장음표시 사용
191쪽
16. Non autem censemus ita hunc lapsum ad ea quae diximus necessarium, ut sine peccato, miseria hominis Diuersum ullo decore malum non fuerit, aut Dei nomen sanctissimum ei se minus celebre. Nam ut ait Idem August. Lib. s. deliber arei. C. s. si seruus surrandae clo cte objeccata sua addictus eccare noluisset, non propterea donissam disciplinae rouisio defuisses, ad eam S alio loca sum gando. Peccata enim non ornmt ser se, sed Angeli , animae, quae ob transgressiones suas ad poenas iusto Dei iudicio ordinantur. 1 i. Causa adiuuans, commouens praecipud hominem ad praeuaricandum, fuit
mala Diaboli voluntas, D, Benignitatem De Inuidiae, Iustissimum iniquitatis insimulauit Iniquissimus, consuluit, persuasitque Euae, aut falsum fuisse, quod Deus minatus erat, aut illius voluntatem malo, ab ipsa, ab Adam intellectam, atquelita apostasiam: Ac proinde Eua cupidine mala honi maioris commemorati, non promissi abs luto, elata inuasit arborem prohibitam, ac coniugi tactum porrexit, ut uterque via aut felicior, aut miserior foret.18. Materia peccati istius potest dici ipsa fructus vetiti apprehensio hesus Forma, diuini mandati contemptus, seu consensus ille nefaerius intellectualis facultatis, deceptae specie veri, ad voluntatis desiderium iam tum mala cupientis. Finis intentus, innon possessus, sed contra, seu obiectum quod intueri sibi videbatur, inquasi manu prensare Eua, WAdam, erat maior felicitas acquirenda sibi avis, quod opinione tantum
vanissima, non reipsa factum.1s. De specificando autem hoc casu miserrimo, ut quodnam sit peccatum internoscatur, variant sententiae, vix tamen possis dicere defectum unum esse solum, sed multos credimus, cum doctis, concurrisse: si intemfestiuam fructus abressionem.
Ali quod Eua a Neris Domini addiderit forte ali quod coeperii cocoqui cum semseni initium peccati fuisse. Harum aliae absin dae, refelluntur satis ipsius Mosis verbis, aliae apparentes occasiones Augustinus, Superbiam dicit, probabilius, quem multi veterum sequuti sunt, Scholastici, ad unum, ferme omnes. Ali denique Infidelitatem censent fuisse voluntasi 16 . riam si quidem radix Iusticiae est fides, qua stamus apud Deum era opposito Iniustitiae radix Infidelitas Augu refert lib.
11. de Genes ad liti cap. I. Amhr de Parad. cap. a Chrysost hom. 6 insinnesin August de Genesi ad sit. lib. II cap. o. Enchiridio ad Laurent. Cap. S. Et sano non potuit Adamus peccare si credidisset, ut dehuit, verbo Domini, hinas eius veras esse, ut postea Comperit Chodie experimur, existimasset. ao. Hactenus de causis, necessitate, iam de Effectis Effecta lapsus huius primi sunt mala omnia, quae poste, genus humanum inuaserunt, tum originis peccatum, tum inde sequentia actualia omnia, veluti colluvies aquarum ingens, omnem hominem submersum detinens deprauatio enim tanta mentem humanam oc pauit, ut plerumque exinde Deum ignorarito esse negarii:, dum credidit esse, qualis sit nesciuerit ideoque illi commenta est, pro arbitrio suo, cultum, non ex illius mandato ignara, imprudens, stupida Cad omne honum salutare hebes Voluntas itidem adeo peruersa est, ut conforme voluntati diuinae, nihil velit, rectum nihil desideret, imo&omnia cupiat, velit contra ipsam Dei voluntatem abrepta singularibus studii, hinc
homo animalis non capit ea quae sunt Dei, sed ei sunt stultitia. I. Cor. a. d. o. as. Et quod ben volumus est ex gratuito Dei beneficio PMI. a. 13. 1 o aereas is s
a I. Neque solium ille interior animae matus in Iusticia, sanctitate ad Imaginem Wsimilitudinem Creatoris, maculatus, amissus est, sed, extemus dignitas enim lineamentorum corporis, erobur ipsius non remansit in neruis, membris sed per omnia durae valetudinis legi, emorti acerbissimae subditus est homo, infestus aerumnis, dolaribus,
192쪽
nis, doloribus, tristiciae, innumeris malis, quae qui volet enumerare, arenas maris& caeli stellas pergat in numerum referre denique effectus corruptionis illico post lapsum coepit sentire utrinque, quotidi mori. Rom. 6. a. a a Poenae etiam indo Adamo, Euae impositae, Win sobolem eorum tran missae, graues, multae, Ciun aeremae, tim temporales quarum aliae sunt sexus cuiusque propriae, aliae utrique communes meminei propriae, concipere, gestare laetum cum fastidio, moerore, nonnunquam continuo emortuum proferre in lucem fructum parere cum doloribus, malis ingeminatis subiectam esse viro nolit vesit. Virilis sexus poenae sunt parare cibum sibi, uxori, ac toti familiae, plurimo cum labore, terram arare, quae sterilescit, tribulos, spinas fert pro sementibus, obpe
catum cum sudore toto vitae cursu Panem suum comedere, C. Communes sunt utrique sexui infirmitates praeter quas modo dicebamus, cum separatio per mortem unius, ab altero superstite, tum utriusque mora Gen. a. 6. r. 8. q.
