장음표시 사용
181쪽
e o Lib. I. De generatione ct corrupi.
in instanti, quod est vi timum non esse eiusdem motus. Cotti hoc est; quod in caeteris motibus nempe augmetatione . & laetione , neque Aristoteles , neque alius unquain posuit talem partem minimam termini productam per mutationem ini Hantaneam, nec est naturaliter possibilis, quod lic probo Impossibile est in rebus ad quas per se terminatur motus , ullam Partem earum simul, aut in instanti produci , sed necessatio in tempore.& cum successione ; ergo falsum est in alteratione ponere manimam qualitatem simul. &in instanti productam
per actionem instantaneam;probatur consequeritia, quia noest minus divisibilis qualitas acquisita per alteratione versus principium, qua versus medium,& finem:sed nulla datur pars in medio,& fine acquisita in instanti, aut simu ergo nec dari potest in principio. Hon est etiam minus diuisibilis qualitas, quam termini aliorum motuum, sed per caeteros motus nulla Pars termini acquiri potest in instanti; ergo neque in motu alterationis. Et tandem probatur , quia aliae partes eiusdem ualitatis non pessent simul,vel in instanti produci,quia pro-ueuntur in subiecao cum resistentia eo nitar ij, sed eo gem modo producitur prima,ut per se est manifestunt; cum sit eiusdem rationis,& eodem modo habeat contrarium in subiecto ergo
non potest simul, sed successive produci, & ideo non potest dati prima.s dii Sia contra hoc est dissicile argumentu , quia qualitas producta per alterationein est res permanens, cotinua quoad intensionem,& finita:ergo est cotinuum finitum, sed omne co-.tinuum sinitum,& permanes habet duo indivisibilia extrema quibus terminatur, ut patet de lineaeterminata duobus extremis punctis:ergo quaelibet qualitas intensa debet habere duo indivisibilia intensionis, quibus finita eius io tensio sit termiis mala, videlicet primu,& vltimum et sed primu non potest produci per partem motus cum praecedat totu motum rergo producit ur per mutationem instantaneam praecedentem motumiae non potest produci separatum ab omni parte eiusdem qualitatis;ergo producitur colunctu alicui parti: haec igitur parserit minima qualitas quoad intensionem simul, & in instanti
producta per alterationem instantaneam prqcedentem totum motum intesionis. Respondetur tamen primo negando autecedes,quod qualitas producibilis per motum si res omnino permanens, sed aliquid successivi habet ex modo suae productionis;& ideo vocari potest successiva quantum ad fieri, licet si permanens in facto esse. Et quia ex modo, quo producitur, debet sumi modus, quo terminatur tutensio eius, talis modus
182쪽
Cap. IV. Tran. III. oest. ITI.
terminationis similis est ei, quem habet motus, per quem fieri
nata est. Et de motu constat non habere terminum iii trinsecum versus principium sed extrinsecum tant 1m , intrinsecum veto vettas finem ergo eodem modo terminatrix qualitas per eum producibilis.Et propterea non habet nisi v uin extrema intrinsecum,& positiuum, nempe versus finem , ex parte veto principij solum terminatur negati uet intelio eiu g. cs uia veru raeli a contrario incepisse, & ideo principium habere inrenficimnem eius,' ria primam partem aliquo tam habet, lice no primam proportionalem. iecudo rei pondetur habete qui epta-rnitin indivisibile intefionis ex parte principi j, non tam ei a cilipiodvistum per mutatione instantaneam, sed pet primam partem ali Quota motus,cu parte qualitatis aliquota cuius pri ncipium est, quodnci potest esse verum de aliquo alio indivisi bili termini, quia omne aliud indivisibi Ie sueeedit parti, Sc hquasi esse acquisitum eius; ideo supponit partem motus, per
quam producitur eadem pars termini, Se non potest per eam produci,sed permutationem instat aneam subsequentem paretem motus,& eam terminantem: primum autem indivisibile intensionis non praesupponit partem intensionis proditastam, sed est initium primae partis aliquotae,& propterea sint ut cumca producitur per partem motus, & in parte temporis, non
quidem primario,vel adaequate, sed quasi ex consequenti, Minadaequate.
