장음표시 사용
341쪽
utile est, necessarium. Quod bonum quicunque intercipiunt, ij permagnas utilitates auferunt, maximamque labem, exitialem inferunt Ecclesiae Dei. i. Ideoque linguarum donum Ecclesiae priscae a Deo ait attributumo nostris
Ecclesiis instrumentum utile est ac necessarium. a. Reth-ι; re enarratio duum est generum una pressa, altera sum quarum illam paraphrasin, scholion,in hanc Commentarium appellamus. a. Commentarius erre'φoc, aut huic respondens sermo aut scholasticus est ad docendum comparatus, Loetis aut Ecclesiasticus vel demegoricus, ad inciendam concionem populariter institutus. Harum interpretationum quaevis authentica est, qua respondet canoni, siue ab uno, siue a multis, siue ab omnibus adferatur. S. Canoni autem respondet interpretatio secundum verborum rerum analogiam.
6. Verborum analogia in illis strictior, in his liberior est, sed utroque modo ad aedificationem sui corporis utitur Christus sapientissimo. r. Rerum, sententiarum analogia in interpretationibus exploratur secundum principia, .secundum locos qui ex principiis derivantur. 8 Principia autem a natura impressa, a Scripturis expressa sunt. s. Sed principia illa ut nunc quidem homo est sunt naturae illius integrae
rudera, haec gratiae perfectae munera.So. Quapropter his principiis illa necesse est excitari, instaurari, coli, atque ad perfectionem suam reuocari, diuinitusque euehi Scripturae instrumento, linguarum interpretationaimque adiumento. SI Locorum analogia aut ex partium quae in eis sunt responso laeterminatione, aut ex similium aliorumque collatione deprehenditur. Sa. Hanc analogiam indubitatam praestituit Deus: ad hanc praelucet Spiritu ducente in omnem veritatem quapropter ad hanc singulos interpretes verbis, Mintentiis oportet contendere, usmundum hanc diuinam lucem conuenienter canoni incumbere, in Ecclesiae, .cuiusque proximi aedificationem.
DE TRADITIONIBVT THESES THEOLOGICAE
Credimus cor in ore profitemur verbum Des certam esse regulam perfectamque fidei nostrae, Quia ad Deum nostraeque salutis in Deo indicem constantissimum. a. Cumque huius verbi nunciatiui modus fuerit in Ecclesia duplex, sermone , scriptura sacra credimus totum consilium Dei, quod hic quidem ab hominibus cognosci potest, expedit credi, his ultimis temporibus in Scriptiua sacra compre
s. Est autem Scriptura symbolum verbi nunciatiui quapropter nunciatiuum verbum prius fuisse scripto secundum tempus, naturam agnosCimus. . Nam verbum er-oν, siue non scriptum, illud idem fuit quod nunc habemus
S. Ac verbo quidem non scripto comprehenduntur tum uniuersalia, communia omnia quae Deus reuelauit, Sciri a nobis expedit, tum singularia, particularia quae Deus unquam inamediat mediatdve ostendi voluit.
342쪽
6. Sed quia ut aliquando fuit expositum rerum singularum non est homini, ne esse potest scientia, propterea Deus Ecclesiam suam cancellis verbi illius scripti de
quo hactenus dictum est, circumdedit, .contra omnes errores praemuniuit sapientissimo. . Deus. n. ex verbo enunciato per Spiritum suum, ministerio fidelium seruorum suorum, eo sine defectu, accessione, mutatione aut aberratione ulla perfecto comporitavit tum uniuersalia illa communimue omnia, totumq. Consilium suum, tum vero ex singularibus quaecunque nostro commodo ad salutarem scientiam vidit pertinere.
8. Hoc canonico instrumento a Deo instructi iniquo faciunt qui in Ecclesiam Dei verbum non scriptum vel traditiones adferunt, iniuriamque Deo, seruis eius, WEcclesiae toti inferunt non mediocrem. s. Deo: quia non inuidit cuiquam, sed totum consilium suum sibi gloriosum, nobis salutare, quoad eius scirio nobis potest, expedit, gratios communicauit scripto. Io Seruis eius: quia Prophetae, Apostoli verbum illudii acceperunt ut Ecclesiae membra, idemque pi ac fide optima, ut praecones, notam odorinasgos, o sono ligaec scriptis consignarunt, atque Ecclesiae tradiderunt. II. Ecclesiae quia totum illud accepit a Deo, seruis eius, cui soli crederet ad salutem, quod solum diuinae auctoritatis duceret, quo solo contenta esset.
