Q. Sept. Florent. Tertulliani Apologeticum: In usum scholarum edidit atque ...

121쪽

liberius de propriis locis sumam. 37 Τhura plane non emimus. Si Arabiae queruntur, sciant Sabaei pluris et carioris suas merces Christianis sepeliendis profligari quam deisi' fumigandis. Certe, inquitis, templorum Vectigalia quotidie decoquunt stipes qu0tusquisque iam iactat Non enim subficimus et hominibus et deis vestris mendicantibus opem ferre, nec putamus aliis quam petentibus inpertiendum. i Denique porrigat manum Iupiter et accipat, cum . interim plus nostra misericordia insumit vicatim quam Vestra religio templatim. Sed cetera vectigalia gratias Christianis agent ex fide dependentibus δ' debitum, qua 'i alieno fraudando abstinemus, ut si ineatur ' quantum vectigalibus ' pereat fraude et mendacio Vestrarum professionum, facile ratio haberi possit, unius specie querela conpensata pro

commodo ceterarum rationum.

Cap. XLIII. Plane confitebor, i quinam,' si sorte, Vere de 1. sterilitate Christianorum conqueri possint.' irimi erunt' lenones, perductores, aquarioli; si tum sicarii,

' Fuld. sumam Thura planec ceteri sere omnes: sumantur planes quam scriptionem errorem librarii esse sua sponte constat. ' Paris. . quod eis. ' Paris 4., Goth. Leid. 2. Vindob. inpartiendum. δ' Leid. 2. debentibus. Erlang. quos Leid. 2. quia. V Erlang. at si metiaturo Leid. 2. ut si mereatur. ' Fuld. publico.c Leid. 2. confitebarc Oxon. confiteor. Fuldens. γquoniam ; eid. 2. quidnam. Ita plurimi Goth. Leid. 2., Fuld. Ersuri. possunt. Erlang. sunt. Id. aquariolorum Leid. 2. equarii illuc; Fuld. harioli tum. ' Paris. 1. Erlang. Mindob. secariis Paris. 2. sequariis; Leid. 2. securii.

122쪽

venenarii, magi item haruspices, harioli, mathematici. 2. His infructuo8Os 88 magnus est fructus. Et tamen quodcumque dispendium est rei vestrae per hanc sectam, cum aliquo utique praesidio conpensari potest. Quanti' habetis, non dico qui de vobis daemonia excutiant; non dico iam qui pro Obi quoque Verode prece Sternant, quia forte non creditis, sed a quibus nihil timere possitis Cap. XLIV. At inimi illud Metrimentum reipublicae nam grande quam verum nemo circumspicit, illam iniuriam civitatis nullus expendit, cum ' tot iusti inpendimur, cum tot innocente erogamur.' Vestros enim iam contestamur actus, qui quotidie iudicandis custodiis praesidetis, qui sententiis elogia ε dispun-2 gitis. Tot' a Vobi nocente Variis criminum elogiis recensentur; qui illic sicarius, quis manticularius, quia sacrilegus aut conruptor aut lavantium praedo, quis ex illis etiam Christianus β adscribitur aut cum 7 Christiani suo titulo obferuntur, quis ex illis etiam talis quales tot nocentes ' De Vestris semper

aestuat carcer, de VeStris Semper metalla suspirant, de Vestris semper bestiae aginantur, de Vestris semper munerarii noxiorum greges pa8cunt. Nemo

illic Christianus, nisi plane tantum' Citristianus aut si et aliud, iam non Christianus

7 Ita sors omnes libri scripti Vatio unus: Quantos. Paris 4. Leid. 2. Etenim. In Paris 4. cum non habetur in Goth et i furt. erogamus. ' Paris. 1. 2. ,γeologiac Erlang. Leid. 2. Vindob. eulogia. ' Fuldens., Quot. β Fuld. idem etiam Christianus. y Idem: proindocum Christiani. ' Id. x qualis etiam notatur nomine. Idom: nisi hoc tantum.

