D. Francisci Junii Opuscula theologica selecta recognovit et praefatus est d. Abr. Kuyperus

411쪽

ritibus iudicialibus, vel politicis exornentur. Nec absimiliter iudicialia siue politica tum de moralibus aliquid habent necessario, quia rationem communem, undamentum ipsorum tum etiam de ceremonialibus, si quid foris ut plerumque accidio cum Dei cultu coniunctum habent Wipsa quoque per se aliquid insuper iuris particularis habent ex ritu politico, quem Deus illi reipublicae Israelitarum iudicauit commodum. remonialia denique ipsa sic ve tu inceremoniis&obseruationibus sacris, ut tum doctrinam morum ad fidem, pietatem, iustitiamque pertinentium velut sim mentum siue natiuali siue diuino iure dispositum, necessario complectatur tum in causis multis aliquid de iudiciali participent, qu res politicae cum Mesesiasticis coniunctae simi,

Wres humanae cum rebus conscientiae.

Exempli causa Iuris communis atque moralis est simpliciter illud praeceptum, Ne occidas quo ex praecepto sequitur conclusio politica occisorem auctoritate publica Persequendum esse Wafficiendum morte Sed quid si non comperiatur de hac specie, prospexit Dominus morali praecepto sapientissimo, quod partem ceremonialem Parremque politicam simul complectitur: cum ita praecipit, Si quis inueniatur in terra, quam Iinoua Deus tuus dat tibi ut haereditario iure possideas eam, confossus iacens in agro, nec notum sit quis percusserit eum: tunc egressi seniores tui, iudices tui metientur spatium inde ad ciuitates quae sunt circa confossum illum: eritque ut ciuitatis illius quae proxima erit isti confosso ciuitatis ergo illius seniores accipiant vitulam de armento quae non si ad usum adhibita, quae non traxerit iugum .deducentes seniores illius ciuitatis vitulam illam in vallem horridam in qua nihil colitur neque seminatur, decollabunt ibi vitulam in illa valle deinde accedentes sacerdotes fili Levi, quos elegit Iehoua Deus tuus ad ministrandum sibi, benedicendum in nomine Iehouae, rex quorum praestituto agetur in omni controuersia, omni plaga; omnes quoque seniores ciuitatis illius qui simi proximi ad confossum istum, lauabim manus suas super vitulam, decollatam in ea valle, protestantes dicent manus nostrae non effuderunt hunc sanguinem, Woculi nostri effundentem non viderunt. Expia populum tuum Israelem quem redemisti, ehoua ne impone reatum sanguinis innoxi in medio populi tui Israelis. Deut. i. r. &c. In hoc praecepto Dei moralia dominiendi. duo sunt, quae a plerisque non admodum, aut certo molli rachio, si foris, obseriuantur: unum, quod tota respublica rea est coram Domino innoxi sangumis effusi, nisi rem persequatur: alterum, quod si rei cognitionem pervestigare consequi nullo pacto Potest, purgare se religioso debet, tum coram Domino tum coram populo Dei reliquo, ut fidem suam populo recclesiae probet. Ad hanc rem, quae moralis est, neque aliter quam ratione ciuili, Ecclesiastica coniunctim procu(L ISaorari potest, Deus praecepta adhibuit, quibus suas partes magistratio sua Ecclesiae praesciuberet. Nam magistratu ciuilem quaestionem, pervestigationem diligentissimam, printestationemque coniunctam ceremonia recesesiae vero expiationem communi nomine imperauit. In caeteris quoque generibus, iudiciali inquam, ceremoniali, eadem ratio

tenenda est quemadmodum exemplis sequentibus per occasionem suis locis demonstrabitur.

Postquam igitur rem ita esse ostendimus, de iure illius id enim maximo hoc loco

agitur videamus. T. es. S. In his quae mixti suntemeris, quod moriae est, sermonet quod absoluti iudiciales mutatur circumstantias quod ceremoniales misera serii suis modi sunt obseruatio die sabbathi, Exoririo Lex is homicidarum receptu in mora sectum=, Num. S. Purgatio icta de homicidio, euius incerius auctor, eui. t. Isimilia. Itaque in hoc mixto legum Mosaicarum genere, quas iudiciales appellamus siue politicari, tres partes distinguendae sunt, moralis, politica, inceremonialis &his