Ad primum argumentum oppositae sententiae, quod proba- Ir Lbat qualitates secundu se habere terminum intrinsecum magnitudinis tuae luteillionis , respondetur , probare intentummodo naturali loq uendo , & hoc modo non esse contra nos, qui coeedimus modo naturali terminari laurinsech intensionem qualitatis , per maximum quod sic, non tamen probate, quod talem terminum babeat,etiam per potentiam Dei ablo-l utam, ut videtur intendere Scotus , quia licet consona sit naturae harum qualitatum determinata intentio, ultra quam noamplius posunt intendi ab agente naturali, sed non repugnae essentiae earum maiorem habere poste in infinitum, sicut uon repugnat quantitati maiorem seni per esse posse in infinitum, ideo per potentiam Dei absolutam, dato quocumque termino ultra illum polium intendi in infinitum. Ad testimonium Aristo t. pro termino paruitatis intrinseco adductum respodetur, qualitates producibiles permotum tale quidem permanentes in suo et se, sed aptas fieri successive permotum, propter latitudinem contrarietatis, quam habent, &Propterea non habere primum esse dum fiunt, sed per ultima
Degener. I. Rou Diuitiam brum Cooste
183쪽
r o i Lib. L De generatione ct corruit.
non esse produci ad modum rerum successivarum. Aristoteles ergo dum asseritaes permanentes habere primum esse, sol uniloquitur de per ristinentibus in elle , & seri, quales sunt perfe-ehae substantiae , nam adhuc de imperfectis valde probabilo est luccessive seri , ut aqua, vel ignis , & ideo non habere prin
Ad primium argumetum pro eadem minima intensione n gandum est antecedens, quod in productione caloris ex pel Ia-xur, vel desinat frigus per primum non tale, sed absque dubio defini e per ultimii tui esse. od sic probo, motus calefactionis incipit per vitinxtim non esse , & nullo modo per primum Cilber ergo ve in est dicere de calore, qoi per eum producitur, manc non est,& immediate post erit sed productio caloris est expulso frigoris:& ideo esse caloris in subiecto est no esse friagoris in eo: rgo verum erit de fragore, nunc esse in subiecti , rei in mediate post risi esse, quod est desinere per ultimum esse Et si dicatur de si iure per ultimum esse, non ablolute, sed sub elle tanto, nempe in codem gradu, in quo incipit elle calor,&hoc esse possibile, qui aes rigus ut tantunii, hoc est,sub tali gradu vi unum, vel ut dimidium habet modu indivisibilis incipientis,& desinentis simul,& in instanti. Probatur esse filium hoc argumento. Calor incipit elle immediate post.&frigus et iii desinit immediate post: led immediate post non dicit instas, risi determinatum tempu*,sed te pus in deterini natum; sed in tempore indeterminato repugnat produci calorem, vel frigus sub aliquo gradu determinato,vel indivisibili,sed solum produci. tur iub ratione indeterminata,& ideo dicimus absolute futurum immediate post,& non cum additione aliqua ergo ablo-lute verum est, quod desinat per ultimum sui elle. Quod vero diistum est L lib Physres onines diuis biles desinere per primum non rumile,& non poste desinere per ultimum elle, liuelligi debet dum res ad euius inceptionem desinu iri,Micipit per PD- .muin sui es te; tue enim necellarium est, sed non est minus necessarium easdein res desincte per ultimum elle, si res aliae, ad cuius inceptionem desinunt,incipiant per ultimum non esse, ut consideranti est manii est uir i. ' Adsecundum, negada est consequentia, quod remissio oua- Iitatis procedat in infinitum, quamuis diuilio eius secundum antentionem procedat in inlinitum:& ratio differetim est,quia diuisio fit per solas partes proportionales, Si ideo nullu prorsus terminum habet, nec habere potest emissio cu sit mot us, non fit per solas partes proportionales, sed etiam per qquales,
quibo: illa conum inritia ri Per ra. tem motus aequalem tuli urias
184쪽
inlinatas pro potiionales habentem, Npartem temporis fini- eam mensuratam producatur etiam pars aequalis intensionis 1labens infinitas proportionales, & cum partes aliquotae, scaes motus,&qualitatis productae, atque etiam temporis ethnitae, & nihilominus quaelibet contineat proportionales actu infinitas, tota intensio finita simpliciter est, sicut motus fiuitus est simpliciter deo tempore etiam finito absoluitur' in Inhnitalia non procedit, sicut de motu tracali probat Aristoteles aduersus Zenonem c.& g. lib. Plis sicui mn, quod non procedat in infinitum , sed tempore finito absoluatu: quia non procedit per solas partes proportionale edetiam Fer aequales, in quibus infinitae proportionales includun.