123쪽

cap. XLV. Nos ergo soli innocentes. Quid mirum, si 1. necesse St Enim ero necesse est. Innocentiam i)a deo edocti et perfecte eam Ovimus, ut a perfecto magistro revelatam, et fideliter custodimus, ut ab incontemptibili' dispectore mandatam. Vobis autem humana aestimatio innocentiam tradidit, humana item dominatio imperavit. Inde nec plenae' nec adeo timendae estis disciplinae ad innocentiae veritatem. Tanta est prudentia hominis ad demonstrandum bonum, si quanta auctoritas ad exigendum;

tam illa β falli facilis, quam ista contemni. Atque . adeo quid plenius, y dicere: Non occides, an docere: Ne irascaris quidem Quid perfectius, prohibere

adulterium, an etiam ab oculorum solitaria concupiscentia' arcere Quid eruditius, de maleficio, an et de maliloquio interdicere Quid instructius, iniuriam non permittere, an nec Vicem iniuriae sinere Dum tamen sciatis ipsas leges quoque Ve8trRS, quae Videntur ad innocentiam pergere, de divina lege ut' antiquiore formam mutuatas. i

Diximus iam de Moysi iiD aetate. Sed quanta au 3

Erlang. et Vindob. Innocentia. Paris. 4. inconceptibili Fuld. intemptibili. ' Erlang. Leid. 2. Vindob. , plano nec adeo. 3 Paris 4. Goth. Εrsuri. Oxon. o disciplinae. Fuid. Quanta est prudentia hominis ad demonstrandum, quid vere bonum tanta Oxon. ad demonstrandum veritatem. Erlang. et Vindob. itas in aris 4. sallicdeest ' Leid. 2. peltias Fuld. dictum est. ' Leid. 2., Gorg. ab oculis solitariam concupiscentiam. Erlang. et Vindob., ct Paris. 4. aut. Italaris. l. test. Hildebr.3,2-4.; sed Goth. Erlang. Vindob. Εrsuri. antiquiore sorma mutuatas quam scriptionem mendum librariorum esse existimem. 3 Hanc sormam genitivi omnes vero libri scripti praebenti

124쪽

ctoritas legum humanarum, cum illas et is evadere homini contingat et plerumque in admissis delitiscentit' et aliquando contemnere ex Voluntate Vel necessitate delinquenti γλ' Recogitate ih ea etiam pro brevitate supplicii cuiuslibet, non tamen ultra

4 mortem remansuri. Sic et Epicurus omnem cruciatum doloremque depretiat, modicum quidem contemptibilem pronuntiando, magnum Vero non diuturnum. EnimVer nos, qui sub eo, omnium speculatore, dispungimur quique aeternam ab eo poenam pr0Videmus, merito soli innocentiae obcurrimus et pro sapientiae ih plenitudine et pro latebrarum dissicultate et pro magnitudine cruciatuS, non diuturni, Verum sempiterni, eum timentes, quem

timere debebiti et ipse, qui timentes iudicat, deum,

non proconsulem timentes. Ita Erlang. Vindob. Fuld.; sed aris. 1., 2. Leid. 2., Ambros. cum illa sed , iterum error librariorum Goth et Ersuri. cum illas etsi. ' Erlang. o Fuld. delitescontic; Paris. 1 2. Leid. 2. Vindob. Oxon. delitiscendis Paris. 4., Goth. Ersuri. delitescendi. Paris. 1. deliquendis reliqui, delinquendis vitiose pro delinquenti. si Scriptio in libris scriptis variat plurimi et optimi ut supra; aris. 2. et Leid. 2.3recogitata ea etiam pros Erlang. et Vindob. recogitata etiam pros Fuid. Recogitate etiam pro. 'in aris. 1. man. prior.) pro spienties reliqui: prospicientiae , praeter Erlang. et Vindob., qui xpro patientiaes mihi γ pro sapientiae genuina scriptio esse videtur ' Erlang. debebat.