I a. Stat enim sententia, si quis vel ex Apostolis vel Angelic coelo Euangelium attulerit aliud praeter quam Loetio quod accepimus, hunc esse anathema. Is Propterea mirum videtur, esse in Ecclesia homines, qui finibus illis a Deo positis non contenti his ultimis temporibus traditiones audeant Ecclesiae obtrudere.1 . Traditiones illi definiunt verbum Dei non scriptum ab auctore, id est, ab eo homine ab quo primum fuit Ecclesiae traditum.15. Alioquin, ipsa Scriptura diuina traditio est, si generali significato acceperis, id est, doctrina , Deo tradita, . nobis percepta non a natura insita aut inuenta
i5. Earum multiplex diuisio in vulgo traditur pro vario respectu, ab auctoribus, a materia, ab usui, ab duratione Psarum. ii. Ab auctoribus: nam aliae diuinae appellantur, aliae Apostolicae, Waliae Ecclesiasticae.18. A materia: nam earum aliae dogmaticae, aliae ethicae appellantur hinutroque genere duae quodam modo diffusae sunt, quas non incommodo historicas&ceremoniales dixeris.1s. Ab usu quod aliae cultoribus ipsarum liberae, aliae videntur necessariae. ao. A duratione denique quod hae perpetuae habentur, aliae temporariae. a X. Diuinae traditiones appellantur, quae a Deo, Christo immediato Prophetis WApostolis fuerunt traditae, nec scripto ab iis qui acceperunt consignatae.aa. Apostolicae traditiones appellantur, quae ab ipsis Apostolis fuerunt traditae nascenti primis Ecclesiae Christianae, nec scripto eis consignatae.as. Etsi perscriptas esse eas intelligimus, quaecimque in Scriptura sacra aut verbis expressis Continentur, aut potestate verborum, iustave rerum consequentia, inalogia.a . Sed falso tamen diuinae traditiones ab Apostolicis distinguuntur, quae unum reipsa sunt: nam quemadmodum diuinae traditiones dicuntur eae quas Deus Apostolis tradidit, se illos Ecclesiae suae ita Apostolicae nullae sunt, nisi a Deo traditae, Win Ecclesias traductae Apostolorum ministerio fidelissimo. a S. Traditiones autem illas, siue diuinas siue Apostolicas dixeris vllas negamus esse in dogmatico ethicoq. genere tum quia Scripturis totum id, quod ad hoc utrumq. genus pertinet, credimus contineri, nisi Scripturas imperfectionis (quod absin Apostolos
343쪽
Apostolos infidelitatis aut certo erroris velimus condemnare tum quia siquid non videtur expressum, inest tamen potestate, consequenti que iusta efficitur, analogia.a6. Historicas vero traditiones aliquas non negamus esse ab Apostolis, id est, singulares narrationes dictorum factoremque Christi: cuiusmodi sunt quae Polycarpo Smymaeo tribuuntur. a . Hae enim narrationes ab Euangelistis, Apostolis ideo omissae sunt; tum
quia singularium ut anto diximus non est scientia, empi a nobis si perscripta
fuissent omnia nunquam possent tum quia ratiocinatio communis earum perfecto Scripturis continetur illa satis est ut credamus Iesum esse Christum Filium Dei, credentesque vitam habeamus per nomen eius. a 8. Ceremoniales traditiones in duo genera distinguimus, in communeis siue unibuersaleis se in particulareis quam distinctionem res ipsc natura docent. as. Communium, quae quidem Diuinae sunt, Apostolicae, fundamentum est in scripturis duplex cuius causa nonnisi abusiu traditiones hoc sensu appellantur.3o. Prius undamentum est, quod eiusmodi ut vocantur traditiones rebus dogmaticis ethicisque ad Ecclesiam, membra eius pertinentibus, ex necessitate sunt
si Posterius, quod huiusmodi omnia Scriptura iubet fieri ac avia is nae aerea
ταξιν, ut conueniens, decorum est, rerumque ordo postulat.
