in animo seu mente. Tertio Prouidentia Dei non mutat naturas reriam, sed res omnes gubemat iuxta earum naturas itaque contingentes causas, uoluntarias ita regit, ut contingenter agant, &voluntario agant. Postremo, ea ipsa quae rebus contingentia sunt, in eum modum fuerunt a Providentia hac ordinata: cui non sunt contingentia, sed alia aliis, licetinima necessitate providentiae. d. Atque haec de prima Mediorum distinctione ad alteram transeamus. Rursus Media, alia sunt Bona, tam naturalia ut substantiae, motus, actiones,&perfectiones
rerum quam voluntaria, moralia qualia sunt virtutes ciuiles, Quirituales: alia sunt Mais , in se mordinata utraque haec Deus ordinat tam bona quam mala: nam it 6 o. etsi malum non est honum, bona est tamen mali ad bonum ordinatio. Bona itaque, ordinat, potenter efficit mala ordinat, permittit, non efficit Pr missio autem hae non est nuda, vel etiam ex impotentia prout sunt hirimum humanae permissiones, sed ex voluntate libera quae iniusta censeri non potest, cum Deus ex officio inhibere non teneatur, quia nulli iure cuiquam obstrictus est. Nam quis Milo, re detur ipsi Rom. i. Sed de hac Dei circa mala Permissione, agetur pluribus in m. disputatione.
187쪽
v. Etsi autem tam contingentia quam necessaria: Hod. I. a. tam mala quam bona a diuina prouidentia pendere sancto cum Scriptura asseramus: Esct s. i. a. Gm. a. a. m. o. S. c. non tamen cum Stoicis prout quidam huic doctrinae inuidiam facientes calumniantur fatum aliquod imaginamur, aut necessitatem Comminiscimur ex perpetuo causarum nexu, implicita quadam serie quae in natura Contineatur sed Deum constituimus arbitrum, ac moderatorem omnium, qui pro sua
sapientia ineffabili, ab aeterno decreuit quod facturus esset,in nunc sua potentia, quod decreuit, exequitur. Qui enim Prouidentiam Dei includunt in naturae influxu Wisto hoc plano fatuo, i sano Deum sua gloria fraudant et, seipsos utilissima do trina quia nihil homine miserius, si ad quoslibet coeli clementorumque motus ex-- situs foret adde, quod hoc pacto nec patere Dei fauori, nec iudiciis locus resinquitur ac si foecunditas unius anni non esset singularis Dei benedictio penuria ac fames non esset maledictio, sed potius natium influxus: cum tamen Deus in lege &in Prophetis saepius pronunciet se his mediis gratiam suam, vindictam testari.io. Non minus insulso doctrinam hanc oppugnant, qui sub praetextu Prouidentiae
Dei uniuersalis ac particularis, omnes humanas deliberationes, correctionesque onaedio tollunt. Aliud plano nos docet Salomon: OrA-inis, inquit, cogitat et iam m m, minus dirige gressus eius. Prou. 6. . significans aetereis Dei decretis nos minime impediri quo minus sub eius voluntate, .prospiciamus nobis, Womnia nostra lispensemus. Neque id manifesta caret ratione. Namque is qui vitam nostram suis terminis limitauit, eius simul curam apud nos deposuit periculorum Praescios fecit ne incautos opprimerent, cautiones ac remedia suggessit, quibus Prouidentiae eius Subserviamus, in propriae vitae conseruatione quemadmodum Contra neglectu& socordia, ea quae nobis iniunxit mala, ipsi nobis accersimus. Et ideo nos celare futura omnia voluit Deus, ut tanquam dubiis occurramus, neque desinamus parata remedia opponere, donec aut superata fuerint, aut omnem Curam superaue, LII. Magis adhuc dilutum est, profanum figmentum multorum, qui admirabili Dei Prouidentiae velum obtendentes nudam praescientiam praetendunt, eamque a
voluntate seu decreto, seu proposito Dei aetereo seiunctam causae rationem habere volunt quae tamen per se causa rerum nullo modo sis potest res enim non Sunt