125쪽

cap. XLVI. Constitimus, i ut opinor, adversus omnium cri 1. minum intentationem,' quae Christianorum sanguinem flagitat ostendimus totum statum nostrum, et quibus modis probare possimus, ita esse Sicut Ostendimus, ex fide scilicet et antiquitate divinarum litterarum, item ex confessione spiritualium' potin statum. Quin nos revincere audebit, non arte Verborum, sed eadem forma, qua probationem Onstituimus, de veritate γ' Sed dum unicuique ma 2.nifestatur' veritas nostra, interim incredulitas, dum de bono sectae huius obducitur, quod usui' iam et de conmercio innotuit, non utique divinum negotium existimat, sed magis philosophiae genus. Eadem, inquit, et philosophi monent' atque profitentur, innocentiam, iustitiam, patientiam, sobrietatem, pudicitiam. Cur ergo quibus conparamur de disciplina, non proinde illis adaequamur ad licentiam inpunitatemque disciplinae Vel cur et illi, ut' pares nostri, non urgentur ad Ossicia, quae nos noni' obeuntes periclitamur 3 Quis enim phi-l0sophum sacrifidare aut deierare aut lucernas meridie anas proferrei' conpellit Quinimo et deos .

Vestros palam destruunt et superstitiones Vestras conmentariis quoque adcusant claudantibus vobis.

Paris. 4. Erlang. Vindob. Leid. 2. constituimus. y Ita plurimi et optimi soli Erlang. Vindob. Leid. 2. Fuid. Fintentionem c 'in aris 4. Erlang. Leid. 2. spiritalium. Fuld. Exista qui. Id. de veritate debebit reniti. ' Erlang. Vindob. Leid. 2. manifestetur. y Solus Erlang.,usu. ' Goth et Ersuri. manenis pro atque Paris. 4., Erlang. Vindob. et praebent. In vid pro illi ut legitur illud. ' Paris 4. non omittit. D Fuid. PrOstitueres; Leid. 2. ferre conpellitur.

126쪽

i 18

Plerique etiam in principes latrant sustinentibus Vobis, et facilius statuis et salariis it remunerantur quam ad bestias pronuntiantur. λβ Sed merito philosophi enim non Christiani cognominantur. Nomen

hoc λ' philosophorum daemonia non fugat. Quidni γCum secundum deos philosophi daemonas deputent. 4. Socratis vocest: Si daemonium permittat. Idem et cum aliquid de veritate sapiebat deos neganS, Aesculapio tamen gallinaceum ' prosecari iam in fine iubebat, credo ab honorem patris eius, quin Socratem Apollo sapientissimum omnium cecinit. Apollinem inconsideratum Sapientiae teStimonium reddidit ei viro, qui negabat deos esse. In quantum odium flagrat veritas, in tantum qui eam e fide praestat obfendit; qui autem adulterat et adfectat, hoc maxime nomine gratiam pangit apud q)5. insectatores veritatis. Quam inlusore et conruptores ' mimicei philosophi adfectant Veritatem et adfectando conrumpunt, ut qui gloriam captant, Christiani et necessario adpetunt et integre praestant, ut qui salutii' suae curant. Adeo neque de Scientia, δ' neque de disciplina, ut putatis, aequamur.

Quid enim hales, ille princeps physicorum, ' λ)sciscitanti Croeso de divinitate certum renuntiaVit, conmeatus deliberaudi saepe frustratus' Deum qui-

Leid. . , solariis c Erlang. et Vindob. salaribus. ' Erlang. ad bestias proiciantur Oxon. ad bestias renuntiantur. Goth et Ersuri. Nomen enim philosophorum. ' In Erlang. et Vindob. gallinaceum deest, et pro prosecari scriptum reperies: prosecraris Paris. 1

Leid. 2. gallinatium. si In Goth et Ersuri. apud desideratur. 7 Fuld. contemptores. ' Etsi plurimi et optimi codices inimice praebent, Goth secutus mimice scribi iussi; quia illud sententiae adversari videtur. ' Erlang., Vindob. Leid. 2. salutis. ' Erlang. Leid. 2. Vindob. γconscientia. Erlang. philosophorum.