3a Communes itaque licet verbo non exstent in Scripturis, re tamen continentur .consequentia. as. Ac proptere, eaedem in Ecclesia Dei pro necessariis habendae sunt; neque est qui se ab earum iusta obseruatione excusare possit, si fuerint temporariae. ad Particulares vero ritus, ceremonias, si quae fuerunt, pro ratione Personarum, locorum, Ctemporum fuisse, esse ambulatorias vel ex eo constat, quod sunt pariticulares, nec in Scriptura sunt, nec uniuerso Christi Ecclesiam obligami. 35. Ceremonialium itaque aliae sunt liberaeo aliae necessariae quod in dogmaticis ethicisque falsum. f. et S. 36. Liberas autem quum dicimus, rationem habemus conscientiae, usus fidelium in Ecclesia Dei: quod conscientia cuiusque statuit rem per se licitam esse, in libertate nostra positam, .se tamen communi sui atque instituto propter aedificationem, ordinem accommodat, non propter conscientiam. a T. Harum item aliae sunt perpetuae, quarum perpetua est ratio .coniuncta ratione perpetui usus necessitas aliae temporiae, quarum, ratio variat, utendi
38. Huic generi dogmaticas ethi uerae fide, moribus seu resipiscentia per
fidem Competere negamus posse, tum propter eas causas quae supra in thesi S., sequentibus, tum quia de auctoritate, perfectione Scripturae tantum detrahitur, quantum Ecclesiae tribuitur in isto genere. as Historicae traditiones, si quae sunt Ecclesiasticae, pro humanis scriptis habendae sunt ac non veritate, .auctoritate cum canonicis comparandae siue rerum a Christo dictarum gestaremque, siue ab Apostolis, narrationes Complectantur. o. claremoniales vero, quae quidem Ecclesiasticae censeri posunt, xvniuersales aut quasi uniuersales, sunt paucae, communi Mese arvin consensione, usu com
I. Nam ab hoc genere distingui eas necesse est quae fundamento sunt diuinae vel Apostolicae, per consequentiam iustam ex Scripturis sacris duci possunt, ut thesitas ostendimus. a. At sarticulares, quemadmodum particulares Ecclesiae, numero infinitae
344쪽
sunt in hae quoque ut anto, in necessarias, liberas, in perpetuas, temporarias describuntur. 3. Necessarias usu appellamus, quae necessitate quadam, pro Conditione temporum communium, aut rerum particularium in Ecclesiis, cum pietate, conuenientia, ordine coniunctae sunt ut quum ieiunia, preces, communi vel particulari Ecclesiarum causa, indicuntur. d. Liberas vero, quae nulla necessitate obligant pios in conscientia aut usu ut exempli causa, siquis ieiunus aut cibo aliquo sumpto ad sacram synaxin accesserit. S. Atque haec quidem de traditionibus illis, siue perpetuis, siue temporariis, quae vero sunt Ecclesiasticae, in Ecclesiis pio ortu natae sunt, nec re, ne modo,
6. Sed in harum locum traditiones sunt suffectae,' inferctae innumerum, quae diuinae, Apostolicae, Ecclesiasticae per aequivocationem, non sine graui in Deum, Apostolos, Ecclesia . contumelia, in vulgo appellantur. i. Diuinae enim, Apostolicae traditiones hodie appellantur nonnullae, quae niua diuinum sapiunt, aut Apostolicum ut ex ipso diuino canone, Apostolico facit reuincitur. 8. Ecclesiasticae vero omnis generis, id est dogmaticae ethicae, historicae,am ceremoniales quo numero sint hoc tempore, nemo facit possit exponere. s. Dogmaticas, ethicas anto reiecimus cum dogmatum, morum ratio a Deo Cnatura sit Dei autem ac naturae ius in se constantissimum, in Scriptura abs lutissimum in Ecclesia certissimum me historicis minimo laboramus. So Ceremoniales quaecunq. sunt, recto in tria genera distribui a nobis possunt: unum bonarum est, alterum malarum, tertium indi serentium mediaremque.SI. Bonae dicuntur eae, quae Cum sanctitate, aequitate, veritate, honestate, ordine coniunctae sunt. Sa. Malae dicuntur, quae cum rebus iisdem pugnant. Sa. Mediae, quae pro ratione personarum, locorum, temporum cum iisdem rebus modo cohaerere, modo pugnare Comperiunt u . S . Harum discemendarum ratio sermo est quadruplex ortus, res finis, heuentus.
