Q. Sept. Florent. Tertulliani Apologeticum: In usum scholarum edidit atque ...

31쪽

Cur malum fama quia velox, quia index, ' an quia plurimum mendax Quae ne si tunc quidem, cum aliquid veri adfert, η' sine mendacii vitio est, detrahens, adiiciens, demutans de Veritate. Quid, quod ea illi'y conditio est, ut non nisi cum mentitur, perseveret, et tamdiu Vivit, δ' quamdiu non probat. Siquidem ubi ' probavit, cessat esse et quasi officio

nuntiandi functa δ' rem tradit, et exinde re tenetur, res nominatur. Nec quisquam dicit δ' verbi gratia 6. ἡ Hoc Romae aiunt factum', δ' aut: Fama est, illum provinciam sortitum'; sed: Sortitus est ille provinciam μ, et: Hoc factum est Romae. Fama, nomen) )incerti, locum non habet ubi certum est. An vero famae credat nisi inconsideratus 3 Quia sapiens non credit incerto. Omnium est aestimare, δ' quantaeumque illa ambitione diffusa sit, quantacumque adseveratione OnStructa, quod ab uno aliquando principe)β exorta sit necesse est. Exinde in traduces

linguarum et aurium serpit, δ' et ita modici δ' seminis .

vitium cetera rumori obscurat, ut nem recogitet,

ne primum illud os mendacium seminaVerit, quod

In eodem quia index omissa sunt. ' Paris. 4., Gothan. OXon. Ersuri. quae nees; Leidens. 2. quia neo. si Fuldens. deseri. δ' Gothan. Ersuri. illis miserunt. V Erlang. vivat. ' Id. uti. δ' Paris. 1., 2. Leidetis. 2., Vindob. sunctam. δ' Erlang. famam dicit. Ita plurimi et optimi codices Paris. 4. GOthan. OXon. Ersuri. Fama est hoc Romae actum. δ' In Paris 4. nomen abest. In uidens totus hic locus ita prostat: An famae credat, nisi si inconscieratus 2 Qui sapiens est, non credit. In certo omnium est aestimare etcs; pro asstimares Paris 4. existimares Erlang. Omnium est e scientia res quantacumque praebet δ' Leidens. 2. principio. δῆ Ιta aris. 1. 2. Erlang. Loidens. 2. Vindobon.; serpat Vero aris 4. Gothan. Fuidens. Leidens. 1. Oxoniens. Ersuri. quare plurimi editoresynecesse est, exinde . . . serpat. Et ita etc. sententiam dividunt; sed male. - ' Erlang. modicum.

32쪽

saepe fit aut ingenio aemulationis, aut arbitrio suspicionis, aut non OVa, sed ingenita quibusdam mentiendi voluptate. Bene autem quod omnia tempus reVelat, testibus etiam Vestris proverbiis atque sententiis, ex dispositione naturae, δ' quae ita ordinavit, ut nihil diu lateat, etiam quod fama non' distulit. erit igitur fama tamdiu conscia sola est scelerum Christianorum. ' Hanc indicem adversus nos profertis, quae quod aliquando iactavit tantoque spatio ' in opinionem conroboraVit, usque adhuc

probare non valuit. Cav. m. 1. Ut fidem naturae ipsius adpellem adversus eos, qui talia credenda esse praesumunt, ' ecce proponimus horum facinorum mercedem Vitam aeternam

repromittunt. Credite interim. De hoc enim quaero, an et qui credideris tanti habeas, Dad eam tali con-2. scientia pervenire γ' Veni, demerge ferrum in infantem nullius inimicum, nullius reum, omnium filium; vel si alterius ossicium est, tu modo adsiste morienti homini, antequam vixit: fugientem animam novam

, uidens. divinae naturae. ' Erlang. non omittit. ' Solus videns sententiam: Quod dicitur, semper est, quia quod est, desinit dicis, inserit, stilo Tertulliane haud indignam. Fuldons. temporis spatio. Ut nos oparant sententias et capita a is L Gothan. Oxon. Erlart. et libri ameliani seriem verborum ut fidem

. . . praesumunt praecedenti sententiae adiungunt, post praesumunt novum caput incipientes Paris. 1. 2. Erl-g.,

Leidens. 2- Vindob. quae dispositio nobis probari nequit, cum, fides naturae sequenti disputatione adhibeatur ad refutanda ea, quae fama contra Christianos salso iactaverat. Fuldona. Forediderit tanti habsat. Erlang. perveniretur.

