장음표시 사용
211쪽
Sapientia hominibus traditae, pro ratione oppositarum hominis conditionum, in eodem verbo fit mentio. s. Prior est foedus a Deo Patre in filio delectionis suae cum primis parentibus nostris, in horto Hedenis, initum quo vitam supereaturalem promittens, eos vicissima sui cultum, reuerentiam, Cobsequium obstringebat, minis mortis utriusque adhibitis si secus facerent. . Foedus siue pactum dicimus, non propria illa significatione qua pro mutuo contractu, duarum partium dispositione sumitur; Nam eiusmodi foedus in(L 1661.3ter partes, Personarum, iuris aequalitatem quandam praesupponit, quae inter Deum
xcreaturam nunquam esse potest. Sed eo sensu usurpamus, quo unius tantum Parim
dispositio denotatur ut, cum bello iv. lib. MII. Maced victis indicuntur leges. Nam quamuis Deus iure sanctissimo, non vi aut armis suos possideat; in eo tamen conuenit, quod ut victores victis, sic etiam certas suis indicit leges.s. Quapropter cur statuimus Deum solum, qui mera voluntate sua, a nulla remota, foedus illud cum homine pepigit conuenientissimum ad eum o natura sua
euehendum. Sed etsi illud beneficium singulare, si Dei Patris, iiij, QSpiritus
Sancti communiter, particularis tamen hic fili ratio est ut enim electionis est vinculum, sic, gratiae, quae electioni substernitur fundamentum vises. I. a. d. Nam cum nihil in hac causa ab homine exigatur, nisi quod iure debet, promissio gratuita est dicenda, ut ne hic quidem meritum locum habere possit, sed merces detur
promittatur ex gratia. 6. Materia circa quam, siue obiectum duplex est, o Deus auctor promittens vitam sub conditione cultus sui. U. Homo stipulans gratiam xspondens obsequium. Nam cum res aeternae, quales foedere proponuntur, aetemum subiectum requirant,
sola Dei imago illius capax est. Nec tamen istius foederis materia est Adamus Cum Eva, sed considerati in integritate illa primigenia, in qua conditiones sibi impositas praestare poterant. Etenim hic valet illa propositio, statuens Deum non praecipere impossibilia quae intempestiuo adducitur ubi alia est mens Dei exigentis debita, hominis, a conditore pressi, conditio diuersa. i. Materia vero ex qua, in conditionibus foederis commodo collocatur; quaeduum
sunt generam. Primum est earum quae , Deo spondentur Alterum vero earum quibus praestandis sese obstringit homo, spondens bona opera, C. 8. Forma est partium secundum conditiones obligatio mutua cuius indicium Certum est earundem conditionum obseruatio utpote qua cessante, irritum sit foedus, quod ex conditionibus initum. s. Finis generalis fuit gloria Dei, , quo per quem se in quem sunt omnia: Rom. II. 6. Particularis vero fuit hominis salus, quatenus illud foedus ita erat constitutum, ut per se hominis bonum spectaret; quamuis vitio eius non fuerit ipsi salutare. Io Instrumenta vero praeter generale illud, de quo thesi I. fuerant duplicia, invisibilibus rebus posita remum fuit Dei, proponentis arborem vitae, ut homini Set Sacramentum vitae supereaturalis, per Christum ex roν τῆ caelio obtinendae Gen. s. a. Ara. a. S. socia a. q. Alterum vero fuit pignus obedientiae hominis erga Deum, dum ex Dei mandato abstineret ab esu fractus arboris scientiae boni&mali.
II. Nam quamuis hominis sponsio illius conditionis generalis esset, quam ante attulimus tamen, in re tam para momenti, fidem, gratitudinem ipsius, probare voluit Deus. Ex quo transgressio fiebat indignior, ut non mirum sit, si postea laesae maiestatis diuinae tam contumaciter reus, per mandati illius contemptum, sibi, Poste' risque omnibus corruptionis caussa extiterit, quibus tamen, si Dei praecepta obser
212쪽
uasset, nihil per se contulisset, praeter ea quae creatione a Deo acceperat Gen. a. 6. Rom. s. a. Hic euentus omnem spem salutis ex hoc foedere consequendae
homini abstulit. I a Clini autem sit impossibile ut ullus ex iis quos elegit Deus, pereat, minis.