SS. In his omnibus duae conditiones semper desiderantur, ut pia bonaeque sint, .ut legitimae. 56. Ortus bonus, legitimus est, quum homines ph degitimi consilio pio rem piam iusto te timoq. modo in Ecclesiam inuehunt ad pium finem: Si contra, nec bonus nec legitimus dici potest, nisi per abusionem indignissimam. St. Res bona, legitima est, quum voluntati Dei se Ecclesiae membroremq. commoditati publico ac priuatim contemperata est. Si enim aut a voluntate Dei absit, aut importabilia onera imposuerit hominibus, quorum facultas non sit penes ipso linatura, sed , dono Dei aut vocatione pendeat, eius traditio nec bona, nec legitima est. 38. Finis qui in rebus moralibus forma actionum(L 1 iret optimo dicitur bonus, legitimus est, quum ad Dei gloriam velut summum finem, malaedificationem
hominum, esu ordinatam ad finem, recta ordinatione contenditur. Si contra, nec bonus nec legitimus est. Ss Euentus Unus, legitimus est, quum traditiones suum illum finem assinquuntur contrarius, Contra.6o. Atque haec quidem in traditionibus rerum bonarum vel malarum sunt faciliora cognitu sed in mediis siue indifferentibus quae secundum conscientiam usumq. licent hominibus, eo fraus est periculosior, quod libertas illa nostra in laqueum imprudentibus conuertitur.
345쪽
63. Mediae ergo traditiones sunt, si essentiam earum spectes, quae fiunt de rebus mediis siue indifferentibus usu, conscientia sed ortu, fine, aut euentu mediae esse dici desinunt. 6a ortu, fine sis malo, illegitimo auctore, malo animo consilioque obtruduntur. 63. Euentu, si postquam bene coeptae, institutae sunt, Post in abusum, aut necessitatem aliquam o, μέσφ contrariam, aut imperio alieno, aut voluntaria superistitione vertuntur. O . Imperio alieno impositae traditiones, si superstitione vacat obseruatio, ser
63. Sin superstitionem implicatam habent, neque ciuiliter, neque Ecclesiastice seruari bona fide possunt quia nec seruaturis, nec spectantibus aut consciis erum diunt, WDei gloriae aduersantur. 66. Quapropter recto Scholastici legem humanam quamuis, traditionem, dis runt virtutem obligandi non habere, quum a communi bono deficit Willam Mod stini sententiam adferunt: Nullam iuris rationem aut aequitatis Pati, ut etiam quae salubriter pro utilitate hominiin introducuntur, ea nos duriore interpretatione contra ipsorum commodum producamus ad severitatem.
TRusis Proprium subiectum materisque Scottum sacrae est Deus. a. Deus, Graecis, Latinis a voce Hebrae mi, quae suffcientem Nox- in se a per se sonat, appellatur. a. Deum autem esse, natura ipsa, & scriptura testantur. . Itaque, qui, vel naturali luci fidem habent, vel summaturali in sacris scri turis expositae, hi Deum esse, nequaquam dubitant. S. Sed, quicunque Dei, reaturae veritatem, in mendacio detinent, i caecata intelligentia se abrepta studiis particularibus voluntate sua, negare solent. Hia. I . quamuis uicti supernaturali luce , naturali conscientiae. 6. Lux summaturalis, est testimonium Spiritus Dei, in mentibus nostris. I. Vm. a. Io. i. Oculus supernaturalis mentis nostrae, est fides. Lebr. II. I. 3. Haec lux illa afficitur, ea hac illa prehenditur, ut Deum credamus esse. q. Neutra vero capi ab homine naturali potest, qua supereaturalis, spiritalis
Io. Nam cum utraq. superuaturalis, spiritualis sit neutra aliter ab homine capi, quam supernaturali modo, Quirituali potest, atque hic in homine naturali non est II. Medium ad utramque lucem instrumentum est verbum Dei praedicatum, scriptum.12. Ac ne hoc quidem capi utiliter potest, nisi supereaturali, spirituali modo. 13. Hoc autem verbo docemur oportere, ut, qui accedit ad Deum, credat esse μισθαnobservae iis, qui exquirunt ipsum, Lebr. II. 6.i . Qui sola naturae luce illustrantur, i communes quasdam notiones habent, vom. quae principia vulgo dicuntur conuenientes cum supereaturali luce.1s. Etenim