earum sigillatim discernendum. Prima

412쪽

s8. ut so Liri Ait agosis G slla. menta, auxilia, siue instrumenta, quaecunque ad illius reipublicae Ecclesiae institutionem pertinebant; tam nunc camalia ita atque typica omnia sublata sint, .in veritate consummata ea quae illis instrumentis atque obseruationibus fuerant adumbrata. Recto igitur concludimus, quod ceremoniale fuit nunc enim veritatem torpus habemus ipsum id uniuerso perisse periisse autem, siue usu, quia mutatum est libero; sive iure ipso, quia mutari ex iures necessitate oportuit. Quis nempe ceremonias illas in hoc tempore velit teneri mordicus, aut redintegrari, quas Deus instituerat olim, ut res futuras adumbrarent, consummata iam veritate aut quas ordini, modo illius reipublicae contemperauerat, sublata iam republica per voluntatem iudiciamque ipsius Atqui ad haec duo ceremoniae omnes pertinebant aut ad significandam veritatem, praecipuo futuram aut ad cultum instituendum secundum eam rationem qua Deus sese colendum patefecerat, circumscripserat cultoribus suis in illa republisa Ecclesia sua. Eis ergo sublatis .ceremonias sublatas confirmamus. Nim ad exempla veniamus, quae in propositione argumenti huius adduxi sunt autem illa tria quae postquam explicauerimus, num praetere adhibebimus, quod his temporibus videtur peraecessariiun propter difficultatem ipsius. Primum exemplum est de obseruatione diei schathi quam obseruationem Deus sanciuit olim morali, Wiudiciali siue politica eceremoniali lege Nam legis moralis ex iure morali est, cum Deus praecipit, Sex quidem diebus nos operari, lacere totum opus nostrum; die vero septimo, id est, uno de septem nos recordari, diem esse Domini unum de septem institutum, quem diem in religioso vitu Domini consumamus, sanctificemiisque. Non possim boni mores, ne secundum natiu am quidem ipsam, apud eos homines constare, qui unum de septem diebus non obseruant, sanctificant Domino. Huic vero morali instituto accedit politicum, aeque politicis obseruationibus multis insuper instructum in lege Mosis, cum dicit Deus: non facies ullum opus in eo esse, nec tu,

nec filius tuus, nec filia tua, nec seruus tuus, nec ancilla tua, nec bos tuus, nec asinus tuus, &c. Quod praeceptiun ratione politica magis expressit Moses, dicendo, ut quiescat seruus tuus, ancilla tua sicut tu Deut S. 1 . Huic praecepto seuerissima sui adiuncta sanctio, tam Deus diceret quisquis prophanauerit sabbathum, omnino morietur, hominis facientis opus in eo excindetur anima in medio populoriunmoriim: quicumque fecerit opus die sabbathi, omnino morietur Exod. I. I . remoniale vero in hoc instituto est, diei circumscriptio causa circumscriptionis; ritus obseruationis Circumscriptionem diei appellamus, quod dies ille sabbathi praecis definitus est, quem Iudaei adhuc obseruant pertinacissimo. Nam quod in eo die potius quam alio ullo imperata est Iudaeis sanctificatio, id habuit ceremoniam partim ordinis, parumque figurae quae duo fundamenta Ceremoniae certis occasionibus aequissimum est aut mutari, aut etiam abiici Causam circumscriptionis, cur dies ille ipse institutus est, duplicem animaduertimus; nam propriam atque singularem, quia sex diebus fecerat Iinoua caelum, eterram, mare, inquaecunque in illis sunt, quieuerat die septimo; ac propterea benedixerat Ita a diei sabbathi usanctificauerat eum, ut esset perpetua antecedentis illius operis recordatio Alteram communem quod esset quietis piorum spiritualis meditatio atque exercitatio, in praesens tempus Cin utimam illius ipsius quietis, quae absoluta demum in caelis futura est significatio. Hic vero quid mutabile sit, quid i mutabile, etsi ex antecedentibus boni facito intelligimi, tamen imperitiorum causa hanc distinctionem rerum in hoc exemplo accinratius demonstrahimus Morale igitur quicquid est proprio, per se id iure commimi obligat immutabiliter ac proinde ex illa institutione sabbathi cognoscimus, etsi omne tempus rim officiis pietatis consumendum est religiosissimo, tamen certum diem de Septenis

413쪽

DR POLITIAR Mos Is sns Riti s septenis unum ad communem Dei cultvin veraeque pietatis exercitamenta ab hominibus omnibus postulari qui secus fecerit, eos contra ius commune rationemque Communem venire, quas res Deus exemplo, auctoritate sua inde , creatione san

tificauerit. Iudiciale autem quicquid est simpliciter, siue po(L 1 Sao liticum, id duobus modis distingui necesse est. Nam in hoc genere inuenitur aliquid mutabile,&aliquid

