장음표시 사용
121쪽
CAPUT DECIMUM. O 'per quos tenuissimi spiritus evadant , fatendum est vitri poros, si qui sunt, non ita sibi congruere , ex alio in aliun iter pateat . ideoque per vitrea fistula poros frustra aduocatur aer ad vacuum impediendum cQuod sι obfirmata mente adhue aerem per vitripo JG Oros in fistulam se recipere affirmas edissere, cur non
totus plane mercurius defluat, cum per eosdem porΟS. - qui aeri ingredienti patuerunt, nouus aer descendent poros,
mercurio postit succedere videmus siquidem vel te nuissimum foramen, quo fistula integritas labefacte tur , Obstare, ne mercurius in fistula suspendatur, sed totum concideres, aere in eius locum suffecto. Hunc nodum aliquando opposui viro ccteroqui in I 3γῖςniosis,ut quoniam raritatem fieri per corpusculorum fg--- Immissionem in poros cum eorundem dilatatione ce sebat, perpenderet, qui posset eius sententia cum hOC experimento cohaerere. Sed illud accepi, quod minime suspicatus fuissem. Dicebat enim mercurium inrita stula tamdiu descendere, quamdiu per vitri poros succedere possunt tenuissimae circumflui aeris particulae: at quia crassiore vaporum particubae, quibus aer redundat , vitri poros obstruunt, nec nouum corpuS in
gredi Pinuvi hiri r mina viviri im mera Vacui subsistere
Verum enim vero se ipsam isthaec esponsio elidit nam si tenuissimae tantum, ac subtilissim .aeris parti culae ingrediuntur, non autem Vapores quid corporis illud est, quod in guttulas queas concrescens interioribus fistulae lateribus adhaeret, si superioribus fistulae rartibus ab hYdrargyro relictis glaciem , aut Inteui frigida imbutum admoueas, aut si noctem unam, vel solidum diem fistula in eodem situ detineatur mortavitque sunt aeris vapores, hos enim ab illis pororum
122쪽
tenti, quae frigore concrescentes, ac densitae non per
corpusculorum emissionem solioquin adhuc totui illud corpus aequalem locum obtineret , si fieret merata partium segregatio sed per constipationem, ac minoris loci occupatione ita in minus spatium se recipiunt, ut duobus sere transuersis digitis altior mane reperia tur mercurius, quam fuerit vespere recte notauitDn Elephantutius Cum g tur quae guttulae proda priori aeriam esse corporis illius finitiam cplericis naturam, aerem per vitri poros frustra in tubum ad
Hic autem obiter infero rarefactionem non fieri per corpusculorum immissionem inam dc Condensatio
non fit per eorundem extrusionem AE enim fistulae po-
ri erant vaporibus obstructi me aer alius sese posset insinuareo nocte accedente crassioribus factis vaporibus, multo magis obstruebantur vitri meatus, nec per illos egxedi poterat inclusus fistulae aer, quemadmodum no
poterat ingredi: at corpus illud, quod tu aerem Ocas ad minus spatium se contraxit , ita ut mercurium sursum traxerit , ergo citra corpusculorum extrusionem ,
iacta est condensatio, ac proinde si hoc idem corpus densatum ad eundem locum, quem prius occupabat
se extendat, fiet Rarefaectio absque ulla corpusculorum noua permistione. Quantum vero figmenti habeat haec pororum ob structio, ne aer continuus valeat succedere, hinc in
telliges, quod nimis constans, ac definita est altitudi ni mensura, quam supra mercurium ubi Oct vasis ob tinet mercurius in fistula suspensu. Quam porro in certa sit in aere vaporum Opia, quδm varijs euentibus
123쪽
.cA UT DE CIM V Mi iii in diem modo dissipari , ac possint , nemo
netae Mihi vero persuadeam tam certum effectum extare varia, incertaque causa pendere' Ex his vides eorum quoque sententiam nutare , qui nullum fieri motum ob Vacui fugam existimant, sed tunc demum corpus aliquod moueri posse asserunt, cum in motu circulus fieri potest, quo circulo impedito nullum corpus loco moueri posse putant. Clim enim spatia omnia corporibus plena sint, nec unicum spatium duo corpore complecti queat , idcirco quo momento corpus aliquod mouetur, aliud cuius in locum subeat , pellatur , necesse est hoc vero , quod pellitur, cum nec vacua reperiat spatia, in qua se recipia ne contigui corporis molem penetrare valeat, aliud pariter corpus repellit i ab hoc aliud impellitur do nec tandem Corpus aliquod in primis, a quo motus incipit, locum veniat; nullum quippe corpus inde pellendum est, sed sponte abeuntis spatium, quod relin quitur, occupatur. Sic excavatum circulum si globuialis repleas, numque ex globulis impellas, a singulis consequentem globum pelli videbis, praeterquam ab ultimo in primi globuli, quem tu impelles, locum su
