장음표시 사용
101쪽
rumpat, atque in aerem longe supra tubum exiliat. Quod si rubu illaesus supersit, mercurius iterum deseendis, ac resilit reciprocis vibrationibus , minox tamen semper impetu, ita ut aquae paulatim non sine tumultu Vehementi sursum exprimantur, donec tota fistula aquis repleatur. Has tamen subsultantis mercuri vibrationes sem- peo obseruaui non fieri in suprema fistulae parte;sed ubi ascenderit cum impetu, adhaeret ubi fundo immotus, saetosbium tumultu in partibus inferioribus inuibus aqua repletis incipit mercurius,qui substiterat, descen dere secundum alterum fistulitatus,ascendente secundum reliquum alus aqua. Quod si demum fistulam illam a descendente mercurio semiplenam reli Oham, ex mercuri extraxeris, ita ut aer libere subire possie .mercurius fistulta impetum omni opinione maiorem concipiens ascendit,
cum son. tu illiditur vitro fistulam superne claudenti, eamque adeo concutit Vt, nisi praecaueas, pene domanibus sursum excutiat. Tunc fit tumultus subeuntis aeris cum mercurio ut cum ex mercurio fistula in aquam extrahitur iresilientis mercurispars maxima
tubi scindo ariti Uxox, iam aerio infima fistulae parte
tumultum excitat. Cum enim id ego pericLtare tubo longitud nem habente ped. 2.Vnc.9 , ex mercurio retasiliente adhaesit fundo cylindrus mercuri longitudine habens sexquiped SROm.antiq. .
At si tui um mercurio plenum in aere reseraveris I IOlonge maior mercurii pars descendet, quam si in vas areiais
mercurio vel aqua plenum mercuriuSmΠueret: re rispisnus mae
liqua eius pars exigua adhuc tubo conclusa tam valido impetu sursum resiliet , ut tubum plane diu)ciat, Cin
102쪽
, CAPUT OCTAVUM in frusta disrumpat si sibi contigisse testatus est literis
ad me datis P.Nicolaus Zucchius nostrae Soc.ab huius modi experimentis exercitatiss1mus, ut ex eius epistola hac de re typis uulgata, tacito author is nomine, attente legenti palam fiet id vero non sum ego ausus periclitar , qu a tubis commodato acceptis utebar. II Hoc experimento R Magnus in reliqui recentiores Vacui assertores existimant 1 ta indictum Peripateticisti Tae , silentium, ut ne hiscere quidem contra audeant, cum vel ipsis oculo iudice Connet nullum corpus mercurio
succedere ad replendas partes fistulae relictas ac proin de non minuscula an Lum vacua corporibus Intermi, sta, sed maiora, quidem non contemnenda, admit tunt. Namsi, ut ex Obseruatis apparet , mercurius de scendens non attollitur supra mercurij in vase cotenti supersiciem altitudine maiore ped. reg. 2 , dato tubo pedum mori remaneret cylindrus vacuus pedum 9 a quod sane non est Vacuum contemnendum sit maxime non adeo exilis esset tubi capacitas.
Cum vero mercurium ad manitatem illam replendam, si tubus inclinetur, aut inuertatur, succestiue
moueri videant , immo per illud inane clumen,&obiectorum species aditum inuenianes hinc inserunt&lumen nulli corpori inhaerens per se posse subsiste
re, corpus in Vacuo successive moueri, contra quam Aristotelem sensisse existimant. Quare non pro Aristotele tantum, sed pro veritate ipsa pugnandum est; semel enim admisso tam insigni vacuo cuique obuiuest contemplari, quam incondita esset naturae opera tio in inconcinna rerum dispositio.
103쪽
tibi exhibet, adnexa Che explicatur. Inata contemplare. In prima enim figura tubus AB longitudinem habet ped.