immutabile permanet. Cum autem mutabiles in hoc genere dixerimus circumstantias esse, ex eo Continuo sequitur nos hoc tempore in ea iudiciorum parte minimo obligari, quae in circumstantiis posita est Exempli causa. Nos secundum conscientiam non teneri obseruatione annorum intermissionis, aut iubilaeorum, aut consimilium, quae lex imperauerat Levit. S. . . c. Praetere, cum multae leges iuris particularis sint, id est, particulariter ad illum populum, illud tempus, regionem illam, caetera pertinentes hoc etiam adiicimus, plerasque earum legum quae iuris particularis sunt in ritibus forensium obseruationum positae, iam mutatas esse, non modo in circumstantiis, sed etiam rei tacuiusmodi interdictum illud est. Ne accendatis ignem in omnibus habitaculis vestris die Sabbathi Exod. S. ., quaecumque Praeterea instituta sunt eiusmodi, ex principio, aut obiecto, aut fine ceremoniali pendentia, ut Praecedente Capite ostendimus. Quaecumque autem rationis communis sunt, Wiuris communis in politico legum Mosaicarum genere, ea aut ratione communi obligant, aut analogia ac proinde diem illum sabbathi, qui a Iudaeis superstitios adhuc obseruatur, nolumus quidem obseruari, quia iuris communis, rationis est; quae publicum ordinem atque politeiam suam amu in rebus Ecclesiasticis&diuinis, ac in forensibus Whumanis postulant Ceremonialia vero, quaecunque simpliciter ad ceremoniam Peditinent, ea mutationis legera Deo iam olim lata sunt Qquisquis ea mutari prohibet, menti legislatoris ipsius ac veritati aduersatur. Sed tamen hic rursum opus est Cerdimonialia prudenter a nobis distingui, ne peraequo omnia eodem loco habeantur. Sunt enim ceremonialia, haec ordinis, Willa figurae, ut anto diximus. Quae autem ordinis sunt, si ad commimem ordinem pertinent , puta conuentus haberi, certo loco, tempore, haec non tam ceremoniae, tam positoiae sunt et, quia instituta politica iuris communis sunt immutabilia, ut anae ostendimus, propterea haec a nobis non tanquam ceremonialia, sed podius tanquam politica Ecclesiae, id sed ad iustum ordinem honestatemque is us pertinentia quae duo Paulus praecepit diligentissim I. Cor. I o. curantur religione summa Sin ad ordinem iuris particularis spectant, quod ius particulare ad Christianos reipsa minimo pertinet, sed tantum analogia omnino statuimus ceremonias illas recto mutatas esse, aut pro commoditate piorum mutabiles: Quandoquidem leges huiusmodi aut principio aut obiecto ceremoniales sunt, aut fine ipsarum implexam necessario habent mutationis legem. In iis vero legibus ceremonialibus quae figurativae vulgo appellantur, aut qua figuratiuae sunt, ratio est longe diuersa. Nam omnis figura ceremonialis, aut rerum praeteritarum est recordatio, aut praesentium demonstratio, aut futurarum praesignificatio. Quae ad recordationem praeteritorum beneficiorum fuerunt olim a Deo institutae, ad praesentium significationem, semper quidem fuerunt mutabiles sed non omnes eamdem necessitatem mutationis subluerunt. Quae ad ceremonias praenuncias rerum futurarum in Christo, omnino atque funditus perierunt, quia hae sine turpissima&impia iuratione Christi, Des in carae his temporibus vltimis patefacti, vigere non possunt. Itaque sabbathum, qua recordatio fuit creationis, mutatum est: sed non ita necessario, quin recordatio creationis hoc quoque tempore obseruari posset, si nihil amplius inesset sabbathi illius obseruationi Qua praesentem quietem Christianorum omnium, in Christo pacem, iustitiam, vitamque obtinentium, repraesentat non obseruatur, quia haec beneficia Christi alio die nobis parta, Wpleno consummata sunt, atque patefacta; nimirum primo die

s hebdomadis;

414쪽

hebdomadis; Matth. S. i. quo die resurgens Christus ex mortuis nouam hebdomadam regni sui ut ita dicamus inchoauit & substituit exemplo atque auctoritate sua illius diei obseruationem in sanctissimo Apostolorum coetu irimitiuae Ecclesiae suae. Quatenus vero sabbathi illius ceremonia pertinuit ad rerum futurarum in Christo siuenificationem, omnino est abolitum, nec sine grauissimo ut ita dicamus sacrilegio redintegra aut repeti potest illius obseruatio. Secundum exemplum est de homicidarum receptu in urbes perfugil cuius institutio habetur Numer. S. II., inut. s. a. In hoc autem exemplo tria illa concurrunt similiter, quae in praecedente exemplo docebamus mora(L Isai e Politicum bceremoniale Morale est, communis iuris homicidam ulciscendum, sed non temere ulciscendum legitimo tempore,, modo cognoscendum eum qui ultro homicidium commiserit, plectendum morte qui nolens aut casu fecerit, a morte vindicandum;& saluti innocentis aut certo non plano nocentis consulendum. Haec omnia moralia sunt ex iure communi, quae Deus a nobis obseruari praecipit diligentissimo. Atque haec ipsa quoque iuris communis axioninta sunt certissima principia semina politici illius iuris, quod distincto a Deo positum est ut iudicet consessus inter demussorem Quindicem sanguinis; bruat homicidam h manu vindicis Ceremonialia vero quaedam cum politicis institutionibus istis confusa sunt, ex quibus ius particulare appellatur, positum in polite in ceremoniacerem praecipitur constitui urbes perfugij quo se recipiat homicida cognosci in illis de facto homicidae homicidam in urbe perfugil

habitaturum esse, donec moriatur sacerdos magnus qui unctus est oleo sanctitatis: sianae homicida de loco decesserit, Wincidens in manus vindicis assiciatur morte reum mortis non fore vindicem, c. Haec omnia iuris particularis sunt, .ceremoniam figuratam habent venturae in Christo gratiae qua ex figura seu typo uniuersa ratio particularis istius iuris profecta est. Cum autem ceremoniae adumbrantes venturum Christum, beneficia illius, plano interciderint quis non videat tum Ceremoniam hanc, tum quaecumque ad ceremoniam hanc ipsam pertinent, etiam in politica iudiciorum obseruatione, salutari aduentu Christi, complemento promissionum, quas adumbrabant figurae istae, concidisset De his ergo iudicium idem fieri necesse est quod supra in antecedente exemplo fecimus. Exempli terti quoque, quod est purgationis de homicidio cuius incertus auctor, Devi. i. I. non absimilis est ratio. Nam emorale in eo est, de homicidio quaeri, cognosci oportere, de incomperto Eccidisiam, rempublicam purgari, sdque per eos ad quos pertinet publica rerum istarum auctoritas, procuratio: boliticum ac iudiciale est, ista politico ordit, fieri ad Communem purgationem omnium, iuris conseruationem xceremoniale est capi vitulam abiugem, in vallem asperam procedere vitulam iugulari, manus lauari super vitulam, publica testificatione probari conscientiam omnium,in expiationem petia Domino: quae omnia in ceremonia posita fuerunt, tum particularis iuris professi nem piorum ad praesens testificantia, tum ceremonialia futurorum umbracula corpus autem eorum Ch istus, ut Apostoli utamur verbis. In his ergo omnibus, quod iuris communis est permanet quod particularis, extra ceremoniam, seruari potest, siquis velit nec indecorum aut praeter honestatem laret, rempublicam, Ecclesiam in casibus eiusmodi probare conscientiam suam, Cimplorare Dei misericordiam, ut expietur a malo sed ceremoniam illam figuratiuam ut vocant nemo bona fide, aut probabili argumento ullo potest hac memoria nostra exigere. Addamus huc etiam si placet exemplum quartum, ut ante diximus; de quo eo libentius dictivi sumus, quod multorum iudiciis exagitatur hoc nostro tempore, vocatur in dubium, prout studia sunt partium. Illud autem eae pseudoprophetarum, defectorumque, Wiransfugarum condemnatio, quam Moses Deuteron. a. imperavit. Verba

