장음표시 사용
41쪽
antiquior licetne causam operi tantummodo coaeuaro suspicari Quoties igitur noui aliquid prodibit, tunc
primu messiciens virtus ex authoris natura armamentario recen procedet. Si enim principium mouens mercurium tunc istum mouendi vim obtinet, cum ixeipsa mouet, qui suadebis a dormiente, vel clausis oc
lis vigilante, videndi vim non abesse' An qui movemdivim in tempore subministrat videndi quoque cultatem in tempore pariter suppeditare non potest ZNeque mox allatam mercuri cum oculo compar tionem te euasurum speres, si1 vim mercurio, non dor mientis oculo, allatam Opponas , ideoque mercurium recens producta virtute indigere dicas, quia ascendens
violento motu cietur dormientis vero oculum euigilantem non expetere nouam videndi facultatem, quit o Culus videndo vim nullam sit scipit , tam potius ad id muneris eius natura sponte rapiatur.
Hinc enim eo deducaris necesse est, ut quoties alicui M V. xis insertur, operandi , aut patiendi facultatem recen tissime ab Authore naturae derivatam fatearis. Ex quo porr consequitur non ab eadem sentiendi virtute, qu
manu inest . mediocrem immodicum calorei percipi manus siquidem leuiter incalescens, cum nihil incongruum satiatur , tangCHLii Oςx Ic o sita eo uasentire poterio immodico autem Calore tentata recentatem sentiendi virtutem, utpote Violentiam subiens, es. flagitabit. Quae autem somnia, si non haec Age verb; fistulam habemus partim dilapso mercu Irio, viri u quidem ais, inanem, arxim mercurio opple- CT cxRm, cuius pars infima ubi primum aquas contingit it l. eodem momento assurgentes mercurium sursina tasQll nx Edissere , cuinam principio vis ista mercurium sur
42쪽
. ωρ. sursum mouendi insideat. An Vacuo At seipsum iri . terimeret:&negationi inesse virtutem mouendi coriporis, inter referendum esse inferius constabit. p - ' An aquae ciuet mercuriolauior ascensum tentans impo sitam molem repellat, ac dissectat afferreum cubum Iicet hydrargyro leuiorem, ex filo suspensum, supremam stagnantis aquae oram lambentem ab assurgent latice repelli nemo unquam vidit nam ravia, quorum moles minor est contiguo fluuido, si contingentium se superficierum ratio habeatur, sibi ad expetitum locum, scisso leuiori humido, viam sternunt Aquam gir potius mercurius defluens loco pellat, ad supplendum vacuum stirsum exprimat, ita ab illa assurgen- te repellatur. An sistitiae in nihil est, quod mercuriupars plena rel)ciat, ut aquam Orbeat pars cro, crumanitas interiecta ponitur, qui manum disiuncto cor pori, ut ad se trahat, inhcere possit, adeo sum hebes, ut prorsus non intelligam.
Mercurius ipse , quod unum superest,
cor is M. VI hanc ascendedi ab Author naturae recipiat Quid
ab insita virtute moueantur Z At quisquis in anthlea, eum reducto embolo assarium serat, aquam trahenti repugnantem percipit, eam ab innata grauitate deorsum urgeri, non intestina vi actam assurgere facile in telligit. Quapropter hydrargyrum, cuius a caeteris grauibus quatenus Vacuo occurrendum est non est dispar conditio, ab inhaerente sibi virtute sursum in fistula moueri, nemo aequus iudex existimabit Cum itaque corporum motu ad impediendum a
cuum neque Deo,ut peculiari caus. Deum enim, nulla cogente necessitate,ad soluendu fabulinqdum per ma
43쪽
chinam aduocare, n5 Philosopho tantum, sed nec POetae licet)rri edus videatur; neque ab incorpore qua dam intelligentia productus temere fingendus sit, cunon si in more positum institutoque naturae corpori paedagogum addere, nisi a consuetudine recedere singularis ratio suadeat, ut de coelo plerique opinantur, neque a mundi anima, quae nulla est, efficiatur reliquu- ο -- i
iit ut impetum , quem motu consequitur, ab eodem εο motore, qui
recipiat boni tum corpus, quod primum mouetur , tum quod abeuntis in locum sufficitur Qusdsi plura sint corpora sibi ex ordine silccedentia, ut si in anthlea
embolo assarium; assario aer, aeri oleum, oleo aqua succedat, ab eodem mouente aqua cum intermedijs corporibus trahitur,a quo adductus embolus reducitur
nemo enim ambigit, an cunctos catenae annesos illet idem moueat , qui primiam axmptum Crahit.