as Adde quod, ut istim sit graue hoc peccatum, meo exosum appareat, non tantum in eos qui libera voluntate abusi commiserunt illud se in consulentem ac tentatorem, atque instrumentum quo usus est ad decipiendum, maledictio redundavit: sed, in alias etiam res, quibus imperaturus erat Adamus semper pro arbitrio, si Perstitisset Gen. a. v. d. S. 6. i. 8. s. Mamictus, inquit Dominus serpenti, Irae omni iumenio, , Irae omni bestia aeri, quod i ud Ieceris superien diem tuum lio, di pulverem comessito, omnium diabus istae tuae. Euae, Admodum multiplicabo dolorem tuum, etiam conceptus tui in dolore saries liberos tuos, quin ergo rerum tuum appetitus tuus esio, , ipse tibi rarasio Adamo, via auscul suboci moris suae , de fructu arbori comedisti, quo interdixeram tibi ne comederes, maledicto esto terra prosim te, cum dolore comedito prouentum eius omnibus diebus istae maeemque spinam , carduum proferto ubi tuber comessit herbam agri. In sudore,ctus tui escitor cibo donec reuerioris in Aumum, et Magno desiderio creaturae expectant reuelationem suorum Deic siquidem animi subditae sunt, non pro ia tantare, sed illius qui eas subiecti Rom. . s. o. a. Cum autem adeo grauis hic lapsus, .morbus trun animae tum corporis, ac non nisi ad mortem utriusque o viribus creaturae ullius prorsus incurabius nulla
nisi aeterea irae, a summo Iudice, in poenis sempitemis, iustissimo iudicante, expectatio esse poterat, omni vitae spe deplorata, ipse qui siuerat fieri lapsum spem fecit creaturae recreandae, primo illo Euangeli nuncio salutari, promittens Semen benedictum, quod contriturum esset caput serpentis , liberaturum sosulum
suum et ecratis eorum Gen. a. v. S. Mare. I. I. MC. a. v. IX. quod quidem
factum est suo tempore in Christo Iesu Redemptore aeremo se Mediatore nostro beatissimo, filio Dilectionis, qui pas(f. 16 3.3sus est mortem ut nos in vitam reduceret meliorem, unde laus illi, gloria sempiterea una cum Patre, Spiritu sancto
1. Nefaria igitus, maxime impia est eorum opinio qui huiusce lapsus causam Effcientem in Deum optimuni Maximum, solum omnium honorum factorem, regerere audeant,' qui quocunque velint modo ei oblatrare, quasi iniusto actum sit cum homine, dum arbitrio voluntatis sitae permisssus est, nec impeditus ne peccaret a. Eorum qui cum peccati causas rimari non possent duo commenti sunt rerum principia, num Bonum bonorum causam, alterum malum malorum, ut Manich.
193쪽
s. Ac denique eorum qui hominem negarunt peccasse, eo quod Apostolus dicit, Legem non poni iustis sed peccatoribus: I. Tim. . ., dum fatentur peccasse adeo extenuant, ut culpae partem creatori tribuant.
