장음표시 사용
201쪽
S. Voluntatis autem arbitrium quod Graeci reoαι σεω nomine a superiori distingunt est itidem actus, quo voluntas res ab intellectu discretas, diiudicatas, sibique obiectas, aut eligit ratione boni, aut repudiat ratione mali. 6. Ideo autem huiusmodi electio vocatur Arbitrium quod sit quasi sententia quaedam , iudicium ultimum voltinatius Vnde etiam vulgo dicimus hoc vel illud in
nostro arbitrio esse, hoc est in nostra electione, potestate. i. Haec tria sunt praecipua arbitri significata, quorum postremum ut usitatius, proposito nostro magis accommodatum, omissis reliquis, in hac causa tantum admittimuS.8. Iabertas autem quam proprium eius attributum esse diximus in genere, &κα6Oλs sumpta, in has duas Theses a Theologis diuiditur, in libertatem scilicet ab obligatione quam ali libertatem adirectorum, seu mediorum vocanti hin libertatem a necessitate: quarum haec voluntatem in se, illa euentus, consequentia respicit. s. Libertatem ab obligatione, siue , parte adirectorum voramus, secundum quam volenti est liberum quidlibet agere proprio arbitratu, aut motu, secundum ordinem naturae suae congruentem, absque ulla prohibitione, aut impedimento foris adueniente. Io. Quae autem 1 necessitate dicitur libertas, duplex statuitur, pro duplici necessitatis modo vel enim simplici coactioni, vel necessitati proprio dictae sub qua, ipsa coactio comprehendi solet opponitur. II. Libera a simplici coactione illa sunt, quae tametsi necessario fiant, nec possint non fieri, voluntari tamen, voν ί- fiunt eo libertatis genere voluntas nostra libera censenda est circa fines per se notoso bonos illos enim libero appetit, sed ita tamen libero, ut non possit non appetere. Verbi gratia, ita felices esse volumus, ut infelices esse nullo modo velle possimus.1 a. Illa vero a necessitate propri dicta libera dicuntur, quae pro arbitrio possumus velle, nolle, non nolle, non velle, voluntate nostra, nulla vi necessitatis, neque consequentis, neque consequentiae quam principium ullum, siue inremum, siue externum, aut causa importarit praepedita, sed ad ea mero se habente contingenter libero. Is Vtrumque hoc libertatis genus, quod generali nomine a necessitate appellaubmus, voluntati tribuitur malo, co, pro conditione subiectorum volentium, obiectorum quae volumus, .circumstantiarum.1 . Subiecta considerantur duobus modis in se, Qui relationem habent ad obiectum in se considerata a coactione sola libera sunt, non a necessitate Libere enim, rantem suo principio volunt, sed necessario, sdque ratione naturae suae, secundum quam haec libera volendi necessitas illis imponitur in relatione vero ad obiectum si spectentur, illud non eodem libertatis genere singula respiciunt. Aliter enim ad boni electionem se habet Deus, aliter Creaturae.1 S. Obiectorum alia sunt determinata ad unum, natura sua, ut sunt fines illi naturales, ber se noti de quibus Thes. 11. Alia indeterminata. i. vi loquitur metianaenus in Moloratia, parem ad utrumque motum habentia, qualia sunt omnia media, quidam etiam fines subordinatio incogniti illa coactionem tantum excludunt, haec omnimodam necessitatem. 16. Ex circumstantiis vero, quae variae simi, multiplices, plerumque incidunt Camae, quarum superuentu mutatur voluntatis modus. Alia est enim eius libertas in homme renato, quam in non renare Walia erat in Adamo in statu naturae integrae, quam fuit post lapsum, quamque futura est in nobis in statu gloriae, ut in sequentibus fusius declarabimus.1et. His positis, libertas arbitri non incommodo poterit definiri facultas voluntatis discretae a necessitate libera, qua natura intelligens, ex iis quae ab intellectu demoru
202쪽
strantur, unum pro alio eligit, aut unum se idem f. 16Sa.)pro arbitrio vel acceptat, ratione boni vel respuit, ratione mali. 18. In hac definitione tria nobis examinanda veniunt subiectum liberi arbitrij, obiectum, tactus horum enim explicatio ad sequentium intelligentiam non parum