a . ad ille sapientissimo, ex misericordia sua, viam proposuit iustitiae suae conuenientem qua peccator, in se perditus, in gratiam redeat, metam propositam consequatur dum filium suum nobis fecit iustitiam, redemptionem, sanctificationem, corinia. I. go ut per moriem eius reconciliati ipsi haeredes fiamus vitae aeremae,
a Cor. S. s. sine ulla conditione Rom. . i. ex parte nostri; Rom. a. i. Proinde nostrae salutis principium, media, finem in Christo agnoscere debeamus, nihil autem in nobis, Rom. . a. Is Nec tamen negamus fidem apprehendentem Christum fontem honorum, in homine ad salutem necessariam esse sed praeterquam quod, illa Dei donum est,etim tantum instrumentum sit, manus reciss. 166a.)piens beneficia essentialis conditio dici non potest. EM. a. 8.1 . Atque illa est altera Dei generalis dispositio gratuita, unica salutis via, sine qua Rullus unquam hominum in gratiam cum Deo rediit, aut redibit: Nam non est olud nomen sub coelo per quod salus contingat, praeter Iesiun. Ac d. a. Merito
igitur blasphemi dicuntur qui Iudaeos per legem, WEthnicos per philosophiam anthChristum natum, salutem acquisivisse autumant.
I S. Vtimur autem generali nomine dispositionis, quia foederis,&Testamenti ratio non solum in reipsa respicitur, sed potissimvi ex modo extemo, solemnitatibus rei adhibitis, deducitur. Hic vero rem ipsam nudo extra rationem modorum aut circumstantiarum ullarum, proposuimus Materia ergo foederiso Testamenti, haec dici potest quae timo modo externo, circumstantiis varias habuerit formas, facies, eoque diuersa nomina, singula sequentibus delineare conabimur. 16. Varietatis istius fons in eo esse videtur, quod quum omnibus fidelibus Christus fuerit cum beneficiis suis exhibitus, tamen qui ante tempore aduentus ipsius in carnem, vixerunt, credebant illum pro peccatis nostris omnium moriturum c. Nos vero post Christum passum, &c credimus, nouimus a seruatore nostro illa impleta esse quae ad redemptionem nostri pertinebant Redemptionis inquam, actum, non fructum. Nam etiam promissiones habemus, quarum complementum speramus Rom. S. ., cuius gratia Christus qua Redemptor regnat, donec perfectis omnibus, Deus sit omnia in omnibus. I. Corinta. S. d. I i. Ex hac circumstantia temporis, generalem modorum, quibus Vatiam illam suam Deus hominibus deesarauit, distinctionem obseruabimus deorum scilicet qui ante Christum natum obtinuerunt,in qui post aduentum eius.18. Atque ut de primo dicamus, etiam ante Seruatoris nostri aduentum, diuersis modis voluntatem suam Ecclesiae exposuit Dominus, quod ad salutem in Christo consequendam attinet Heb. I. I. Quapropter trium seculorum rationem habebimus,
quibus alia facies, forma illi idem rei substantiae, quam declarauimus, super addicta fuit.is. Primum quod fuit a temporibus lapsi Adam primi parentis nostri usque ad
Abrahamum patrem fidelium, promissionis dicitur; quia tunc salutis via tantum promissione illa, quae exstat Gen. s. exposita erat luculenter, quamuis succincto unde piorum fides illi promissioni firmiter haerebat. ao Etsi vero hic tantum spondebat Deus unde foedus dici non potest tamen consequens erat manifestissimum ut homines Deum colerent, &gratum animum suum pietatis, charitatisque officiis, testarentur: quod utrumque fecerunt ij a quibus inuo-
213쪽
catum fuisse nomen Domini, narrat Moyses, Gen. d. o. tantum verbo, sed&signis aliis, dum oblatis Deo hostiis sua peccata confiterentura gratiam postula
a1. Haec autem promissio fuit quidem rerum futurarum: ut quod de Christi morte per eum denotabatur, c Sed cum persona goo oro promissa omnia in se suscepisset implenda, tanti sponsoris promissio non minorem apud Patrem fidem habebat, quam si illo ipso momento, debita nostra persoluisset ex quo factum est ut Christus fidelibus beneficia, quae erat ipsis sua exinanitione meriturus, contulerit, regenerando eos, iustificando, C. aa. Quod si ita est, nulla auctoritate demonstrari potest ante Christum passum Patres illos coelorum aditu caruisse; sed contra, Certum est eum qui potuit remi sionem peccatorum illis obtinere, eosque ad adoptionem filiorum Dei promouere, iisdem haereditatem caelestem tradidisse, Im illorum eadem sit ratio. Inde limbi illius, quem finxit superstitio, ruit fabrica Ambaptistarumque, post Seruetum, error crassissimus profligatur, asserentium Patres illos ante natum Christum, nihil praeter hanc vitam infelicem, miseram , Deo expectasse Nam, sequentibus seculis confirmata fuit promissio, non abolita unde recto basis ac fundamentum utriusque Te tamenti dicitur. Haec de primo seculo. as Secundum, quod fuit ab Abraham usque ad s. 1663. liberationem populi ex AEgypto, foederis tempus appellatur. Cum enim ab hominibus obliuioni tradita esset promissio,, vix unus in terris esset qui Deum sincero corde coleret, atque perdito mundo, paucis anto annis, ne ipsa quidem Tharae familia idololatriae crimine vacaret, Iosu. S. a. Deus euocato Abraham o generali illa corruptione renouans promissionem, foedus cum eo seminerimus sanxit Gen. i. I. spondens fore ut Ecclesiae Abraham patre progignatur in Christo, quae hereditatem coelestem, ipsius typum Chananaeam possideat; Deinde vero stipulans, ut ambularet coram se indoesinenter.