I. Ex illo Adam lapsu, de quo proximo actum est, processit labes Posterorum omnium, qui ex eo secundum naturam prouenerunt, peccatum illud, quod originale vulgo siue originarium appestamus quemadmodum Apostolus affirmat, dicens, per unum hominem peccatum m hunc mundum intrauisse, Wita in omnes homines
a. Est autem peccatum originarium habitus vitiosus, seu vitiositas, qua posteri omnes, qui Adamo velut communi principio generia nostri secundum naturae modum propagantur, Corrupti,, Peccatores ab eo Constituti, resque culpae, poenae effecti sunt: prout notauit Apostolus, dicens, Nos natura irae filios. EM. a. s. s. abitus est naturalem potentiam, quae in Adamo ad utrumvis, bonum puta& malum, libera fuerat, determinans condatione mali quae conditio, non infusa est(nam Dei solius est infundere, malum autem non infundit Deus non acquisita imitatione nam actiones sunt singularium, nos autem singuli non acquirimus, cim in acquisito hoc malo nascamur sed naturalis, siue ut loquuntur comata non ex commimis naturae quae, Adam in integritate fuit, Christi communis est, sed instrumenti primigeni vitio, ex quo omnes descenderunt naturaliter. . Huius vitiosi habitus materia siue subiectum est homo secundum omnes facultates eius, in Adamo,, ex Adamo velut communi principio ac radice generis nostri descendens naturaliter. Nam in Adamo priore tota species deposita fuerata Deo naturaliter, in quo omnes peccauerunt,in rei facti sunt, iiij irae maledictionis aeremae. S. Forma est, non solum carentia puritatis, iustitiae ivt verbis Anselmi Marioriginalis debitae inesse, velut in primo parente acceptae hoc enim priuationis est, quae nihil ponit, neque agit per se sed habitus corruptionis, iniustitiae ad malum duntaxat habitis,in aduersus acceptam illami debitam puritatem&iustitiam pugnans: quemadmodum ait Deus Genes. 6. - . Nam ut vita semper agit dum vivimus, sic etiam facultates indesinenter vivunt quae quia bono priuatae sunt, a vitiositate actu primo qui idem est habitus occupantur. 6. Causa e ciens est Adam, Eua primi parentes nostri. Nam cum totius generis nostri , Deo in natura principium instrumentale Adam constitutus esset ad propagationem generis, Qquidem instrumentum voliintarium, ut vocant Physici, id malum effici aut a Deo, aut a Natura, aut ab Instrumento singulari oportuit. Non autem a Deo, qui instrumenti voluntati permisit vias suas Wreatam docuit Non Natura, quae fundit solum, non regit voluntarium Igitur ab Instrumentali principio eius. i. Modus effectionis istius ex ordine cognoscitur, quem Deus, Natura, .singulare Instrumentum Adam obseruauit. Nam Deus, prout ordine creationis suae totum humanum genus in Adamo posuerat per Naturam, ita ordine iustitiae suae toti generi in Adamo, in quo peccauimus, dixerat, Ouo die comederis de fruem seu morieris.
194쪽
Natura vero tota superior, inferior, in gess. 16 6.meratione hominis operans, naturaliter agit quod ex natiae est quam diuosophi Solis nomine designarunt, dicentes, Sol, homo gignit hominem. Homo denique totiis, quum fuit vitio suo a Dei iustitia Wpuritate naturae abalienatus primus inquam homo Adam velut comptum naturae
instrumentum, edidit hominem vitiosum nec potest homo naturaliter nisi vitiosum edere. s. Quapropter qui peccatum istud esse inuoluntarium simpliciter pronunciant, falluntur plurimum, quum idem vario respectu volimtarium, inuoluntarium dici oporteat Sive generationem, siue constitutionem eius respexeris. Nam, voluntarium fuit totius generis in Adamo peccante, ex communi ortu quamuis in singulari ortu nostro non sit voluntarium Win nobis singulis, ex quo sumus, est voluntarium, quamuis avitio naturae oblatoc non a voluntate ortum, id est, singularis naturae actu, non
q. Neque hic opus est, ut de traduce Animae quod multi faciunt laboretur: Cum P Catum non sit materiae aut partis, sed totius suppositi. Nam, Deus totum humanum genus in natura collocauit deposuitque, velut in radice, principio communi ipsius & natura ex creationis lege ordinat totum genus hominum depositum penes se fundit: totum hominem, inquam, totum hominis, quicquid naturae est: nempe quod materiale est materialiter, quod immateriatum est causaliter Whomo singulari, velut naturae instrumentum ab ea motum, hominem stadit, qui secundum naturam homo sit secundum rationem vero particularis instrumenti, corruptus, vitiosus homo, videlicet non amplius qu&m suas partes praestans ad speciei in natura depositae a Deo propagationem quemadmodum in coordinatis omnibus, res inferiores nunquam nisi suis partibus,, superiores, destinguntur.
Io. De Fine istius habitus in corruptione, iniustitia positi, quia inordinatus est habitus, nihil proprie dici potest: sed effecta pro fine illius exponenda Sunt autem
effecta tria Actus peccati, Reatus . enff, vi corruptionis, iniustitiae homines singulos sine fine prosequentia, nisi per Dei gratiam liberentur. II. De Actu peccati apud omnes constat, tota Scriptura plena est. Reatum appellamus labem ex peccato, simul cum precato natam, quasi vinculum ad poenam obligans, Cin poena ipsa constringens reum peccati. Quae res ab exemplo peccati actualis magis illustrari potest. Nam peccatum actuale transit, sed reatum gigni vi sua permanentem, quo reus ad poenam, in poena ipsa, donec satisfecerit, obligatur Poena, siue ivt Apostolus vocat stipendium peccati est mors, cui homo peccati mancipatus est iudicio Dei. ra. Hoc autem peccatum in Scripturis o peccatum peccanso fomes Peccati, hie camis, boncupiscentia dicitur. Quam rem optimo Augustinus de verbis Apostoli circumscripsit, dicens, Semper pugna est in corpore mortis huius, quod ipsae Cupiscentia, cum qua nati sumus, finiri non potest quam diu vivimus quotidie
minui potest, siniri non potest. Quae autem est concupiscentia cum qua nati sumus tuitium utique est quod paruulum habilem concupiscere facit, adultum etiam Concupiscentem reddit. Sicut enim in oculo caeci in nocte vitium caecitatis est, etsi non apparet, ne discernitur inter videntem, caecum, nisi luce veniente: Sic in Puero uitium esse non apparet, donec aetatis prouectioris tempus occurrat. Quamobrem pius quisque merito exclamat cum Apostolo quotidie, uis me eripiet eae istocorsore mortis Gratias ago Deo se Iesum Christum Dominum nostrum.