346쪽
is Etenim notiones istae sunt naturae illius prirnigeniae, per hominem destructae, rudera se corrupta semina, quae beneficio suo, in hominibus seruauit Deus.16. Ex quibus id homo assequitur, ut se reum a Deo peragi damnarique sentiat, via conscientia reddi inexcusabilem, Vm. I. S. ii. Est autem conscientia, haec interea lux naturae, quae assidua cuique testis esto ineluctabilis. Rom. a. s. 18. Secundum hanc conscientiam, homo naturalis cognouit fini*8 Deum esse;& doceri potest.1s. Cognouit autem, quia id per Se natura, notum est, Deum esse, Act. Id.&I .ao. Doceri potest, via certae sunt a posteriori de Deo ut vocant demonstrvitiones, id est, ab operationibus, effectis eius. a I. Earum quinque loci, inde a creatione mundi quibusvis hominibus fuerunt
expositi natura rerum, gubernatio, motus, natura causae emcientis, Wmodus illius. aa. Natura rerum quia res ita per gradus inter se distinctae sunt, ut quamuis omnes in natura sint, earum tamen aliae plus, aliaeq; minus dicantur esse bonae,
aa. Quod autem maximo est in quovis genere, id causa essiciens est omnium congenerum quae sunt maximo vera, eadem sunt maximo entia. a . Igitur aliquod unum est ens maximum, omniaq. genera transcendens quod idem est principium omnium, lausa omnibus entibus ut sint: cena am hic Deus est. as. Gubematio, ordo illius: nam in natura rerum quaecunque sunt, ea ad suum finem diriguntur, certa intentione, aut aliena, aut sua. a6. Quin ea ipsa quae intentione sua diriguntur, non sua solum, quae ipsa mutabilis esto deficiens sed immutabilis principi atque incorrupti,, per se necessarii, intentione diriguntur.
ai. Neque solum singula, ad suum finem proximum singulariter, sed etiam communiter, ad unum finem summum se Conununem omnium. a8. Haec autem intentio, ac directio, ad iustum ordinem, non nisi a summa intelligentia, qua omnes res in natura ad finem ordinantur sapientissimo, proficisci potest Act. I . atque haec intelligentia Deus est. as. Motus nam quicquid mouetur, quatenus mouetur, ab alio mouetur, mouente ipsum, siue hoc sit mouens secundarium, quod mouet potentia in actum prodeunte, siue primarium, summum, quod actu solum. ao. Hoc autem primum mouens, non nisi unicum esse potest, quod mouet onmia: Ara. i. atque hoc Deus est. 31. Alioqui motus causas in infinitum daretur procedere: quod est absurdissimum. aa. Natura causae efficientis: nam in omnibus rebus, ut motus, sic causarum efficientium omnium ordo est, a prima ad ultimam summamque.33. Primae autem efficientis nulla est causa alia, M. S. nam si est, non erit prima atque haec prima Deus St. s . Modus causae efficientis; nam omnis modus aut est possibilis, aut necessarius. 35. Possibilis, est inferior necessario, qui potest esse, non esse, ut potentia inferior aCtu. 36. Necessarius est, qui est actu, nec potest esse, licet aliunde habeat, vel non habeat causam necessitatis suae. ar. Quod autem per se est necessarium, non habens causam necessitatis aliunde, sed est aliis causa necessitatis, Ceis imponit modum, id prima causa est omnibus, etiam secundum modum. Atque haec causa Deus est. 38. Ex aestimoniis itaque diuinae lucis, & naturae nostrae, concludimus, Deum
347쪽
esse Ceos homines, qui negant, esse aeuummae iv- , cum & diuinis, sinaturauibus testimoniis, certa malitia, non dubitent oblatrare.
DE DEO ET ESSENTIA EIUS, 'HESES THEOLOGICAE.
TRESIS . DRus est Ens summum vel onaeoν--, simplicissimum, perfectissimum, optimum, infinitum, immutabile, aetemum, sentia unicum, personis trinum, Pater, Filius, Spiritus sanctus, principium omnis boni. a. Haec non definitio Dei est nam infinitum Wα-ταλ-- definire aut comprehendere nemo potest sed qualiscunque pro modo reuelationis ab ipso lactae, &captus nostri, descriptio. a. In hac descriptione duo obseruanda sunt modus, partes seu loci illius.