digito ita ut totum osculupateat nam si totam non hiaret,leuiores essent mercuriisubsultationes mercurius tubum repi iis de scendit in ibi tamen noconsistens attracto et vas hydrargyro resilit in E i'-rumque desilit, ita ut paulo altior sit quam D res itq; sed infra E,iteratis intra hos terminos subsultati otii bus semper minoribus, donec tandem conquiescat in F. Secunda Figura extatbet eundem tubum , in quo mercurius absoluta sub
sultatione coquiescit in P, cum ad perpendiculi erigitur , si vexo inclinetur tubus in o mercurius ascendit ad G semper consistens in eade linea horizonti parallelasa, atqu adeo eandem semper obtinens altitudinem perpe
104쪽
gyri in vase contenti siperficiem Quod si inclinatia haec fistula ad perpendiculum erigatur non sensim, sed
uno impetu, iterum sibsultantem mercurium videbis perinde, ac cum primum digitum ab osculo amouisti. Tertia Figura exponit duas fistulas, quarum longitudori
Capacitas inaequalesciunt , in , utraque tamen mercuriuSea
dem obtinet altitudinem perpendicularem, in eadem linea horizonti parallela sunt E, F QuartasIgura ob oculosponit tumultu aquς velae'
ris ascendetis cumercurio de 1Cendente , quando tutius ex
mercurio vatis in aquam, vel aerem ext rahitur. Vbi enim , primu aqua vel aer subire potest, resilit magno impetu mercurius usque in , fundoque adhaeret pars HI, quae diuiditur a reliqua parte mercuri relicto inani spatio , superior tamen pars Inferiori connectitur tenui quodam mer
105쪽
mercurius Occupat 'tulta partem OK, aere, vel aqua reliquam Vsque ad osculum partem repIente. Quia vero mercurius OK grauis est, seinfra se aerem, vel aqua habet leuiorem descendit,& spatium S inane fit maius; dum autem descendit, intercipi particulam B aeriS,Vel aquae. Sed quoniam patrum S nimis amplum factu est, se recolligit, .minuitur, mercurium sursu trahens cum aquai, ita ut veniat in C. Iterum mer curius descendens auget spatium S, novamque aquα particulam intercipit sursumque denuo trahitur cum aqua particulis, ista ut sint plures quae partes B,C,D,E,
mercurio interceptae, quae tumultuari videtur u me Curio, quia descendente mercurio paululum deorsa Vrgen pur, deinde ascendunt,sed diuish inuicem,ac seiunctae, done venerint ad K tunc enim non amplius cum stiperiore mercurio I aqua tumulatratur , sed mercu
rio secundum latus I descendente, illa secundum reta liquum latus ascendit, donec apicem attingat, ibique cursum refectens descendit secundum latus HI, donec dilapso toto mercurio totam fistulam repleat.
hibet fistulam , alteram quideIHI Breuiorem pedibus e ijs 1 , ideo nihil ex ea descendit, alteram vero longiorem, in qua mercurius descendens coia
quiescit in F, si mero merchiuio repleta fuit at si cum mercurio admissus est aer, qui occuparet fistuli uncias a se , conquiescit in labes altitudinem blum
106쪽
Osendimur Tacuum cum algato experimento non cohaemine.
EX insidiis erumpens scorpius subdola cauda si vul
nus infligat, monet unde remedium tibi parare possis illatum dolorem ulciscens 'ui enim vulnus intulit, idem cointusus remedio est . Age nunc tentemus, an ad salutem conuerti nos 1 ta malum , quo Peripateticam Philosophiam debilitare conantur aduersarij;&in acuum retorqueamus hoc telum in Aristote contortum, explorantes, an magis allati experimenti symptomata omne Vacui suspicionem deleant, quam vacuum fieri uincant.
Et Primo quidem subsultationes illa, quibus me
curius in fistula cietur, antequam quiescat, cum vacuod in superiori fistulae parte relici o non cohaerent. Si enim 'Σ mercurius vi suae grauitatis descendit, cur iterum re silit in quia impingens in vasis fundum , vi impetus
I x in inocci concepti , retio altrix 1cirstam P At non est mer- Sobfustatio is curiuSquemadmodum solidus baculus, qui si erectus
in lapidem ad perpendiculum cadat, subsilitet, sed potius illius particulae ubi vasis fundum attigerint, in latera disperguntur ideoque pars mercuri cadens sem per minor est; sictim ex illa cadentium particularum d 4persione pondus cadens imitetur naturam molliu , quae cedunt, non deberet subsilire Verum non oriri hanc subsultationem adeo insitne reflexione, aperte constat, si inexcurium dimiseris extubo utrinque hiante; succeden e namque aere totus plane hydrargyrus descendit, D in eadem superficie
107쪽
hydr gym Vasia consistit. Assignandum est igiatur principium aliquod , cui tanquam eis cienti tria acu hic multiplex subsultantis mercuri ascensus , quod amen paulatim deficiat, ficut, ipse subsultationes sensim minores fiunt , ac tandem mercurium sitspendat.
Hic nullum subsidium sperare potest P. Magnus ex IIJ sua virtute Contiguatiuas a dixi,neque enim hoc est: p. zzPeripateticorum figmentum, quamuis ipse hanc illis
tribuat nam, quemadmodum sub finem Paragr cor pus successivo motum in aevo, docet quaerens, quae sit vis mercurium sursum mouens, Mercior us occupauit insi mas partes ravia , supernis Pacuis ab omni corpore, eo quod
V tu contiguatiua nequiverit vincere totaliter Pirtutem continuatiuam praementem mmcurium adpartes sputii emas dissentiunt m go ilia duae virtutes motrices , ac pugnant motibus
contraxijs, ita vis impossibile M a na natura. Quare non mouetur sursum a virtute contiguatiua mercurii, haec enIm cum semper eadem ipsi mercurio inlineae, cur modo maiorem , modo minorem mercuriscopiam ex vase in tubum attrahit' Si autem valet mercurium attollere vltra altitudinem ped. reg quin illum ibi
Quod si eam non posse diutius contra merCurtigra uitatem praeualere asseras, ut&nobis pondus aliquod attollentibus, nec tamen sustinere Valentibus, contin
108쪽
ibraticonis , seu subsultationis motus quam excuri virtute prouenit. Sed neque ex virtute coliguatiua fistula vacuae; haec e namque ijsdem premitu difficultatibus cur semper minus eleuet mercarij. Pr terquam quod non satis in telligo, qui fieri possit, Vt quis magis mercurius a fistula fundo distiterit, eo fortitis,ac vehementius ab ipso
attrahatur; cum tamen agentis virtus in remotiori loco debilius operetur. Quamuis enim hic de motu ser-m,ssit,& manus baculum Circumagens remotissimam
illius partem velocius moueat, quam proximas cuius ratio ex veci is proprietatibus,vel ex circuli motu peteiada est non tamen haec attractio ad huiusmodi motuugenus pectat, sed malogiam potius habere videtur si electricis attractionibus, quas certas , ac definitas esse constat, atque sensim in remotioribus languescere vir tutem illam attrahendi experimento didicimus. Et ut omnes suspicionum latebras peragremus, nec ipsis fi
stulae vacuae proximis particulis vim hanc mercurium elevandi tribuere pote cum enim singulae eiusdem
sint generis, Cur haec maiorem , illae minorem arzra
hendi vim obtineant 11 Vacuum itaque tandem deuenias oportet, a quo mercurium leuari ac demum sit spendi concedas.