o A.' '' portes aliquota saetii finitas in toum motum actu finitum, per quem omnes partes aliquotiespatas actu finitae, & totum spatium actu sinitum tempotegit in fimio pertrati sit mobile. D mPo. . uomodo terminentur qualitates quoad ramussionem, de
Iunt iuspositiones formarum substantialium.
EX plicatum est iam quomodo terminentur qualitates se Lina in 'uo est dissicultas. Et ideo brem liea lis hinPximo quidem quantum ad terminum mare; i, dicimuS habere intrinsectim, ita ut ad latam possint 2 23
xe lutcusionem , ut maiorem habere naturalit 'AM 2gnis petit intensionem caloris ut octo a rim'
possit habere naturaliter, cecitate vero etsi vis asimile,&hos gradus habent pro termini j iii ias, tudinis suae intensio his Reatin est ratio de eae ea AG ine S secundum proporisone in ordine adforma, similes, cuius disposit nes sunt, & hoc est velum Ain lino c
iuba solus, ae propterea eadem man re 'o introductionem talis formes Cia is, hic 'ilirum ceci ita turcum Iniuori non possit
185쪽
I o Zib. I. De eeneratione si corrupi.
introductionem miniae ignis, & expulsione ita tarmae ligni ex
parte materiae requiri calorem ut sex taut cum minori introduci non possit Lita, nec expelli altera. Qui vero putant subiectum accidentium et se compositum, ae propterea non posse 'lla accidentia eadem nti inero quae erant in genito manere 1- corrupto, non possimi concedere dispositionibus terminuinis in secum paruitatis suae intensionis, quia non potest esse verum eum hac opinione, quod casis gladiis caloris requira tur ad introductione sorma: ignis, de expulsionem oppostae, ita ut cum ni : nori non postit una introduci, & expelli altera, Guia talia gradus caloris debet esse i ii ligno tanqua in in lub-
ceto; nam ii in igne sit, non expelletur ab eo forma lignit nec antro elicetur sorma ignis; irritano autem esse non potest, uia quamdiu est in ligno no a pote is esse expulsa forma eiu em ligni, nee illiroducta sorata ignis; unde sequitur inten sonem dispiriationum non posse cum hac opinione habere
terminum parilitatis intrinseeum , sed extrinsecum tantum, ita ut verum sit , cicim tali gradu caloris non posse permanere
formam ligni , sed ex pullam esse , introductam formam ignis, cum quatumque tamen minori non elle expulsam illam nec intrudiictam hanc, sed expelli in fieri, hoc est , toto tempore, quo dispositiones non attingunt illum gradum agere causam efficientem ad expulsionem unius, & introductionem alterius uno igitur, vel alio modo loquendum est determino paruitatis secundum diuersas opiniones de subiccto
accidentium. Itaque uniuersialiter veram est, intensioue qualitatum, ut sunt dispositiones tarmarum substantialium, terminari ad certum gradum, tam versus magnitudinem, quam versus paruitatem ; sed versu magnitudinem termino intrinseco, qui dicitur maximum quo sic versus paruitatem vero termino etiam intriinseco . qui dicitur minimum quo sim, vel altein extrin eco, qui vocatur maximum qu nm. Probatur
utrum lite hoc argumento Quaelibet sor mli substantialis habet perfectionem determinatam, non solum secundum speciem , sed etiam secundum differentiam indiuidualem et crgo petiti pro suo esse, atque introductione in materia determinatum gradum dispositionis, quatum ad intensionem.Probatur consequentia, quia riuer tarmam substantialena,&dispositiones ad eam requisitas debet esse proportio,praecipue secundum gradum intensionis,
a quo sumitur determinata persectio Qualitatis,ut est dispoinio ad Hrmam.
