D. Francisci Junii Opuscula theologica selecta recognovit et praefatus est d. Abr. Kuyperus

431쪽

exempli causa ciuilis scientia militari praestat, quia militia ad bonum ciuitatis ordinata est. Haec omnia si in doctrina sacra religioso expendamus, xea ipsa quam ex his psalmis Deo dante sumus percepturi; Deus bone, quantam dignitatem maiestatemque cemimus ab onmi parte circumfulgentem nos, diuinis illis radiis in mentibus collustrante Nam si ad rem contemplationem respexeris, haec scientia, hae doctrina est primo, principaliter de iis rebus, quae sua altitudine implitudine transscendunt rationem supra omnes caelos evectae simi, diuinitus A caelo res omnes perfundunt sua luce quae ad participationem eiusdem dignitatis caelesti gratia ordinatae sunt. Sin ad finem ipsius animum, cogitationem nostram conuertamus, non eum finem proponi simpliciter animadvertemus, qui a natura rebus creatis omnibus, aut etiam humano generi propositus est, sed ad cognitionem, fructumque suauissimum nos perduci illius finis ultimi, ad quem omnes ali fines scientiarum ictionum sunt ordinati Deum enim ut finem statuit, communem terminum, a rebus creatis caeteris, tum hominibus singulariter destinatum neque hoc solum, sed finem cuiusque proprium in illo communi termino reuelat, quod in eo apprehenso aeremam salutem, beatitudinem simus adepturi denique , ne quisquam aberrare possit, media singula ad finem illum pertinentia, necessario cum eo coniuncta declarat sapientissimo quibus rebus quid dignius, vel augustius cogitari potest Venio ad certitudinem. Quaecunque in hominibus scientiae fieri solent plurimi eae certitudinem suam ex principiis, mediis cognitionis dicuntur habere. Principia earum naturalia sunt immota, immediata per vim quandam naturae in humano intellectu ingenerata quorum alia ab ipsis scientiis, alia ab aliis depromi solent tanquam a superioribus. Huic doctrinae merito vindicatur omnis excellentiae perfectio quae immediat non a natura, sed a Deo: nec per naturam, sed per reuelationem gratiae principia sua obtinet certa, immota se immediata. Quod si quae interdum , natura .ratione humana adhibet, ea non tanquam mutuo aut precario a superioribus sed suo iure tanquam ab inferioribus, ancillantibus assumit non quo perficiatur ab illis, sed quo perficiat illas, in usu iustissimo singulas occupet. Nam cur non utatur hac via Dominus, seruator noster cuius doctrinam non propter defectum vel insucficientiam ut ita loquamur ipsius, sed propter defectum intellectus nostri, ad quos haec salutaris doctrina pertinet his adiumentis instrui oportuit ut ex iis quae per

naturalem rationem, velut scientiarum omnium humanarum matrem, innotescunt,

iacilius ad ea percipienda deueniamus atque deducamur, quibus humana ratio, natura tota superatur Media vero ad certitudinem doctrinae huius pertinentia cum his principiis plano consentiunt. Illae enim scientiae quibus homines intumescunt, certitudinem suam habent ex illo naturali rationis humanae lumine, quae potest errare: prout euentus in hominibus singulis plus satis ostendit. Haec vero scientia ut cum Propheta loquar excellentiarum, perfectam diuinitus habet certitudinem ex lumine su maturalis scientiae, diuinae, quae nec ipsa errare potest, nec ab ullo erroris spiritu circumduci. Sed quid multis probationibus alliinde accitis opus est Doctrinam excellentiarum appellat Deus: quis dubitet eam ita esse ut appellat Deus Deus hanc esse dicit sapientiam nostram, prudentiam ante oculos populorum, usque adeo ut isti audientes dicant, Tantum ens ista maxima populus sapiens est, prudens quis contradicat Deo veritatis Est tuetur excellens, imo excestentissima, imo omni omnis ex lentiae perfectione absolutissima quae omnia Iocutione inrae designantur. Cum autem haec singula eiusmodi sint, ut hominem, vel natura teste, ad huius doctrinae amores incredibiles debeant excitare o miserum hominem, qui aliis in rebus omnibus facito cupit excellere, praeterquam in iis quae veram excessentiam, Certam plenanaque Deo teste, auctore obtinenti Huius