gant, sed tantum circulum motus admittunt dii enim thorax leuatur, aer impellitur; hanc autem alias aeri,
particulas repellit quia vero loca omnia corporibus plena sunt, repulsus aer obsistentem ubique inuenit Corporum molem, praeterquam in loco, quem thorax relinquit ideo per nares, asperam arteriam in eum locum se recipit pulmones implens. Obstructis autem naribus, ct ore clauso, cum non tam facile huiusmodi circulu perfici possit, quantus sit in respirando la-Ρ bor,
124쪽
bor, nemo nescit. Sic ex vas ABC aova pleno noria fuit aqua, si olculum Aicci datur quia nimirum circulus impeditur, qui descendent
ex Ciqua fieri deberet aqua enim aerem propelleret, set alcatium aerem donec aer Osculo Acontiguus per illud insi
nuare se posset in locum aquaestio poriclexe allabentis . Subla
motum omnem cessare existi mant, non quia grauia a cor
pore , quod pone est retinean tur, sed quia obuium corpus obsistit, cum nultum facile recedentis corporis spatium inueniant. Haec, inquam, sententia corruit ex his, qua attuli 4 mus. Nam si mercurius ex fistula superne clausa desce-. dit, fieri potest circulus in motu igitur per ultri poro
aer ingreditur impellente mercurio vassis, Cuius super ficies attolIitur addito merciario ex fistula delaps, At
cur sistit se mercurius, nec totus concidit , cum corporum motorum circulus per vitri poros perfici queata Non igitur tantum sublato hoc motuum circulo im peditur motus, cum etiam patente per vitri poros Via, ut circulus perficiatur , mercurius quiescat, ne a suo pondere deorsum rapiatur. Quod si in vitro pori patet, cur ex tubo breuiori mercurius non defluit' quis prohibet circulum motum I J At, inquis, mercurius altitudinem obtinens tantu- 's modo ped.reg. 2 non eati deorsum Vrget, quae satis si ut in angustissimos vitri poro tenuissimas aeris
125쪽
particulas propoliat Vanum est hoc effugium. Fistu ' lae pedes regio id imple mercurio, reliquam aer impleat; osculum mercurio immersum reclude amoto digito nihil ei curisessivere deberet, quia hanc Obtinens altitudinem non ea vi subieci um in vase me curium potest propellere, ut hic aerem, vel aeri immistos tenuissimos spiritus, impellat in vitri poros At experimento comprobatum est mercurium descendere eam igitur viis obtinet, quae sitis sit ad circulum illum in motu efficiendum. Quin ergo totus concidit ZNeque te facturum satis existimes , si a minori mer I a
curio deorsum tardius moto, ac leuiori impetu graui Auaris . o. tante,minorem quoque vim circumfuso aeri comprimendo insedici dicas, faciliusque indei thereos spiritus in fistulam extrudi , quam si multo mercurio ex plena fistula descendente circumfluus aer validius Compres
sus aethereos spiritus exprimeret in fistulam, atque ideo raritatem suam reparare validius tentans, hydrargyrumque vasis magis premens, ulteriori descensu mercurium fistula prohiberet cui tamen minus obnititur, cum admisso in fistulam aere pariter cu mercurio, minori violentia comprimitur; ideoque mercurium tantispox HosQQ-HQx PQν iecit, dum hinc mercuri graui talio , inde compressi aeris raritatem epetentis conatatus sibi inuicem aequalibus momenti respondeant. Primum enim in fistula, cuius longitudo ped.Rom. Σ.vnc.' , admisi aeris uncias lua , reliquam mercutarius implebat immersum, infra hydrargyri vase contenti superficieminc. 1 , osculum reseravi, obtinuitque mercurius in fistula quiescens altitudine ped.Rom. i Vnc ' cui si addantur aeris primo admisi uncia r. erit spatium occupatum ped.4 Vnc I p reliquum igi
126쪽
tus spatium vnc. 8 replebant refieret 'iritus eae circumfluo aere compresso expressi At curri ad fistula mero mercurio repleta recludebatur, ita descendebat mercurius, ut altitudinem obtinens Ped Rom. 2 vnLue , fistulae spatium vnc. 3 4 relinqueret aethereis spiritibus plenum: Plus igitur aetheris ex aere expressum fuit, atque a minori mercurij pondere maior violentia aeri magis compresso illata. Cum vero minor mercuri in fistula descendentis moles, ac grauitas aethereos spiri
tus debilius traheres, aut impellex valeat, fatCndiam est aerem fistulae inclusum non aduocato extrinsecus corpore rarescere.