futurae, quoniam Deus praesciit illas futuras, sed quia decreuit futuras, idcirco sunt ipsae suturae se ipse futuras illas praescit. Taceo Epicureos qui Deum otiosum inertemque somniant aliosque nihilo saniores, qui olim commenti sunt Deum ita dominari supra mediam adris regionem, ut inferiora haec fortunae relinqueret, si quidem aduersus tam euidentem insaniam satis clamant mutae ipsae Creaturae.1 a Prouidentiae Diuinae fructus licet vari sint, peneque innumerabiles, possunt tamen ad hos summos duos summatim reduci prior est, quod homines inde discant satis amplam benefaciendi facultatem penes ipsum esse. Secundus, quod Secur in eius protectione quiescere licet, cuius arbitrio omnes subiacent, quae aliundo formidari possunt noxae, cuius denique imperio non secus ac fraeno codrcetur Satan Cum omnibus suis satellitibus nec sano aliter corrigi vel sedari possunt immodici, superstitiosi metus, quos subinde ex periculorum obiectu concipimus, quam si minmoria semper teneamus, non erraticam vel potentiam, vel actionem, vel motionem esse in creaturis, nec enim fatalem sed aetere Dei consilio ita regi, ut nihil eueniat nisi ab ipso sciente, volente decretum. Cuius voluntas iustissima est nobis rerum omnium Causa non illa quidem absoluta voluntas, de qua garriunt Sophistae, impio profanoque dissidio separantes eius iustitiam a potentia sed illa moderatrix remm omnium Prouidentia, a qua nisi rectum manat quamuis nobis absconditae sint rationes eius f. 16 Ii
188쪽
Tullsis PRIMA.3. DR- esse fontem omnium honorum imo, summum bonum, suique communicativum, apud pios omnes extra controuersiam est S. Scriptura experientia satis superque prohatum si quidem eum re nulla egeret, hominem ex terrae limo, ad imaginem similitudinemque, non vllarum mundi creaturarum, quae eius imperio subhciendae erant, sed suam creauit ut creatorem Deum suum, Dominum agnosceret, .coleret ac aeteratim beatus ex omni parte viveret Gen. I. 6.
a. Imago illa, similitudo in qua factus fuit, demonstrat quanta beneficia acceperit primus parens ille noster, quasi communi quodam statu inter spirituales naturas naturas, terrestres locatus, cum in anima eiusque partibus omnibus, tum in corpore, Integritatem nimirum, perfectionem summam, prout potest ab eiusmodi creatura capi Totius itaque hominis partes omnes pulcherrima concordabant harmonia inter se .superioribus inferiora in omnibus obsequium debitum reddebant denique eo in statu homo nihil agebat quod voluntati diuinae minimo esset congruum, &bonum, erectum, Wacceptum creatori. a. Omnimodas autem virtutes perfectionemque tantam non sibi soli, sed, suisam erat, transmittendas ordine naturali, secundum mandatum, benedictionem Domini, ex ipsius Adami, Eua lumbis orituris videlicet, si in gratiae illius primigeniae statu perstitisset: si a recti via, in quo creatus fuerat, declinaret, mortem sibi accerseret .suos in idem praecipitium secum detruderet. Ac proinde non immutabiliter bonus, perfectus erat Adam conditus, sed mutabilis, prout naturae Creatae Consonum fuerat hinc labi potuit, a Iusticia deviare, &lapsus est, nostro, suo maximo malo. . Et quamuis eum Deus formarit mutabilem, non tamen o bono tactus est malus,
nisi inuidia Satanae, qui Euam aggressus infirmioris sexus decepit, iecepta ad Adamum debellandiu usus est. I. Tim. a. I . Huic vero etsi vires non deerant ad resistendum, si voluisset, tentationdmque superandam, si Domino sidisset, non tamen stetit in gratia, sed tentationi succumbens, a praecepto Dei aberrauit, ut amplecteretur apParens bonum, mortemque ab uxore propinatam facilis accepit, excidio suo, suorum turpissimeque lapsus ut apostata , Deo creatore,, mancipium Satanae, poenis aetereis, temporalibus subiectus est uterque miser, conditionisque penitus deploratae, nisi creator promissione benedicti seminis, seruaturi Dei electos, utrumque reCreasset ex funesto lapsu de cuius causis, necessitate, effectis dicendum iam paucis proposuimus.