432쪽

Huius autem excellentiae tum adiuncta manifestissima, tum certissima testimoma sunt duo illa reliqua capita, quae ex inscrietione horum psalmorum anto ostendimus. Quisquis enim de excellentia hac necdum sibi videtur satis confirmatus, ad auctorem, ad modum respiciat Hic certo habiturus est, unde suam illam fidei infirmitatem statuminet. Auctor est Deus, instrumentum, David, a Deo sanctificatum, in pediscribendis his psalmis occupatum. Die rex Propheta, masgoc ille homo secund-x cor Dei, ut scriptura loquitur, testis incorruptus , publicus Dei in f 68 3 Ecclesia Ecclesiaeque apud Deum notarius, publica fide, auctoritate hos psalmos exarauit Has operas, Dei inquam, Dauidis, in his psalmis concurrentes, excellentes esse, de rebus excellentissimis credent, quicumque Deum Ecclesiam, se tantum Dei seruum a Deo Ecclesiaque adhibitum ad istud opus verebuntur. Huic dignitati, certitudini alteram adiunxit Deus, cum hos ipsos psalmos cantica esse voluit . eaque publico in Ecclesia canio ab eadem asseruari Primum enim quanta sit vis numerorum, modulationis in mentibus hominum, animis excitandis, flectendis, firmandis, regendisque in omnem partem, nemo homo ignorare potest. Quod autem in natura fit, id Deus sanctissimo, sapientissimo in rebus sacris, in his ipsis voluit observari. Deinde non parum momenti adferre videtur harum cantionum auctoritati, quod Deus non solium ad cantum commodas in populo suo extare voluit, sed etiam in publicum auctoritatem earum diuinam testificatus est: nec illis solum temporibus colendam, suscipiendam, sed in omnem praetere posteritatem, his temporibus vltimis, hac luce Euangelij, ad secundum usque aduentum Christi obseruandam. Quae cum ita sint, cum harum cantionum quas hoc tempore interpretandas suscepimus, ea sit Principio, Re,, Modo ipsarum auctoritas, ea rerum bicunque paucae videantur Veritas, tilitas, Honestas, atque Neccessitas ex Dei ipsius veracis atque fidelis testimonio, ut nihil in rebus humanis adaequari, nihil comparari possit, ut quae toto genere ab eis differant, Wres omnes humanas, quae dici aut cogitari possunt, maximopere antecellant excitemur per Deum immori lem ex illo infausto lethiseroque veterno, quo nos communis ille aduersarius salutis nostrae soporauit, Win quo nati, educati, alti conquiescimus plus satis. Videamus tandem nihil in rebus omnibus mundi existere, quod nobis veram excellentiam pra beat, quamuis ostentet speciem nihil attendita nobis oportere, ad quod ut certatim facimus apprehendendum concurramus in his labentibus, caducis rebus praeterit enim figura mundi huius, inquit Apostolus, I Cor. i. si quin potius pro eo quod ita miser in fluxis rebus natura, studio diffuimus, veram excellentiam rerum quaeramus studiosissimo veram doctrinam excellentiae natura extinctam, sed gratia oblatam percipiamus diligentissimo Querum auctorem doctrinae huius cuius beneficio ad veritatem rerum doctrinamimque salutarium qu&m indulgentissime prouocamur auscultemus religiosissimo: in schola eius haerentes, tanquam ad pedes ipsius hauriamus de rivis veritatis, expectantes dum ad fontem illius plenissimum plenissim perducamur. Ex his itaque fontibus de conditione sanctae pacis, Christianae ducturi aliquos rivos ad communem aedificationem, Deum oramus ut nobis de ipsa excellentia dicituris praesit Spiritu excellentiae suo, Wiecturos omnes afficiat eiusdem excellentiae suae studio ac conscientia ut viam excellentem hanc insistamus omnes se ad finem perfectiondmque illius uno animo contendamus in Christo Iesu unico, aeremo, perfecto seruatore nostro Cima autem duo capita de Pace receperimus ante nos esse dicturos: Unum de Re, Modo ipsius Alterum, de Fructibus: Iam auctore Domino venturi sumus ad prioris explicationem, prout verba nobis sanctus ille Dei Spiritus praeivit olim per Dauidem Psalmo Iaa Cnobis in eundem Psalmum dicendi gratiam

admensurus est.

433쪽

PSALMUS Iaa. i. Laeur de diemissis mini, anis in domum Ahouae. Huius es mi Finis est, ut Deus in Ecclesia sua glorificetur intus fide, foris obsequio fidei omnibusque officiis pietatis, in unitate Spiritus per vinculum pacis. Summa est, Fructum Spiritus in omnibus piis esse gaudium spiritaleo pacem in iustitia quam pacem Deus in Christo publico dedit Ecclesiae, & singulis membris illius in se, atque