415쪽

Verba Mosis, de pseudopropheta seducente haec sunt Cum surgens in medio tui propheta aut somnians somnium ediderit tibi signum aut prodigium quamuis eueniat signum aut prodigium illud quod praedixerat tibi, dicendo, sequamur Deos alienos

quos non nouisti excolamus eos ne auscultato verbis prophetae istius, aut isti somnianti somnium quia tentat Iehoua Deus vester vos, ad cognoscendum an sitis amantes Dei vestri ex toto corde vestro, & ex toto animo vestro Iehouam Deum vestrum sequiminio ipsum timere,, mandata eius obseruate, ac voci eius auscultate, eumque colite, Cadhaeret ei. Propheta autem iste, aut somniator somniorum iste, plectitor morte quia suasit apostasiam contra Iehouam Deum vestrum, qui

eduxit vos e terra AEgypti,, qui redemit vos o domo seruorum, depulsurus te avia quam praestituit tibi Iehoua Deus tuus ut ambules in ea: Ita sustuleris malum illud o medio tui. Haec lex omnino moralis ac iudicialis est, nec ullas in se habet Circumstantias, ex quibus ceremonialis appellari possit si hoc exceperis, quod Moses statim pronunciat in ipso limine, cum surgens in medio tui Irosheia, 'c. His enim pauculis verbis, Surgens in medio tui, aliquid innuit positum in ceremonia nempe

quod agit in parti(L Sa8 culari de illo Dei populo quem eduxerat o terra Egypti,

Wredemerata domo seruorum, ut postea loquitur, Wde eo propheta qui surgat in mediose de medio populi illius; hoc est, qui tum ipse sit de eo populo quem Deus singularibus illis beneficiis erat prosecutus, tum fratres suos, populum illum Dei, ad apostasiam sollicitet. Ergo hoc praeceptum hac utraque ratione habet ceremoniale obiectum, cetera moralia sunt communi iure,, ex morali politica Morale igitur est, si quis ex populo Dei extiterit, qui ratione quamuis populum Dei palam atque aperto sollicitet, dicendo, sequamur Deos alienos, quos non nouisti, reolamus eos, non esse auscultandum illi. Iudiciale est, hominem illum morte plectendum esse, quia suasit apostasiam contra Iehouam Deum nostrum, id est, defectionem , Deo vero cognito, Qtransfugium ad falsos Deos ignotos Hoc malum capitale esse qui negat, pietatem, rationem, Wordinem publicum labefacta importunissimo ut siquis in hoc tempore ad Muhamedismum, aut Gentilismum ausit populum Christianum prouocare, qui ipse Christianus fuerit in Christi via vero institutus. Sed tamen non dubium est, quin ceremonialis illa ratio, quam modo perstringebamus, atrocius crimen efficeret: nimirum quod homo iste ex eo populo esset, eumque populum sollicitaret, qui amplissima testimonia se quidem aspectabilia, gratiae ac praesentiae diuinae habebat in se quia eduxerat eos Dominus o terra Agypti, redemerat o domo seruorum,

collocabat in ea terra, eo populo .cultu, qui sacramentis gratiae praesentiaeque diuinae abundabat. Ac propterea nemini hono dubium esse potest, falli quam plurimum eos, qui indiscriminatim omnes homines errantes in doctrina sacra, quorum opera ali in eundem errorem impelluntur, hac seueritate Iudiciorum stringendos putant. Nam, conditione factio circumstantiarum omnium, maximum discrimen opus est obseruari inter eos, quos in hunc modum damnauit Moses,, eos qui hoc

tempore errores aliquos Contra salutarem doctrinam promouent. Factum enim, cuius nomine Pseudoprophetae damnantur morte est pura puta apostasia hominis perfricta fronte Deo renunciantis, alios in renunciationem eandem elata manu prouocantis:

qui arcem ipsam salutis, id est, Deum veritatis petit non autem ex hoc aut illo veritatis capite, aut compluribus etiam non ita grauibus exorbitat. Tum est hominis ex Ecclesia, in Ecclesia errores suos voluntari obtrudentis, Vlabefactantis piorum Ecclesiae membrorum fidem Postremo hominis est in Ecclesia prisca Iudaeorum hoc virus impietatis suae profundentis, in qua Ecclesia quam plurima extabant documenta singularia, quae horuinum fidem constringerent, .perfidiam atrociorem efficerent. Quac res ubi concurrunt in crimen alicuius pseudoprophetae, hominis laui alle-