1s. Subiectum igitur duplex est, num totale, alterum partiale Totale subiectiunest vel increatum, ut Deus, vel creatum, ut Angelio homines, de quibus omnibus suo loco Partiale vero est voluntas, non naturalis invius enim non est Arbitrium, cum ad unum tantum feratur sed discreta, ideo sic dicta ex communi Scholasticorum usu, quod ex discretione is ita loquar diiudicatione intellectus agat.ao Bla autem si a principiis ordinatis, per media ordinata, ad finem ordinatum, ordinato modo moueatur, voluntas voαιρετιa dicitur: si vero inconsulto ac temere per particulares causas se sinat abripi ut saepissimo aegrotis accidit, qui praeingrauescente morbo volunt quod prohibet medicus voluntas per causam, seu ex Causa appellatur. a T. Obiectum autem liberi arbitrii, si generale quaeritur, a nobis supra fuit indefinitione adsignatum, cum liberum arbitrium in eorum, quae consultatione fiunt, electione positum esse diceremus. Ea autem sunt vel media, vel sines Vertim de finibus, quia raro habetur deliberatio, raro etiam est arbitrium. aa. Si vero de obiecto speciali quaestio est, illud ponimus in triplici differentia. Quicquid enim sub discretam voluntatem cadit, aut est bonum, aut malum, aut αδι-oeo Eadem autem est ratio voluntatis .eius arbitrij. as. Actus liberi arbitri proprius est electio sed ea duobus modis fieri potest, vel eligendo unum ex duobus, vel pluribus oppositis, quae dici solet libertas contrarietatis vel uno tantum proposito, illud acceptando, aut reiiciendo,, haec est libertas contradictionis. Vtrumque modum in thesi et expressimus. a . Hactenus de definitione liberi arbitrij, partibus eius. Nunc utrum omnibus totalis subiecti speciebus supra enumeratis ex aequo conueniat ea enim de re in hac quaestione maximo controuertitur videndum est. De singulis igitur sigillatim dicemus, Deo summo illo, uniuersali omnium rerum principio incipientes. et S. Deum esse liberrimum ab omnibus pro confesso habetur, quibus adhuc in pectore residet aliquis diuinitatis sensus libertatem enim Deo detrahere, perinde est, a Deum negare, cum hoc unum sit ex praecipuis eius attributis, quorum ne minimum quidem ut ita loquamur ab eo tolli potest, quin tota continuo tollatur ratio Deitatis, haec autem libertas in Deo est bipartita, prout bipartitam eius relationem initio fecimus, ad volimritis nimirum apprehensionem, is rei a voluntate apprehensae,
ad Secundum priorem respectum de quo praecipuo in hac quaestione disputamus libertas Deo tribuitur, sed non uniuerso, si de libertate , necessitate proprio dicta intelligatur. Qua autem ratione id fiat, ex obiectorum specialium liberi arbitrij, boni scilicet, & mali nam de adlaphoris res plana est distinctione, liquido patebit.
ai. Illa autem vel unico actu, sibique inuicem opposita vel separatim, absolutio in se considerata, voluntati proponuntur. Si priori modo Deus ad ea determinato se habet, necessario, nec potest in utramuis partem inclinare. Si vero posteriori, iterum distinguen m est ad malum enim nulla consideratione liber esse potest, nisi a coactione, quatenus nempe illud libera voluntate detestatur, non inuita, ita exigente naturae suae conditione, cui malum bono anteponere omnino repugnat. Ad bonum autem est liberrimus, siue libertatem contradictionis spectes, siue contrarietatis. Potest enim es eligere vel non eligere, si unicum sit si vero plura, hoc vel illud.a8. Secundum
203쪽
xS TRES ET TU OLO ICAR.a8. Secundum alterum autem respectum, libertatem soli Deo competere, nec creatims nisi valdo improprio,, summa cum restrictione tribui posse, extra controuersiam est ipse enim est solus ossaeoυσιoc a se, in eo per se liberrimus, omne ius potestatemque in omnia a se condita natans,in cuius voluntas a nulla extera causa pendet regiturve, sed omnia ab illa. as. Haec tuetur libertas in Deo perfectissimo modo existens, perfectissima est,&neoagorvnos Alia vero huius L 16S . imago tantum, Wveluti exemplar ut vocanti repraesentativum, ideo creaturis intellibentibus concessa, ut ea, tanquam particula quadam diuinitatis mali, conditoris sui imaginem quodammodo referrent. so. Hae autem Creaturae duum sunt generum Alia enim sunt immateriatae, ut Angeli aliae materiatae, ut homines Blae naturam superiorem duntaxat, hae, Superiorem, inferiorem participant, oro communi actionum suarum principio agnoreunt. gr. Vtrisque autem Deus indidit intellectus lucem se facultatem voluntatis, ut principium singulare actionum suarum in ipsis, quo per se ipsae ad actiones libere mouerenturo modo actus voluntaris. aa. Porro hoc principium in creatione rectum, sanctum, nullaque inordinatorum appetituum labe contaminatum, intellectus qui propter innatam sibi veritatis lucem falli non poterat iudicium timeoxo sequebatur, adeo ut illius ductu, tum angeli, tum homines, fines, obiecta, quae , ratione monstrabantur, secundum ordinem naturae suae congruentem intelligenter vellent, repere perficerent licet illi excellentiori modo, quam hi propter excellentiam, simplicitatem naturae suae. 33. In homine enim, etiam ante lapsum neque intellectus naturae fin*s transcendendo se in supereaturalium cognitionem erigere, neque voluntas illa ipsa apprehendere poterat, nisi Dematurali adiumento fulta, sustentata.