inter se colendam cum Deo, secundum Deum Rom. I .ri. Partes itaque duae sunt: Nam primum loquitur saltes de spiritali piorum gaudio in Christo MEcclesia eius ad quod gaudium omnes homines sermone salutis, exemplo piorum prouocantur, quinque versibus: Deinde vero pax illa ostenditur quam Ecclesia colit, ex quo caelesti illo gaudio quod modo diximus perfusa est, quatuor versibus vltimis f. 68S . Antequam vero de his partibus distincto dicimus, non est praetereunda silentio illa occasio, quae suis temporibus Dauidem excitauit ut hunc sanctissimum psalmum ad gloriam Dei canendum Ecclesiae traderet. Quisquis vel mediocriter in lactione historiae sacrae versatus est, non ignorat quantis difficultatibus inde , morte Iosuae populus Dei laborauerit, in peccatis suis mersus Cin malis quamplurimis vario propter peccata sua a Deo exercitus a quibus malis etsi interdum longo interuallo recreabatur, liberationes aliquas diuina manu adipiscens, tamen ne Samuelis quidem ipsius aut Saulis temporibus fuisse piis refrigerium sui cum scriptura loquar eiusmodi ac post illis contigit quam David in regnum euectus est, atque in eo confirmatus. HUC Constitutionem Dauidem asseratum, cum sui officil tum diuinarum in lege promissionum recordantem, de arca foederis in ciuitatem suam importanda,in domo extruenda serio cogitauisse quorum prius, id est arcae importatio in ciuitatem Dauidis, contigit inuente ipso posterius, domus aedificatio, in tempus fili reiectum est a Sam. d. r. Cum autem re in consilium missa arca illa Dei in tentorium, quod David parauerat, inferenda esset, celebritatem fuisse maximam , Dauid imperatam ad deducendum arcam Iehouae in locum eius, quem parauerat ei Calacritatem summam tum sacerdotibus Levitisque tum a popularibus singulis exhibitam, sibi, MEcclesiae toti, regnoque hanc Dei gratiam gratulantibus expertus est. I Chronae. S. I6. Ad hanc igitur occasionem cum David anteactas gentis suae, Ecclesiae Dei calamitates memoria repetetet, praesentiaque beneficia cum illis compararet, ad hoc Canticum exarandum deponendumque in Ecclesia fuit auctore Dei spiritu adductus; ut ea ratione testatum faceret, se tum rerum praesentium, quas videbat oculis, tum illarum quas animo cemebat in Ecclesia Dei, argumento ad hanc praedicationem diuinam excitari. Videbat enim populum suum ab hoste liberatum, se regem tranquillum datum locum electum a Deo designatum, Arcam Dei symbolum gratiosae praesentiae eius importatam in ciuitatem suam, populum Deo, Regia sibi gratulantem, omnia denique laudibus, plausu piorum personantia de tot tantisque acceptis beneficiis. Sed haec quantula fuerunt, si cum spiritalibus, quae iam tum remebat animo, comparentur 3 mebat populum Dei ab hoste Satana liberatum in Christo redemptore nostro hunc regem pacis a Deo datum, quem adumbrabat David Deum sibi, Ecclesiae toti in Christo esse praesentissimum singulari praesentia gratiae per communicationem spiritus, mansionem apud se populamque suum statuisse pios omnes acClamantes haec sanctissimo Dei aduentui Denique haec omnia plenissimo a Christo consummanda, tum priore aduentu ipsius, rem sermo lactus est Caro, consummauit in

434쪽

- RIRENI CL PARS I. se quaecunque sunt opus ad salutem nostram, tum posteriore illo exoptatisiamoque aduentu quo omnia in nobis consummaturus est, ut sit Deus omnia in omnibus

Hac igitur occasione diuinitus sibi oblata David ad canendum hunc Psalmum, . tradendum Ecclesiae productus es Quae occasio etsi his temporihus ultimis in typo inanimo perseuerat, omnino tamen in re veritate perdurat constantissimo. Quapros aequitas postulat, iubet pietas, .cogit necessitas, ut dum aberrans a contemplatione huius sanctissimae occasionis Mundus furit in sua ipsius viscera, ad sensum illius, agnitionem, amorem, .studium prouocetur omnes pios Dei administros ad rem hanc adlaborare necesse est, fretos certa expectatione caelestia Palemaeque

benedictionis, si in hoc opus in fide incubuerint. Iam de illis duabus partibus quas anto statuimus, Gaudio inquam, Pace moram videndum est. Gaudium suum, quo pius perfunditur in spiritu Dei, exponitaempheta,

cum, affectionem suam narrat, causas illius. Affectionem proponit unico vereo, Laetor siue laesintus sum. Causas vero percurrit sequentibus. Non temere autem x professione suae illius laetitiae siue gaudi Propheta exoraus em Nam plurimae anae illud tempus calamitates populum Dei peruaserant neque dubium est, quin eo ipso tempore adhuc manarent ulcera tristitiam bonis adferentia, siue ad internas hominum infirmitates, siue ad mala foris accedentia respicerent. Sed cum Propheta horum omnium malorum sensu opponit gaudium, eo ipso docet euidemtissimo quam vero suo Tullio dictum, Lib. a. de legibus, iniquam esse praeteritis bonis malorum enumerationem: quae res etsi a natura est, plurimum tamen ignorantia, infirmitate, & in f 6863gularibus nostribus studiis oppugnatur. Nam quot quisque est, obsecro, qui urgente uno aliquo malo non eo abripiatur statim, perinde atque si omnia bona interuentu unius mali concidissent Vt ergo ex mala tristitia conchatur, sic ex bonis delectationem, gaudium, quamuis in malo praesentissimo, Constantera piis teneri necesse est quam vim si naturae instinctu pecudes, Cratium luce hinmines, etiam a Deo alieni, omnibus seculis ostenderunt indignum turpe, flagitiosum est, hominem Christianum diuini spiritus virtute, veritatis luce circumfusum, in uno aut altero mali impendentis sensu, exuta honorum quae summa, plurima li Deo obtinet, conscientia mollescere. Haec igitur illa vis est, qua sanctissimus Dei seram praeterita praesentiaque populi mala per fidem superuolans Deum assurgit hoc loco, fructum sibi inesse praedicat quem mundus non potest eripere nimirum gaudium illud spiritus, cuius nos Deus facit participes communicatione gratiae, adeo ut etiam in ipsis afflictionibus noti gaudere narret Apostolus, gaudere iubeat in spe atque in Domino neque id solum, sed etiam de nostris afflictionibus praedicet gloriari.

