장음표시 사용
131쪽
nitur, dissitam Quocirca bis eum Sole conjungitur, atque in eodein loco nempe in puncto E apparet, cum scilicet in G, commoratur. Bis quoque maxime a Sole digreditur, nimirui in punmis uti F. in autem Venetis orbita major statuetur, eo longius a Sole exucurret Ctim itaque Mercurius vix a . gr. a Sole discedat, minorem Phas seu circa Solem circulum, ut Venus maiorem describit. Uerum meo qui minis dem iudicio nihil aeque Copernici hypothesim confirmat, quam eis incremen neris phalas. Nam ubi prope punctum versatur, nobis in L existenta in V tibus maxima videtur, ktamen tubo optico tenuissime falcata appanere fer ret, quod Sol in collocatus partem Veneris nobis aversam illustret ut in Li xiii autem puniim vicinior est, tum quidem pleno lucet orbe sedaia obser nihilo secius longe minor apparet, tib fere sexies longius a terra murta distet. Jam si Venus Sole sublimior foret, nunquam dimidiata vel falcata videretur; uti nec superiores planetae lumine diminuti unquam cernuntur. Quod si Sole inferior instar Lunae existeret, circa utramque conjunctionem falcata cerneretur. Postremo, si terra centrum his rei Veneris orbitae, nonnunquam Soli, uti anna opponeretur. Nec
viam me est fore ut vos epicyclum confugiatis, adeo ut idem sit motus Solis,& Veneris, idem utriusque medius motusa nisi quod Venus in epicyclo suo obambulans, longius quandoque a Sole discedat. Sit ita sane Iam quaero utrum ille epicyclus Sole sit sublimior, an depressior quod si humilior constituatur, nunquam vel plena, vel dimidiata saltem Uenus cernetur quandoquidem ne quadrante quidem circuli a Sole unquam Venus recedit Manifestum est, Lunam tenuiter esse falcatam, atque exilem lucis circulum exhibere, cum minus quadrante circuli a Sole distat at tubo optico Venus non . ἰτι ,
tantum, sed etiam plena conspicitur. Superior igitur Sole hic epicy-eltis statuatur. Quod si ita sit, Venus instar Martis, vel Iovis pleno orbe ubique uigebit. Mirum etiam si tam immanis epicyclus finxi possit ut Venus supremam illius partem percurrens sexies a nobis ut
remotior, quam cum infimam partem peragrat, ac nobis citima est. Restat igitur ut Ueneris orbita ipsum Solem ambiat sic enim quandoque superior Sole, quandoque inferior futura est: cumque terrae orabis tum Veneris, tum Mercurii coelum contineat nihil mirum si hi planetae non multum a Sole digrediantur. ama quocumque loco spectentur, semper in easdem cum Sole partes directi videntur nobis
quippe insunt L versantibus Venus in rexistens in puncto N
Sol , subiuncto E, scilicet ex eadem parte conspiciuntur, quamvis tum Venusquam potest longissim a Sole dilaedat. Nescio an haec ulla tergiversatione eludi queant Neplerus quidem cum cerneret Ue
132쪽
oetem in superiore cum Sole congressu circa in diutius latere, ac iumen debilius spargereri descendentem vero, vicinam puncto S, longe clarius lumen vibraren adeo ut in ipso conjunctionis puncto instar majoris stellae cerni queat existimavit eam propria, .congenita luce fulgetre Uerum post telescopi inventionem nemo amplius
in dubium revocat Venerem emendicato lumine reluceres: nam easdem fere cum Luna phases, inluminis incrementa sustinet Tycho quidem observavit Venerem in ipsa cum Sole conjunctione; sed necesse fuit, ut Venus tum maxima latitudine donaretur, Sol forsitantum temporis multis maculis obscuratus fuit illud certe est mirabile, quod oculorum judicio Venus in utraque conjunctione, in G in . sibi tam aequalis appareat cum tamen ubi optici beneficio maxima videatur, dum nobis in puncto L existentibus, ipsa punctori vicina, tenuiter est falcata Minima vero dum Plena cernitur in puncto G. An forte quod plena existens lucido capillitio resulgeat, quod omnes
stellas, tum fixas, tum errantes longe majores quam revera sint ex hi-het quin etiam saepe interdiu videtur cum terris est finitima: quamis quam sit in cornua tenuiter sinuatari fortiorem nihilominus lucem
reflectit, quod pars Veneris illustrata, innobis conspicua sit maioria
circuli portio Mercurius nunquam falcatus cernitur : nam minor,
kSoli propior est adeo ut vix observari possit; neque enim sui copiam facit .