186쪽
Cap. IV. Tra I. III. Qis p. VILDe termino intensionis qualitatum stipe
OValitates supernaturales vocantur gratia, dc charitas, ae iet scaeterae virtutes , qtiae cum eis infunduntur nobis a Deo. ut ab agente supernaturali , & intenduntur duobus modis, videlicet ex opere operato, hoc est ex virtute sacramento tu, si
digne recipiatur,vel per nostros proprios actus bonos in eratia ' charitate factos ; & quamuis ad Theologiam proprial ertineat agere de inresone harum qualitarum,sicut de qua-itatibus ipsis, ut tamen completa sit dispurati a de termanis flualitatum quantum ad intensionem, breuissime agenda est de terminis intensionis earum et habent eu ira tuos stadus, vesigraduales partes in tesionis qualitates i ilae proportionales, d aliquotas in quas dividi pollunt in infinitum, sicut qualitates naturales, de corpc eas; sed differunt ab his, quia non sunt dii positiones ad formas substatiales, sed solum iunt supernaturales quaeda participationes diuini elle supernaturalis , per
. quas anima nostra maxime perficitur. Et de termino paruitatis earum nullum video dubitantem led omnes tenent nota elle eis concedendiumvirinsecum . ita ut tam minima detur gratia,vel charitas in anima,ut mitior . vel minus intensa dari non posita, sed data quacumque, potest dari alia minus intensa in infimium;quod absolute verum est de his qualitatibus secundum se sumptis sed quia per iactam euia iurundun- . tur animae secundum mensuram dii positionis , coutingit aliquado, ut nulla sit da spositio in anima, ut in pueris baptietatis
ante usum rationis, Ac tune datur eis minima gratia determinata per diuinam voluntatem: dicitur aulcm iniuima, uo absolute, & secundum se, quia secundum se minor esse potest, I sed accidentaliter, & ex suppositione in ordine ad subiectunt nullam habens dispinitionem. Solum potest esse dubium determino magnitudinis earum quantum ad tutensionem, an intrinsecus cc; ita ut ad talem gradum intensionis peruenire. possint, ultra quem non possit intendi, vel dato quocumque gradu maiorem habere possint in infinitum. Et prima opinio tenet, quod qualitates istae secudum pro- et spriam naturam habent terminum intrinsecum suae intesionis versus magnitudinem, ita ut ad talem gradum peruenire possint,vltra quem repugnat intendi etia per potentiam Dei ab-- solutam,& talem gradum summum habete dicunt gratia habitualem Christi, quae si posset intendi, pollet etiam dari alia maior,& melior, iquod est absurduim. Ita Scotus in s. dist. X.
187쪽
Vo. I. De feneratione Scorrit t.
quaest. . . aed p rimam au estionem dico . Quem sequuntur Due
IVobatur primo, quia si accipiamus gratiam ut unum,&inis tenditur quantum possibile est per pote Ptiam Dei absoluta; certum est non posse amplius rixtendi, vel ergo habebit tunc determinatum gradum intensio ius,& talis gradus erit maximum quod ue intentionis eius: cum non politi amplius in te di: vel non habebit determinatum gradum intelionis: sed inten- sonem actu infinita quod est i mr ossibile, cum infinita inte-sio, lit infinita persectis repugnas creaturae. Secundo, si gratia, Sc charitas non habent terminii intrui secum suae intentionis, sed dato qnocunque gradu pollunt maiorem intensionem in infinitum suscipe te . sequitur poti e esse actu infinitas secunda intensionem Probatur consequentia quia totam intensione, quam pollunt habere si accessive potest Deus per absoluta potentiam simul eis tribuere: sed intentio ea tu potest succesuu Eeste maior in infinitii: ergo politant simul habcrea Dcoactii infinitasn: consequens aut e probatur salium, quia gratia actum linita secundum intensionem non potest recipi in anima, cum capacitas eius omnibus modis fit finita: ergo necesse est gratiam,&charitatem habere terminum intrinlecum suae in-- tensonas versus magnitudinem, quem si non habeant, poterit gratia cuiuslibet hominis in loc vita existetis maiore habere intentione, Quam gratia cui ulcunqire beati,cotra illud Matthaei et i .ubi de Ioanne Baptista, qui habuit periectissima gra-
tiam, dicitur: stati temm nor si in regno ealorum aior est illo.