Sed quia gaudium non satis est imperari, nisi materia iusta illius extiterit salioquin non gaudium, id est, delectatio cum ratione coniuncta, sed opinio esset ac pamgato -- ad causas veniamus illius gaudij, quod Dauid tum de se praedicabat, quod Dei Spiritus inde ab eo tempore imperauit suis, cum auctoritate sua hunc Falmum sanctificans seruandum, obseruandum in Ecclesia deponeret Causarum quae sanctum illud gaudium David attulerunt, duo sunt genera quarum aliae ut ita linquamur sunt particulares,, priuatum quendam respectum habent: Aliae vero communes Sunt ad bonum publicum pertinentes. Vtrumque genus Propheta distincte explicat: nam priores vers. I. ina posteriores, tribus sequentibus versibus ostenduntur. Quem ordinem conuenientissimum a piis omnibus diligenter opus est obseruari, ut nunquam in suis priuatis commodis aut studiis conquiescant, sed ab iis semper ad

communis sublici honi rationem gaudiumque de eo si quod obtulerit Dominue

attollantur. Has igitur causus ordine expendamus.

Particularium

435쪽

i Particularium, siue earum quae ad singularia membra Ecclesiae pertinent oci duo

sunt. Nam est sermo Consili exhortationisque vers 1 est opus communionis Sanctorum,

vers. a. Sermonem concilij, exhortationis Propheta explicat dicens, se de iis qui, incerent ipsi, eamus in domum enouae laetatum esse. Sensus est duobus nominibus pium illud, religiosum gaudium in priuata sua causa , Dauid fuisse perceptum: nam, personarum dicentium respectu illum fuisse affectum gaudio, Wrerum quas dicebant illae Dauidi consulentes atque gratulanteS. Ac personarum quidem nobiscum de regno Dei laborantium respectu percipi gaudium a nobis oportere Natura, Scriptura docent. Cum enim a natura omnes simus ab uno principio orti, omnes unius speciei omnes sociales, omnes iisdem honis naturalibus ac veluti pignoribus instructi, quaecunque ad conseruationem speciei, societatis humanae pertinent profecto, sibi, speciei, societati, maturae denique toti putandus est aduersari, quisquis suas facultates non studet eo conferre, .ex eis non sentit gaudium Quidi nonne ferae in suo genere sic feruntur instinctu naturali, ut speciem suam curent, propterea etiam, ubi opus fore senserint congregentur Caetera animantia Plin. lib. et Natur hist. in suo genere probo degunt: congregari videmus, xstare contra dissimilia Leonum feritas inter se non dimicat: serpentum morsus non petit serpentes ne maris quidem helluae ac pisces nisi in diuersa genera saeuiunt. Et tu homo a feris, ratione praeditus ab expertibus, socialis a solitariis vincaris tu operam des, ut feritate, abalienatione vincas taetera..in tuo ipsius naturae funere triumphator tibi videaris In primis autem respectus hominum pios affecturus est gaudio, cum aliorum studium erga Deum, erga se pium animaduerterint quemadmodum Propheta nobis exemplum hoc loco statuit, dicens se laetari de nominibus fidentibus albi& se alloquentibus pio illo sermone, qui post exponitur. Nam sit quidem plurimum, ut si quis nos

fugiat, , nostra communicatione abhorreat, nostraque ipsorum bona auersetur aut auertat, iustam nobis causam habere videamur Cur non gaudeamus de illis, aut illorum

bono. Etsi haec ipsa abalienatio nullo iure probari potest, ctim particulareavi vocant)factum, s. 68qL particularis causa, id est, vitium huius aut illius de iure naturali non possit derogare, nedum abrogare , hominis odium, inuidiam, inimicitias, bmultates, iniurias excusare. Sed cium homines eiusmodi sunt erga nos, ut quod honum est, dicant, Cnobis dicant aut si aliud quam bonum dixerint, tamen animo spectant ad bonum, quamuis decipiantur specie illius inhumanum est, si quis eo hominum facto non afficiatur gaudiose de illa sancta ad bonum conspiratione, quamuis caeca aut Caecutiente, gratuletur. Atque haec causa est cur priscos illos Corinthios hanc certissimam materiam gaudi relinquentes se in suo ipsorum fastu, fratrum imperitiorum contemptu insolescentes, grauissimo Paulus monuerit dicens, De spiritualibus donis, fratres, nolim vos in ignorantia versari scitis vos gentes fuisse, qui ad idola illa muta, prout rapi contigisset, abripiebamini. Quapropter notum vobis facio, nullum per spiritum Dei loquentem dicere Iesum Anathema, .neminem posse dicere Iesum Dominum, nisi per Spiritum S. S. 1 Cor. I a. I. a. a. tanquam si diceret, iniquam esse inter homines illam aemulationem qua ali alios videntur antestare, A primas sibi arrogant ex spiritualium donorum conscientia. Nam siue ad dona respexeris, siue ad eos ipsos qui ea obtinent: omnia isti humano fastui harrogantiae reprenare. Etenim ad ea quod attinet, omnino dona esse ac proinde alienae gratiae, non virtutis nostrae. Praeterea spiritualia esse non ergo amis aut naturae nostrae, sed spiritus .aelestis

gratiae, prout in eadem epistola dicebat Apostolus, Quis est qui discernit te aut quid

habes quod non acceperis quod autem ad eos homines qui dona ista per Dei gratiam participant, eos cum natura, tum anteacta experientia, praesente spiritus diuinite i. monio