a . His Sacramenta addidit, quae foedus obsignarent. Primum fuit initiationis, circumcisio scilicet quae statim foederi apposita fuit. Genes. i. o. II. Secundum vero fuit continuationis, Pascha scilicet quod Deus, populum liberaturus ex AEgypto, foedus ante initum cum Abraham augens, illustrans, imperavit. A d. a. aS. Hoc ergo habuit commune foedus cum promissione, quod eandem gratiam .salutem per Christum ventivum, proponeret. In hoc vero differentia fuit. I. quod quae impliciae sequebantur ex promissione, ut obsequium,&C. clare in foedere exposita fuerunt stipulatione sponsioni opposita se hac etiam de causa foedus dicitur. II. quod foedus Sacramentis fuerit obsignatum sub promissione vero nullum proprio fuit Sacramentum III quod cum promissio esset omnibus proposita, foedus cum Abrahamo, ipsius posteris tantum initum fuerit. Haec de secundo seculo. a6. Tertium, quod a consessu populi Israelitici in defecto, ad aduentum usque Christi fuit, Testamentum nominatur ibi enim Deus non quidem foedus aboleuit,
sed illud cum Sacramentis ipsi adiunctis continuans, ita exposuit, ut doceret beneficia sua esse testamentaria ex legatione fili sui pro peccatis nostris mortui. Namberis ebraeis generaliter est dispositio Apostolus autem 5e,. . . . non alludens, sed locum ex professo tractans, testamentariam fuisse dispositionem docet, ex circumstantiis determinans, specificans quod generali nomine expresserat Moses. ai. Huius Testamenti partes duae fuerunt, sibi inuicem subordinatae. Prima testabatur Deus in Christo se constituere Ecclisiam Israelitarum haeredem vitae aeremae sub conditionem perfectae obedientiae cuius quidem absolutissimam omnibusque numeris Perfectam normam, regulam quicquid obstrepant Anabaptistae, WPonib
214쪽
sich, quorum re duntaxat externa haec fuisse Virique vero periectiora mandata in No. Testam , Christo imperata fuisse, asserunt cum reuera legis rectum sensum tantum apparuerit in lege proposuit, ut ex summa illius 1 Mose tradita, . Christo confirmata apparet, Deuter. . . , euae s. 18. Marc. a. o. Luc. Io a . qua quid
quaeso maius requiri poterit, quin ut homo totis viribus Deum colat Mamet, deinde Proximum tanquam semetipsum diligat ta8. Et haec quidem pars ad alteram fuit veluti praeparatio, si scopum Dei respiciamus: Hic enim fuit, non ut in ea consisterent Israelitae, sed ut in sibi plurimum tribuebant, quod ex sponsione patet, qua pollicentur se omnia seruaturos quae Deus praecipiebat, Exod. s. g. Legali, conditionali Testamento edocti quod esset ro eoβ-κπι- Toυ νόμου, quanta esset ipsorum miseria, paupertas, in Christo fierent locupletissimi. Atque haec pars in se considerata, fuit legitimus iustificationis Qvitae aetereae consequendae modus, quo secundum misericordiam Dei, peccatis praecedentibus remissis, per sanguinem Christi, ut sanguis Testamenti docet, denuo obedientia perfecta in hominibus requirebatur. as. Sed clan illa conditio esset impossibilis, Rom. . s. ut ipse populus statim sua idololatria declaravit Altera pars Testamentaria successit, qua Deus testabatur fore misericordiam suam perennem, quamuis hominum infidelitas repugnaret; quia per Angelum foederis convitionibus impletis, per, propter eundem Christum instituebatur, sine conditione ulla vitae aeterea haeres Ecclesia Catholica.so. Cum autem Iudaeis haec non ita clara fuerint, L I66 . sed, ut futura omnia, paulo obscuriora Deus sapientissimo pro ratione infantiae priscae illius Ecclesiae hanc partem exposuit typis, umbris, quae tanquam Testamentum in licum fuerunt in quo per Pontificem maximum, sacrificia, altaria, &c Christus Sacerdos aetemus cum sacrificio suo semel in cruce peracto depingebatur Hebras. i. 8. s. , Io copias a. Atque illae duae partes testamentariae ita tunc dispositae erant, ut secundum suam promissionem teneretur populus sub legis iugo manens, conditiones primae illius Partis praestare; Altera vero, non eximeret illum a seruitute illa, sed ipsi esset refrigerium, medicina, ad quam vulneratus per legem, singulis momentis confugeret, oblatis sacrificiis tanquam chirographis , Christo in cruce, suo illo sacrificio delen
aa. Hunc modum , Prophetis, expositoribus eorum quae a Mose tradita erant, passim obseruatum videmus. Nam contestatione facta peccatorum grauissimorum populi, eoque factae conditionis Testamentariae, Christi ventiu ad salutem peccatorum, statim mentionem facere solent.