416쪽

num esse , religione, fide eum putauero; qui pseudoprophetam eiusmodi reum impietatis istius, morte mulctandum negauerit. Sed grauior eodem in loco li Mose quaestio videtur subiici, cis de elandestino seductore, de publica defectione seu apostasia loquitur eodem Capite, & quod grauius est clan de homine transfuga, qui a vero Deo ad Idola sese contulerit,

capitalis quoque fertur sententia Devi. r. Quae tria exempla cum ad eandem rati nem communis iuris pertineant, primum ordine proponemus, deinde vero communiter rationem sententiae illius explicabimus. De priuata igitur sollicitatione ad apostasiam Lex Mosis sic habet Deut Is. 6. c. Si esum te incitet frater tuus, aut filius matris tuae, aut filius tuus, aut filia tua, aut uxor sinus tui, aut amicus tuus, qui est sicut tuipso, dicendo: Eamus, colamus Deos alienos, quos non nouisti tu aut maiores tui, o diis populorum qui sunt circa vos, propinquorum tibi aut longinquorum atate, ab una extremitate terrae usque ad extremitatem alteram illius ne acquiescito ei, neque auscultato ei, neque parcit oculus tuus ei, neque clementia utitor, neque celato eum sed omnino occidit illum manus tua primum esto contra illum ut morte

afficias illum, postea vero manus totius populi, ut obruas eum lapidibus donec moriatur: quia quaesiuit te depellere , ehoua Deo tuo, qui eduxit te haerea AEgyptio domo seruorum, c. De publica defectione ibidem sic praecepit Moses: Deut 13. Ia &c. Si audiueris de aliqua ciuitatum tuarum, quas Iehoua Deus tuus dat tibi ad habitandum, illic, dicentes: Egressi homines nequissimi de medio tui depulerunt hahitatores ciuitatis suae, dicendo Eamus, colamus Deos alienos quos non noueratis:

ubi inquisiveris, pervestigaris, percunctatus fueris bene si ecce vera certaque is (L Sas rit res illa, si commissa fuerit abominatio ista in medio tui, ocimino percutito habitatores ciuitatis illius acie gladij internecioni deuouet eam, & omnes qui erunt in ea, iumentaque eius acie gladij, &c. Postremo de particulari defectione lex in hunc modum lata est Devi. q. a. &c. Si inueniatur in medio tui, in aliqua oportis tuis quas Iehoua Deus tuus dat tibi ullus nave qui secerit quod malum videtur in oculis Iehouae Dei tui transgrediendo edus eius in abiens coluerit Deos alienos, incuritando se habens honorem illis, aut Soli, aut Lunae, aut ulli exercitus caelorum, quod non praecepi renunciatumque fuerit tibi atque audiueris: cum inquisiveris bene, si ecce vera certaque res illa erit, si commissa fuerit abominatio ista in Israele; omnino produces virum illum aut mulierem illam, qui commiserint rem pessimam hanc ad portas tuas, virum, inquam, illum aut mulierem illam ut obruas eos lapidibus, ac moriantur. In his tribus legibus agitur de seducentibus, seductis pariter, utrique sententia Dei ultimo supplicio addicuntur. Ac de pseudoprophetis quidem seducentibus pallim actum est in eo exemplo quodant praemisimus sed de eo qui in apostasiam impellit clanculum seuerius fortasse iudicium Dei mitior alicui videbitur, ambienti laudem existimationemque clementiae. Verumtamen si quis in hoc exemplo primum quidem factum ipsum, deinde vero circumstantias omnes accurat inspexerit animaduersurus est partem iuris commimis

partemque iuris singularis in hac lege Mosis existere Iuris communis est auctorem apostasiae non esse audiendum, nec illi parendum, nec celandum; sed assiciendum iusto supplicio qui quidem sciens prudens uniuerso Deo, populo eius renuntians, Cad cultum daemonum transfugiens, alios in idem genus criminis sollicitauerit. In facto igitur caeterisque circumstantiis clandestinus iste auctor apostasiae eadem ratione est, qua ille publimis, de quo anto Moses praeceperat: tantum m ratione loci discrimen est, quod ille publici hic clam animos in apostasiam tentat perducere. Haec vero circumstantia non minuit grauitatem facti, sed plerumque amplificato in hac causa certo omnino faci Nam qui in publicum prodit hoc consilio, plerumque nec ita vete

417쪽

rator est, nec tantum emcit atque is qui clam irrepit in domos, eanimos piorum specie familiaritatis, amicitiae adspergit veneno suo. Deniqueaut absoluamus paucis qui publice tentat, plus commouet, sia minus permovet qui autem clanculum, etsi pauciores commouet, plus tamen permovet ac efficacitis quemadmodum plus est in dolo, arte plerumque positum, quam in conatu manifesto. Quapropter sapientissimo Domino visum est clandestinae auctorem apostasiae, qui se suumque virus remoum; insinuauerit, tam reum esse mortis quam qui fretus sola sermo audacia prodere in publicum perdita consilia apostasiae voluerit quemadmodum tam reus est homicidis qui veneno fratrem, quis qui sim tollit ac plerumque etiam atrocius crimen efficitur isto criminis perpetrandi modo. Nec refert utrum hic multos, nec ne sollicitauerit quemadmodum in fure nihil interest, utrum decies mille, an centum abstulerit:

quia satis est hominem impii istius artifici compertum esse aeque legitimo, id est,

non unum solum sed etiam alterum sollicitauisse, quorum testimonio conuinci possit. Nam propterea in hoc ipso argumento cauit Dominus de hac re dicendo Ex sermone duorum testium aut trium morte afficitor is qui moriturus est; ne afficitor

morte ex sermone testis unius Deut ret. 6.