195쪽
I. QvRMADMODv omnium bonorum caussa bonitas Dei existit: Augustis Encis. c. a. Si omnium malorum origo est ab immutabili bono deficiens boni mutabilis voluntas Angeli primum, tum hominis Adam enim bonus, sed mutabiliterat 16 i.)bonus, a Deo creatus, bona spiritualia quae sibi, suis acceperat, a Deo deficiens, sibi, suis perdidit, tot-que suam stirpem peccando, in se tanquam in radice vitians, poena mortis, damnationis obstrinxit ut quicquid prolis ex eo insimul damnata Coniuge nasceretur, originale peccatum traheret, quo per errores doloresque diuersos tum ad primam tum ad secretam traheretur mortem. a. Hinc sit ut impressum stigma, cauterium ipsius in Deum conspirationis nascentes omnes constemus, imo anto usuram lucis, originis excipiamus iniuriam. Omnes si quidem in eo peccauimus, in quo unus homo omnes fuimus. Nam quod Pelagiani argutantur Peccatum in omnes pervasisse non originis vitio, sed imitationis exemplo,
ab ipso Apostolo refellitur, qui EM. a. s. vocat nos natur, filios irae. Natura igitur in nobis vitio infecta est, quo, culpam, Dei iram culpae vindicem contraximus. s. Et certo peccatum Originale esse praeter ea quae diximus euincunt Primum effecta Peccata nimirum actualia, ex hoc non ubertatis, sed egestatis, miseriae fonte Promanantia, in omnibusque, omni aetate viventia, ab ea die qua hic quisque concipitur, usque ad eam quae in sinum matris communis recipitur. Secundo consequentia Ipsi enim infantes daemonum incursus saepe patiuntiu saepe Corporis rudiciatibus vexantur maximis, moriuntur denique Ergo peccati rei sunt: nam stipendium CCati mors, etsi peccatum in eis sese per aetatem non prodit Alioquin idem quod Christus paterentur infantes, scilicet innoxi peccati poenam sustinerent, quod Christi Praerogatiuam enervat. Tertio id ostendunt remedia ad hoc expurgandum peccatum, Deo instituta, Circumcisio sub lege Gen. i. Baptismus sub nouo foedere C a. Cur enim flagitet infans auxilium gratiae, nisi quia vitium patitur ab origine d. Hoc autem peccatum est vitiosus naturae habitus per Adam lapsum in omnes homines transfusus, quo reatu ipsius obstricti, tum originaria iustitia priuati, tum iniusti, totique corrupti, infinitis malis, morti quoque aetemae obnoxi nascimur, nisi per Christum liberemur.
S. iactum vocamus non meram priuationem: nam quemadmodum peccatum
actuale non dicitur in aliquo esse ex eo solo quod Iustitia careat, tunc enim lapidi peccatum inesset; sed quod habeat conditionem mali, in qua cum deberet esse iusti,tia, non reperitur. Sic peccatum originale non solum iustitiae originalis priuatiuum est sed dispositionis, habitus cuiusdam ad fructus iustitiae contrarios positivum. Nec enim peccatum bt loquuntur Scholastici omnimodam boni priuationem inducit: sed naturae aptitudinem, actum aliquem relinquit, circumstanti, tamen boni moralis
priuatum Naturalem vero appellamus non quod naturae primae institutionem sequatur, sed quod naturae corruptae modum ita consequatur, ut neminem naturae ordine procreatum a suo contagio excipiat.