33쪽

expecta, heXcipe rudem sanguinem eo' panem tuum satia, Vescere libenter. Interea discumbens dinumeraloca, ubi mater, ubi soror nota diligenter, ut cum tenebrae ceciderint caninae, non erres. iaculum . enim admiseris,' nisi incestum feceris. alia initiatus et consignatus Vivis in aevum. Cupio respondeas, si tanti aeternitas aut A non ideo nec credenda. Etiamsi credideris, nego te Velle etiamsi Volueris, nego te posse. Cur ergo alii possint, sibo non potestis cur non possitis, si alii possunt γAlia nos,' opinor, natura Cynopaene' aut Sciapodes 23' Alii ordines dentium, alii ad incestam libidinem nervi 2 Qui ista credis de homine, potes

et facere homo ea et ipse, quod et Christianus. Qui non potesti facere, non debes credere. Homo est enim et Christianus, quod is et tu. Sed ignorantibus subiicitur et inponitur. 3' Nihil enim tale dei' Christianis adseverari sciebant, observandum .

utique sibi et omni vigilantia investigandum. Atquini

volentibus initiari moris est, opinor, prius patrem illum sacrorum adire, quae praeparanda sint 'describere. Tum ille: i' Insans tibi necessarius, adhuc tener, qui nesciat mortem, qui sub cultro tuo

Leitans. 2. specta. ' Paris. 4. Erlang. pro eo panem habent ,et panem. Fuldons. seceris. y Gothan. possunt ;Paris. 4. volunt. 'in aris 4. non. ' Ita Paris 4. reliqui, Cynopennae. ' Paris. 2. Loidens. 2. Vindobon. Sicapodes ;Erlannosyc odes ; aris. . si odes. Erlang. Si non potes. Ita aris 4. Goth. Erlang. Leidens. 2. Fuld., Oxon. Ersuri. at aris. 1., 2. et quod et tu Vindob. et quod tu. Cum antea dictum sit: quod et Christianus , etiam hic legendum ess censeo quod et tu. In Erlang.,apponitur reperies. Ibid. a Christianis. ' Paris 4., Erlang. Atquis Oxon. Atque. M Erlang. Leidens. sunt. U Paris. 4. Goth. illo insanti necessarius.

34쪽

rideat item panis, quo sanguinis virulentiam is conligas; praeterea candelabra et lucernae et canes aliqui et offulae, quae illos ad eversionem luminum

extendant. Ante Omnia cui matre et sorore tua

venire debebis. Quid si noluerint vel nullae fuerint γquidi' denique singulares ' Christiani Non erit, 'i)opinor, legitimus Christianus nisi frater aut filius. Quid nunc, et si ista omnia ignaris praeparantur γCerte postea cognoscunt et sustinent 3' et ignoscunt. Timent plecti, si proclament, qui defendi merebuntur; qui etiam ultro perire malint, η' quam sub tali

conscientia Vivere. Age nunc timeant cur etiam perseverant γδ' Sequitur enim, ne ultra velis id te esse, quod si prius scisses, non fuisses. Cap. IX.

Haec quoi magis refutaverim, a vobis fieri ostendam partim in aperto, partim ' in occulto, per quod forsitan et de' nobis credidistis. Insantes penes Africam Saturno inmolabantur' palam usque ad proconsulatum iberii, qui eosdem' sacerdotes in eisdem arboribus templi sui obumbratricibus sce-

' Ita plurimi et optimi codices; uidens et libri scripti,

quos amelius inspexit, iurulentiam. ' Ita Paris. 2. Vindob. Fuidens. γQuod Paris. 4. Goth. Leidens. 2. Ersuri praebent; γQuot Erlang. sed male. δ' Fuldens addit: sine pignore. D Id. eriss Erlang. Non enim, opinor, legitimus, non Christianus. V Erlang. reggnoscunt et sustinentq; Xon. cognoscunt et cernunt. δ' Loidens. ., uidena. malunt ;Erlang. mallini. Fuldens. perseverent. Paris. 4. Gothan. Leidens. 2. Ei furt. Vindob. Haec quoque. In aris 4. Vindob. et partim. ' Leidens. 2.,de omisit Erlang. immolabant. Fuldens. ipsos.