Iam vero ad alterum genus imum veniamus. De seducentibus vidimus, qui quidem vero euiuente Deo prudentes scientes volunt pios abducere in apostasiam uniuersalem ut vocant transfugiumque miserrimum. Sed quid fiet seductis miseris alieno facto De his similiter prospexit Dominus in lege Mosis duobus locis quos anto adduximus & siue singularis aliqua persona seducatur, siue etiam ciuitas uniuersa, excidium seductorum imperauit Seductos autem dico non in hunc aut illum errorem simpliciter a salutari scientia sed qui a vero Deo ad deos falsos transfugiunt, id est, toti pietati, religioni renuncian Durum fortasse praeceptum illum Dei a multis existimabitur sed tamen Dei praeceptum fuit, qui est iustissimus. In hoc autem praecepto, ad recognoscendam iustitiam eius nam mixti generis est morale, a iudiciali .ceremoniali accurato distingui necesse est. Morale est quisquis sciens prudens vero Deo, cultui eius renunciat uniuerso, ad falsos Deos transfugit, non esse audiendum, ac ne ferendum quidem in populo Dei. Iudiciale est, morte plectendum esse siue hominem, siue hominum coetum, quem ciuitatem appellamus Fundamentum vero iudicialis huius instituti ceremoniale est. Quod morale est, permanet immuta- f. asso bile. Iudiciale quandoquidem fundamento ceremoniali nititur, non iuris communis simpliciter, sed particularis est quaecunque vero leges particularis sunt iuris, omnes fuisse mutabiles ante docuimus. Non igitur haec sententia mortis sic accipienda est, ut si in seductos homines quoslibet in omne tempus esset imperata cum ceremonia, quae fundamentum est illius rationem ut nouerunt omnes habeat temporariam atque mutabilem. Quid ergo, dixerit quispiam, est ceremoniae nempe in personis, tempore, loco est ceremonia quae lactum aggravet Personis, quia Iudaei erant vel Israelitae, quos Deus beneficiis singularibus sibi vindicauerat, Wassertos in libertatem sanctificauerat ex omnibus populis, ut populus ipsius essent: tempore, quia recens erat beneficiorum Dei recordatio,, multiplex praesens significatio, sacramentorum omnium quae Deus lege indixerat, atque etiam aspectabile symbolum praesentiae illius loco, quia regia illa Cencanam erat tamquam domicilium Dei, quo Israelitas gratios velut hospites intromiserat Deus, ut toti in eo domicilio, siue hospitio penderent auctoritate hospitis illius Dei, ad quem ius pertinet non solum ubique verem etiam singulariter in domo sua ferendi leges arbitratu sua. Nam ab huius legibus quicunque discedunt, ubiuis locorum sint, rei sunt coram ipso: Sed i maximo impietatis rei dicendi sunt, qui in domo ipsius coram ipso, a quo gratiose excepti atque ornati sunt, legibus ipsius renituntur. Quid nonne futurum o homicidium Madulterium

418쪽

terium domesticum minius est eo quod extra domum perpetratum est nonne illud ipsum domesticum crimen grauius est, si in dominin ipsum, quam si in Conseruum committitur haec igitur particularis fuit illa ratio, qua atrociora Israelitarum scelera effecta sunt, Matrocioribus suppliciis vindicari. Nam hae circumstantiae nulla ratione hoc tempore in Ecclesia Dei seruari possunt, ut de hominibus seductis eodem modo iudicetur Thes si Atque in hunc mosim servique se Aageni seris Mosis iis Limiae .gviae tum itis soliticum naturae commune eae ratione icta communi , ----idio, simulare gentis eae sarticulari iure , ratione singulari ut anto dismum artici auia rem

ceremoniage, instimio eratiae reas autem leges quae is missae sunt, ne reces in Aligimus, si T. v x- ὰ- - - aeo distin amm, nec quisquam strictam raraeis

obseruationem Aoc tempore cum ratione solesi restere in Ecclesia Dei; quo tempore acclamari potius illud Pauli in aures piorum omnium necesse est; in libertate, qua Christus nos liberauit, persistite, .ne' edientes implicamini servitutis iugo GaI S. Item, quicumque volunt speciosi apparere in came, i cogunt vos circumcidi aut aliis ceremoniis uti, tantum ne ob crucem Christi persecutionem patiantur Gal. 6. ga Nam ne ipsi quidem qui circumciduntur, legem seruant sed Vlunt vos circumcidi, ut de vestra came glorientur. A nobis vero absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Iesu Christi, per quam mundus nobis crucissicus est, Quos mundo. Nam in Christo