6. Materiise huius peccati est, qua nos attingit, totus homo Anima praecipue, qua principium est actus Corpore deinde, qua instrumentum est quo omnia agit. Etsi non eo lyrici sententiam ex Manichaeorum coeno haustam admittimus, qua Peccatum ipsam esse animae substantiam corruptam statuit, imperit substantiam cum affectione malae qualitatis, elanguore confundens Formale est aevitae siue inordi
196쪽
nata dispositio cultas partes duae originaria nocteqσι; seu carentia, priuatio iustitiae illius quae debet messe, siue auersio a bono eae contrari quam vulgo dicunt conuersionem ad malum. Consequens est reatus seu Iabes communis mali, ira Dei, vindictaque poenarum tum temporalium, tum aeternarum quibus iusto Dei iudicio homines subhciuntur tanquam mali parentis pessima soboles. i. Hoc malum ita per regenerationem exuitur, ut ipsa concupiscentia, peccati fomes, fons,, quasi materia prima adhuc actu incubet Winhaereat nobis quamdiu hic vivimus. Id Scholastici ipsi animaduerterunt etsi malo ra onem poenae non culpae habere existimarint curv vel ex uno capite et Rom. concupiscentiam vero &proprio peccatum esse appareat. Neque tamen has concupiscentiae, veri peccati reliquias etiam in renatis statuentes, aptismum inefficacem dicimus Per eum enim tollitur condemnatio, reatus edominans peccati originalis vis etsi sensim hoc concupi centiae vitium, actus illius in vetustate canus emoritur. Nam cum Adami lapsu non solum inquinati, sed L 16 8. etiam vulnerati, egrauiter quassati simus ut scito Bemardus, sermone in coena Domini lauari cito possumus, ad sanandum vero opus est curatione multa, quae non nisi in eo loco perficitur, hi Deum facie ad faciem videntes, praeceptum ipsius complebimus. 8. Mosis propagationis vario libama uallitur Nohis haec de multis maximo probabilis sententia videtur. Spoliauit persona naturam dono iustitiae in Adamo, natura Adam egens facta ad omnes personas, quas ipsa de se procreat, eadem egestate peccatrices, iniustas facit, atque ita transit peccatum personale Adami in omnes qui de illo secundum naturam personaliter propagantur. Nam cur in de animae traduce solliciti simus, cum ad hanc quaestionem satis sit, non uni homini, sed uniuersae homihis naturae quae tota in Adamo, nusquam extra illum erat, originalia illa ornamenta tradita fuisse, quibus amissis natura inops constituta, inquinata sit, peccatrixq. facta in subiectis suis peccatores gignere non desinat Ordine quippe naturae sit ut o semine, radice vitiosa fructus putres, vitiosi nascantur. Sic o sulphureo
fonte riuus sulphureus oritur, ex massa acida panes acidi pinsuntur, ex ouo serpentis venenato venenati serpentes gignuntur.
v. Animam itaque peccato infici in coniunctione cum corpore, comtis in coniunctione cum anima non inficiamur, quia peccatum est totius suppositi: tantum asserimus id non fieri actione unius in alterum, sed naturae ordine,, Dei oldinatione ex illa toti generi humano prolata sententia: uacunque die comederis de fructu arboris scientiae boni , mali, morte morieris; cuius sententiae efficacia substractis is, & corruptis illis origihasibus donis, quibus Deus naturam instruxerat, alterum alteri coniunctum quasi mutuo contactu ilico vitiaturo ita corrumpitur, ut anima prooria virtute destituta carnem bene regere nequeat, nec hene caro obsequi. Hinc silua Sapientiae cap. s. IS: Infestum corruptioni corpus aggravat animam, interrena habitatio deprimit mentem multis curis plenam. Io. Haec de modo propagationis. Subiectum huius corruptionis seu ad quos pertineat ex superioribus facile colligi potest. Neminem enim ab hoc naturali contagio excipi diximus, qui naturae corruptae ordine procreatus sit, thesi . Nam de Christo facilis est exceptio, quia cum ventris, non lumborum, ex gratis, non ex natura fructus sit solus ita potuit nasci, ut ei non opus esset renasci. Etsi enim came ab Adamo descendit, eius tamen conceptus non lege peccati, concupiscentia Camis, qua sola foecunditas naturae foedatur, celebratus est, sed Spiritus Sancti operatione: noster vero conceptus, cum sine libidine non fiat, nec sine peccato est. II. Neque ab hac originis labe infantes, ut supra dictum est, neque ipsam Mariam eximimus, ut quae ex concubitu maris, foeminae nata sit, in peccato ut alij, eoque
197쪽
seruatorem suum vomat, Luc. I. et ex lege purificationis suae dies impleat, Q. a. a. Peccatrix igitur fuit, ipsa in originali concepta peccato, etsi insignibus donis,.supra omnes, quotquot unquam fuerunt, κεχαριτωμένv ut Domini sui, imo Domini omnium mater esset, organo Spiritus Sancti selectissimum.1 a. Quamuis autem omnes qui ex Adam ordinario propagantur, cum vinculo peccati originalis, mortis nascantur negamus tamen infantes recenter natos ante extemum baptismum spiritu immundo detineri, cum infantes fidelium suo foederi Deus accenseat, Gen. i. r. filios suos appellet, Egera. 6. I. Apostolus sanctos dicat, T. Cor. i. d. Nulla igitur caussa est cur exorcismis o Diaboli potestate eruantur, quorum regnum coelorum esse pronunciat Christus, Matth. s. a.