. Modus in hac descriptione est duplex nam secundum essentiam magis combderamus quomodo non sit, quam quomodo sit, quia non aliter possumus: secundum affectiones vero consideramus quomodo suo se ostendat esse L et 83. S. Prior modus, imas vel όνπι--- posterior si sis appellatur. 6. Tres itas sunt in hac descriptione loci primus, essentiae: secundus, relationis intemae vel distinctionis personarum in unitate essentiae tertius denique relationis extemae, vel operationum in rebus creatis omnibus. i. Secundum essentiam praedicationes de Deo fiunt eiusmodi, quaere categoriis vel praedicamentis absolutum quid significantibus ipsum eximant quia nulla ratione aut modo in aliquo praedicamentorum genere Deus concludi potest. S. A praedicamento Substantiae Logico eximitur, quum Ens summum, visa--σι- appellatur. Entis enim appellatio excedit ommum praedicamentorum ordinem, ut natura Dei naturas omne, omnium rerum omnino superat. q. Ens autem potius quam essentiam appellamus, etsi re in Deo utrumque idem est, ipse Deus, quia ratione quadam alterum, altero discemimus, ,ero ad commoditatem docendi mysterio sanctae Trinitatis discem necesse est. Io. Nam entis appellatione Deum seramdum essentiam, secundum personM inessentia constantes designamus essentiae vero, abaes oeno vos opισανα distinguimus, esse se subsistere ut suo loco dicturi sumus. II. Hoc autem Ens per essentiam suam est, cetera per communicationem , principio suo: quapropter recto Ens per se, proprio,, solum dicitur Caeas Monae Ens prae aliis omnibus quae sunt appellatur. I a. Itaque ens summum vel naeoυσι- discretionis ergo secundum Patres orthodoxos esse statuimus, ut quod entia omnia superet, non dico accidentia quae insunt
substantiis, sed, substantias quaecunque sunt Physicas, Metaphysicasse si quid aliud est quod in hoc argumento adduci possit.
13. Quapropter etiam augustissimo nomine Iehoua apud Hebraeos dictum est: quod nomen propter rationem tym veteres essentiae nomen esse docuerunt, Pr prium Deitatis .cum altero ente ullo incommunicabile. 1 . Ad summam illam, adorandam Deitatem, praedicamentum, quod vocant, qualitatis nihil attinere dicimus, quum Deum esse affirmamus simplicissimum, perfeC-tissimum, Coptimum per suam essentiam, adeoque summum bonum.
348쪽
tnnsas Iuno Loot CA R. stras. Simplicissimi appellatione compositionem omnem a Dei essentia removemus, quia nec actu habet ipsam in sese, nec habere potest. 16. Id enim uere simplicissimum, quod omnis est compositionis expers, ac proinde semper ita est ut est, nec aliter se habere potest. Ir. Est autem Deus omnis compositionis expers secundum essentiam suam, amneque sit corpus, ncque ex materia, forma, neque ex genere, differentia, neque ex subiecto, accidente, neque ex alia re ulla aut ullo modo compositus, sed idem in eo sit natura, suppositum essentia, esse, ut loquuntur vulgo. 18. Quod si compositionis expers, ergo, in se est simplicissimus se in compositionem cum re ulla, tanquam principium intemum, aut materia aut forma, venire
1'. Ex hac autem simplicitate illud omnino consequitur, Deum esse perfectissimum in sese Cuniuerso perfectum modo perfectissimo diuinoque.ao. Quicquid autem perfectionis est in rebus creatis, id praedicari de eis aequi- uoco quia harum perfectio nec genere, nec specie cum diuina habet conuenientiam, sed tantum qualicunque analogia.ai. Tum prout unaquaeque res perfecta est, ita etiam dicitur bona esse respectu perfectionis suae modi illius. aa. Est autem Deus ens perfectissimum, ut modo dicebamus ergo, optimum: quia ens, bonum, etsi ratione differunt, in re tamen sunt unum, idem.aa. Ac bonus quidem est Deus bonitate diuina per essentiam suam, tanquam omnis boni efficiens, maximo expetendus, adeoque summum bonum, ad quod feruntur, contendunt omnia, quatenus hona sunt, quemadmodum in creatione fuerunt Ona.