33. Causa autem siue smis, propter quem ordinem illum sic disposuit Deus fuit ut homines sapientissimo illo ordine docti se pleno tantum gratiae in Christo consequi,
quantum ipsis opus esset, non ingrati fierent quod ut caueretur, non sufficiebat si illi tantum qui in deserto fueranti suae miseriae guerentur. Nam Posteri parentum CCata accusare potuissent sibi vero plus tribuere, haud secus ac imbelles extra periculum Thrasonic gloriantur. At vero postquam tot annorum centuriis ne unus quidem homo secundum conditionale illud Testamentum seruari potuit, sed Contra, omnes pi suam agnoscentes infirmitatem, chirographum Contra Serapposuerunt, teStantes se soli Christo confidere, non sibi, quis est cui ignotae suae vires esse possint 3 . Quamobrem postquam tandem optimo illi Patri sufficienter probata visa est humani generis miseria, per Prophetas affirmat se rationem illam nolle amplius exigere sed solum foedus gratiosum proponere ac alteram illam partem testamentariam solam, imo ipsum verum Testamentum Nouum, per mortem fili introducere veste Ierem. I. I. ' sa si de quo consequens est ut agamus ex generali illa distinctione
215쪽
di mctione quam thesi et proposuimus, cuius alterum membrum stlit de modo qui post natum Christum in Ecclesia obtinuit. as. De natiuitate autem Christi mentionem hic facimus, non quod statim ab aduentu illius Seruatoris nostri in amem, noua plano veteribus successerint, cum ipse Christus se legi morali, ceremoniali submiserit; sed quia ab eo tempore coeperunt impleri quae Veteri Testamento praedicta fuerant, ad constitutionem Noui. Primum quidem ipso aduentu in camem: poste vero oeconomia, administratione in came, dum successivo ea praestabat Christus, quae ad redemptionem nostri pertinebant, speciatim moriens pro peccatis nostris; qua morte Testatoris Nouum illud
Testamentum, vetere antiquam, succedebat.
36. Iohmnes ergo Baptista, quamuis Prophetis luce praedicationis maior fuerit: tamen nec Euangelista fuit, nec, Testam opposito sumpti minister quare medius quidam locus recto illi assignatur, prout elogia quibus a Christo insumtur, confidimant Matri. II. IX. Sicli uidem anteambulo fuit praeparans viam Domini, &monens
regnum coelorum appropinquare, non autem Praesens esse.
set Morte autem Christi cum dicimus vetus antiquatum fuisse, id iure ipso non actu, intelligendum est. Nam antequam innovationis illius promulgatio praedicationis Euangeli sono, ad populi aures peruenisset, etiam qui fidem habebant, ut patres ante mortem Christi, vere fideles erant. At qui audita diuinae illius gratiae annuntiatione, V. Testam adhaerebant, corpus ipsum reiicientes, umbras tantiun habebant, Q omissionem, foedus,, Testamentum proprium repudiabant in Christo, in quo est illorum complementum, augmentum. 38. Ad naturae illius N. T. indagationem me nimis prolixi simus illud erit conuenientissimum, si compa f. 663. rationem esus cum Veteri instituamus quod commodo fiet ex attributorum, vetustatis puta illius, .nouitatis istius declaratione. as. Vetus Testamentum absoluto dicebatur, quod partes duas illas continet, quarum
una est alterius praeparatoria Altera vero typis variis adumbrata. Huic nouum oppinnitur non substantia, sed praeparatione ad eam, tum etiam illius designandae modo. Nam quamuis lex maneat regula bonorum operum, tamen praeparatio ipsius per semirutem duram illam, iam non requiritur, ubi pro confesso esse debet, nullum
hominem ex operibus legis iustificari posse. Modus vero proponendi Testamenti talis esse debet, ut in tanta luce Euangesil umbrae cedant aduenienti corpori. o. Quod si opposito et Testam sumatur pro prima parte Testamentaria in se Considerata, Cert ea ratione Nouum illi opponitur quod sine conditione salutarium operum salutem proponat in Christo, clan Vetus vitam offerret cum conditione, maledictione contrauenientibus addita quae seruitus tam fuerit durissima, ut inridocet Apostolus Rom. i. similitudine a coniugio desumpta, ubi de liberatione a legis istius seruitute, eum agere, vel ex eo claram est quod exempli gratia, meminit mandati prohibentis concupiscentiam, quod plano est morale. I. Atque in illum sensum accipienda est illa comparatio qua et Testam litem occidens, ministerium mortis, damnationis xlex scripta in tabulis lapideis, dicitur;