436쪽

monio in animis ipsorum ab ista iniquitate la suos fratres reuocari. Natura ignorantes rerum spiritualium esse, donec ea nos Deus docuerit nec mu cognitionista illis posse nobis contingere, qu&m prout de suo lumine Deus accenderit clemens in fidei. Experientiam vero vitae anteactae nostrae id ipsum testari luculantissimae et clauomnes a natura infideles se fuisse sibi sint conscij,, abreptos fuisse post Mola muru& mundi vanitatem prout contigerit neque tum fuisse futurum gratum infra,rraque nobis officium, dum illis tenebris circumclusi haerebamus, si quis insolanteri tu nos in tenebris sivisset computrescere. Postremo autem praesentem gratiae diuinae infimos sustinentis, caecos illustrantis conscientiam satis ostendere tenues illas scintillas diuinae lucis norum exsultandas fastu, aut contemptu extinguendas esse se magni semIae faciendas, velut spiritus Dei munera, quem ne in minimis quidem Praemisoporteat contristari. Et quis dubitat, qui in eo ipso dicentium numero, quo laccommendat David, fuerint homines omnius generis secundis dona SDiritus haracliae scientiae, qui temporibus illis poterant contingere inter se distinguendii fueriint ora indocti, firmi, infirmi, excelsi, mediocres, tenues, omnes in eodem sermone mmodulo donationis Christi occupati de quibus omnibus promiscuo David laetatus est

ad Christum commune caput omnis boni nostri, non ad commune vium viti it temque naturae nostrae respiciens,, in omnibus honorans Dei imaginem. Quae res nobis omnibus esse documento debet, ut neque personarum ratione, neque tenuit tin,

infirmitatis, aut ignorantiae illarum abducamur a dono Dei quantulumcumque aio in ipsis recognoscendo sed vel tenuissimam lucis diuinae scintillam, quam gratioso Deus communicauerit, propter Deum, Christum, Spiritum eius habitantem in ipsis foueamus diligentissimh, laetitiamque fraternam de illis capiamus spiritu. Quod autem Propheta dicit hanc sibi laetitiam suisae ad Davio de dicentibus siue , non

est otiosum nam Dauidem hoc verbo sibi, Statuimus duo hominum genera innuisse: quorum ali vocatione communi, alij singulari hos sanctos sermones cum Davide a fbuerint Communis vocatio est Pietatis Charitatisque, quam Deo, proximo dehemus singuli. Vocatio vero illa singularis est, muneris atque cun iij, quo cum rege Com Imunicare in re tanta tenebantur quoscumque Deus ad consilium publicum Ecclesiae, Rex ad consilium regni allegerat. Neque enim dubium est, quin Sacerdotum, Linuitarum Prophetaerumque consilium in rebus Dauid acceperit; in in iis quae ad ordinem publicum pertinuerunt, aliorum quoque sententias rogauerit quos ad publici ordinis curam, conseruationem adhibebat: quemadmodum ex verbis auctoris x Chron. Is Cis. sequente con(f. 688 firmatur. Atque haec profecto maxima est ut ita dicamus messis ructusque maximus spiritualis illius gaudi qui hic in terris potest Contingere. Cur omnes ordines sancta consensione diuinitus indita suis Princaepinus dicunt, Willis vicissim Principes, ea quae ad constitutionem regni Dei sentiunt e tinere: praesertim si iusto ordine aguntur omnia, quem I. Chron. Is CIS. legimus informatum. Nam Deus primum permovit Regis Dauidis animum ad sanctam hanc cogitationem, eumque spiritu suo intus allocutus est hoc deinde auctore David cum suo Consilio communicat, 1 Chronic. s. post de sententia Consili omnibus indicit rem deliberatam denique sic instituuntu omnia, ut Deus ordini praesit, omnes Deum sequantur ordine, Cita conficiantur ea quae iam olim Deus lege promisera Sic multiplicem laetitiam percepit David, cum aequo in consilio suo ac in uniuerso P

pulo pietatis studium animaduerteret Studium autem imo etiam officium studiosi simum, cum inter se, tum ipsi regi dicentium quae religionis, pietatis studium

imperabant.

Hic vero secundus locus est, qui laetitiam illam animo Dauidis informauit, quod sancto dicentes audiret, eamus in domum Iehouae. Pauca verba consilij sensus amplissimus.