3 . Quapropter huic principio particulari naturae, superadditum fuit Adam aliud
singulare gratiae, quo voluntas eius intellectiva, mota singulariter, Supra naturae modum agebat. Hinc verba illa ab illo Prophetico spiritu pronunciata, Gen. a. 3.m demum ice adest os ex ossibus meis, , caro ex carne mea hinc etiam ibid.ao impositio nominum singulis animantibus,, multa alia, ad quae intellectus sui perspicacitate, voluntatisque naturalis viribus contendere nunquam PotuiSSet. 3S. Verum etsi in ea sanctimoniae integritate omnium partium tam animae quam corporis conditus filisset, talibusque principiis a natura dotatus, quae summo Consensu cum voluntate Dei conspirarent quia tamen non ita constitutus ierat, ut mutari non Posset, retinebat semper potentiam ad oppositum eius, quod volebat aut faciebat, volendum aut faciendum, ita ut naturae suae rectitudinem, , issum gratiae adiurarium Uraerere osset, cum ellet, et in eo sermanere, tibialet, ut praeclaro docet Augustinus, lib. de correst , erat. Posse etenim ei dederat Deus: velle autem, quod posset, arbitrio suo reliquerat liberum. 36. Mutabilem autem fuisse creatum primum hominem, apparet primo ex verbo
Dei Gen. a. i. qua die comederis, moriendo morieris secundo, ex eventu, quem(miserum secuta est misera totius humani generis conditio Tertio, ratione Demenim cum solus sit in sei, per se immortalis, Mimmutabilis, immortalem, rimmintabilem eum facere in ipso non potuisset, nisi consequenter fecisset Deum. Solus autem Christus imago Dei Patris essentialis est. si In ista vero mutabilitate, liberum ab omni necessitate habuisse arbitrium, demonstrat, primum natura diuinae imaginis ad quam formatus, Gen. 1. 6 diCitur, cui nihil magis competit, quam solida libertas nihil magis aduersatur, quam neces
sitati vinculum. Tum vero, Gen. a. 16. et propositio Adamo facta duarum, uomnium istae , arboris scientiae boni, , mali, quarum prioris usum tantum Concedendo: DisjtjZsiby
204쪽
TREsE THEOLOGICA R. iii cedendo: posterioris autem etiam cum mortis comminatione prohibendo, liberam voluntatis humanae conditionem non obscuro testificatus est Dominus.
38. Ad rectitudinis igitur innatae conseruationem, nulla nisi iuris, obedientiae necessitate obstrictus, eam intem suo principio, eoque liberrimo, abiecit, cum de arboris vetitae fructo comedens, a praescripta sibi viuendi norma declinaret: scque arbitrio suo malo utens se , suum ut cum Augustino loquamur Enchiriae ad Laur. s. o. serdidit arbitrium. sq. Hoc enim singulari facto quod Deus ex decreto, consilio aetereo, sine ulli culpa permisit, is iustum finem ordinauit penitus obliterata est imago Dei, Cin eius locum successit incredibilis gae. .corruptio in natura, tum singulari ipsius Adami, tim communi omnium posterorum, qui ab eo, tanquam a principali indiuiduo, secundum naturam propagati, in ipso peccauerunt Quae enim dona sibi suisque acceperat, ea(f. 6SS. dem sibi suisque facto suo amisit. o. anc igitur mutationem secuta est necessitas, quam rei, effectus vocant potentiam ad utramuis siue bonum, siue malum, liberam, determinans triplici conditione, prout triplicem ad haec duo specialia obiecta respectum habet, ad bonum nempe, ad malum se ad utramque simul. i. Triplex autem ista necessitas ex triplici duplicis aduentitiae formae in homine, corruptionis nimirem, .sanctitatis quam Apostolus legem camis, legem spiritus
appellat Rom. . . ad consideratione ortum ducit ex corruptione enim naturae nostrae adnata, sequitur necessitas ad malum: ex sanctitate, ad bonum ex utraque
coniuncta, ad bonum, Wad malum. a. Hinc triplex emergit hominis post lapsum conditio secundum quam triplex etiam in eo liberi arbitri ratio consideranda est una, in statu naturae Corruptae, aqua mensae. appellatur Altera in statu naturae ex parte regeneratae, a qua dicitur mea assiisaeos; sed inchoat tantum Tertia in statu eiusdem penitus renouatae .glorificatae, unde perfecto, consummato spiritualis nominatur. s. In priori autem illo statu, etsi corruptissimo, aliquod tamen in homine libertatis arbitri vestigium apparere confirmamus. In adlaphoris enim liberam, id multa indifferentem remansisse voluntatis electionem, res ipsa excommunis omnium experientia testatur. In bonis vero, malis quomodo se habeat, unica distinctione explicari non potest.