S. Lapsus igitur ille primorum parentum est actio illa misera, qua in paradiso persuasi a Satana, sine instinctu aut impulsu Dei, sed illius praecepto posthabito, transgressi sunt voluntari mandatum, legem sibi positam, huctu vetito vescentes: eoque Integritatem, Iustitiam, tum inteream, tum exteream amiserunt, similitudine his in Dei constantem, quam ut in deposito habuerant cum suis communicandam, si perstarent, sic, suis, sibi perdiderunt, Irae diuinae rei, fili mortis, Poenarum aetemarum coram Iusto Dei tribunali facti.6. Transgressionis autem istius causam Efficientem dicimus, Euae Adam liberam volimtatem, seu liberae illius voluntatis abusum, quo illi credentes Tentatoris verbis, non Creatoris promissis, binas mortis negligentes, ah hoc ad illum defecerunt. Liberam dicimus, quod illa erem cogi non potuit ad peccandum, esse voluntas, Sic
189쪽
inceptus igitur uterque 1 Diabolo mandatum Dei ludificante, abusus est liuisa voluminis, elibero lapsus est. Ac Moinde lapsus istius extra eos causa efficiens non est quaerenda, nec Satanae simpliciter, quamuis consuluerit aut Creatori, quod permiserit, tribuenda quia non nisi bonorum omnium causa efficiens est Deus. Nec ProPterea dissentimus ab Augustino, lib. a. de Civit. Dei, cap. et dicente, Ae-quamate cienum comam magae, metaris: non enim est e ciens, sed sesciens quia necta oesi essurio, sed defectio. i. Conditio antecedens hunc lapsum est ipsius voluntatis mutabilitas, divositionaturae totius ut praeclaro docet Aug. in Ench ad Laurent. c. a. mmme omnes bonae sunt, quoniam earum conditor Tu h bonus est: sed quia non Sicut earum com
uor summotasque incommuis. 16 a.)mbi ter bonae sunt, ideo in eis minae , a geri usi bomm. Non quod voluntas aut quicquam Naturae fuerit non bonum conditum, nam laeti Deus quae condiderat, ' Aece erant valde ona. Ideoque non soluit ex bono oriri mola Boluntas, quia bonum factum est a Deo bono sed quia demia os-tum est, non de Deo Augusti de nuptiis, concupiscentia lib. a. v. 8 ac denique quia micus Deus est immutabitis, ut idem docet lib. a. de ciuitate Dei cap. i. 8. Necessitatem igitur huic lapsu a causa efficiente ullam foris allatam esse pernegamus, sed contingenter lapsum hominem statuimus ut pote constitutum in statu liberae voluntatis, quae in hanc, illam partem flecti poterat, qua usus non stetit infelicitate cui cum peccare difficile non fuerit, ait August de corrotione , Gratia ces. X a. non fuit nessarium ut laberetur antequam lapsus esset, quo aliter fieri non tuerit. Nam Deus ostenderat Adamo dignitatem suam se bona quae, si non cecidisset, Pos sessurus fuerat. Etsi non negamus, si respicias ad Dei Providentiam, Praescientiam fuisse necessarium: siquidem omnia sunt ei praesentia, secundum modum diuinum i ius. s. Omnino , Creatoris parte nullam eiusmodi legem necessitatis impositam Constat aut enim a Decreto Approbante, aut Perficiente seu Efficaci aut a Permittente: vel denique a Scientia aut Praescientia existeret necessitatis Io, a nullis aliis Causis videtur peti posse. A primo Decreti genere non est, quia illo Deus tantum quae bona sunt vult, probat, indicans voluntatem suam, ideoque Decretum signivomtur: nec fieri potest ut ab hoc sit nam prohibuerat Deus transgressionem mandati, gravumque poenas, si fieret, indixerat, quo die comederis reique moriturus, Gen. a. 1 T. Efficax item esse non potest simpliciter, quia Deus agit quaecunque bona sunt sibi Placita, secundum infinitam suam potentiam ad gloriam suam: sed nihil mali aut malo. His duobus generibus Decreti docet, agitque in creaturis voluntatem Suam prout vult, sine iniustitia ua. Denique in decreto permittente quis dicat esset eo enim agit in se solum, non extra seipsum in creaturis, sed sinit eas pro modo i-Mrum voluntates suas implere .mesius dicatur nostro respectu, quiescere quam agere. Qui autem non agit, causa efficiens vel agens proprio dici non potest, aut vero. Io. Scientiam vero aut praescientiam nemo iure existimauerit necessitatem huic praeuaricationi imposuisse Nam illa in mente diuina est, se ad res exteras minime Conferens, sed eas Concipiens, ac proinde extra se non agens in eis quicquam, aut eas Cogens Estque rerum cum aetemarum, tum corruptibilium, veri, salsi, entis, non entis, possibilis, impossibilis omnium denique quae sunt Discae in Se ut scientia est. Praescientia autem est de genere scientiae, Cab ea tantum differt, quia illa ad omnes res extenditur, haec ad futuras tantum, in his quoque non agit, aut eas, sed in seipsa solum, ut August. docet de Corrept., gratia cap. a. Praesciuii quidem Deus quid Adam iniust facturas esset praesciuii autem, non, hoc coemi sed simu uiuit quid de eo acturus esset iuste. Adde quod vesanae impietatis esset hac necessitate Dei Prouidentiam, qua gubemat, ordinat res omnes, obligare. II. Praevidit