ad Sed horum bonitas dicitur aequivoco. Quia Dei bonitas est principium primum, exemplar, essiciens, finalis causa omnis bonitatis horum vero non item, sed potius effectus, adumbrata similitudo ex communicatione quadam bonitatis secun- dim qualemcunque analogiam s. iis .as. Quapropter bonitatem Uiuoci dictam si respexeris, vere dictum illud est,
Nemo bonus, nisi unus Deus aequivoc autem res omnes creatae, qua creatae, bonae sunt. a6. Sunt autem bonae modo, specie, Wordine Deus vero, supra omnem modum, speciem, ordinem rerum omnium creatarum, bonus est
a . Nec eo minus a natura Dei praedicamentum quantitatis siue proprio, siue analogico dictum, excluditur, qu infinitus, immutabilis, atque aetemus est.28. Infinitus enim est Deus actu simpliciter per essentiam suam: cuiusmodi infinitas nulla dari potest in rebus naturalibus aut creatis unquam, si quidem magnit dini vere, vulgo dictae opponitur. as. Si autem infinitus et ut impleat omnia se tamen ne caesi quidem caelorum capere possint ipsum. ao. Itaque sic est in rebus omnibus ut extra eas sit .sic in omnibus locis ut
supra ea sit non per partes ut continua corpora non successivo ut quae tempori motui sunt obnoxia sed actu secundum totum primo, per se essentia, Praesentia, .potentia sua semper. 31. Vt autem magnitudmem quamque infinitate sua excedit Deus, etiam successionem, vicissitudinem unam non experitur motu aut tempore. aa. Motus vllius in sese exsertum esse Deum asserimus, quum immutabilem obbellamus: res enim purus actus sine permistione ullius potentiae, simplicissimus, Wperiectissimus.
349쪽
,- Tu usus anno Looso a. a. 33. Nam neque potentiam illam habet in sese Deus, quae per ipsum aut alium sit mutabilis, neque compositionem, neque ordinationem ad finem extra se, qua secundum Hectionem aut locum pertendat ad rem vitam quam prius non attigerit. Est enim perfectissimus, tamque infinitus Creplens omnia. 3 . Temporis autem vel successionis secundum tempus nihil inesse Deo, clan a natura aeremitatis, tum a natura Dei ipsius ostendimus. 33. Est enim aeternitas ut Boetius definit interminabilis vitae tota simul, per
36. M autem quod tota simul esse dicitur, id est, 1 συν- spiritali continuitate, sumessione temptas carere ostendimus.set. Cum autem ita sit a natura Deus, ut ipse vitae interminabilis totam simul,
perihoeum possessionem habeat, is ipse vita aerema sit, ex eo aeremum esse empiternumque concludunus.
38. Atque haec omnia de Deo ita in hac descriptione nostra praedicamus, ut essentiam eius unicam esse sancto ex auctoritate Scriptura .ratione ipsa cognoscamus. as. Nam multa naer- entia, summa, naeoύσια, Simplicissima, Perfectissima, omnia, infinita, immutabilia, aetemmue dari non possunt primo Wper se: sed Deus unus solus, semper ita est, Ens entium,in principium principiorum. o. Sed quia haec Dei proprietas, quamuis essentialis, ad sequentem locum qui de affectume vel relatione est, maximi respicit, praestat vel de eo hic amplius su D sedeamus diuin e in locum a1-- reiecturi.
TRasis Lis maNTIA Dei est diuina illa ratio in summo omnium principe constituta, quae disponit oninia libero, potentero MM.
a. Dispositio autem est ratio ortus omnium rerum in sese mordinis earum, tum ad finem, tum ad media, progressus i arum, ut partes sunt in toto. a. Ratio entus, Creationis est, . exsequutio eius opus creationis appellam; ratio ordinis ad finem, diuersa est, sed qua hon in pectat praedestinatio est ratio vero ordinis illius, quo res inde ab ortu suo ad finem usque disponuntur, est Providentiae,
illius exequutio ab Orthodoxis Patribus opua Prouidentiae dicit . . Est igitur haec Prouidentia Dei qua iam instituimus agere mina illa ratio
in summo omnium principe Deo Patre, Filio, in Spiritu sancto constityia, quae ordinem rem cunctam singularimque inde ab ortu ad finem usque ipsarum dis ira libero, potenter,in me. s. Ad hanc itaque prouidentiam duo pertinent ratio ordinis rerum quae prouisae simi ad finem ipsarum atque haec in Deo aeterea est hordinis eiusdem exsequutio, quae vulgo dicitur euhematio, Wfit in temporie. 6. Secundum hanc Prouidentiam, ordinem rerum Luaticiariam singularumque disponi dicimus, quia non solum mundum in uniuersum, sed, singula quae in mundo sunt, etiam quaeuis minutissima disponit Deus, adeo ut e passer viidem in terram decidat sine voliminis illius.