35쪽

lerum votivis crucibus' exposuit, teste militia patriae' nostrae, quae id' ipsum munus illi proconsuli

functa est. Sed et nunc in occulto per8eVeratur hoc sacrum facinus. Non solii' os contemnunt Christiani, nec ullum ii scelus in perpetuum eradicatur, aut mores suos aliquit' deus mutat. Cum propriis filiis Saturnus non pepercit, extranei utique non parcendo perseverabat, ' quos quidem ipsi parentes sui offerebant, et libentesi' respondebant et infantibus blandiebantur, ne lacrimantes inmolarentur.

Et tamen multum homicidio parricidium differt. 2.Μaior aetas apud Gallos ercurio prosecatur. i' Remitto fabulas auricasi' theatris suis. Ecce in illa religiosissima urbe Aeneadarum piorum est Iupiter quidam, quem ludis suis humano proluunt sanguine. Sed bestiarii, i inquitis. Hoc, opinor, minus quam hominis. An hoc turpius, quod mali hominis certe tamen de homicidio funditur. Ἀο-Vem Christianum et solum patris filium de crudelitate lSed quoniam de infanticidio nihil interest, sacro an 3. arbitrio perpetretur, licet parricidium homicidio i intersit, convertari' ad populum. Quot ' vultis ex his i circumstantibus et in Christianorum sanguinem

si Fuldens. crucibus vivos exposuit Gothan. ONon. , cervicibus exposuit. Fuldens. patrisq; in Parisiens. 4. nostrae abest ' Fuldens. ad ipsum. ' Si plurimi codices; soli Erlangens et uidens. perseverat. Erlang. Vindob., Oxon. Νon solum. I eidens 2. illud scelus Fuldens.,ullum facinus. Paris. 4. Erlang. Fuidens. aliquis. Erlang. perseverabit. Id. libantes ; aris 4. Leidens. 2. libenter. ' Paris. 1. 2., 4. Goth. Oxon. Ersuri. Vindob. praesecaturq; Leidens. 2. prosequatur solus Ful-dens. prosecabatur. Ita plurimi Paris. 2. Erlang. 'Leidens. 2. tabulas tauricas. ' Paris. 4. bestiariorum ;Erlang. Leidens. 2. bestiarum. uidens. licet do parricidio intorsit. ' Paris. 4., convertat. ' Paris. 4. Goth., Erlang. Oxon. quod. Erlang. omultis ex his.

36쪽

hiantibus, ' ex ipsis etiam vobis iustissimis et severissimis in nos praesidibus apud conscientias pulsem, qui natos sibi liberos enecent Siquidem et de genere necis ' differt, utique crudelius in aqua spiritum extorquetis, aut frigori et tam et canibus exponitis, 3'ferro enim mori aetas quoque maior optaverit. δρ)Nobis vero semel homicidio interdicto etiam conceptum utero, δ' dum adhuc sanguis in hominem delibatur, py dissolvere non licet. Homicidii festinatio ea prohibere nasci, nec refert, natam quis eripiat animam an naScentem β' disturbet. Homo est et qui est futurus etiam fructus omni iam in semine St. 4 De sanguini pabulo et eiusmodi tragicis ferculis ')legite, necubi δ' relatum sit - est apud Herodotum, opinor defusum i brachii sanguinem ex alterutro 'degustatum natione quasdam foederi conparaSSe.

Nescio quid et sub Catilina' ' degustatum est. Aiunt et apud quosdam gentiles Scytharum defunctum quemque a ui comedi. Longe excurro.

Hodie istic Bellonae sacratosβελ sanguis de femore

V Fuldens. inhiantibus. Fuldens. Si quid et donecis generes Erlang. si quid do genere necis. V Fuldens.,aut lami aut canibus exponentes. Φ Fuldens. exoptaverit.νὸβ Fuldons , uterum. ' Ita Erlang. Fuid. Sed Paris. 1. 2., 4., Goth. Leidens. Vindob. Oxon. Ersuri. deliberaturq; quod intellegi nequit, ergo conrigi debot, praet0rquam quod , deliberare et , delibare a librariis conmutantur; vid. Forcellini sub ista voce Erlang. Vindob. nascentibus. Fuldens., eiusmodi tragicis sabulis Vindob. huiusmodi tragicis sabulis Erlang. huiusmodi rogatis ferculis. Ita plurimi codices; aria. 2. nuncubi. δ' Erlang. Leidens. 2. Vindob.,diffusum. Fuldens. et alterutro. In uidens. tale additum est Etsi aris. 1.,2., 4. Goth , Erlang. Leidens. 2. Oxon. Ambros. Vindob. Erlart. sacratus legi iubent, sacratos praeserendum censeo, quia sententia exigi et sacratus error stili esse videtur, quem propter similes syllaba voces finientes facilem agnosces; iu uidens. secator scriptum est.