d. Primum igitur notandum est, bonum, malum bifariam accipi, strictiori nimirum, Datio significatione Strictio quidem pro actionibus suo genere, secundum substantiam operis ut loquuntur bonis, malis latiori autem pro iis,
quae quoquomodo tales sunt, siue per sese natura sua, siue per accidens, ratione adiunctorum. Adiuncta autem actionum voco, principium, Circunstantias, media, obiectumque, finem quae quidem omnia, si ad actionem ordinato concurrerint, bona est, si inordinato, mala. S. Circa bonum ergo,, malum, secundum priorem acceptionem Considerata, non renatus aliquatenus liber est. Quamuis enim non pari ratione ad utrumque, sed ad hoc potius, quam ad illud vitiositate sua, feratur: politicis tamen, oeconomicis, emoralibus actionibus, caeterisque quae sensibus,, rationi subiiciuntur, voluntatem electivam, suo modo iunctam habere libertatem arbitri indubitanter asserimus. 6. Si vero bonum, malum in genere sumantur, longo diuersa ratio est. Ne S-sario enim peccat homo non renatus, nec quicquam velle aut facere potest, doneC per gratiam regenerationis aliud fiat quod non sit aliquo vitio inquinatum, quia vel tantum, quod in se malum est, vult, facit vel etiamsi bona in se velit, aut faciat, quandoquidem a bono principio non sunt, De bona media ad iustum obiectum inas bonum
205쪽
bonum finem non dirigimtur, ex bonis per se, simu peccata per accidens Matth. i. 18 Arbor enim mala non solesi bonos fructus facere , sinibus, non actibus, flensantur offricia Augustin.
i. Quare, falluntur ij qui aliquod tempus homini naturali concedunt, quo peccato carere possit, aut saltem bonum aliquod moractier facere, non sonum sine sis, sed etiam sine auxitio seciali, si nulla tentatio uergeat, et coner. S. I. a. c. s. Aduersantur enim Spiritu Sancto clamanti in Scripturis Rom. d. s. quicquid fit sine fide, peccatum esse, sen. . . omne figmentum cogitationum cordis tantummodo malum esse omni tempore. 8. Porro in supernaturalibus nullum superesse homini aestensae arbitrium certissimum est, Cum I. Cor. 2. II. 2. Cor. . . Rom. I. i. supernaturalium non insit ei
naturaliter intellectus, voluntas, principiumque illud gratiae quod ad hunc naturae
defectum compensandum nostro Maeronλαgis in Creatione contulerat Deus, per peccatum penitus amissum fuerit.
s. Turpiter ergo allucinantur Pontificij, dum asserunt liberum arbitrium in ijs, quae ad vitam, sietatem pertinent, Adam defectione solummodo laesum, non
penitus extinctum fuisse, virdsque aliquas etiam in natura corrupta remansisse, sed sopitasse semimortuas Deli Condi. a. lib. c. I. , I S. So. Statum corruptionis sequitur status regenerationis, in cuius opere tres diuinae
gratiae gradus obseruandi sunt, qui etsi tempore simul sint, ali tamen aliis priores sunt, posteriores, in ordine causae, effectus s. 656.3SI. Primus est, quo Deus ex mera ausiato nos in peccatis nostris mortuos vivificat in Christo, primum, adoptando sibi in filios, qui sis. a. s. natura eramus fili irae, deinde vero, in communionem eius inserendo, ut mortisse resurrectionis illius facti participes, ab eo, tanquam a capite nostro, spiritualis vita in nos destu Sa. Secundus ex priori immediato procedens est, quo Deus nos virtute huius adoptionis, ecommimionis cum Christo iam viuere incipientes, qualitatibus ad hanc vitam rit constituendam necessariis instruit, nobilitat, iustitia nempe duplici, una imputativa, communi omnium electorum, quae iustificatio coram Deo; altera inhaerente se uniuscuiusque propria, quae sanctificatio appellari solet. Vtraque etsi inha rens imputatiuae consectaria sit huius secundae gratiae effectus est, unde, ipsa duplicem hanc denominationem sortita est gratiae iustificationis e gratiae sanctificationis.