Tuus Is x. Amum de Libero Arbitrio, duo in eo nobis occurrunt examinanda Primum voces Deinde ipsa rei essentia. Quomodo autem voces tum apud Graecos, tum apud Latinos accipiantur iam videamus Graecis liberum arbitrium L 16 s. Hieron. IV.
quae Deo cui proprio tribuitur, utpote sui iuris omnino nεξουσιos est, non Competat potius ei cum sacra Scriptura o voύσιo in hoc argumento conuenire dicimus. Latinis porro est liberum arbitrium, idque a duplicis subiecti facultate huc concurrente. a. arbitrium etenim ab arbitrando vel arbitro dictum respectu rerum, quae tum in deliberationem cadunt, ad intellectum refertur, tum quae Cadunt in electionem ex deliberatione, refertur ad voluntatem illo modo res intelligibiles discernit, .pra existente deliberatione an verae, an falsae sint, dijudicat hoc vero discretas dijudicatas sibsque obiectas aut prosequitur ratione boni, aut fugit ratione mali, aut dubitando actionem suspendit. Sed cum voluntas duplici significatione apud Scriptores reperiatur, vel pro animae facultate qua volumus quae volumus, .nolumus quae nolumus, quam otia sis vocant vel pro ipsa voluntatis seu facultatis actione, qua sese exerit hoc vel illud prosequendo tanquam sibi placitum, &contra, quae neoaeiae scdicitur ipsa facultas praecipuo hic a nobis consideratur, quae Ciceroni Voluntatis placitum dicitur. s. Liberum vero aliquid in S. Scriptura dupliciter dicitur modo enim seruituti,
modo coactioni opponitur. Priori modo voluntas hominis natiust corrupti non est libera, cum serua sit peccati Ioan. . ad Posteriori tamen adeo libera est voluntas, ut non possit non libero velle, nec futura esset voluntas, nisi sit libera spontanea etiam cum necessario vel Dei prouidentiae inseruit, vel ipsa peccata parit, Cum liberum, spontaneum non opponantur necessitati, sed coactioni, adeo ut quis libero, necessario quid agere possit, etsi non coacto Liberum itaque arbitrium dicimus quatenus voluntati ex. iudicio rationis agenti delectus aliquis sit adiunctus; non igitur est, aut solius mentis, cum illa saerum iudicet, operetur sine voluntatis Consensu, aut solius voluntatis, cum saepe sine praeuia mente aliquid eligat vel
198쪽
vituperet sed utriusque simul, quando voluntas sponte sequitur mentis iudicium. His itaque positis liberum arbitrium definitur facultas animae ab omni coactione libera, Voluntas dicta, quae a mentis iudicio praeeunte, sibi omnia proposita, tam expetenda, quam respuenda sponto aut expetit aut respuit, aut inter dubitandum utrumque suspendit. . Tria nobis in hac definitione occurrunt notanda: I. Subiectum, ut Creator, Creaturae. II. Obiectum bonum aut malum, idque aut extemum aut internum. III.
Actus qui consistit in ipsa electione, idque in seligendo unum ex duobus vel pluribus, vel amplectendo, Crepudiando unum aliquod Propositum. De Deo quoties liberum arbitrium praedicatur, aut univoco id fit, quia quicquid est in Deo Deus est, nihil accidentale, sed essentialia omnia; aut praedicatur sigurate aut falso, si quidem proprio desinitio liberi arbitri accipiatur. Figurato Deo tribui posse concedimus modo accipiatur beno proprio vero misi falso dici non potest, Deus etenim simplicissimus est, Droinde non compositus, ne quidem ex subiecto, accidente Actus simplicissimus igitur nullam oλλοίωσιν importans, utpote aetemus, immutabilis. Est denique ipsa bonitas, non ergo bonum improbare, aut malum eligere potest, cum seipsum negare non possit. Ad bonum igitur Deus liberrimus est, a Tim. a. 13. Ad malum vero nullo respectu liber esse potest, cum id naturae eius perfectissima conditio exigat, ut malum bono anteponere omnino non possit. S. Creativae sunt aut inuisibiles ut Angeli, aut visibiles ut homines Iu . . . . a. a. om. Illorum ea fuit conditio in statu creationis ut sanctitate perfecta ornati, gratia Dei eos sustentante, tantum in bonum procliues extiterint, eadem vero