a Cor. s. o. Nouum autem ministerium spiritus, uuae, inscriptum cordibus, c. a. Tertio et Testam sumitur pro ratione alterius partis testamentariae per legem eremonialem, umbras declarandae, eaque non ordinate ad rem figuratam considerata, sed opposito Inde dicuntur umbrae fuisse in Veteri Testam corpus
a. Quarto denique loco, illae duae acceptiones postremae ita coniunguntur, etiam opposito consideratae, ut secundum eas dicatur Vetus Testamentum: quo sensu sumit
Apostolus, cum de Testamento Vetere disserit in epistola ad Galatas iam in illis duabus
216쪽
duabus rebus sita erat paedagogia, ut patet ex ipso tractationis principio, si I. a. I a. ubi legem, de qua loquitur, describit Apostolus, ex promissione conditionali vitae, moralem innuens postea vero plerisque locis ceremonias multas recenset, ut ipsum de illis duabus coniuncto agere, appareat. Io. C. d. Huc pertinent illa Testamentorum discrimina I. quod Veteris mediator fuerit Moyses, Novi autem Christus Deu S. 6. Ur. . . , a. d. V. quod Vetus in monte Sina promulgatum fuerit Nouum autem o Sione&Hierosolymis extuerit,&c. s. In haec omnia ita impingunt Pontificij, ut nouitatem huius Testamenti a vetustate alterius nullomodo discemere videantur. Nam I. Testamenti illius conditionalis, quod plano morte Christi fuit abolitum, iugum ceruicibus Christianorum imponunt: laque absoluto, ut iustificetur quisquis aeterea vitae futurus est haeres, quod ne in prisca quidem Iudaeorum Ecclesia obseruatum fuit. U. Ceremoniales umbras, si non easdem reuocant, saltem analogice quod magis est impium fingere, obseruandas tradere Christianis, sibi assumunt: Etenim Pontificem, Sacerdotes, sacrificia expiatoria, Waltaria habent, praeter Pontificem, Testam Christum ipsiusque sacrificium
semel in cruce peractiun, cui cum omnes umbrae debebant cedere, non aliae succedere, an hoc non sit Testamentum Fili repudiare, ipsi viderint. m. Minoris momenti sunt superstitiosae vestes, gesticulationes, locorum obseruationes, sanctificationes, olei, quae .salis abusus, &c. Sed impietate non carent, in sint contra rationem Testamenti Noui, praesertim ubi Conscientiis ex necessitate obtruduntur. 6. Atque haec de Testamentis suffecerint; sed clan foedus cum Abrahamo initum etiam cum Testamento Veteri manserit, quaeritur quid eo factum fuerit in Novo . . . Vt optimo cum V. Testam absolitio sumpto conueniebat foedus: ita Christus seruator noster Testamento suo foedus, quod substantia sua Euangess. 1666. licum, non aboleuit, sed confirmavit. Nam, hodie Deus, qui ex iiiij sui Testamento nos regno coelorum donat, etiam per modum foederis se piorum, seminis eorum Deum forespondet, .stipulatium, nobis, ut in praeceptis suis ambulemus qua ratione fideles, etiam hoc tempore, Abraham dicuntur iiij, non secundum camem, sed secundum promissionem. 8. Quapropter hinc recto An aptistis occurrimus, negantibus filios piorum foederatos esse qui sub eodem foedere ante Christi aduentum, in foedere censebantur, Sacramento Circumcisionis in eo initiabantur, Genes Iet. 8.
q. Sed haec ariora fient ex differentiis quae sunt in circumstantiis foederis post ante Christi aduentum. Nam in hoc est discrimen praecipuum quod amplificatum fuerit 1 Christo, ita ut intermedio pariete disrupto, quod erat uni genti quasi allia
tum, iam paratu sit inter omnes gentes communiter.
So. Deinde inius, qui in foedere proponebatur, possessio scilicet terrae Chananaeorum, ex consequente superioris discriminis sublatus est. Nam illa inter se non conueniunt, omnibus gentibus commune esse, promissio terrae illius, ninibus iis qui sunt sub foedere.
SI Postremo Sacramentorum non est mutata res, sed ceremonia: etenim in Ba tismo circumcisionem habemus non manufactam, .m coena Domini Pascha nostrum pro peccatis nostris mactatum scilicet Christum Coloss. a. II. a. a. I. Corinia. s. i. Alioquin in ceremoniis obseruandum est eas ante fuisse cum sanguine Christus vero eas ita mutauit ut nullae essent cruentae quia cum Patres ipsum redemptionis modum non ita claro intelligerent, id optimo sanguis exprimebat. At cum vel radioribus inter nos historia an nis Christi effusi pro nobis notissima sit, praestat ut Sacramentorum eremoniis, signis exponatur corporis Christi fracti, sanguinis effusi efficacia, quod egregio fit aqua, pane, vino.
