Compendium manualis controuersiarum huius temporis, De fide, ac religione. R.P. Martini Becani, Societatis Iesu theologi ab eodem authore depromptum. Opus vtilissimum, quo resectis ambagibus, veritas catholica perspicuè proponitur; & aduersaria falsi

41쪽

; Liber I. Cap. I.

pserunt ante innocentium , in multis ab illis discrepant, ut iam

ostensum est. Qui autem secuti

sunt Innocentium, nostrum Cano nem approbarunt.

x. -Sue sit legitima veras Scriptura.r vos Catholici utimur v I. . teri ac vulgata versione, quae iam multis taculis in Ecclesia viguit, M communi Christia.

notum consensu recepta est. Hanc repudiant nostr aduersarij, & in eius locum, non unam, aut duRS,

sed prope infinitas suis auditoribus obtrudunt.Nam alia est versio 1 uideri, ait oecolampadii, alia Theodori Bibliandri , alia Castinotionis, alia Iuni j & Tremelij, alia

Munsteri,alia Beetae,aliae aliorum: quae omnes inter se dissident,& ab ipsis aduersariis merito reprehen

duntur.

t. Sic

42쪽

eDe Scriptum. 3 s

E. Sic enim scribit Lutherus in Commentario de nouissimis veris bis Dauidis, in prq fatione: Omnino melltta esset,retinere illam hactenus receptam S usitatam versione Bibliorum, quam tot neuas versones

cumulari,quibus nihil proficitur,nisi quod disimilitudo S diser pantialemonum memoria lectiona turbat, in sudium remoratur,ac in multis oris incertiorem, quam fuerit, avi mittit. Et in lib. prophetiarum suarum,qui a Gregoro,vvaltero,Habiensi Prqdicante collectus est:Tam multa, inquit, nostro tempore sunt versiones Bibliorum , ut paulatins ram muItafuturastat Biblia,quam mulli scioli in Hebraica lingua magisros se profitebuntur. . 3. Et Rauchi inua(asias Capnid.

in Hebraeas concordantias Rabbi Nathan: Multa transationes Bibliorum in luce prodeunt, quas m

43쪽

aeae t

parte Examinis Concit Trid. sem . Utile est,exstare certam aliquam versionem qua in citationibuis assit iretur. Et v vitakerus controuersiai 1 .qua st . t .cap. . Consultes tur iesset Ecclesia is non cuiuis pro a Diratu suo permitteret nouam verisionem edere. Et Robertus Stephaenus initio Bibliorum suorum, A. I. no 1 s s T. Nullum vertendorum B,

bitorum finem feri, iam multi pris

dem queruntur, qui ex re Ecclamesse existimant, certam aliquam extato numero eligere. Hqe sui test binonia aduersarioru cotra seipsos.

Ex quibus concludo,ipsos suo etiaiudicio infelices esse,quod no h

beant unam,certam,ae costantem

versione Bibliorum,qua sequatur. . Quanto feliciores Catholici,

qui unam,certam, & uniformem habent, quam a maioribus confit-matam re approbatam accepe runt. Et tametsi toto terrarum odi

be diffusi sint, una tamen loquvn

44쪽

ri tili, tur lingua, iisdem Spiritus Lincti' . . 'verbis ac for tis assueti sunt.

-,, si His recte accommodari potest il- onitote lud Gen. D. I . Erat autem terra Ia-t.hisae si M'tui,S sermonum eorrem di m - , 'ir Aduersariis vero , quod sequitur: .. . ., Confundamui linguam comm , ut ne A non audias uni sevisque voce prom tuis imis m. Da certet ita Ri. Alitcc Lu--' theres,aliter Munstetus,aliter alij et citant eundem Scripturae locum. Alius alium non intelligit. Catholici inter se conueniunt. Soleo di- fcere,CMholicos & aduersarios repraesentare duas familiari in quarum altera,pater & mater, fit ij dc filiae, serui & ancillae , eodem loquuntur idiomate, & singuli sin

alis Mic sitia

coisse s gulos probe intes ligunt: iti altera

Cathia

us cosi ac' locisstot idiomata sunt, quot iapita, ubi pater Gallice, matet Hii panice, iiiij Latine. filiae Belgice serui Italice, ancillae Polonice loquuntur ubi nulla concordia, sed per petuum iurgium ac contentio est.