437쪽

amplissimus. Hoc consilium procerum cum rege, idem consilium fuit popularium inter se adhortantium ad executionem illius Eamus, inquiunt, in domisan enouae. Huius autem consili Chortationis eo pertinentis unicum est argumentum, nempe adiri ad Deum oportere,, una huius argumenti actio. Verumtamen huius actionis in hisce pauculis verbis tres leges comprehenduntur sanctissimo consilio fixae: Prima est de Fine Secunda, de Via ad finem pertendente Tertia, de Actu piorum iusta via ad finem concursantium. Finis est Iram a Via est ecclesia, domu denouae: Actus est, Ambacatio ad enouam per Ecclesiam ipsius. Ac de Fine quidem multa huc ii nobis adferri inhil necesse est. Hunc enim finem sic natura docet rerum omnium, etiam vitae, sensus expertium, ut non possit quisquam sine impia, iniquissima oppugnatione naturae ad alium finem contendere. Quod autem natura res omnes perdocet id recta ratio naturae nostrae indita longo amplioribus documentis 'rceptura esset, nisi tum interea tenebrae mentis nam tenebrae sumus tum particularia animi studia inam infirmi, malitiosi sumus tum innumerabilia mundi fallacis obiectarinam figura mundi, fuco circumuenti sumum rationem illam praestin erent. Verumtamen, ut impedita est, restant in conscientia quaedam scintillae veri' iusti, quae homines pietatem, iustitiam in mendacio detinentes, adeoque diabolo ipsos Deo, saluti nostrae aduersantes, uincunt hoc unum principium, hunc finem singularem esse uniuersis, singulis natura duce propositum, a quo in quo, per quem in propter quem omnia sunt et omnes quoque(vt verbis utamur Apostoli vivimus, movemur, & sumus. Neque solum id natura nostra, rerum creatarum omnium contestatur, verum iam natura Dei omnia circumfulget virtute admirabili,' sine testimonio sui, praecipuo apud homines, scnon sinit unquam. Quapropter eam Hebraeis appellatus est, ut qui sit, iubae, ut loquuntur patres ipsum ens absolutum, ad nihil extra se relationem habens,

ad quem omnia omnino ex necessitate referantur. Himc autem finem omnes duobus modis docemur cognoscere puta uniuersali naturae luce se communi testificatione scripturae vel diuini verbi secundum quae testimonia nemo est qui non sit dicturus, si modo animum contra veritatem non obfirmauerit Anouam esse, cognosci oportere, denique ad ipsum contendi ut verum finem salutarem nostrum.

Ac illud quidem homines ij, instituti in verbo Dei facit ferre possunt imo de

eo laetari cum animis suis si fratres imbuti eadem gratia, informati singulari reuelatione eius ciam ipsi inter se, tum ipsis acclamauerint, omisi ad enouam. Etsi non desunt in eorum ipsorum numero pro dolor qui perinde acsi Deum, mundum, innaturam sibi solis esse oporteret, indigno ferunt hanc lucem cognitionis inesse suis fratribus, aut certo hanc praeferre atque exhibere ipsis ex pietatis charitatis lege Quo malo repurget gratios Dominus membra sua, & corpus Ecclesiae suae virtute spiritus, quem ruris, ardoris spiritum in scripturis appellavit. Verumtamen si fori res nobis futura est cum hominibus eiusmodi, qui singularem illam inspirationem, reuelationem gratiae non sunt adepti a Domino quid di f. 68s cruri sumus Si auctoritate scripturae quam legunt, dicant, Eamus ad Dominum, sed non dicant commodo, quia non intelligunt si auctoritate naturae, quamuis nec singulari reuelatione spiritus, nec communi illa ac publica testificatione scripturae instructi: si igitur natura duce hac sancta acclamatione utentur, Eamus ad Domimum, quod iudicium de illis facturi quam sententiam laturi sumus Horret animus cogitanti immania illa iudicia, conatus facta, quibus hic modus, ipse Christianus orbis plus satis circumfluit, Impietatem specie pietatis, inhumanitatem specie charitatis, iniustitiam praetextu auris intus spirantia, foris contestantia. Atqui de his ipsis

laetari nos oporteret singulos, Cerrantibus lucernam accendere; non offendi la

438쪽

io viva Niei Aus a. pedibus illorum obtrudere, aut me cupientibus vim afferre male. Nonne lex mai dictum eum pronunciat, qui caeco in via ostendiculum posuerit nonne id natura docet, quod olim caecus ille cecinit Ennius t Homo qui erranti comiter monstrat viam, Quasi lumen de suo lumine accendat facit Nihilominus ipsi lucet cum illi accenderit. Quod si haec in rebus corporis, vitae praesentis Deus, Natura boni, omnes denique praeceperunt; longo amplius profecto, diligentius danda est opera, ut in rebus animi ad futuram illam aeternam vitam pertinentibus prosimus omnibus, obsimus nemini. Et per Deum immortalem, quid est quod nos impediat, ne miseris illis ex momo, errore animi laborantibus acclamemus ad bonum, o malefaciendo abstineamus quam fidelissimost Nam si illi caeci sunt, at nos fuimus: Si oberrant caecitate, at nos oberrauimus: Si denique impedimento sunt, at impedimentum habent , ut nos habuimus quo magis nostra commiseratione, alleuatione digni sunt. Si quis ergo de scripturae mente non satis informatus, tamen bono animo ad Deum contenderit,i, etiam de eo laetandum est quod procurat bono animo, quamuis non procuret bonum foueri oportet quod bonum est, errorem tolli quemadmodum

olim dicebat Augustinus, Errorem tolle, serua hominem. Similiter si quis in medium producatur fretus sola naturae luce, qui Deum requirat simplice animo non temero depellendus de gradu, sed sollicito appellandus est,in omni officio ac potius pietate ad pietatis notitiam producendus laetitia spiritualis de hoc homine capienda: neque solum ore, sermone testanda foris, sed ex corde, veritate intrinsecus effundenda, ut sanctissimum hunc Prophetam qui fuit vir secundum cor Domini ex animo, corde toto imitemur. Quod si huius exemplum non potest eo nos adducere, videamus saltem quid Apostoli apud infideles egerint quanto labore, studio, fide, religione Paulus dicatur cum illis versatus esse, quanta sollicirudine