217쪽
Sa. Quod autem ad prouisionem attinet, quia futura respiciebat, quae nobis sunt praesentia, non tam abolita, quam impleta dicenda est unde fit, ut cum salutem proponeret pro modo temporis Christum praecedentis, circumstantiam illam venturi Christi in foedere, festamento ponendam; iam vero ipsa impleta, nec in foedere nec in Testamento ponendam esse. Ss. Ex his omnibus manifesta fit ei sapientia, misericordia se iustitia, quod tam variis modis, pro ratione temporum, personarum, eandem viam salutis hominibus monstrarit quod miseros in gratiam receperit, lapsos releuarit, titubant uemiris modis confirmarit denique quod haec omnia ita praestiterit, ut ne apex quidem legis transierit, quin onini in Christo confecta sint.
XXVI. DE VETERI ET NOVO DEI FOEDERE
TREsIS I. I. DEI Ioedus in Sacra Scriptura propri significat Pactum quoddam a Deo cum hominibus initum minus proprio notat partem quamdam diuini illius pacti Aliquando foederis nomine veniunt tam omnes leges, promissiones sacrae uniuersim sumptae, quam quodvis speciale mandatum aut promissio accensa foederi. Sed, metonymichipsi libri, in quibus foedera Dei simi perscripta, foedera appellantur. a. Nos omissis nunc aliis foederibus aliisque significationibus vocis foederis, de veteri, nouo foedere agemus, qua inter se comparari solent. a. Vetus foedus prius cum Abraham coeptum tunc temporis potissimum fuit firmatum, cum Deus populum Israeliticum educeret o terra aegypti, Ierem a T. 32. . Eius autem genus est ordo relativus, seu respectus quidam Sacer. S. Relatum est Iehoua, Deus. s. a. pactum Iehouae Dei tui s. 166et.)6. Correlatum Israelitae,, qui sese Israelitis in foedere associabant Deutra'. Id. I S. i. Fundamentum, seu causa esticiens proxima huius foederis est solennis Relat rum obligatio. 8. Solennitas a parte Dei fuit illud potissimum, quod Moses, intemuncius illius foederis accipiens dimidium sanguinis holocaustorum, sacrificiorum Eucharisticorum Iehouae sparsit super altare,' dimidium super ipsum populum. Exod a . . .
s. Solemitas , parte Israelitarum, alia in mitiatione, aliae in continuatione huius foederis adhibebantur. 1 o. Initiationis sacramentum fuit Circumcisio.11. Continuationis Sacramenta fuerunt esus Agni Paschalis, Qvictimarum quarundam mactatio. Ia Promiserat autem Iehorum Israelitis terram Chenaan, terram peregrinationis eorum, sub bonis terrenis spiritualia, aeterea bona. Is Populus vero Israeliticus erat obstrictus ad seruandum omnia illa quae scripta sunt in libro Legis. I . Fines huius pacti fuere, ut esset certa gens, certus populus a quo Deus rite coleretur, cui Deus insigniter benediceret, ex quo Messias promissus ex Ctaretur, utque ex parte in se haberet umbram noui seu aetem foederis, Cesset Paedagogus ad Christum.1S Atque
218쪽
x s. Atque ita vetus foedus f fit ordo inter Iehouam populumque Israeliticum,
eos qui sese Israelitis adsociabant, ortus ex mutua huiuscemodi duarum illarum in-tium obligatione ut Iehoua per Mosen cum solenni taurorum, vitulorum sanguinis profusione testaretur Israelitis se terram Chenam daturum, seque ipsis in Deum fulvirum utque Israelitae promitterent se seruaturos omnia ea quae scripta sunt in libro Legis, seque Deo in populum futuros aeque profiterentur Circumcisione, esu Agni Paschalis, nec non victimarum mactatione , ad hoc ut esset certus populus, a quo Deus ae coleretur, cui Deus insigniter henediceret, rex quo Messias promissus expectaretur, utque esset umbra aetem foederis, xpaedagogus ad Christum.16. Vt ergo Lex Dei eatenus est abrogata, quatenus fuit fundata super Sacerdotium Leviticum, Eur. i. o. a. ita etiam vetus foedus, quo ad umbras, Ceremonias abolitum est: alias in substantia idem est cum novo, aetemo foedere. 1i. Novi, aetera foederis genus est foedus seu pactum, id est ordo seu re pectus, siue relatio quaedam.18. dubiectum seu materiale huius foederis sunt, Deus,, omnes Gentes. Is Corream sunt, Deus,, populus Christianus. ao Fundamenrum seu causae efficientes sunt duum generum uniuersalis, vel pariticularis.