Deinde si lividi aeris particulae singulae arsi uale, ac prius, occupant spatium: eatenus densus iactus est aer , quatenus eius particula taethereis spiritibus in si stulam per vitri poros expressis, ad sese propius accesserunt;qua tandem vi aeriae particulis inuice repellunt, quidue mutuam adeo detestantur viciniam, ut malint alienis commisceri corpusculis Fictilium plano erit, quicquid in hanc rem excogitaueris Qvq. si aere ita
compressum dicas, ut eius partici, lae aci angustiore se
contraxerint locum , iam non est opus per vitri poros in fistulam aduocare aethereos spiritus aeri circumfuse permistos, satis enim vacuo occurri potest particulis mercurii, vel admissi in fistulam aeris , rarescentibus, seque ad ampliorem locu occupandum extendentibus. - Non est vero cur densus aer mercurium vasis premat cum premens contiguas reliqui aeris particulas possit densitatem in plures partiri, faciliusque a violento statatu recedere, aduocato scilicet aethere ex proximis circumflui aeris particularum interualli id quod onge facilius perfici potest, quam ex poro vitri aethereos
127쪽
spiritus ex fistula extrudi mercurio ascendente. At si eompress aeri vis illa se dilatandi conuenies, attrahat, neetae est e Contiguo aere spiritus tenuissimos , qui bus permistus minorem subit ex compressione violentiam.Mmu igitur reluctari deberet grauitanti in fistula mercurio Id autem falsum esse minime dubia testa
Cu itaque quiescat motu suspensus in sistula mor curius, ab aliquo detineatur, necesse est , soro vitro non inesse,quibus se aer, aut aethereus spiritus insinuet, circuliique illum perficiat, hoc experimento satis pro batum videtur. Quamuis enim corpus moueri possit, quandocunque circulus ille perfici potest eo tamen
ii iblato non omnem motu impediri constat: ac proin de non a solo obuio corpore minime penetrabili tuti netur CorpuS graue, sed ab eo quoque, quod pone est, retinetur horrore vacui.
Sed iam, Ut opinor, hosce vitri poros angustiore, q3 vides, quam ut per eos dilabens propositam difficulta tem valeas euadere ideo altera via tibi incedendu putas, teque aerio illo amiculo protegis, quod corporibus
circumfusam . Secunda illa ex tribus memoratis sente
mentum illud ex atomorum metapetitum inam si ade planum tangit nullo alio interiecto corpore ne corno
r intermedia alia allJ interiecta recensentes in infinita sibilia.