45쪽

s 8 Liber I. cap. L

Seriptura litteratis, quis mysticurii. Colet distingui duplex Scri-Ipturae sensus. Unus litteratis, seu historicus: alter spiritualis, seu mysticus. Litte talis est, qui proxime Ae immediate significatur petipsa verba, siue sint verba propria, siue metrum horica. Myllicus est,qui non significatur proxime per ipsa verba, sed per re significatam issis

verbis. Ita D. Thomas in I. parte, quaest. t .art. I o ubi notat duplicem esse significationem. in Scriptura sacra: unam verborum, quae pertimnet ad sensum litteralem: alteram xerxi, quae pertinet ad sensum mysticum: seu spiritualem. Nam &verba significant rem aliquam secundum litteram.& res si gnificara per verba , iterum sigmficatrem aliam secundum uir sterium. A. Vtrum

46쪽

s, dit oleae Scu

sum Nasi

t. virumque sensum insinud Apostolus r. Corinta Io. r.cumai Patres uomi omnes sub nubesue .runt, S omnes mare transieruntao omnes in Mose baptitati sunt imnube S in mari: S omnes eandem escam spiritualem manducaueruntdiomves eundem potum Jiritua Iem biberunt. Nam in his & squentibus verbis latet duplex sensius. Unus litteratis, qui proxime & immediate significatur per Terba citata , nempe, filios Israel, quando ex AEgypto egressi sunt,rrasi uisse mare rubrum,ambulasse sub nube conredisse manna in deserto, bibiste aqua de petra. Alter mysticus,qui non significatur proxime per verba citata, sed per res significatas verbis citatis.Nam per exitum filiorum Israel ex AEgypto per Mosen, significatur exitus noster ex seruitute peccati per Christum. Et per mare rumbrum . significatur Baptismus:

47쪽

Per manna, corpus Christi in Eu. charistia:per aquam,saguis Christi:per petram Christus. 3. Mysticus a Theologis subdiuiditur in Allegoricum, Anagogicum, de Moralem,seu tropologicu. Sicut enim tres sunt Uixi tes Theologicq Fides,Spes, Cha-xitas; ita tres sensus myttici. Allegori cus respondet fidei, anagogicus spei, moralis charitati. Nam allegoricus est,quado verba Scripturae , praeter sensum litteralem, quem habent, significant aliquid pertinens ad fidem vel Eeclesiam militantem: quo pacto Abraham, qui secundum sensum litteralem habuit duos filios, unu ex ancilla, di alterum ex libera;allegorice significat Deu , qui habet duos populos , unum Iudaeorum ex Synagoga 3& alterum Christiano tum ex Ecclesia. Hunc sub libertare pratiae Christi: illum sub seruitute legis Mosaicae.Galat. l. 12. . Ana

48쪽

m Scriptura.

i u q. Anagogicus est,quando Scripturae, praeter sentnm litteralem, significant ali uid perti

se sev 'CVS ad vitam a ternam , seu Ec bis clesiam triumphantem,quam speramus:quo pacto illud Psal.' . II. Suibus iuraui in ira meas introis Aunt in requiem meam: secundum Iitteram intelligitur de terra primissionis in Palaesthina:at anagogicet, vita aeterna, ubi est: vera temquies. Heb. . s. s. Moralis est, quando verba Scripturae, praeter sensum litteralem, significaut aliquid pertinens ad instructionem morum,vel o ficta charitatis: quo pacto illud Deut. x t . . No alligabis os bovi tria rurati, secundum litteram intelli- Ddu est de veris bobus:at moraliter, de concionatoribus , qui nori debent impediri,quo minus petat

fustetationet a Populo. i. Cor. '.'

49쪽

allegoricui. Tertius, anagogicus. Quartus , muralis. Qui omnesos hedi solent ib voce, Hierusalem, Nam illa vox litteraliter significat urbe Palisthinae et allegorice Eccle si a m i litante:a nagogice ,E cclesia tri uphante: mora liter, animam hominis in hae vita. Omnes item notari solet in epistola ad Gai tas cap. . Na littera lis est in his ver. bis: Abraha duos filios habuit, unude ancilla,si unum de libera. Althgolicus in illis: Hae sunt duo test meta. Anagogicus in istis: Illa au

ra ra

tem, qua sursum est Hierusalem. Moralis in his , Suomodo tune is, qui secundum carnem fuerat , pera

uelatur eum, qui secundum sti-Hium,ita se nane. I. Notatum est a viris doctis, iuxta hos quatuor sensus Scriptur e , quatuor esse Doctores Ecclesiae , Hieronymum, Ambrosium, Augustinum, Gregorium : & singulos in singulis sensibus excet luisse

Disit sed by Cooste

50쪽

De Scriptura.

- visse, Hieronymum in litteratis, appo simbrosium in allegorico, Augu

It et prodiant ex illo Psal. D S.IO S. Lu-ns terna pedibus msis verbum tuum,' iunieae semitis meis. Nos contra contendi mus,saepe obscuram esse. te' Quod variis modis ostedi potest. erat iis rimo,exemplo Discipuloru eun et 'imitium in Emaiis,qui non intellis . bat Mosen & p rophexas ,nisi Chri-ris v stias interpretaretur ,s Lucae T as S et . 3 Deinde, exemplo Eunuchi