a X. Vniuersalis est Deus, seu diuinum beneplacitum, WDei misericordia.aa. Particularis causa efficiens proxima est solennis mutua obligatio Dei promittentis se fore homini in Patrem, hominis promittentis se fore Deo in Filium. as Solemitas quae in hac mutua obligatione adhibetur, alia est a parte Dei, alia est a parte hominum. a . A parte Dei est mysterium illud, quod Deus suo sanguine redemit Ecclesiam, ipsa inquam sanguinis Fili Dei profusio. Vnde ipse Christus dicit de poculo consecrato, me cogis est nouum IIud foedus in meo sanguine, quod sobriis e Mitur, id est illud foedus quod per, in meo sanguine pactum, sancitum est, Luc. 22. a .as. Solennitas ab hominibus iussu Dei alia adhibetur in initiatione, alia in continuatione huius foederis. a6. Initiationis sacramentum est aptismus, quando homo in nomine Patris Filii, WSpiritus Sancti aqua tinctus nomen suum dat Christo, fit unus ex confoederatis huius noui foederis. at Continuationis sacramentum est Coena Domini, quando confoederati pane, vino consecratis fruuntur, pro grata, sancta memoria mortis Christi, foedus hocce stabilientis.
a8. Quae habent rationem causae finalis exprimuntur uno nomine Gινωνία. nostrae
cum Christo, Deo Patre per Spiritum Sanctum. Atque huc pertinet f. 668. remissio peccatorum salum nostra; declaratio summae bonitatis, misericordiae, iustitiae diuinae in salute noStra. as. Est ergo nouum foedus eiusmodi pactum quod constat ex mutua, solenni obligatione Dei, hominum Dei quidem promittentis per mortem sili sui dilectissimi gratuitam remissionem peccatorum, vitam aeternam. Hominis vero pollicentis fidem mobedientiam in Baptismo, Coena Domini ut hominibus hic, in aeternum bene sit .summa Dei honitas, misericordia, iustitia a multis aeremum depraedicetur.
219쪽
quem misit Iesum Christum, adeoque de Persona Christi recta cognitio maximo deli sit necessaria idcirco inter Ecclesiam, haereticos arte Satanae excitatos dissutata Semfer acriter varieque haec controuersia Dite Di merito homo Christianu in tam graui causa Semfer munitus esse debeat diligentissimo.
Tulls Is I. I. Hi igitur de ea tractaturi, ut faciliorem eius intelluentiam assequi possimus: definitionem eius in fronte proponemus, sic nobis definitur Christus: Θεανδι-oc: Persona in qua duae naturae, disina, humana Abosiaticia sunt mirae Et, meae ictis singulare,φισάμεν- Iesum Aristum constituunt quamuis retinente iraque essentiales suas proprietates, quibus uena ab actera Luneuitur: ad uenum nostrae salutis,noτέλεσμα feraciendum. a. Conuenienti methodo definitionem per partes prosecuturi, frequentiorum vocum
significata explicemus poste, de re: prima igitur occurrit Personae vox, quae Theologis est, Substantia, Rationalis, in liuiduae incommunicabilis a se, non in alio, nec ab alio sustentata, nec ad aliud dependentiam habens qua est Persona nec
pars alterius. s. Sequitur deinde Naturare vox, quam pro principio intrinseco rem ipsam constituente sumimus, siue pro Forma per quam res est id quod est. Ea autem consideratur non tantum simpliciter, sed ut cum suo formato Coniuncta est, siue essentialibus proprietatibus vestita quae quidem ita ad ipsam pertinent, ut&illis aliquando
a Philosophis naturae nomen tribuatur. . Superest tertia vox, Auri scit siue uenionis sunt enim coniugata quam in benere diuersarum rerum coniunctionem definimus, qua fit ut duae res siue plures inter se copulatae unum quid fiant. S. Post voces rerum signa, de ipsis rebus agemus, duabus Naturis diuina scilicet Whumana Christi Personam constare diximus. Haec autem diuina natura, non est tota Dei essentia tres simul personae, non Pater, nec Spiritus Sanctus, sed solus Filius, secunda Trinitatis persona,soro ille, per se subsistens, Crealiter a Patre, a Spiritu Sancto distinctus, eiusdem tamen cum illis essentiae,&coaetemus Deus;
atque ut loquitur Apostolus idem Aer o hodie idem in secuta. Heb. a. 8.6. Plano Patrem a Filio se Filium a Patre, Spiritu Sancto distingui necessarium esse usus ostendit fuerunt enim quidam haeretici, quorum caput Sabellius, qui humanam naturam assumptam a Deo aetemo profitentes, Filium a Patre,, Patrem a Filio, distinctum negarent, oinina tantum, varia Dei attributa esse statuentes. Nos vero, ex Dei verbo, distinctionem inter Patrem, Filium, & personas distinctas affirmamus: quod satis confirmant Patris, Fili vocabula, quae cum sint relata, opposita, de eodem non mutato respectu ad alium dici nequeunt. Duf. 166s.)uersae item operationes ita ni propriae, ut alteri convenire non possint satis distinctas Personas arguunt. Genii enim Pater gentius est Filius Irocedit ab utroque Spiritus
220쪽
Sanctus, non contra. Accedit, Christi dictum cum actum esum Patrem appellat, Ioann. s. a. irimm Sanctum octium Poria tum Dan. I . 6. i. Vidimus sit Filius, iam, qualis videamus est autem eiusdem cum Patre
essentiae siue 'ooti soc, ac non quoioi soc ut concedebat Arius nam cum unus sit
tantum Deus, ut Filius Deus sit unus ille Deus oportet quae unitas Patri diuinitatem non tollit, nec Spiritui . quin una eademque essentia tribus illis personis tota utpote infinita, impartibibilis sit communis, unde Iehouae nomen ei tribuitur, essentiam diuinam maximo notanso Dei proprietates de illo praedicantur, quod sit rem
gloriae, X Cor. a. S. Sessiori gargonon. a. d. vii operationes diuinae attribuuntur, Creare. O . . . o I. 6. Heb. I. O rem tere sumta, met. . .,C.