37쪽

proscisso in palmulam'ν exceptus esui datus signat. Item illi, qui munere in arena noxiorum iugulatorum sanguinem recentem, de iugulo decurrentem, exceptum avida siti comitiali morbo medentes hauserunt, ')ubi sunt item illi, qui de arena ferinis obsoniis coenant, qui de apro, qui de eo petunt Aper

ille quem cruentavit, conluctando δ' detersit cervus ille in gladiatoris sanguine iacuit. Ipsorum ursorum' alvei adpetuntur cruditantes δ' adhuc de visceribus humanis. Ructatur proinde ab homine caro pasta

de homine. Haec qui editis, quantum abestis ε' 5. conviviis Cluistianorum Μinus autem et illi faciunt, qui libidine sera humanis membris inhiant, i quia

vivos orant minus humano sanguine ad spurcitiamεη consecrantur, quia futurum sanguinem lambunt Non edunt infantes plane, sed regis Puberes. Erubescat error Vester Christianis ε' qui ne animalium quidem sanguinem in epulis esculentis habemus, qui propterea suffocatis quoque et morticinis abstinemus, ne quo modo ' sanguine contaminemur vel intra Viscera sepulto. Denique inter temptamenta ' 6. Christianorum botulos etiam cruore distentos admo-

δ' Ita omnes odicos raster uidens. qui in palmula Isi iubet malo igitur aliquot editores in parmulam conrexerunt. '' Ita omnes codices praetor uidens. quare, serunt conrigere ausi non sumus. y Leidens. 2. conculcandos Ambros. cum luctando. Haec in omnibus sero libris scriptis habentur Erlang. Aprorum, ursorum; Parisiens. 4. Ursorum. δ' Licet Parisiens. l. 2. Goth. Leidens. 2. Ambros. Ersuri. oruditantibus , Oxon. Vindob.,cruditatibus , Erlang. crudelitatibus Paris. 4 citrucidantibus exhibeant, videns obtemperandum consebam, cruditantes legi iubenti, quae est sola apta lectio. In ri gens. Vindob. a deest Leidens. 2. membris vibranti Id. , spurcitiα ' Erlang. Christianis insultar qui. Ita codice plurimi Leidens. 2. ne quoques; aria 4. Vindob.,ne quo. ' Fuldens. in tormenta.

38쪽

vetis, certissimi scilicet, inlicitum esse penes illos per quod exorbitare eos vultis. Porro quale est, ut quos sanguinem pecoris horrere confiditis, humano inhiare credatis, nisi forte suaviorem eum experti γQuem quidem et ipsum proinde examinatorem Christianorum adhiberi oportebat, ut seculum, ut acerram. ' Proinde enim probarentur sanguinem humanum adpetendo quemadmodum sacrificium respuendo alioquin negandi, ' si non gustassent,ε quemadmodum si inmolassent. Et utique non deesset vobis in auditione custodiarum et damnatione sanguis humanus. β' Proinde incesti qui magis quam quos ipse Iupiter docuit Persas cum suis matribus misceri Ctesias refert. Sed etiacedones Suspecti, quia, cum primum Oedipum tragoediam audissent, ridentes incesti dolorem: Hλαυνε, dicebant, εἰς τὴν πτερα.*' rem nunc recogitate, quantum liceat erroribus ad incesta miscenda, subpeditante materias passivitate luxuriae. Inprimis filio exponitis suscipiendos ab aliqua praetereunte misericordia

' Ita seriem verborum disponunt arisiens. 1. 2. Goth. , Erlang. Leidens. 2. Vindob. Oxon. Ersuri. Parisiens. 4.,oportebat postponit. ' Ita Paris. 2. Erlang. Leidens. 2., Vindob. sed aris. 1. 4. GOthan. Fuidens. Erlart. Oxon. , necandi. ' Ita Goth. Erlang. Leidens. 2. Fuidens, Vindob. Erlart. OXOn. sed arisiens. l. 2. 4., non omittunt. ' Ita Paris. 1. 2. 4. Goth. Erlang. Leidens. 2. Fuidens. Vindob. Erfurti, Oxon. - Locum alioquin negandi ... inmolassent conruptum esse adparet librarii verbis negandi et,necandis conmutatis, quae conmutatio frequentissima, sequentia voculam non vel interponendo vel eliminando conrexerunt. Sententia vero, quae praecedenticiprobarentur sequentia alioquin eis inpertissimo Obponit, negandi offlagitat. M Loidens. 2., sanguinis humani. - Longum est, turbam variarum scriptionum adferre lectioni supra receptae optimos codices, praecipue vero locus gemellus in cp. 16 Tert libri I. Ad nationes maxime savere cum Oehloro conseo.