ij, secunda opinio affirmat has qualitates supernaturales nullum habere terminum intrin tecum magnitudinis in sua inte- sone, sed dato quocumque gradu intensionis quantumcumque maximo polle adhuc intendi in infinitum.Ita D. Thomas de gratia,& charitate I . x. q. 1 .ati . .& haec est probabilior, aetenenda. Probatur efficacitet ratione D. Thomae ibidem hoc modo Incensio alicia ius formae solam ex triplici capite potest ei se finita, nempe ex parte ipsus tarmae, quae ita petit determinatum gradum intensionis, ut non possit illum excedere, Quin varietur essentia eius, & in alia speciem conuertatur. vel ex parte agenti, cuius virtus ad intendendam talem formam limimi cit, ita ut vitra certum gradum non pollit eam intenderer vel ex parte iubiecti in quo recipitur talis forma, cuius capacitas finita est, &ideo non potest recipere formam, nisicam determinato gladii intensionis. Sed ex nullo capite habent qualitates istae terminum iii trinsecum magnitudinis: ergono est eis cocedendus. Probatur minor, na qualitates illae
188쪽
' supernaturales sunt.immediatae quaedam participationes diuini amoris supernaturalis, per quem diligitur anima a Deo in ordine ad beata tudinem; feci participatio illa uultum habet ex se terminum, nili quem ei praefigit Deus ipse eam diligens: ergo noniliabet ex le termina intrinsecum suae intensionis. Virtus etiam Dei agentis supernaturalis, a quo infunduntur gratia, & charitas in anima, de se est infinita, ut eonstat;& tandem capacitas subiecti,quod est anima, non diminuitur, sed augetur per has qualitates, ita ut quo plus intentionis earum recipit,plus etiam recipere possit, quia quo plus recipit, eo fit obiecta maioris dilectionis, per qua gratia dc charitas eius inte- di debet: ergo nulla ex parte postulat terminum intainsecum. Ad primum argumentu Scoti negandum est, quod suppo Dir, nempe gratiam ut unu poste intendi a Deo quantum post sibile est, quia tota intensio, quam potest suscipere, non est determinata, sed infiuita in potentia, ita ut data quacumque posssit semper habere maiorem,id autem, quod non habet aetii lem terminum ultra quem procedere non possit, licet habeat elle finitum, sed non determinatum ad talem gradum, quod vero no habet eIse sic determinatum, non potest totum innui Produci extra causas,quia quidquid producitur extra causas,
i ub certo stadu perfectionis produci debet. Exemplum esset potest diuisio continui , quae semper est actu finita , sed infinita tu potentia, nullum habes terminum, ultra quem proce dere non possit: & tamen non sequitur quod omnes diuisiones possibiles continui pollit Deus simul sacere : sic ergo dicendum est, intensionem qualitatum supernaturalium e sic actu finitam, sed infinitam in potentia , & ideo repugnat i tam simul produci a Deo, vel intendi qualitatem , quantum possibile est. Ad secundum,neganda est consequentia quod intensio harum qualitatum possit esse actu infinita. Et dum dicitur polle Deum simul facete quaecumque facit successiue , negandum quoque est, etiam in rebus permanentibus, nam si perfectici
earum actuali termino careat, ultra quem non possit crescere,
impossibile est totam eius perfectionem actu produci extra causas , quia quod non habet elle actuale determinatum,
non cst actu producibile totum extra caulas, ut probat diuisio continui. Et quod additur in eodem argumento, nempe capacitatem animae omnibus modis elle finitam , negamus.
quia licet sit actu finita , ita ut non possit recipere gratiam actu infinitam, sed quidquid gratiae actu recipit,finitum esse debeat, est tamen infinita in potentia , ita ut semper possit
189쪽
Met Lib. I. De reverathrae ct carru .