Cum infirmis ea communicauisse quae acceperat a Domino. Plenus est harum historiarum totus Auctorum liber, plenae documentorum epistolae Denique seruator ipse

Christus, qui suis Apostolis sermone, exemplo praeivit, suosque imitatores nos esse voluit, nonne illiu ipsum iuuenem, qui se omnia obseruauisse dicebat a iuuentute dilexit, monuit officij quamuis eo tempore non legatur illum amoris illius monitorumque fructum aliquem percepisse, nedum edidisse; sed contra indoluisse propter sermonem Christi, bontristatum abiisse Marc. o. a. Quamobrem Cum Dei, Naturae,in Scripturae sacrae testimoniis se piorum omnium, adeoque Christi ipsius exemplis doceamur finem hunc esse homini cuiuis propositum est autem , natura propositus, Wa Deo expositus, qua obscurius, qua euidentius pro voluntate ipsius Cur naturae bonum, quamuis imperfectissimum, in homine damnemus Cur eum propter mala praeteritis honis impellamus in ruinam miserabilem cur subvertamus impotentia animi, malitia nostra Videamus potius, ut scintillam boni accendamus qu, ut extinguamus; haccensam foueamus ac fortificemus studiosissimo laetitiamque sanctam Communiter de ea capiamus cum bonis omnibus, cum Angelis electis in caelo ne fori quod olim praedicabat David de suo spiritali gaudio in hac causa, id nobis in horrendam condemnationem vertatur iudicio Dei; postquam vestigia Dauidis ex historia sacra, ex verbis ipsius hoc loco didicimus ad omnem pictatem humaninatemque erga quosvis homines religione summa contendisse. Hic vero respondebit fortasse quispiam, de Fine quem sibi omnes homines ante oculos ponunt, non admodum dubitari sed totum laborem nostrum in eo esse, ut viam qua peruenitur a Finem illum, teneamus. Recto Bene est igitur si de Fine inter omnes Constat. At quoiusquis(f. so quere, qui de miseris hominibus ignorantia aut infirmitate abreptis sic iudicet ex charitatis offici, quam multi propter opiniones

439쪽

temere condemnant, sacam pronunciant eos lingua testari contr1 ulim animus sentiat, ut iniquitatem iudiciorum suorum protervo tueantur Apage istam insaniam, non homine Christiano, non naturali homine; non ruta animante dignam quae insania inde a seculis multis animas perdidit innumerabiles. Verumtamen esto, de Fine conueniat, ut ant dictum est ergo de Via qua ad finem peruenturi sumus, deinceps videndum est. Atque hic secundus locus est, quem anto ad horum verborum interpretationem proh obseruari diximus oportere. Via qua ad Deum opus est contendere, a nobis definita est Prophetae verbis, cum domum euuae, id est Ecclesiam pro via nobis habendam esse traderemus. Hoc illud est, inquiet fortasse quispiam, quod tantopere cupimus Wquidem eo

amplius cupimus, quo videmus amplius necessariam esse rei a viam, Astamen vanitate hominum controuersam. Nam Ecclesiam quidem viam ad Deum esse plerique omnes

agnoscimus Sed in circumscriptione, determinatione illius, sermo quod vulgo dici

solet quot capita, tot sententiae. Erbo ut de re tam necessaria, & tamen plus satis controuersa, inter nos conuenire possit, duo ponenda sunt, quae nemo bonus dum sibi constabit mente negaturus est. Vnum est, dum de hac circumscriptione Ecclesiae sententiae audiuntur, discutiuntur, oportere ut viij feramus alios, ac non continquiun in optimis rebus publicis, iudiciis bene constitutis iure obseruari solet, ab executione statuamus rei exordium Alterum est, ut facilitis de hac quaestione conuenire possit, etiam consentiamus inter nos de certis mediis vel potius principiis confessis utrinque inter diuersas partes opus esse, ex quibus paulatun animis compositis, rixis sepositis, ad assequendam illam circumscriptionem veniamus determinationemque Ecclesiae. Interea vero ne in hac nostra opera aerem dicamur caedere, sine discrepantium inter se partium praeiudicio, Principium confessum apud omnes cum bona pace omnium statuemus. Illud autem est Scriptura sacra, de qua optim olim

Augustinus cum Donatistis agens, in Scripturis, inquiebat, didicimus Christum: In Scripturis didicimus ecclesiam Cur non ergo in scripturis communem Christum atque Ecclesiam retinemus Ex his autem scripturis, velut immediatis a Deo, certis, atque immotis principiis delineatur Ecclesiam, non colligemus hinc inde quae ad hoc argumentum videntur pertinere sed haerentes in hoc ipso cantico vestigia Prophetae Misae nodae persequemur. Sic de Ecclesia dicemus, quae hic ipse locus nobis subministra turus est Dei Spiritus ex eo edocturus. Haec igitur informata est a David Ecclesiae ratio, quam ex ipsissimis verbis omnes spero mecum recognituri sunt Mesesiae duplex est ratio: Interna. Extema. Intemam rationem Propheta explicat hac una appellatione, quod domis enouaerat Externam vero rationem in communione sanctorum positam demonstrat plano sequen- tibus. Id solum discrimen interuenit interritam Ecclesiam, hanc nostram, quam Christus adunat Euangeli praedicatione, quod illa cum re habuit umbracula haec rei cum illa eadem est, sed inuolucris exempta umbraculorum typoremque eiusmodi, ut facta a Christo fuit disparatio. Iam de ratione tem inessentiali Ecclesiae videamus. Describitur Ecclesia duabus suis partibus essentialibus ut omnibus rebus fieri solet i cum domus Mouae appellatur. Nam qu domus, materia significatur: ouae domus, forma essentialis huic materiae indita. Materiae quam in Ecclesia obseruamus, cognitio est euidens Neque enim agere hoc loco statuimus de Ecclesia Dei in caelis versante atque gloriosa, ex angelis hominibusque coagmentata secundum electionem Dei in Christo Iesu sed tantum de Ecclesia Dei, quae hic in terris versatur, Win fide tantisper ambulat dum adi perfectionem illam perducta sit. Materia igitur huius Ecclesiae ex hominibus est: nam ex his, tanquam ex lapidibus domus, aedificatur Ecclesia Dei. Sed hi lapidesi vivi