39쪽

extranea, Vel adoptando melioribus parentibus emancipatis. Alienati generis necesse est quandoque memoriam dissipari. t simulsi' error inpegerit, exinde iam tradux proficiet incesti serpente genere cum scelere. unc deinde quocunque in loco, domi, peregre, trans freta, comes est libido, cuius ubique saltus facile possunt alicubi ignaris filios pangere Vel ex aliqua seminis portione, ut adspersumβ' genu per conmercia humana concurrat in memorias suas, neque ea caecussi' inceSti Sanguini agnoscat. 8.

Nos ab isto eventu diligentissima et fidelissima castitas Sepsit, quantumqueβ' a turpi is et ab omni

post matrimonium excessu, tantum et ab incesti casu tuti sumus. Quidam multo securiores totam vim huius erroris virgine ' continentia depellunt, senes pueri. Haec in vobis esse si consideraretis, proinde in Christiani non esse perspiceretis. Idem oculisi renuntiassent utrumque. Sed caecitatis duae species facile ' concurrunt, ut qui non Vident quae Sunt, videre.' videantur quae non sunt. Sic per omnia

ostendam,' Nunc de manifestioribus dicam. 'i'N Fuldons , et semel. ' Fuldens. ut ita persumq; Paris. 2.,4 , Gothan. Erlang. Oxon. Vindob. Leidens. 2. Εrsuri. uti aspersum quod praeferendum puto. Ita Paris. 1. 2. Fuld.; at Goth., esuri. cetus Paris 4. Oxon. , coetus Leidens. 2. cetum Erlang. Vindob., tecum. β' Paris 4. Vindob. quantumcunque. β' Ita plurimi codices Erlang. vero virgineas; aris. 4. virginis; rsuri. xvirginis. yy Loidens. 2. Ersuri. oculi omittunt. Mi Paris. 4., facile non exhibet. ' Erlang. et videre. In Paris. 4., ostendam deest Fuldens. Nunc de manifestis. Deos etc.

40쪽

Deos, inquitis non colitis, et pro imperatoribus )sacrificia non penditis.' Sequitur, ut eadem ratione pro aliis non sacrificemus, quia nec pro nobis ipsis, semel deos non colendo.' Itaque sacrilegii' et maiestatis rei convenimur. Summa haec causa, immo tota est,' et utique digna cognosci, si non praesumptio aut iniquitas iudicet, altera quae desperat,

altera quae recusat Veritatem Deo Vestros colere desinimus,' ex quo illos non esse cognoscimus.'

Hoc igitur exigere debetis, uti probemus, non SSe illos deos, et idcirco non colendos, quia tunc demum coli debuissent, si dei fuissent. Tunc et Christiani puniendi, si quos' non colerent, quia putarent non esse, constaret, illos deos esse. Sed nobis, inquitis, dei sunt. Adpellamus et provocamus a vobis' ad conscientiam Vestram illa nos iudicet, illa nos damnet, si poterit negare, omnes istos deos Vestros homines fuisse. Si et ipsa inficias ierit,i' de suis antiquitatum instrumentis revincetur, de quibus eos

didicit, ii testimonium perhibentibus ad hodiernum et civitatibus, in quibus nati sunt, et regionibus, in quibus aliquid operati vestigia reliquerunt, in quibus etiam raepulti demonstrantur Nunc ergo per' Erlang. Vindob. imperatorum. Paris 4. non inpenditis. Idem colendos. Erlang. Vidob. sacrilegi. h Paris 4. immota est. Erlang. desivimus. 7 Idem, ex quo illos non esso recognovimus. ' uidens. eos. ' Idom a vobis ipsis. ' Cum Gotho Erlang. Leidens. 2., Vindob. Ersuri. Si et ipsa inficia si erit exhibeant, quod e,si et ipsa inficias ierit conruptum esse adparet, hanc scriptionem alteri Sed et ipsa inficias si ierit , quae in aris 2 et 4. prostat, Praeserendam censemus. Paris. 1. eos dicit ;Erlang. Ersuri. dicit eos. Vindob. nec ergo Erlang.,

Fuldens. num ergo.