quod posse Iudaeis mirantibus ipse miraculo probauit, &c. 8. Hinc emergit ipsius aeremitas, si enim Filio Dei essentia competit eum ab aetemo esse sequitur Clan ut ait Iacobus cap. a. i. in Deo non sit misiario nec sationis adumbratio. Itaque malo Samosatenus, qui Filium tunc primum aiebat exibtisse, clan in virginis utero conceptus est, Q. quo non longo abest eruetus qui tantum ut in Patre decretum non realiter distinctam a Patre Personam extitisse tracit, nobiscum facit Ioannes qui dicit, si rincipio erum. I. a. fuissem ipsa Sapientia de se testatur, Praedicat, Prou. S. S. Canti races formatos en am esse . Vspicuo Christus in Evangelio, Dan. i. S. Memnori a metua gloria quam tecum habui anct iam munia fundamenta. s. Sapientissimo vero altissimoque Dei consilio secunda illa Trinitatis persona potius naturam humanam assumpsit, non Pater aut Spiritus . nec enim Pater qui
fons diuinitatis Q, quo personae aliae, humiliari poterat: sed congruens Filio fuit ut qui qua Filius, a Patre quodammodo eo minor esset, ut loquitur Basilius, Pau. a. o. unde per omnia Patri se obedientem praestitit, etiam ut Filius fieret in tam nitate, qui, in diuinitate est, non vero in una Pater, in altera Filius: sed ubique utraque natiuitate, nam si mitteretur Pater, ab alio nono se putaretur Spiritus quinque Sanctus, quia a Patre Q, Filio procedit, ita conuenientissimo post Filium mundo declarari debebat, cuius proprium est Christi beneficia applicare, regenerare, Illuminare corda nostra nam si ante Filium, Filius ab eo procedere putaretur, non ab hoc ille ita sematur personarum ordo. Io. Hactenus de diuina nativa, iam de humana quam ita veram in Christo esse asserimus, ut omnibus modis assumpserit etiam cum illius defectibus qui sine peccato sunt, licet a peccato ut poena proinde cum non ex sola anima aut Corpore, sed utrisque coniunctis nostra natura constet, haec etiam in ipsius natura cum suis proprietatibus essentialibus reperiuntur. 11. Primo Christum animam habuisse, nec pro anima unitum 1 - , Contra Apollinarem testatur Scriptura cum ipsi distincto animam attribuit, etiamque facultates animae Christus enim dolet, animam suam tristatam ad mortem, Matth. 6. S.
facultates vero statuuntur ipsi animae propriae dum in Sapientia romuisse quod intellectus humani proprium Lucas meminit a. o. Waliam a diuina voluntatem distinctam se habere ostendit, cum ait, non mecis tua Noluntas i Pater mi. Luc. aa. a.
si a Corpus vero non Maniasticum habuisse, ut docuit Marcion cui enim o Poris proprietates essentiales, qui non, veri corporis nomen tribuetur palpabile,
Luc. d. q. loco circumscriptiuum, Aci. s. r. nobis est indubitatum, ut post resudirectionem Thomae phantasticam quandam apparitionem suspicanti, fecit viritus camnem, ossa non habet sicut me videtis habere Luc. a. s. nec sano imaginaria Phantastica passio, peccatorem tantorum vera, realis satisfactio esse potuisset. Is Nec iuxt, Anabaptistarum noua deliria coelesie eorpus de coelo exportasseas credimus,