350쪽
i Libero disponi dicimus, quia Deus prorsus nulla re vel caussa foris adueniente
cogitur aut impellitur ad talem rerum Ormationem. 8. Potenter, quia nullo ei labore, aut nisu est opus, ut voluntatem suam exsequatur, sed omnia, quae vulto sicuti vult, absque ullo negotio agit, neque actio eius impediri aut concitari ulla lege potest. q. Benh, quia bonus en semper agit, tum quoque cum peccant instrumenta, bus ad operis sui exsequutionem ei visum est uti.1o. Providentia haec in Communem, Singuis em ex thesi sexta, timque in Generalemo Specialem recto diuiditur.
11. Gene is ea statuitur, qua mundum uniuersum, id est omnia quae supra caelos sunt, quae caeli terraeque ambitu continentur, regit atque moderatur. 1 a. Specialis qua humanum genus, Ecclesiam autem suam peculiariter,in singulari quodam gratiae salutaris modo sustinet ac gubemat.13. Modus porro agendi in gubematione rerum ita consideratur, ut alias sit Oreb narius, alias Extraordinarius.1 . Ordinarius est, quando tum per se quia est principium commune omnium, tum per media siue caussas secundas a se brdinatas, effectus illos producit, ad quos consueto naturae ordine sunt idoneae, atque a Deo factae Exempli caussa, ut, eum per alimenta istam Aahe nostram sustentat, ser medicamenta morbos deflectit, c.
I S. Extraordinarius est, cum praeter communem naturae Legem, sine mediis contraque media,' communem illum ordinem a se institutum, caussas secundas a se ordinatas gubemat, dirigit. 16. Neque enim ad ea quae per sua media ordinari fiunt advitus est Deus, sed ita caussarum secundarum ministerio utitur, ut etiam alitero alio modo agere,, actiones ipsarum, quandocumque ipsi visum, inhibere possit. ai. Rursum huius prouidentiae modus aut Immediatus est, aut Mediatus. Immediatus, cum Deus solus agit, ut est principium omnis honi in natur1: Mediatus vero, quum agit per res creatas, ut media Providentiae ipsius subiacentia. I S. Promde secundum inteream illam aeremamq. rationem opus Prouidentiae im- messiatum est: secundum exsequutionem vero illius, mediatum Mimmediatum esse potest.1s. Ea vero Dei actio quae per media fit, interdum per bona interdum vero per corrupta, vitiosa instrumenta peragitur nequaquam tamen magis minusve bona existimanda est, sed qualecumque sit organum, Dei opus in illo, per illud, semper optimum, iustissimum, .sanctissimum agnoscendum. ao. Non enim ab instrumenti, sed ab ipsius Dei bonitate, sapientia, iustitia, &rectitudine, bonitas diuinorum operum pendet. a1. Etsi autem haec Dei Prouidentia omnino immutabilis est, tamen nullam simpliciter rebus imponit necessitatem, quin quaevis causa secunda pro sua natura operetur eoque aliae necessario, aliae contingenter xliber agant,ridque a diuina prouidentia ex qua quicquid euenit, aut contingenter euenit, aut necessario. aa. Nam id diuinae Prouidentiae opus est praestantissimum, quod omnes gradus
producit entium, ut vocant. Ac proinde aliis rebus praeparauit caussas necessarias ut necessario euenirent, aliis contingentes, ut pro conditione caussae euenirent, vel caussarum intercedentium.
aa. Distinctio autem Necessitatis utiliter hic retinetur, qua dupliciter , nobis
consideratur nimirum, aut Absoluto, aut ex hypothesi. ad Absoluto cum simpliciter ex 'aussae suae naturass. aer Si res aliter se habere
non potest, atque haec a scholasticis quibusdam Consequentis dici solet ut Deus