desciente gratia a bono ad malum tam aliqua persuasione decepti, sese insita libertate conuertere possint ut ex eventu liquet adeo ut qui perstiterunt, in perfectione naturali a Deo confirmati sint, nec iam quicquam nisi sancto aeque libero velint: Illi vero quibus Deus gratiam suam substraxit, ab originali sanctitate deficientes, seque prorsus corrumpentes, nihil non velle possint quod diuinae voluntati repugnet, aeque in aeremum, proprio suo motu.6. Homines dupliciter considerantur a nobis, vel ut crea(f. 16So.)ti, vel ut post Creationem lapsi. Homo creatus inter dona eximia tam corporis quam animi ei a Deo creatore collata, ea fuit arbitri libertate praeditus, ut ex se mens, voluntas cum Dei voluntate plano consentire, illitaq imperio sine ulla affectuum cum mentelucta, repugnantia omnino subhci potuerint tamen mutabilis; ita ut semper oppositum eius quod volebat aut faciebat velle aut facere potuerit, praeclaro mentis iudicio falsi alicuius boni obiecta specie corrupto, atque adeo sua sponte deficere Posse etenim ei dederat Deus, velle autem quod posset arbitrio suo reliquerat liberum; quod vel maximo ex mandato liquet, Oua die comederis, moriendo morieris. Sed sibi relictus homo, desistente Dei particulari gratia efficaci, Satana suadente, &intellectum hominis mendaciis circumueniente, omiscante, tandem persuasus, Clabens Dei mandatum violando, Satanae obtemperauit, summo bono seipsum priuando multis miseriis obnoxium fecit, seque, suum ut loquitur Augustinus in Enchiriae ad Liaurent cop. o. arbitrium perdidit. q. Post lapsum, dupliciter in homine liberum arbitrium consideratur, vel ut est in hac vita, vel ut in futura. Rursum in hac vita pro ratione subiectorum bifariam accipitur, vel ut est in hominibus regeneratis, vel in iis qui non sunt regenerat 1 Deo. In non regeneratis adeo Dei imago, quae tum in mentis luce tum in voluntate, aliarumque partium rectitudine apparebat, obliterata est, ut sanctitate penitus deleta, dona su maturalia, verus amor Dei, iustitia, similia amissa, natiualia corrupta sint. Hinc ignorantiae dubitatio in mente in voluntate odiosus contemptus lontumacia aduersus Deum, praua inclinatio ad malum meraque ad bonum impotentia.
199쪽
Sed cum bonum sit duplex, exteram in intemum di quomodo eius arbitrium ad utrumque se habeat videamus. 8. Bonum extemum vocamus vel naturale, vel morale. In illo hominem nondum regeneratum aliquid posse patet ex eo, quod naturalia etiamsi mirum in modum sint offuscata, non tamen ita sunt deleta, quin tum intellectu quaedam percipere, tum voluntate sive arbitrio quaedam percipere, tum voluntate sive arbitrio quaedam eligere ac prosequi possit, idque non nisi generali Dei auxilio adiutus. In morali respectu actionum civilium, oeconomicarum, extemarum, quae cum lege Dei videntur congruere tantum innest, quantum incit, ut incusabilis coram Deo reddatvi . Iemn.a. I . Sed in hisce etiamsi homo multa quae praeclara Claude digna videantur praestare possit, speciali Dei auxilio, Exod. I. a. Prou. I. a tamen adeo vitiis sunt contaminata omnia, ut vix in iis aliquid boni eluceat nec enim virtutes, sed virtutum simulachra reuera sunt multo minus ut hisce se ad gratiam siue iustificationem praeparare, vel, ut Deus oculis misericordiae ipsum respiciat, emcere possit, cum nihil aliud homo sit quam peccator, Rom. a. s. impius Rom. S. 6. P Cato mortuus, Eph. a. I. I. a. a. Camalis, Rom. . . &C. Praeterea ex iis quae vult
aut facit, etiamsi quaedam bona sint in se, peccata tamen fiunt per accidens, cum non proueniant bono principio, nec per bona media, nec in bonum finem; nam finibus, non actibus ut ait Augustinus pensantur media, huc accedunt verba ipsius Christi, Matra. q. 18. Non potast arbor mala bonos fructus facere se Pauli, Rom.1 . a. quicquid fit sine fide peccatum est. Contra quod manifesto asserunt Pontificii, Belga, condi. a. U. S. cap. s. Hominem aliquod bonum morale perficere posse sine fide, auxilio speciali, si nulla tentatio urgeat. s. In intemis, hoc est spiritualibus, superuaturalibus tanta ex lapsu sequuta est
mentis caecitas, omnium caeterarum animae facultatum deprauatio, ut non tantum ea quae ad Deum spectant non animaduertere, probare, aut velle possit, sed ut insuper ab illis adhorreat, &.ei sint stultitia. I. Cor. a. d. a. or. a. s. dri M. I. Cor. I. I S. Turpiter ergo in eo errant Pontifici dum asserunt, liberum arbitrium in iis quae ad pietatem pertinent Adam lapsu solummodo laesum fuisse, non Penitus extinctum, virgsque nonnullas etiam in natura corrupta remansisse, sed sopitas semimortuas Beliam condi. a. lib. s. cap. II. Nos Contra asserimus Voluntatem hominis non regenerati esse impuram prorsus propinquam potentiam seu libertatem, imo