Animum tamen subeat, nolim , imprudens suspi 3 3cio, quae suadeat coriora horrore vacui tum deniquo a ziz
solum ad motum excitari,cum recepto extrinsecus im- 'ρρ petu movetur corpus illud, cuius in locum lubsequun iuri si tur. Fieri siquidem potest, ut plane a natura motus ipse exordium ducat. Si namque inflexi siphonis parti
mation, ut docet Heron lib. Spirit prop. s. vas aqcia
plenum agglut naueris, ita ut in vase plus quae sit, qua in sphone valeat contineri, extremumque vasis osculuobice pro re nata subducendo occluseris, ne aqua dilabatur tum breuius siphonis crus aquae petu incluseimmerseris ire serato epistomio aqua pro sua grauitate effluens aerem ex siphone attrahox, quem aqua pelui contenta subsequetur. 3 Neque Vero animi incertus quaera ad idem Quon a FG a s
44쪽
-- potest trahere plura corpora hismcontigua.
Motus grauiusursum ad vacuu impedien-
pluribus contiguis corporibus impetum valeat corrim tuaitare. Si namque Sol plura minime continua Cor pora, Vt aerem, Vitrum , aquam, lapidem, illi iminat quidni etiam mouens pluribus, interuallo iramen non disiunctis corporibus impetum imprimat; An non enim quotidiano opertum est experimento plura simul corpora eodem impellente urgerio Quid igi tur ambigas, an eadem possint ab uno motore pariter trahi Quanquam autem corpus ad prccauendum vacuum ducto extrinsecus impetu movetur, siquidem plerunque repugnante singulari eius propensione non tamen omnino vim pati dicitur. Quia nimirum singulis con poribus hoc a natura comparatum est id quod esteo a produnt ut se mutuo nexu arctissime complectantur, non dimissura, nisi aliud in recedentis locum subro getur Non putarim tamen, ut a continuis contigua discriminentur, aliud esse hunc nexum praeter insitum cuique corpori appetitum, quo exigat, si non valeat
cum reliquis hanc rerum uniuersitatem conflantibus
positis corporibus adhaerescere ne uniuersi concinni tas est distractis partibus violaretur pereat. Haec autem innata mutuae applicationis indigentiata, ea est quae motum prorsus impediat, si contingentium se corporum alterum ab impresso impetu vinci omni ιad non possit, seu quia hic obsistenti corporis grauita ii proportione non respondeat, seu quia ranius non sit, ut particulas in raritatem proniores ad amplioris loci occupationem valeat sollicitare . Nam si tenuioris sub flantiae particula concepto impetu rarescant quidem , non tamen sitis , ut ad auertendum vacuuin esiam si
45쪽
quod proxim0rum corporum succedere valeat , ubi eam raritatQm assumpserint, quam fert conceptus in peius , hoc imminuto vo pereunt: ad ingenium sensim, vel Celerrime redeunt, permanent vero consi stunt , ictiqui corporis , cui succedebant motum si
Id porro continuo palam fiet, si applicitis ad se inuicem tabellis latioribus accurate perpolitis, inferiori taingens pondus addideris, ut non facile possis attollere tum superiorem apprehesam disiungere primum modico nisi, deinde conatu sensim validiore tentes ipsa
enim cognosces innatam illam corporum adhaesionem exiguis viribus omnino repugnare, maioribus vero ita quidem Cedere, ut tabella disiungantur, sed tamen
repudiato vacuo Corpus tabellis interietes una raresCCrC; nam si illis non picis uno semicligito ascio Tam , CXC-
pli gratia hiantibus conatum sere omnem remiseris, non obscure percipies manum deorsum trahi longe maiore violentia , quam tantula tabellae grauitas ferat. et
Quanta vero sit aliquorum corporum repugnantia istas ia
ne seiungantur , ac proinde quanto conatu id tentare debeas , iacile cognosces, adhibitis potissimum in ex riis in.
inflectantur, si cognito prius iuperioris tabellariones re, eam deinde interiori plano Optime firmat, ne pos sit a terra leuari, applices, ac laterae adnectas Vide bis enim quantum a laterae centro , in quo ex ansa lata tera ipsa sit spenditur, debeat in iugo remoueri pondus ut leuare valeat tabella cum subiecto plano cohaerentem .arguesque tantum virium adhibendii esse , quan tum requia exetur ad eleuandum pondus tot librarum quot indicat numerus in staterae iugo notatus . Hin etiam d
46쪽
etiam cognoscere poteris analogiam, quae inter resistentia, ac disiungendorum corporum superficies intercedit, si tamen caetera sint parii, pro ratione enim materiae, aut laeuitatis diuersam fore resistentiam nemo non videt, prout in poris maior, aut minor aeris , ac separabilium spirituum copia reperietur.