Sed hoc neutiquam neri potest; nam motu Sabrim petu impresso ipsi mercurio efficitur; impetu autem ex eorum numero est, qu positiva dicu tur, non igitur
ab ipsa corporis negatione fistuli e lateribus interiecta effici potest a negatione siquidem tanquam ab efficie te principio nihil positiuum prodixe potest ne scilicet a causa persectionem , qua ipsa care effectus recipiat. At Vacuum praeter corporis negationem solam dicit
109쪽
eoncauam fistula a mercurio relictae superficiem, a qua impetum hunc prodire non posse ex dictis constat a Vacuo igitur mercurius ad subsultationem non
pyimum hoc argumentum paucis comple . Cendens mercurius in fistula subsultat oran dena suspenditur, hic motus est positiuum quid igitur causam habet efficientem possitiuam haec non est Os mercurrus, non fistulae fundum, non eiusdem laterum partes mercurio proximae ergo aliquid mercurio, S fistula sun do interiectum. Non igitur ibi Uacuum es ehoc experimentum cuinci sed potius inde acuum exulaxe motus hic Vibrationis, bu Subsultationis,
H. CC quae de Vibrationas motu attulimus ad proba Oza dum ipsum effici ab aliquo corpore interiecto inter is, mercurium, jubi fundum facile alanticari di si me
motu illi, quo idem mercurius alcendit incl1nato tuta bivμμum Mbo,&deflexo a perpendiculo neque enim tunc sponta ' te ascendit mercurius, cum eius grauitas repugnet neque vitro trahitur; quia vel una tantum vitri pars trahit, id quod asseri nequaquam potest mam vim,
gulς retinere poterunt mercuri partem sibi coiit oua una mercuri; pax aliam sibi proximam, ac proinde repleto iterum tubo facta debita illius inclination , mercurius non amplius d tacendet, etiamsi tubus ad perpendiculum erigatur id autem non contingere experientia docet. Sed neque est aliquid extrinsecus mercurium propellens, ac tubo gerens neque hic positiuus esse eltis a corporis negatione tanquam ab L
110쪽
Giente oriri potest. Reliquum igitur fit, ut a corpore aliquo trahente,quod inter mercur fistulae iundum contineatur, mercurius attollatur. Cum itaque mercurius in inclinato tubo ascendat , necessaria consecutione infiximus non ibi vacuum esse sed corpus
attrahenS. Sed iam tertium motum examinemus. Cum mer
I xi curius in fistula descenderit in vos iteratas subsulta- , 22 2. - . ione quieuerit, infernum osculum digito vehemen
scendo, corpus ter appliCato OCClude, statimque tribum inuertes mo-
- sse eurius a digito recedit,in fistulae fundum petit. Dic age, cur descendit mercurius An ut vacuum tollat At nisi tubum inuerteris, non mutat in fistula locum, nec ascendit, ut vacuum suppleat. Praeterquam quod
inanis est horror ille Vacui cum inter digitum, S mercurium in fundum fistula delapsum et iudice Vacuum intercipiatur quid autem vacuum unum tollat,
ut aliud prorsus aequale nisi alijuid a digiti intra tubuaeti carnibus suppleatur relinquat
Descendit igitur mercurius vi suae grauitatis . At sit ibi nullum corpias, cui insistat, admittis .in quodnam
corpus grauitat , ut infra illud locum quaerati An ideo descendit, ut, quam proximum fieri posti uniuersi centro, subsistat at grauitas deo stim non rapit, nisi
habita ratione contigui corporis leuiori. ubi autem Uacuum ponitur, hinc omne Corpus excluditur. Cur ergo descendit Anit infra vitrum,quod ost mercurio leuius, locum tuerat, Sed quam inane sit est igium, istud palam facit aqua in oblongo illo rubo ped. reg. o. si inuextatur, ut de mercurio dictum est descenta dens hinc enim leuior est vitro, nec infra illud locum , quaerit. Attam aqua, quam mercurius in suis fistulis,