35. Gratiam iustificationis appellamus, secundum quam Deus nos non in nostra, sed in Christi persona respiciens, perfectam illius iustitiam, licet extra nos existentem, imputatione nostram facit, eiusque sensum per fidem mentibus nostris ingenerat. S. Sanctificationis vero gratia, est operatio intem Spiritus Sancti, qua homo ex Dei misericordia iam in communionem Christi insitus se absolutissima eius iustitia(quae sola coram supremi iudicis tribunali consistere potest indutus, in imaginem illam Dei per peccatum primum amissam sensim transformatur, dum ipse Spuritus(qui nobis datus dicitur ab Apostolo .c spectrιδα τῆ vio Moloesi auor Ephra. I. Id. in
eius mente prius obtenebrata creat nouam, Coelestem lucem, in voluntate peruersa. Deo auersa rectitudinem, in omnibus affectibus denique ueram sanctitatem. SS. Tertius autem diuinae gratiae in nostrae regeneratiovis opere gradus est ipsa nostri ad Deum conuersio, seu actio promanans , noua creatura, tum mentis in cognoscendo, tum voluntatis in amplectendo Deum in Christo quae nouitas vitae, Rom. GGI. S. I. fructus spiritus in Sacris literis passim appellatur.56. Hi tres sunt praecipui nostrae regenerationis actus, in quorum duobus primis mero movisavia nos habemus, licet non ut trunci, aut stipites Sicut enim ad sui
206쪽
generationem nihil confert homo naturalis, ita nec Camalis ad spiritualem sui regenerationem. In tertio autem, qui praecedentium effectus est proprius, Spiritui principali agenti incipimus cooperari,in acti agere unde in hoc statu quae sunt ipsius spiritus, sacra Scriptura non raro nobis attribuuntur. St. Verumtamen, quandiu in his terris versamur, inchoata est tantum sanctitas illa renouationis, in optimis etiam quibusvis semper remanent reliquiae quaedam impuritatis, utpote in quibus homo uterque est, vetus, nouus hinc fit, ut in hoc statu, libertas arbitri sit certo modo, partim ad bonum .partim ad malum, prout voluntas a duobus his principiis, came rapiritu, inter se confligentibus Spiritu tamen superante agitur, ab utroque quidem libere, sed necessario ex tertio necessitatis genere.
58. In statu vero gloriae, conditio nostra simplicissima futura eat, eaque voluntas liberrima, sed ad id tantum, quod bonum est, propendens, idque necessario,, in aetemum, etsi non coacto. Tunc enim vetus noster homo penitus abolebitur, angelis facti similes i. Cor. I S. s. coelestis illius hominis Christi imaginem perfecte gestabimus, cui cum Patre, rapiritu Sancto, sit honos, istoria in secula seculorum. Amen. COROLL A IN M.
Prouidentia Dei non fuit in causa cur Adam liberetur, nec ullam etiam beno agendi necessitatem voluntati eius attulit, dum integer esset.
Ex litari arbitri indagatione innotuit quam nos desciant irra noStrae ad eius iustitiae comple(f. 63 p. mentum , qua coram Dei tribunali consiliat intrariis: Ex me tangiuim ex umidissimo seculo meliu agnoscetur in mitaS.
THusis LLATINIs vox legis , legendo, id est publicando Graecis oc a singulis suum cusque tribuendo Hebraeis Thora vicissimo publicando nomen sortita est. Eam sic in genere definimus Leae est ordinatio rationis ad commune bonum ab eo qui curam communitatis habet. Legum aliae humanae, aliae diuinae Humanae ab hominibus feruntur, quarum regula proxima est duplex una innata, quam legem naturalem; altera caelitus reuelata, quam diuinam vocamus. Ab his si aberrent sunt degeneres, etsi op-ν6 Moc vulgo ita appellentur me diumis tantum ex instituto agendum est. a. ex diuina est lex Domini nostri per Mosem tradita populo Israelitico quae Partim est o xii, partim laeατικὴ , partim noDτική. Istae leges in quinque libris Mosis, veluti sanguis per totum corpus spartae, ut sunt variis temporibus i Deo traditae, sic a Mose non eodem tenore sunt descriptae .sunt exemplum perfectum legis aetemae, naturalis, diuinae, humanae Ex his legibus integra lex moralis, iudiciales
207쪽
ciales vero ex parte .ceremoniales anie Mosem exstitere, sed areae- , a patribus tanquam Per manus traditae posteris, eos informando in viis Domini.
a. ex moralis quae in tota Scriptura V., Novi Testamenti sparsa est,in cuius summa in decalogo continetur est immutabilis recto vivendi norma, in qua legis parte est expressa Dei natura atque iustitia, equae fuit in natura integra lex nat ratis, nunc vero Per peccatum ita Corrupta, ut bona pars eius sit obfuscata, Iam tum particula eius in mentibus remanserit humanis, adeo ut vix tenuiter quis degustet, quis sit Deo acceptus cultus Proinde hebetudinis nostrae ergo Dominus legem scriptam posuit, quae certius testificaretur quod in lege naturali nimis obscurum erat,imentem, memoriamque viuidius feriret. . Vsus legis moralis est triplex in natura corrupta. I. ut, tam oculis subiiciat eam iustitiam quae sola Deo probatur, sit instar speculi, in quo nostram impotentiam, tum ex ea iniquitatem, rex utraque maledictionem contemplemur Rom. a. S. O. Ga s. v. , a Cor. a. i. Hoc officium legis praecipuo ad fideles spectat, ut de sua infirmitate conuicti, gratiae medicinam in Christo quaerant quin etiam ad impios pertinet, eiusdem legis fluctibus eorum conscientias exagitari, reddi inexcusabiles, ad manifestandam diuini iudici aequitatem. i. Tim. I. s. a. ut dum impildiras legis sanctiones audiunt, poenarum formidine suam prauitatem saltem intus cohibeant quam alioqui petulanter essent effusuri fili vero Dei ante vocationem Spiritu Sancto destituti, aliqua ex parte ferendo iustitiae iugo assuefiant. a. ut fideles ex lege melius Domini voluntatem edoceantur, Wfrequenti eius meditatione excitentur
magis ac Magis ad obsequium Deuter. I. a. Hia I. I.