inclinationem ad malum tantum habere.1o. Sed tam homo ex se nihil possit, nec ut ad generationem, sic ad sui reginnerationem quicquam conferat, verum sua nuditate conuictus cum Adam Deum magis ac magis sugiat in aetemum interire debuisset, nisi Deus f. 16SId ex mera misericordia eum efficaciter vocando sensim transmutaret, nouam lucem in mente prius caligine obsita accendendo, ut quae Dei sunt Cad salutem necessaria possit agnoscere Deinde voluntatem peruersam, a Deo auersam sic moderando, adeoque in omnibus affectibus nouam, licet imperfectam sanctitatem operando, ut iam noua creatura factus, dum quae Dei sunt cognoscit, etiam ea velit atque ad boim actiones alacriter feratur, eoque cooperetur. Sed cum non simul, nec in instanti persecto homo in hoc seculo regeneretur, tam reliquias veteris, quam primitias noui hominis secum portet, necesse est ut duplicem habeat potentiam propinquam, nam ad bonum, alteram ad malum, tam in rebus bonis quam malis, Rom. 6. II. ad malum, qua adhuc agitur peccato in ipso habitante, ita ut caro pugnet aduersus Spiritum, QSpiritus aduersus camem, Rom. i. I. vis. S. T. II. Duo in hoc regenerationis opere consideranda veniunt. Primum, quod Deus non exsuscitet liberum arbitrium in homine antea veluti sepultum, sed creet nouas, .sanctas
200쪽
& sanctas qualitates in iis quibus visum est, ad quas recipiendas anima se mere habet Marisaeiac non ut truncus aut stipes, cum remotam aliquam potentiam ei concedamus, emotu moveatur conuenienti eius fini ac perfectioni Aliud est, quod hanc Dei actionem sequatur ipsa conuersio nostri ad Deum, hoc est, actio promanam a noua Creatura, cum mentis in cognoscendo Deum, tum voluntatis in ample tendo eundem per Christum. Prior igitur actio sanatio est mero Passiua Posterior fides est cooperans. Nam ut de grat ori lib. Arb. c. i. August inquit ut velimus Deus sine nobis operatur, tamen sine illo vel operante ut velimus, vel cooperantecim volumus, ad hona pietatis opera nihil valemus.1 a. In futura vita liberum arbitrium hominum erit, aut beatorum, aut damnatorum. Beatorum erit ad bonum tantum, idque immutabiliter, cum assecuti fuerint vltimam sanctitatis perfectionem ad quam in hoc mundo militantes adspirant. Poterat Adam libero in primo statu non peccare, in hoc peccare non poterit quia magis Dei imaginem referet cim Deus futurus est omnia in omnibus. Damnatorum vero liberum arbitrium erit ad malum tantum, aeque in aetemum quia Spiritu Sancto destituti de salute sua omnsque bono meo procedente desperantes in pessimum malum ruent, quo Deo voluntatique eius iustae ac sanctae resistere conabuntur.
i. Lingum arbitrium si de nominis appellatione sermo sit, non est quid unum, sed multiplex, utpote ex duabus vocibus unum de altero nunciantibus conflatum, quarum illa attributi, haec subiecti rationem habet. Nos de utriusque etymologia, &variis acceptionibus, quae ad institutum praesens ere videbuntur, breuiter Acturi; ad essentiam rei, de qua agitur, examinandam nobis hac via commodiorem aditum
a. Arbitrium igitur in qualibet enim tractatione a subiecto ordiri, tum naturae, tum doctrinae ordo postulat ab arbitrariae dictum, si Augustino credamus, spo-gnas 3 vel ut nonnullis grammaticis placet ab arbitro. Vtrumvis dicatur, res eodem redit, .utraque denominatio genuinum vocabuli sensum manifestissimo indicat. Cum enim Arbiter sit iudex ille, qui totius rei inter litigantes controuersae facultatem habet ut inquit Festus sis. i. debere signis hoc est, qui non ex lege, aut iure stricto, sed prout iustumo aequum esse censet, iudicat Arbitrari autem sit arbitri munere fungi, seu litem ex libero voluntatis placito dirimere hinc factum est, ut sententia, quae ab arbitro statuitur, communi omnium consensu appellata fuerit Arbitrium, a. Iud autem etsi forensi sui ut diximus primo destinatum, ab eo tamen poste, derivari, ad res quascunque, quae tum m deliberationem, tum vel maximoss. 6Sa. in electionem ex deliberatione cadere possunt, accommodari coepit illarum respectu ad intellectum, harum vero consideratione, ad voluntatem referri solet.
. Arbitrium intellectus quod Graecis Vis iv iugo Repellatur est actus mentis, quo natura intelligens inter obiecta intelligibilla discemi,, praeexistente de diratione, quae ex iis vera aut falsa sint diiudicat. s. voluntatis