127쪽

libo opifex Christianus et invenit et ostendit et exinde totum, quod in deum ' quaeritur, re quoque adsignat, licet lato adfirmet factitatorem η' universitatis neque inveniri facilem et inventum enarrari iti omnes dissicilem. 'si Ceterum si de pudicitia pro 6.

Vocemus, lego partem sententiae Atticae in Socratem conruptorum adolescentium pronuntiatum. δ' Sexum nee femineum mutat Christianus. 7 Novi et Phrynen meretricem Diogeni supra recumbentis ardorem

subantem; δ' audi et quendam Speusippum de Platonis schola in adulterio perisse Christianus

uxori suae soli masculus nascitur Democritus excaecando δ' semetipsum, quod muliere sine concupiscentia adspicere non posset et doleret, si non esset potitus, δ' incontinentiam)i emendatione profitetur. At Christianus salvis oculis feminas δ' non videt animo adversus libidinem caecus est. Si de T. probitate defendam, ecce lutulentis pedibus Diogenes superbos Platonis toros alia superbia deculcat. βδ)Christianus nec in pauperem superbit. Si de Odestia δε certem, ecce Ρythagoras apud Thurios, 'β)Zenon apud rienenses tyrannidem adfectant Christianus Vero nec aedilitatem. δ Si de aequanimitate δ'

' Paris. 4. Goth. in deo. ' Erlang. et Vindob., factorem Leid. . lactitorem. Erlang. et Vindob., invenire facilec; Leid. invenire facilem Fuld. inveniri tacite. γ' Erlang. et Vindob. disiicilem esse. *β Ita plurimi et optimi Paris. 4. pronuntiatam , uid. pronuntiatur. yy Fuld. Christianus adsexum nec seminae mutat. δ' Ita omnes praeter Fuld. qui ardori logi iubet. ' Ersuri. ν exsecando. δ' Erlang. Vindob. Leid. 2. potius δ')Leid. 2. γ in nocentia. δ' Paris. 4. et Leid. 2. seminam. yy Erlang. et Vindob. conculcat Fuld. decalcat. δ' Leid. 2. mestitias Erlang. et Vindob. domesticam. ' Libri scripti γ tyrios ; mendose. δ' Goth et Erlari. civilitatem Paris. 4. et Vatic. n. civitatem. ' Fuld. animi aequitate.

128쪽

congrediar, Lycurgus apocarteresin' optavit, quod leges eius Lacones emendassent: Christianus etiam damnatus δ' gratias agit. Si de fide comparem, Anaxagoras depositum hospitibus ' denegavit Chri-8. stianus et extra fidelis vocatur. Si de simplicitate consistam, Aristoteles familiarem suum Hermianturpiter loco excedere fecit Christianus nec inimicum suum laedit. Idem Aristoteles tam turpiter Alexandro, regendo potius, adolatur, quam Plato Dionysio Ventris gratia venditatur. ' Aristippus in purpura sub magna gravitatis superficie nepotatur, set Hippias dum civitati insidias disponit, occiditur. Hoc pro suis omni atrocitate dissipatis nemo um-9. quam temptavit Christianus. Sed dicet aliquis, etiam de nostris excedere ' quosdam a regula disciplinae. Desinunt tamen ε Christiani haberi penes nos philosophi vero illi cum talibus factis in nomine et honore sapientiae perseverant. β Adeo

quid simile philosophus et Christianus, β Graeciae Τ)discipulus et caeli, famae negotiator et Vitae, Verborum et factorum operator et rerum aedificator et destructor, amicus et inimicus erroris, veritatis interpolator et integrator et exspressor et furator eius et custos γ' Paris. 1. 2. Goth. Ersuri. apocarteres inoptavit ;Paris. 4. aporcalesin optaviis Leid. 2. apocharceres inopta- viis Erlang. et Vindob. apo carceres inoptavit. Oxon. xemondatus. A' Etsi plurimi et optimi codices hostibus praebent, cum uid et Vindob. hospitibus scribendum esse liquet. Erlang. et Leid. vendicatur. 3' Erlang. superstitione potatues Vindob. superstitio no potatur. A' Fuld. , excidere. Goth et Ersuri. tum. Erlang. et vid. addunt apud vos. 3si Paris. 4. philosophis o Christianis. c ' Paris. 1. meties; Leid. 2. gratiaec Erlang. gracie. Erlang. Vindob. et Leid. 2. interpellator.