S. exes eremoniales sunt praecepta de extem Dei cultu, in Ecclesia Veteris Testamenti obseruando quae vel significant, vel ad ordinem spectant Significant autem Sacrificia, Sabbathum, circumcisio Ad ordinem vero spectant circumstantiae temporis loci, &C. 6. Vsus eremoniarum in primis hi sunt. 1. Paedagogia ad Christum . ius
regnum, Galat. a. d. fuere enim typi ac umbrae rerum spiritualium ac coelestium, quarum corpus procul expectabatur in Christo. a. i. a. discrimen Iudaeorum gentibus, donec diruta maceria cum iis in unum corpus coalescerent. Ephra. a. I a. Id. s. Retractio ab Idololatrico cultu, ad quem propensione naturali ferebantur, praesertim nondum penitus extirpatis Chananaeis, idololatris undique conterminis.
i. Leges Iudiciales sunt praecepta de externae disciplinae defensione secundum utramque tabulam, siue de gubernatione politica in populo Iudaico, id est, ordine, ossicio magistratuum, iudiciorum, contractuum, distractione bonorum, &C. Hae leges duorum sunt generum aliae spectant ad ius commune videlicet in sua substantia, in suis circunstantiis vero ad ius singulare, aliae simpliciter ad ius singulare, ut ciuitatis receptus, &c. f. 658. 8. Vsus proximus fuit, ut hae leges essent omnis politiae Mosaicae nerui ordinardntque statum populi Dei secundum iustitiam iunem aequitatemque Usus autem ex consequenti fuit, ut, aliquid figurarent, quia status illius populi qui per huiusmodi praecepta disponebatur, erat typicus, aera. i. nec enim minus Ues, Principes Christi regis fuerimi typi quam sacerdotes Messias igitur oculis veteris populi, quasi in duplici speculo fuit obiectus, Ceremonialibus, Iudicialibus legibus. s. Omnes hae leges, sicut umbrae, sole iustitiae exorto, iusto ipsarum complemento abrogatae sunt. Moralis lex abrogata est fidelibus quoad maledictionem Gaiae a. a. Rom. 6. Id non solum applicatione obedientiae Christiavi ante Christum sed etiam exhibitione illius: At non quoad obedientiam Deuter sata 6. Matia. S. V.
208쪽
dri s. i. cum ad singuli legis praecepta hortetur Christus, qui nos in hac vita iubet contendere ad eam perfectionem quae erit in Coelis quid enim magis 1oro quani filium Dei pro nobis mori, ut in peccatorum Coeno volutaremur. Io Leae eremonialis quia non est de lege naturae, quae sola est immutabilis)abolita est usu, quoad obedientiam, sed non effectu, in cuius abolitione melius refulget veritas. Matth. II. s. Morc. I S. 38. Ac I S. 8. Rom. 6. Id. Lex enim per Mosem data est, Gratia, Veritas per Christum. Ioan I. q. II. At quoniam non omni tempore eadem ratio eremoniarum fuit, distinguenda tria sunt tempora unum ante Christi passionem, quo legales ceremoniae erant ad vitam piorum ordinatae alterum post tempus Euangelij, in publicum satis diuulgati quo tempore legales ceremoniae typicae mortiferae fuerunt. Tertium denique inter
medium tempus, quod pertinuit a passione Christi ad promulgationem Euangelii, quo
tempore quoniam iam mortuas legade ceremonias efferri oportuit, lonesti sepeliri, ad tempus pro ratione hominum diuina sapientia sunt dissimulatae.1 a Leges Iudiciales salua Cincolumi Pietate sunt abrogatae quoad circumstantias constitutionem externam, at non quoad aequitatem, cuius ratione constitutio fundata est ac nititur. Plena igitur libertas singulis gentibus relicta est, condendi quascumque sibi conducere prouiderint leges, modo ad perpetuam charitatis regulam onmes exigantur, ut forma quidem varient, rationem vero habeant eandem. Atinent item iuramenta, ius belligerandi, magistratus, c. Verum haec de quibus seorsim tractatio instituitur, alio referenda sunt.