440쪽

viui sunt, ut a Petro appellantur, ex quibus coagmentatur Dei viventis domus.1 Pet. . . Lapidum autem quibus structores in aedificatiombus utuntur duplax est ratio, extra opus, Win opere Iam primum sparsi, iacentes in agro lapides viridi tur, qui ad structuram adhiberi possunt: post in ipso opere, aedificatione domus. E f. si dem quoque ratione homines considerantur: tum secundum naturam iacentes in via, qui adhiberi possunt ad structuram spiritalem Dei, tum secundian opus gratiae, quum in structura diuina ex facto occupati sunt. Secundum naturam itaque sunt in potentia quodam modo, ut vocari possint tam tisper dum hic in via sunt quemadmodum idem Propheta cecinit Hal. a. ra dicens, Osculamini filium, ut non irascatur, pereatis in via, cum exarserit vel mimimum ira eius. Ac proinde cum Deus illos in via relinquat, sibi iudicium seruans de iis quos aut assumpturus ad opus suum, aut in via media relicturus est otiosos, non est hominis cuiusquam iudicium de illis facere: nam Deo hoc iudicium es non est cuiusquam illos negligere: nam praeceptum charitatis in omneis omnibus est datum. non est cuiusquam propter offensas in illos inuehi siue Deum offendant, nam serui alieni sunt, non autem nostri siue nos ipsos ratione ulla, nam mea est ultio, morependam, dicit Dominus. Sed potius eaedem nobis omnibus partes obseruandae sunt, quas Deus exemplo suo monstrat, faciens ut Sol suus exoriatur super malos ac bonos, bluat super iustos, iniustos et, quas Christus rei a praestitit erga nos, cum adhuc essemus peccatores atque inimici ipsius, pro nobis mortuus Denique

illud ipsum praeceptum quod Dauid illius verbis denunciauit eodem in psalmo, quis diligentissimo colendum est ut singuli tanquam administri gratiae, misericordiae Dei, ipsos, dum in via sunt, fraterno appellemus, dicentes, Nunc anima, uertite, eruditionem percipite, colite Iehouam cum reuerentia,' exultate cum tremore osculamini filium, re quae paulo anto adduximus. Quod autem ad opus gratiae se illos qui in ipso opere, aedificatione sunt per gratiam, quis neget religioso illos agnosci oportere, tanquam materiam a Deo an tificatam ad opus diuinum ipsius Etsi horum duo sunt genera: nam ali tanquam lapides rudes atque impoliti ad Ecclesiam adducuntur verbo aceruatim Alii in E clesia sunt , de substantia illius dicuntur esse, ut lapides in opere structurae singulatim occupati. Nam perinde accidit in hac aedificatione spiritali, ut in structuris humanis videmus obseruari Primum adfertur materia promiscuo Deinde vero spes alim hic lapis in opere occupatur, ille intactus relinquitur Demonstrat illud Ioannes dicens, Cnobis egressi sunt, sed non erant ex nobis: nam si fuissent ex nobis, permansissent utique uobiscvin sed ut patefieret non omnes esse ex nobis, egressi sunt. i. Ioan. a. s. Quod si illi ipsi lapides qui in agro iacent, dum hic in terris vivimus, non sunt negligendi profecto bona fide nemo homo hominem neglecturus est, qui aut sistetur coram aedificio Domini, aut in eo occupabitur singulari gratia illius. Nam quemcunque Deus sistit, qua auctoritate, quo iure homo depulsurus est, donec ipse Deus architectator suae domus depulerit quemcunque occupat Deus in opere, quis deturbaturus est: pudeat ergo Christianos, qui inscientissimis suis praeiudiciis aut impotentissimis studiis sic abripiuntur, ut quam Deus materiam domus suae aduocat, ipsi negent, auertant, Womnibus viribus interturbent Deus fert materiam tamdiu, quae ad domus suae structuram adhiberi potest Ctu, homo miser, ne ad momentum quidem perferre possis Deus aduehit materiamo struem accumulat ad comitioditatem aedificationis suae: tu, homo demens, disperdas, disiicias printem quae coaceruauit Deus Ad summam, Deus aedificat de hac materia quoscunque

tanto honore gratiae dignatus est in filio dilectionis suae: Qtu, homo ingratissime, gratiam illatu Dei, repus gratiae, meum ipsum oppugnes iniquitate tua absit a nobis