Iesu neque circumcisio quicquam valet, neque praeputium, neque alia vlla Ceremonia a patribus aut lege accepta sed noua Creatio. Cur autem non teneamur illis obseruationibus, rationem exponentes, paucis hoc modo concludimus Thes. 8. nam sors earum istam dicamus morialis est amuem iubilis, pars mortua, cidi ars morti ra. Cui autem Aeti m Minges aut mortuas' absoluti necessariri, libertatem; qui mori eras, vitam mentibus taetristianis, quaaium quidem in isso si Vmedio io v. Duplex igitur causa est, cur illa antecedentia non obstringant nostras conscientias ad sui obseruationem altera est natura ipsa rerum illarum antecedentium Altera, euentus ex obseruatione tuarum Consecuturiis. Quod enim ad naturam rerum illarum alimet, tribus modis obseruatur aliae in usu sunt, aut esse possunt; sed mortales ut ita dicamus atque mutabiles: quemadmodum exempli causa, si hominem quem lex addicit lapidationi, laqueo, igne gladio ple tendum iudex pronunc uerit quid enim vetat, quo minus etiam lapidationem stram gulationemve imperet Aliae sunt mortuae, id est, non solum usu, sed etiam iure ipso abolitae quemadmodum de ciuitatibus receptus homicidarum causa institutis, de eo qui Captiuam uxorem duxerit, Deut. a. d. c. iudicium arbitramur fieri oportere. Aliae denique mortiferae, puta quaecunque proprio ad Christum Mut corpus umbrarum illarum, respexerunt, Wad complementum salutare redemptionis nostrae figurandum; cuiusmodi fuit in legibus politicis praeceptum de Cadauere suspensi sepeliendo eodum die, ne pollueretur terra quam Iinoua Deus noster in possessionem Iudaeis tradiderat. Devi. I. a. Nam illa praecepta quae In hunc modum ad Christum respexerunt, proprieque typi ac desti(L Ss13nati fuerant illius, obseruari fuit m tb ferum, ex quo tempore Christus exhibuit complementum eorum Ecclesiae suae. Quemadmodum autem ipsa legum natura hoc docet; ita etiam euentus obseruationis illarum, si quis forte urgeat, ex natura recognoscendus est. Nam qui figit mutabiles aut mortuas leges, perinde atque si absoluae essent inter Christianos necessariae, is libertatem Christianam tollit, cum ex re libera tacit necessariam, Claqueo graui ac periculoso impedit conscientias. Adde etiam quod amplius est interdum veritatem ab eo tolli, qui res moriuas praedicat esse necessarias quemadmodum si quis legem de votivo Nagiraeatu necessariam hoc tempore esse contenderet, aut etiam liberam, ex quo est mortua. Num. 6. Qui vero mortiferas leges ferre non dubitat, cuiusmodi

419쪽

modi eas esse docuimus quae veritatem suam incomplementum in Christo habuerunt, is moniferum ut ita dicamus poculum propinando, vitam mentibus Christianis adimit, quantum quidem in ipso est nisi Deus pater miserationum eam gratioso datam

gratiosissimo Conseruaret.

Hic vero dixerit quispiam Atqui, si leges illae mortuae aut mortiferae sunt, ex quo Christus exhibuit complementum gratiae ne ipsi quidem Apostoli ab hoc crimine

excusari possunt qui leges ceremoniales illius generis tum obseruauerunt ipsi, tum ab aliis obseruari voluerunt, quas tamen mortiferas hoc loco appellamus. Huius enim rei habentur exempla Actorum I S. cum abstineri etiam a suffocatis rebus languine iubent Actorum 6 cum Paulus Timotheum circumcidit contra quam docet Galatas: Itemque Actorum I. cum Paulus de sententia Iacobi totiusque seniorum consessus obseruauit purificationem, atque in templum ingressus est denuncians expletionem dierum sanctificationis, usque dum oblata foret pro unoquoque eorum oblatio Histribus exemplis videtur euerti quod anto diximus, Non posse integra libertate, veritate, .vita piorum eremonias illas observari. Sed tamen si quis rem penitius introspexerit, eadem utrumque animaduersurus est; tum verum esse quod ani diximus, tum Apostolos fecisse officium in eis exemplis quae aduersus doctrinam illam proferuntur. Nam in his exemplis, consimilibus duo obseruanda sunt: primum eorum distinctio, quia non sunt unius, eiusdem generis: secundo autem ius singulorum secundum genera Duo enim exempla in hoc numero ut ita dicamus mortua sunt, unum mortiferum quapropter ea inter se Confundi minimo conuenit, cum iure sint diuersissima. Mortua sunt haec duo primum, quod est de sanguine, suffocato cauendo tertium, quod est de purificatione Pauli,&oblatione votiva. Mortiferum est secundum puta circumcisionis patribus datae obsediuatio. Rursum quae mortua esse diximus, ea inter se ratione differunt. Nam sanguinis& suffocati interdictum naturalem habuit significationem ritus purificationis, oblationis significauit professionem piorum voluntariam, neque ad Christum figurandum pertinuit ullo modo, aut ullo iure aptari potest. Quapropter siquis hoc tempore vellet suffocato, sanguine abstinere quae ceremonia est mortalis siue mutabilis non impediretur modo ne id fiat causa conscientiae. Nam cum interdictum illud officia humanitatis inter omnes exercendae significauerito commendauerit studium de vita hominum conseruanda, quod officium a natura est .signum libero, res significata necessario obseruatur, si modo ab signo absit superstitio res media est plano atque indifferena quapropter recto Apostoli consuluerunt Ecclesiae Dei, ut i omnes liviolanda priore legis tabula quod idololatria uel pollutione simulachrorum synecdochic nomine scortationis praeceptum est .a violanda fratrum conscientia in rebus adlaphoris abstinerent, quod nomine suffocati languinis fuit declaratum. ACt IS as.