tum abeamus hoc extra metum superficiei indiui sibilis; quidia etiam duo quςoinque Corpora poterunt sese mutuo contingere,nullo corpore interceptoZQuare non satis firmae nititur basi senteriae illa singula corpora aerio amictu circumuestiens. S enim cum his liceat opinari duo corpora no posse ita
128쪽
ita ad se inuisem accedere ut omnem prorsus aerem excludant, neque id duae guttae praestare possunt; ac proinde que guttae, quae in cisterna collectae fuerunt ex pluuia non modo continuo nexu non copulantur vidus erius dicebamus sed ne contigua dici possunt quia aer inter singulos intercedit fieri vero continua nequeunt, nisi contiguae sant. Hoc autem alijs eorum,
quibus haec placebit sententia, principi, non potest
non repugnare . Sed haec missa faciamus. Illud certe hic blutionctio non habet , quod patente semper aditu nouo aeri , qui posset succedere , totus mercurius vi suae grauitatis deberet concidere,nullum enim subesset vacui periculum. Si igitur horrore a cui mercurius suspenditur , aditus occludatur necesse est,ne aer intret: At si semel mercurium ita vitro contiguum fieri concedas, ut inter utrumque nequeat aer se insinuare,id quoque factum, cum primum repIetata est fistula, si negetur, gratis negatur. Quam autem at
feres causam, cur mercurius subsultet, ac certam obtinens altitudinem Conquiescata An descendente mercurio fistula aerem 1bxbet, illumque egexens iteria
mercurium trahita Cum vero in toto illo spatio,quod clauditur terminis primae subsultationis fuerit mercurius, immo ,pius partem illam fistula, in qua tandem quiescit, attigerit; cur nunquam faetus cstv1tro ita contiguus, ut omnem intermedrum aerem excluderet λAdde eandem viam non minus patere debere egre
dienti aeri, quam ingredienti;atqui aer fistula inclusus α nequit eadem via egredi, qua illum ingressum fingis;
z-mizήὶ non igitur aer mercurio, fistula interiectus per osculum infernum aeri externam fistula faciem ambienti
129쪽
est ita continuu , ut hac via ingredi possit ad vacuum impediendu Quod autem hac via nequeat aer erumpere ex fistul/, constat, si intra fistulam cum mercurio aliquid exi admittas, inversoque tubo antequa osculum amoto digito reseres, aerem ad superiora se recipere permittas; nam ubi reserato tubi oscuIo post variam subsultationem mercurius quieuerit, inclinata fistula ascendet quidem,nunquam tamen ita, caerem illum primum excludat. At si,descendente mercurio, aer per infernum tubi osculum ingressus superiora tu-b occupauit, ascedente vero mercurio per idem osculum euassit quin eum, inclinata magis fistula, reliquus quoque aer consequitur ZConstat itaque neque hac aeri 1ter esse ad impediendum, ne in superioribus fistulae
Quapropter tertia demum tentanda superest viata I 6 qua aerem in fistulae partem mercurio des 1 tutam ad 3.semetia uoces an videlicet hydrargyro permistus aer separe ρ's' ' 'tur, eiusque in locum ex aere circumfluo nouus aer alia
trahatur. Sed de haec vel plane invia, vel nimis ardua. Nam si in unius aeris particula locum alius aer succedit, de sit deinceps, donec ex circumsuo aere nouus aer
spendaturi; nullum Iiquidem imminet vacui pericu tum , nouo subim de aere sustecto. Quod si exterorum aerem in fistulam non advoces , ὼν sed solum aeris minima corpuscula excurio permista u. se exeuari dicas:Illud primum creditu difficile videtur. f
quo tantus aer a mercuri lubitantia alienus in eo contineretur , omnemque sensium plane fugeret, cum
tamen sub aspectum cadant tenuissima bulla , si quae aliquando illi permiscentur in fistula Deinde si1 a mercurio
130쪽
curio aer segregaretur, eodem aere eodemque mercurio fistula repleretur factra siquidem est sola particularum translatio, neque rarefactionem citra corpusculorum immissionem acile admittent, qui hac via sibi incedendum putabunt. At ex fistula mercurium in vasessuere certum est. non igitur fit sela aeris segregatio, aut saltem aer ille rarescit, quin corpuscula intermi
Aere vero superiores fistulae partes mercurio desti
tutas non repleri,duo potissimum sunt, quae palam fa
ciunt Primo si aer cflet, non illum ascendens mercurius inclinata fistula reserberet ut quid enim mercurius aerem reliquo aeri homogeneum, in sua natura alienum, iterum sito in sinu complectatur' constat si quidem aerem , si quis est , qui ex mercurso enatarit, ab eodem non resorberi, hoc autem corpus fistulam replens, non item Deinde vi nodi urni frigoris concretae in guttulas aliquae huiusce corporis particulae se a queas magis esse produnt, quam aerias . Immo cu ego aliquot inspectantibus experimentum hoc instituere,
admoto panno vela inciriter calido , obseruauimus COT-
pus illud rarescens propellere mercurium Iann autem remoto, adhibitum linteolum frigida recens imia butum vix parum adhaesit tubo, cum mercurium paulatim ascendentem valdimus reiecto linteolo, ac dea terso accurate omni humore fistulae extrinsecus adhae rente, quotquot aderamus interno fistulae lateri tenues guttulas instar sudoris adhesisse obseruauimus. Supre
148 igitur fistulae ab hydrargyro relicta partem aer h. d. - . replQx ssiti liquet , I- Orpu ixaque supremas illas nituis partes implens, zz I ex ipsa mercuri substantia desumptum, nihil aliud