i. v Lex sit paedagogus ad Christumo Christus se nobis exhibeat Euangelio suo, postulat ratio ut a lege, de qua proxim dictum est, ad locum de Euan lio
s. Eoon.Loν modo latius, modo strictius sumitur latius quidem, vel pro praemio quod dari solebat laetum afferenti nuntium Rom. I. 6. vel pro solenni saCrificio quod fiebat pro re feliciter gesta Ierem. I. s. Rom. IX. T. Lebr. . . o. Strictius vero, magis proprio, pro ipso bono faustoque nuntio quomodo Mnomine xvix aevis Apostoli gratiae in Christo exhibitae promulgationem appellarunt: M. I. o. Est ergo Euangelium, ut ex instituto breuiter, cum Apostolo dicam,
δυναμι θεos sic biqeιαν παντὶ τὰ, σεύοντι, id est, doctrina Dei, virtute Spiritus coniuncta, in salutem omni Credenti. Rom. I. 6.3. Gratuitum etiam Dei, nouum foedus appellatur, quod relicto priori operum foedere a cuius obligationis necessitate hoc gratuitum non absoluit nobiscum impigit Deus, spem ac promissionem salutis amissae nobis faciendo sub conditione extra quam manet inutile, inefficax hominibus quae consistere cum Christo, mora Dei gratia possit ea conditio est fides, habens pro obiecto suo Christum misericordiam Dei in Christo nam Christus ipse cum misericordia Dei in ipso caussa est proprio cur Deus impleat foederis promissionem in nobis iustificandis, seruandis. f. 16Sq. d. Huius autem Euangelij, siue foederis gratuiti pars contrahens praecipua, siue caussa e ciens, author est Deus, sicut, author est salutis hominum non enim solum eos elegit in Christo, sed etiam electos, praedestinatos, quos adoptaret in
209쪽
filios sibi gratos meo, gratis per eum redemit, prout ab aeremo decreuerat, inpleni temporis dispensatione omnia sub uno capite Christo recolligere Pars vero altera Contrahens sunt homines cuiuscunque generis temporis, loci, &nationis fuerint: nam omnes saluandi per hoc Euangelium introducendi erant ad medicum animarum nostr ram Christum, qui perfecto legem adimpleuit nostro nomine, in se transferens culpam nostram, ut veri poenitentes creatu absolueret;, ideo voluit in nomine suo pra dicari poenitentiam. Vbi enim remissionem peccatorum offert Deus, resipiscentiam vicissim stipulari solet.S. In his duobus, ut partibus suis, summam Eumgeli ex S. Scriptura rit constituimus quum enim venia, remissio per Euangeli praedicationem ideo offeratur, ut a tyrannide Satanae, peccati iugo, emisera seruitute vitiorum liberatus peccator in regnum Dei transeat, certo Euangeli gratiam nemo amplecti potest, quin exerroribus vitae prioris per odium peccati in rectam viam se rimipiat, totumque suum studium applicet ad poenitentiae meditationem, ita ut quod olim Plato dicebat vitam Philosophi meditationem esse mortis, verius nobis dicere liceat, Christiani hominis perpetuum esse studium, exercitationem camis mortificandae, donec ea plano interemta Spiritus Dei regnum in nobis obtineat, cordibusque nostris remissionem peC-catorum, reconciliationem nostram, factam cum Deo Patre per Christum filium, obstinet, prout est arrhabo haereditatis nostrae, hacquisitae nobis possessionis in coelis. 6. Materia Euangeli siue fundamentum praecipuum huius foederis est Christus crucifixus, mortuus, &c siue quod idem est mediator Dei, hominum in sanguine suo: Cuius efficacia duplex prima est ad satisfaciendum iustitiae diuinae, irae Dei aduersus nos accensae propter peccata nostra se violatum foedus illud operum altera est ad nobis promerendum nouam Dei gratiam, misericordiam hoc enim est quod nobis annuncia Euangelium, unde appellatur Euangelium Iesu Christi, cum, caussa
efficiente quod sit , Christo, tum a materiali quod sit de Christo eiusque beneficiis. . A nominibus autem, quae ex mutis imposita, liquido patet quid, qualis sit
Euangeli doctrina, quae eius effecta, proprietates laeta enim est, hona, ut vox ipsa sonat; quia Christum annuntiat onmia bona asserentem offerentemque, pra stantem credentibus: Proinde vocari solet bonum Dei verbum bona doctrina, bonum Semen, Sermo Sanus, verbum vitae, verbum reconciliationis, Euangelium pacis, Euangelium salutis, brachium Dei odor vitae ad vitam quod enim quibusdam sit etiam odor mortis ad mortem, hoc ex accidenti est, non culpa Euangelis, cum neminem perimat. sed illorem vitio qui ipsum contemnentes ei non credunt, cum sint,aeeύv8. Hinc surgit Euangeli im duplex, proximus unus, Cremotus siue ultimus alter ille est electorum eoque credentium salus omnium: postquam enim venit plenum tempus misit Deus filium suum factum ex muliere, factum legi subiectum, ut eos, qui erant legi obnoxij, redimeret, . regno Satanae in regnum Dei transferret qua de caussa, Euangelium salutis nostrae, regni Dei appellatum est. Ultimus vero