Ritum vero illum votivae professionis, cuius exemplum est Act. i. 26. non soliimmutabilem, sed etiam mortuum mutatumque dicimus: quia ritus suit voluntariae cuiusdam ceremoniae, qua homines vltro se in sanctimonia exeicebant, eamque profitebantur de se ipsi non autem de Christo quidquam figurabant. Nam qui ritum illum

Nagiraeorum votivum Numerorum I. a. ac voluntarium cum ritu illo necessario atque

imperato confundunt, cuiusmodi fuit chimsonis ritus, i iudicio meo conturbant res qui remotissimas cum vo(f. a Saa)tiuus Nariraeatus a piis adhiberetur ad exercita-nientum professionemque sui ipsorum, qua expleta gratias agebant oblatione Domino; Imperatus vero ad praefigurationem Christi pertineret. Grauissimum vero exemplum illud est, quod de Timotheo circumciso per Paulum adducitur: iam ipse Paulus quam maxima voce contenderit. Si circumcidamini, Christum nihil vobis profuturum Galat. s. a. Mortifera est igitur circumcisionis obseriuatio.

420쪽

uatio, ex quo impleuit Christus illius veritatem. Atqui eam adhibuit Paulus post illud

tempus, quam veritatem illius Christus impleuerat aut ergo rem mortiferam Paulus adhibuerit, aut antecedens falsum dicamus necesse est. Responsio est disiunctivam non esse illa or, ideoque infirmam argumentationem. Dicimus enim circumcisionem prisco tempore sisse legitimam atque salutarem hoc tempore fore mortiferam, si quis utatur ea Sed medio quodam tempore fuisse mortuam, necdum mortiferam; nimirum quo tempore legales illas ceremonias ut verbis utamur Augustini Epist. Is efferri cum honore quodam oportuit. Optimo enim ad Hieronymum scribens Augustiniis tria tempora in ceremoniis demonstrauit distinguenda unum ante Christi passionem, in quo legales eremoniae nec erant mortiferae nec mortuae, sed ad vitam piorum

ordinatae Alterum post tempus Euangeli in publicum diuulgati, quo tempore legalesillae ceremoniae aut mortuae, aut etiam mortiferae censendae sunt, Praesertim quae

ad complementum veritatemque in Christo praefigurandam pertinebant Tertium den, que intermedium tempus, quod pertinuit a passione Christi ad promulgationem usque

Euangelij In hoc enim tempore fuerunt quaedam mortuae legales Ceremoniae, quia neque vim ullam habebant ipsae, neque ad obseruationem ipsarum tenebatur qui quam sed tamen non continuo fuerunt mortiferae, quia pro ratione hominum ad tempus sapientia diuina dissimulatae sunt. Nam quicunque ex Iudaeis transibant ad Christum, poterant licito obseruare legales illas ceremonias, dum spem in eis non Collocarent, easque sibi necessarias esse ad salutem arbitriinentur: tanquam si absque legalibus fides Christi iustificare hominem non posset qui autem ex gentibus ad Christum adducebantur, hi nulla ratione ceremonias illas tenebantur obseruare, sed uti libertate quam Christus sanguine suo electis suis comparauit, aeque ad aedificationem, ac non ad destructionem prout res omnes medias siue indifferentes a piis prudentibusque viris necesse est occupari. Nam hac ratione Timotheum circumcidit Paulus, ut aedificaret Titum vero minimh, ne plus hoc suo facto destruere Gai a. a. Fuit enim primo tempore circumcisio vitale sacramentum secundo tempore corpus moriens, cadauer recens mortuum: tertio denique tempore, in quo versamur, cadauer redolens atque mortiferum: Quia quod illo principio mortuum erat simpliciter, Progressu temporis, quo amplius coepit inualescere doctrina Euangelij, mortiserum effectum est. Ac tum quidem efferreatur honorifico, ut corpus mortuum aut velut moriens, commodo curabatur: nunc vero conditum sepultomque in omnem meminriam permanet ne, si refodiatur, exhalet mala in Ecclesia Christi mortifera Iam enim Augustinus inquit cum venisset fides quae prius illis obseruationibus praenum ciata, post mortem, resurrectionem Domini reuelata est, amiserant tanquam vitam officii sui. Verumtamen, sicut defuncta corpora, necessariorum officiis deducenda erant quodammodo ad sepulturam, nec simulato, sed religioso non autem deferenda continuo, vel inimicorum obtrectationibus tamquam canum morsibus proiicienda.Proinde nunc quisquis Christianorum, quamuis sit ex Iudaeis, similiter ea Celebrare voluerit tamquam sepultos cineres eruens, non erit pius deductor vel baiulus codporis, sed impius sepulturae violator Atque in eamdem sententiam optimo Fausto Manichaeo Callis fuit iam olim ab eo responsum conuenientissimo. I. s. Contra

Faust Manich. C. i.

Quae cum ita sint, utrumque optimo statuimus o bene tunc a sanctis Apostolis prouisum esse, nunc bene a nobis statui qui figit mutabiles aut mortuas leges, pro absoluto necessariis, libertatem Christianis qui mortiferas, vitam adimere. Hanc vero libertatem, vitam in veritate custodiat idem qui peperit, donauit, Christus