129쪽

cap. XLVII. Antiquior omnibus veritas, nisi fallor, et hoc 1. mihi proficit λ antiquitas praestructa divinae litteraturae, quo facile credatur, thesaurum eam fuisse posteriori cuique sapientiae. Et si non onus iam voluminis temperarem, Scurrerem in hanc quoque

probationem. Quis poetarum, quis sophistarum, qui non de prophetarum fonte potaverit Inde igitur philosophi sitim ingenii sui rigaverunt, ut quae de nostris habent, ea nos conparent illis. Inde, pinor, . et ' quibusdam philosophia quoque eiecta est, )a hebaeis dic et a Spartiatis et Argivis, dum ad nostra' conantur et homines gloriae, ut diximus, et eloquentiae solius libidinosi, si quid in sanctis scripturis offenderunt digestis, si proprio instituto' curiositatis ad propria Verterunt, neque satis credentes, divina esse, quo minus interpolarent, neque Satis intellegentes, ut adhuc tunc subnubila, etiam ipsis Iudaeis obumbrata, quorum propria Videbantur. Nam et si ' qua simplicitas erat Veritatis, eo magis scrupulositas humana fidem aspernata mutabat, i per quod ii incertum miscuerunt etiam quod invenerant certum. InVentum enim Solummodo deum . non ut invenerant disputaverunt, ut et de qualitate

Ita foro omnes Fuid. Adhuc enim mihi proficit antiquitas. ' Paris. 4. onus tamen. ' In Vindob et Erlang. as deest. A Fuld. legibus quoque eiecta est. ch Paris. 4. a vestrac Goth et Erfurt. auram. Erlang. o Vindob. de gestis. 7 Scriptio codicum varia et conrupta: Paris. 1., 2. Goth. OXOn. Ersuri. e proinstitutos Paris. 4. Leid. 2. ex inprostitutos Erlang. et Fuid , et pro instituto. Rocto siler ex proprio institutos conrexit. ' Erlang., sub nubilo. ID Erlang. Vindob. Leid. 2. si deest. ' Ita plurimi ot optimi Erlang. o Fuld. nutabat. V Ita omnes Praeter Fuld. qui in incertum legi iubet.

130쪽

et de natura eius et de sede disceptent. Alii incorporalem adseverant, alii corporalem, ut tam latonici quam Stoici alii ex atomis, alii ex numeriS, qua δ' Epicurus et Pythagoras alii λδ ex igni, qua Heraclito visum est; et Platonici quidem curantem rerum, contra Epicurei otiosum et inexercitum, et ut ita dixerim, neminem humanis rebus positum Vero extra mundum Stoici, qui figuli modo extrinsecus torqueat molem hanc intra mundum Platonici, qui gubernatori exemplo intra id maneat,4 quod νε regat. Sic et de ipso mundo, natus innatusVe Sit, decessurus mansurusve sit, Variant; sic et

de animae statu, δ' quam alii divinam et aeternam, alii dissolubilem contendunt ut quis sensit, ita et intulit aut reformavit. Nec mirum, si Vetu instrumenturni cingenia philosophorum interverterunt. EX horum emine etiam nostram hanc novitiolam paraturam viri quidam suis opinionibus ad philosophicas sententias adulteraverunt et de una via obliquosi multos et inexplicabiles tramites sciderunt. Quod ideo subgesserim, ne cui nota varietas sectae huius in hoc quoque nos philosophis adaequare videaturet ex varietate defensionum iudiceti veritatem. 5. Expedite autem praescribimus adulteris nostris, illam e88 regulam Veritatis, quae veniat a Christo transmissa per comites ipsius, quibus aliquanto λ' posteriores diversi isti conmentatores probabuntur omnia

adversus veritatem de ipsa veritate constructa Sunt, ' Paris 4 eid. 2. sicut. ' Ita plurimi Paris. 1