rntra Iorem gratim recipere Ex quo euidenter sequitur, a Cam,quam recipere potest, non habere terminum intrinsec cimanitudinis, qia Iaa Intrationem,sed extrinsecum tantum, Aeterminas iste non est es: Is quam gratia actu infinua, quam rem
ei pere non potest .ied nee possibi is est j bene tamen quamlibet finitam ii ne termino Et quod tandem additur, ex hoc sequi gratiam hominis in hac vita existentis pol se ei se aequale, immo maiorem gratia cui alcumque beati, dasting uedum est: nam iecun cum intensionem, Gualis, & maior e ste potest peryotentiam Dei ablolu tam, ted secundum eam perfectionem, quam h 1be t gratia cumiribet beati ex dignitate , & qualitate actas beatitudinissemper est maior quacumque gratia viato Tis in Q ao lenta inteli guntur verba scripturae allat et ' De grat a tandem Christi Domini eodem sere modo respondet D. Thomas 3 p. q. a. ix. dupliciter sumi posse, nem-t et lecundum intensionem,aut secundum dignitatem , quam habet ex tali periona , hoc est, ex unione naturae humanae ad verbum,quam sequitur, atque etiam ex aliis effectibus ex e dem unione prouenisibus. Et si sumatur secundum intentionem praecet se,concedendum est posse Deum de potentia absoluta facere aliam gratiam intentiorem in infinitum, &ideo maiorem, Sc meliorem secundu hanc considerationem,quam fit gratia Christi repugnat tame fieri aliquid maius, de melius eadem gratia secundo modo confiderata . etiam per potentia Dei ab toluta, qura nec possibile est, qui maiorem,aut excellentiorem unione, nec reperiri in deriona digniori, aut in al- rorem finem ordinam Et adhuc lecundum intensionem considerata gratia Christi dicitur summa in hoc sensa , quia non potest eati maior secundum poteutram ordinariam,quamvis non sit Iumm Ret i qua vero, quae ad has qualatares pertinen Theologis relinqueada sunt.
De terminas qualitatum natura i uoad exim imum.1M T Odem prorsus modo loquendum est de qualitatibus nDI tu talibus Quoad extentionem, ac loquuta lamus de Intenissione earia dc ita dicendu primo,no habere terminum mi insecum magnitudinis; sed ad quascuoue partes subiecti posse se
extendete in infinitum, ita ut ii dari potest corpus actu infinitum , ad totii illud possit se extendere qualitas. De termin
et tam parvitaris intrinseco via generationIs,dicendu est,quam
artaribus non conuenire,etra et iant dispositiones formaruml
190쪽
Cap. IV. Tract. II f. Otia . VII t.
substantialium, nam licet substantiae concedatur determinata: quantitas, sub qua generar a potest,& non sub minori, adhuc ita tali minimo non haberet minimam ex tecto nem calor,vel irigus , ut dupositiones iant; sed prins in medietate erus proximiori agenti introduceretur, & prias in medietate illius medietatis in infinitum , ita ut nulla detur tam parua extensi eius,quin data fit prius minor in inficilium. Solum ergo conceditur eis terminus extrinsecus extensionis , qui videtur essa punctum mam data qualibet quantitate, ad quam elltendatur, prius extenduntur ad minorem. Et eisdem rationibus, quibu probatum est,no habere terminos init insecos magnitudinig, re paruitatis, quoad intensionem, probandum est, nec eos habere qaoad extensionem, non sunt tamen eadem argument
repetenda, sed applicanda,quod facili negotio fieri potesti
De subiecto alterationis, ct aliorum accidentium corporea substantia,an sitsola materia, ves compositumI
INter alias differentias, quas Aristoteles assignauit inter ge- Igunerationem,&corruptionem ex una parte, d alterationem
ex alia,una fuit ex parie subiecti , quia per generationem sola
mutatur materia a priuatione unius formae ad eandem sor. mam; per alterationem vero mutatur compositum secundum
diuersas passiones, quae ei pollunt accidere. hoc est, secundum diuersias qualitates. Propterea sicut de subiecto grnerationis suo loco dubitatu est, an sit materia,vel compositum, ad quod terminatur,ita de alteratione dubitamus modo, an sit copositum, vel sola materia. Et cum ide debeat esse subiectu motus, dc termini, quia subiectu movetur propter terminum adquirendum,& terminus, in que tedri alteratio, sint qualitates, do his est eadem quaesitio, an sint in materia prima vel composito. Et tande cum qualitates corporeae ad quas terminatur Phys ca alteratio (de qua sola agit Aristoteles, & cum eo nos ' inhaereant substantiae media quantitate,sicut caetera accidentia corpoream eode subiecto, in quo fuerit quantitas, erunt qualitates illae cum sitis alterationibu , per quas producutur,at' etiam cum caeteris corporeis accidetibus. Propterea procedit