O At agedum, inquis, hoc mihi expedi: qui fieri po- α iit 4 contigua corpora nullo physico nexu copulata,rendi imp dia quemadmodu- continua, vi sterilis cuiusdam appe- eug ad Laerendi, cui nulla ossiciendi virtus tribuitur,
inuicem cohaereant Non abnuo. Et primum recolas, velim,Philosephos non paucos, illosque minime ignobiles , opinari, continuatas quincitatis tartes per se 'fas nullo addito nexu copulari Quidni igitur per quoque nullo interiecto vinculo sibi inuice adhaereant corpora se contingenti, Sed ne clypeo, ut equide
reor, non satis tuto me protegama iungantur nexu c5tinua, quo contigua careano adhuc tamen inter ea plurimum interest quae enim continuata iunguntur, ea sunt, quae simplici, ac recto grauium, seu levium
in via Clin Cha oclem pariter ferantur , quoiorum nu
pergit non omnia veros contingentia, uno eorum
moto , eodem pariter tendunt, sed ad summum nisi aliud sers serat quod obuium est corpus, impellitur, quod pone est, subsequitur, reliquis circumfusis
consistentibus. Quemadmodum igitur naturet instituto duo corpora ex eodem loco utriusque moles, no aliquid efficiens, sed pia sormaliter, excludit, nec alterum moueri potest, nisi reliquum obuium aut repellatur, aut comprimatur, adeo ut tantum impulsus concipiat, quanto
opus sit ad vincendam virtutem, qua prius eo in locq
47쪽
ritii batur Quis non aeque concedat eiusdem natiri vacu. spuentis consilio ita sibi duo corpora adhaerestere, Ut alterum alteri, non efficienter quidem, sed formaliter resistat, ne in Austrum pergat, quin Mip u, quod ei Boreale est, subsequatur Impetus scilicet praeeipuo mobili inhaerens motum reipsa perficere ea ran tum conditione potest, ut&corpori, quod pone est, ea vis imprimatur quae illud vel attrahens , vel virum faciens cogat aequis passibus abeuntis corporis vestigia tantisper pr mere, dum sibi aliud in hoc , seu comitis, seu famuli munere sussiciatur. Hinc facile intelliges, cur tabellae exquisite plan*tam leui neuotio seiungantur, si altera super alteram cis planus
ucatur, Cum tamen eas parallelas a se mulcem aluei bilis istis , ab
iere res sit pIena operae Ria nimirum, tabellar atri gai
tudo latitudine ac cinnitudines, plurimum minor
in causa est, ut medium scissioni minus obsistat, si1- perioris tabellae super alteram ductae motum facilius aer pone consequitur, quam tabellis interiecti, siqua tamen est, tenius substantia rarescat, cum eas parallelas diuellere conaris. Exi, ac mutua corporum adhaesione inserre potes,
sterent progredi nullatenus posset, aut saltus edere, ' ' quia cum in vacuo collocatus ponatur nullum ades 1et corpus, quod in abeuntium pedum locum suffice retum, atque adeo terrae grauitas Obnitens, ne loco moueretur, adhaerentes sibi hominis pedes abire conantes non subsequeretur, ac proinde, ne a se pedes disiungerentur, prohiberet. Sic manum alicui corporis pamri applicitam diuellere nequiret,nec per reliquum com
48쪽
corpus circumducere, nisi alia manu pars in recedetitis locum succederet. At quamuis pendulum libere brachium circumagens dexteram saxo grauem coto queret non tamen saxu posset excuti, sed manui adhς- reret. Angelus ver saxum in vacuo pro hcere posset Anselu, mi impresso impetu, quia cum omni corporeae molis coim cretione careat,nullo adhaesionis vinculo saxum umoε, connecteretur: Non tamen item, Passumpto corpore idem tentaret, nam fixu assumpto corpori adhaesionis Iutine iungeretur. Nec dispar erit philosophan di rati, si fingas ab Anselo arcum per vim curuari, reductumque neruum sagitta armatum dimitti ita senim sagitta chorda in vacuo adhaerebit, v eam arcus
an Papae inquis, quam valida lorica armaretur miles'; ι,- - pectus non arreo thoraces, sed digitali, vel palmarita