190쪽
igitur Deus lapsurum hominem, non autem ad lapsum coegit, aut commouit ipaeim, etsi omnia disponat, sed permisit ac non impedivit, non quod probaret peccatum.(si hoc enim esset, obtrectatoribus ianua pateret, sed ordinauit, disposuit factum sapientia, omnipotentia sua, integra manente iustitia sua. Augu in Enchirid. cap. yS., M. Nam cum nullum malum sit tam malum, qui habeat aliquid coniunctum boni, ac ne subsistere quidem possit nisi in bono, Deus autem sit onmis boni auctor: profecto non potuit lapsus contingere, qui Deus, hominem sustinuerit, ut creaturam bonam .voluntatem, ut creaturae suae bonae familiarem Cutrumque merita mouerit heno, secundum rationem naturae quam instituit, dum homo suo ipsius, id est, voluntatis suae a diabolo illectae, motu delabebatur in malum. Quo in actu quod bonum est fecit Deus, quod malum est permisit hominis voluntati, utrumque sapientissimo consilio arcano suo, iusto ordinauit, cum utrumq;, agere,, pedimittere, sit penes eius ordinem. 1 a. Non est igitur lapsus Adam eo inscio, qui omnia nouit aeremum anto quam fiant non probante eo, qui Deus est non Olens iniquitatem neque tamen eo inuito, sed non nolente, id est permittere volente atque disponente non quod velit mala, nam id voluntatis esset malae quae eis delectaretur, aut uteretur 16 3. contra regulam
Apostoli: Sed volens, permittit fieri mala ab hominibus, xordinat optimo quod mali
faciunt malo Rom. . . Et voluntas haec non potest esse non bona in optimo rerum
factore, potentissimo, ut sapientissimum gratiae infinitae erga suos beneficium, stiustitiae iudicium appareat.13. Iam cur permiserit hominem tentari, labi, quem impedire potuit si voluisset
Respondet August. De Genesi ad liter. lib. II cap. d. rimariam camiam huius semmissionis soli Deo notam esse quae t occucta sit, iniusta esse nequit Astim inem consim eius senetrare non fossum, inquit, , lovδ syra inres meos eug comteor. WEpist. Io6. ad Paulin cur oluit permictere lapsum Adami quis es tu qui eo respondeas an non hiare potestatem Mulus facimis Nisa, alia in honorem, acta in commmeliam pae . Probabiles tamen reddi posse ait ipse alibi, rationes, De correpti, Grat. cap. o. o. Ah Omnipotentia. Oui creauit omnia metia bona , mago ex bonis morituro Iraesciuit esse, sciuii magis ad suam omniueotentissmam bonitarem sertinere etiam is maus benefacere, quam mala esse non sinere. II. A Prouidentia. De Civit. De lib. s. cap. o. Deus adminaestris omnia quae errauit, , labi etiam ipsa 'oprios motus suos agere sinat. III. A Misericordia, Iustitia. De corrept. Grat ca. s. Deus permisit homin- tentari, quem sciebar esse casurum, quia simu nidebat eo casu se is sosse ad Misericordiae, Iustitiam declarandam, dum ex massa damnata auios iusti sun f, alios maesericordii Merabit.
I S. Addit, duas, praeter has rationes lib. s. de Libero Arbitrio cap s. I. Ab
uniuersitatis pulcritudine, , ab hominis utilitate. I. Mamtiis anima sit misera, praenuntior tamen si quolibet corFore, in se considerato, ' metriis ornat locum im o meritia suarum uitantum deputatum in Genesi ad in lib. II. m. d. II. Amisiatur maenae auris fumrum fuisse hominem, si Iropterea benVisuere soluisset, quia non fuerit qui maereueri suaderet. De Civitate Dei lib. I . cap. i. .eodem libro cap. 6. quia constituerat Deus maiori gloria feminuorem Nincendum a nominis Semine suo gratia mutato. Ideoque recto dicitur, propter peccatum nobis donatum fuit benedictum semen, quo super undet gratia ubi abundauit delictum est homo Molica fraude decesius non uisses, , a me sibi sostia non deviasset, fer concmsiscentiam, erectior munis reisura factus non fuisset. Item August sermon. v. deverb. Apost Nucta ea a Dicta isto Domino eniendi, nisi secraetores si ossa re. 16 Non