est gloria Dei, ad hanc enim, electi, vocati, iustificati, tandem glorificandi
sumus, unde ait Apostolus Deum praedestinasse nos in laudem gloriae gratiae suae. s. Forana eius duplex, interea una, externa altera illa est diuina veritas&-pletio prophetiarum per Patriarchas, Prophetas olim prolataram: Externa vero forma(modum ali vocant est oratio, quae ut contemperata est dicentis maiestati reei dicendae dignitati, captusque illorum ad quos habetur, ita simpliciter rem narrat, .summam ostendit diuinitatem, incomparabilem de se prodit maiestatem Spiritus enim Dei est qui in ea loquitur se efficacem facit in cordibus hominum ut enim is est qui tum nouam, coelestem lucem in mente prius obtenebrata inam ex se nec
210쪽
nec videre potuit, quae sunt ipsius spiritus (L 166o. Dei. in voluntate prorsus peruersa,ac a Deo auersa rectitudine , in affectibus nouam sanctitatem creat; ita ille idem est qui mentis illuminatae actionem in cognoscendo voluntatis sanctificatae actionem in amplectendo apprehendendoque Deum in Christo principaliter operatur. 1o. Quod autem hoc Euangelium non sit ab hominibus nuper inuentum&fictum, sed antiquitus Ecclesiae reuelatum ac semper in ea retentum, habemus dit missos faciam Veteris Testamenti locos peno infinitos, fidem eius clar facientes cum graues authenticosque testes tum rationes , S. Scriptura deductas firmissimas quod enim ipse Christus dicit Iudaeis increduli. Scripturae sunt quae testantur de me & paulo post Sa crederetis Mosi, crederetis ancti, nam lue de me scripsi Quid ipsi Apostolieribus ait de hoc salutis Euangelio inquisivissem scrutatos esse Prophetas, imo eos testimonium huic Christo dedisse remissionem peccatorum accepturum quemvis qui crediderit in eum. Paulus similiter ait hoc Euangelium ante promissum fuisse per Prophetas in Scripturis Sanctis. Ioan S. o. 6. Ac s. 8. a Rom. I. a. 11. Deinde, si non frustra Deus iam olim per expiationes, sacri ci voluit se illis patrem testari, nec frustra hoc modo sibi populum consecrari, haud dubio sequitur in eadem imam fuisse cognitum Christum, in qua nunc pleno fulgore nobis apparet. Non enim ita fuerunt stupidi ac caeci Patres, ut a pecude mactata peccati expiationem sperarent; in extema aquae irrigatione animae purgationem quaererent; perinde ac iu frigidis eremoniis tanquam valdo oblectaretur Deus eum placare vellent. Sed umbrae fuerunt, typi, quibus Ecclesiam in infantia sua Deus voluit erudire, erigens tamen eam per haec, ut media, ad corpus ipsum, xveritatem typo adumbratam, ad spem non camalium, terrenorum, temporalium, sed spiritualium, caelestium, aetemorum bonorum, immortalitatisque beatae, quorum, ut iiij, promissiones habuerunt nobiscum in Christo mediatore, per quem non dubitarunt,in Spiritum sibi administrari ut benefacerent, Wignosci quoties peccarent haec enim beneficia sunt Christi in Evangelio oblati. I a. Hic vero duo hominum genera grauissimo impmgunt, Iustitiari scilicet, Epicurei; illi quidem, propterea quod ex operibus suis merita salutis, mussas iustificationis faciunt, legem aut naturale iudicium rationis pro Euangelio docentes; hi vero, quia gratuita iustificatione, salute gloriantes omni turpitudini sese prostitiiunt, Ccupiditatibus camis seruiunt, euertentes hoc modo utrique meritum Christi in Evangelio oblati, Wrespuentes gratiam salutarem Dei cui gloria, Amen.
XXV. DE FOEDERIBUS ET TESTAMENTIS DIUINIS.
TRESIS I. GENERALE vocationis nostrae medium, semen Ecclesiae, est verbum Dei cuiussi consideremus substantiam, varias Dei cum hominibus communicationes, illo factas fuisse, animaduertemus. De his iam acturi sumus, eas tantum inuestigantes, quibus ad Ecclesiam colligendam usus est ille coelestis Pater. a V ergo duplex hominis status ex S. lneris conspicuus est integer ex creatione
Dei, reorruptus ex defectione hominis voluntaria ita duplicis dispositionis a diuina sapientia