ην- muniret In hinc frustra plumbeas,ac terreas illan
icti minuigia de ex bombarda excuteret hostilis uror, aut gladium
vibraret globus enim, aut ensis, si vera est haec muru
corporum adhaesionis sententia, extrema aeris super ficiei adlaaererent, ne per vacuum ad tristincti clam ar triato militi vulnera aditum reperirent. Haec autem,
quis non respuat tanquam aniles fabulas Uerum quisquis es, qui huiusnodi praecipiti conse
quutione hanc corporum adhaesionem minime dubijs cxperimentis comprobatam deridendam exponis reiicisne in anilium fabularum numerum, si , decernen te Deo ne tenuis civ dam papyrus loco pro Su mouea tur, aut disrumpatur, dicat quis explo a in me post hanc papyrum latentem bombarda serream glandem
irrito citia excussum tria Non sanes, si sapis , satis enit nosti immota, integra papyro aditum cuilibet corpori
49쪽
pori negari ne scilicet in uno spatio duo corpora a constituanxur. Quidni igitur extrema corporis super ficies, qu m inane spatium consequitur, valeat abeunti corpori manus in1jcere, ne recedat, quemadmodum tenuissimum corpus, si immotum perseueret pro hibet, ne ulterius progrediatiir Ego tamen tam tenui lorica non me satis munitum existimarem: quia nimirum primis gladi partibus re liquae capulum versus in udem locum succedere poLsent si quidem hostis punctim non vero caesim ferire meditaretur , atque adeo gladium, vel hastam ita pro mouere pos tet, ut me plane consederet Paulo aliter deferreo globo ex bombarda vibrato philosephandux x sed nisi ingens intercederet vacuum, me impro tectum dolerem iam licet ab Atrema aeris tapexHCiQglobus diuelli non posset , aerom tamen vi Con Cpti
impetus in spatium inane secum traheret, ac rarum a ciens ad ampliorem locum distraheret, donec pereun-. te impetu subsisteret Neque enim vacuo huiusmodi aeris rarefactione diminuto merem spote recessurum ut maius vacuum relinqueretur,ficile adducor, ut mi hi persiladeam minorem quippe naturae inconcinni
tatem asscit vitaeota aeris,aritas , quam vacuum . Ide
puluis flammam raperet, globumque ex tormento X-Cuteret , ita tamen, ut globus ab impellente igne non
disiungeretur ibique Libsistere Vbi raritatis terminu, quem tunc ignis attingeret matura statuisset. 4At quaeris si vacuo intra aerem iacto corpus aliquod
grauς infimana aeris superficiem contingeret, an Os m vacuo ο
50쪽
reII sto inani spatio in aeris locum ingredi ac deseendere id enim si permitteretur, iam abeunte ea V cuo huiusmodi corpore inanitas maior relinqueretur naturae autem viribus vacui effectio non videtur tribuenda. Quidni vero descenderet cum infra se contiguum corpus leuius haberet , superne autem a nullo corpore detineretur, cum ibi vacuum esse ponatur. Haud equidem reor tunc posse naturae visibus compus graue suspendi neque enim facile fingerem corpus
pone secuturum esse Conditionen sine qua motus non
fiat , adeoque corpora grauia non descensura, nisi post terga corpus aliud itineris comes addatur: hoc quidem exigunt , si adsit contiguum corpus quomodo vero eius absentia motum impediat , non satis video Dico itaque corpus graue contisu aeri imminens descensurum, citra tamen maioris vacui periculum; dienim corpus hoc graue aeris regionem ingreditur, tantunde aeris loco pellit, quanta est eius moles , ideoque aer ad
deIcendentis corporis latera refluens tantundem aculspatij occupat quantum a descendenti Corpore relin
quitur qua ratione VaCuum nullatenus augetur
An Histru contiguatiua impediat Tacuum.
NE capitis quarti oratio bene longa aut Lectore deterreret, aut eius patientia abuteretur, placuit alio capite ea complecti, quae de Virtute contiguatiua, quam unicam ad impediendum, Cuum P. Magnus adstruit, pro instituta breuitare dicenda stippetunt.