Orbis terrae coelum veneris complectitur quid est enim cur ter ram inter planetas non censeamus reum suas habeat phases, nec minus quam coeteri planetae reluceat cum opaca sit, solida, inaspera, Omnes denique conditiones ad luminis reflexionem requisitae in illam cadant. Copernico quidem placuit telluris globum triplici motu cieri; annuo, diurno, tertio quodam, qui efficit, ut illius axis ubicunque versetur, sibi parallelus existat nempe ut poli terrae eundem semper in coelo situm obtineant. Sestut ingenue fatear annuus, ii-urnus motus plane sufficiunt, ita ut terra fere instar rotae in curru moveatur, nam ut rota, sic terra motu diurno circum se agitur Axis Dei tr quidem terrae per motum annuum de loco in locum migrat sed cum que terra
sibi semper parallelus constituatur, in eamdem coeli plagam dirigitur motu. Finge trochum, quem in magno circulo puer contorquet hic maiorem circuliam, ut terra magnum orbem lustrat circa suum centrum ubique sibi aequidistat ita ut ad eundem coeli locum convertatur. Uu re Rogabas tu quidem cur stellae aliquando majores non appareant, cum stelia in Q. ad eas propius accedimus p nec attendis non terrae modo globulum dem locis sed etiam totum in quo desertur orbem, puncti instar habere, si cum remam r. in nrma-
133쪽
si Mnamcnt , conteratur. Hoc tibi monstri simile videbitur, non item
nobis qui nullum divinae potentiae terminum praescribimus. Quod si stellae propriai, non mutuatilia , luce splendeant, ejusdem cum Ss te sunt conditionis , ejusdem forsitani molis' ac Sol e firmamento visus ceu stella cerneretur, nec magnus ipse terrae orbis Sole major appareret. Corpus enim lucidum in speciem ampliorem spargitur ut videre est in hi cernae flamma eminiis spectata. Sic Iupiter aequalia videtur extremo circulo , quem ultimus satellitum motu suo de
Longum est si velim diversitatem dierum noctium, ae varias anni tempestates iuxta hypothesim Copernici explicare imo infruis
Diversi ira tempus teram. Cum enim axis terrae, atque adeo illius aequator dierum oesibi sit ubique parallelus, eundein semper in coelo situm obtinet, ad noctium reandem stellam dirigitur, ac prorsus immobilis apparet seu terra, seu ex mente Sol ipse moveatur, eadem prorsus contingent phoenomena Idque evi-Copernici dentissime in sphaera Copernici, si nunc haberem prae manibus, de- explica monstrarem In qua hori Eon,i meridianus una cum terra in magno tW orbe promoventurn sed propter axis parallelismum, inorbis magni cum tirmamento collati insensibilem magnitudinem, immobiles prora sus apparent. Ecce tibi vulgarem sphaeram , in cujus medio globus terrestris suis circulis instructus collocatur. Hunc globulii in eximam, euinque sub odiaco sic manu et rcumducam, ut ubi uti sibi parallelus existat. Jam Solem in medio existentem fingamus , atque primo pradui Arietis globum telluris supponamus. Tum certe hic glob illis
circa suum centrum gyrans, dies ubique terrarum noctibus aequales exhibebit Cum enim Sol dimidiam terrae partem collustret, uter, que telluris polus in partis illustratae , ac tenebrosae confinio verse, tur, aequo temporis spatio omnes terrae incolae luce ac tenebris fruentur. Nulla enim est ratio, cur dies sit major vel minor nocte. Quare quiboniam torridam inhabitant, tum radios Solis directos, ac perpendiculares excipitent, atque illis aestas maxima continget Jam paulatim terrae globum versus principium Cancri promoveo. Uides ut sensim axis terrae a Sole digrediatur. . Sol quidem in parte opposita circa initium Capricorni cernitur, ac polus nobis conspicuus, seu axis terreni, vel mundani extremum tum longis silan a Sole declinat, qui radiis maxime obliquis nostras restiones collustrat. Nam polus a elicus hemisphaerio terrae tenebroso ait immergitur. Nobis adeo huic polo vicinis dies brevissimi contingunt. Sed qui Austr.ilem plaeam incolunt maestate, indiebus lone issimis gaudent quod eorum poliis ad Solem maxime inclinet, atque in partem tellii ris irradiatam multum sit
134쪽
gro restus, Jam globo terrestri ad principiti in Librae accedente, PO-lus nobis conspicuus paulatim ad bolem accedit, ac tandem in pariis ill illitae obscura confinio existens, dies rursus nocti aequatur; iumque Sol in principio Arietis cernitur. Denique tim globus telluris ad principium Capricorni pervenit, tu in polus arcticus maxime ad Solem inclinatur, atque in partem irradiatam altilii me provectus est. Hinc Sol radios directiores vibrat, indies longissimus emcitur ,. Si quidem pars terrae in qua degimus, motu diurno describit parallelum, cuius major portio solaribus radiis collustratur. Ut semel finia in .s, sterna Copernici nilii a Ptolemaico dissert, nisi quod Sol, interra
locum commutent, ac Luna terram circumeat. Nana teste Aristotelemax linam cum tetra cogi utionem habet. Jam vero sensuum judicio ce finiri nequit, an Sol, vel terra moveatur. Cum enim duo corpora,
o te mutuo divelluntur, visus minori motum assingit in illud quippe aciem dirigit' huic nubes aliqua rei vento in occasum rapiatur, tum Luna ipsi obviam versus ortum ire, nobis apparet Cti in igitur terra, nos cum ipsa ab occasu in ortum promovemur, uinc motu in sideribus ab ortu in occasum tribuimus. Imo si ad visus judicium rein ex inimus, nec Solis nec stellarum motum percipites nam oculus totum hemisphaeriti in in momento lustrat, quod Sol duodecii in horis p e cutrita adeo ut hic motus sit penitus insensibilis, si cum oculorum capitis agitatione conseratur Sol quippe quatuor horae minutis in eodem gradu moratum hinc nobis videtur plane quiescere ac solo discursu, non visu corporis hunc motum percipimus. Sic enim fere collidimus, modo illic erat, jam hic existit ergo huc promotus est. Atque ut optime animadvertit Ne plerus, non motum modo sed etiam varias illius species, ut ortum, occasum, ascensum, edescensum sideribus affingimus neqtie his appellationibus abstinere possumus. Sio cessent sidera, sive reipsa moveantur; qui itie in Luna existeret,
necessario iisdem vocibus uteretur nec motum Lunae p. rciperet, sed eum terrae tribueret. Cum autem scripturae Solem dioveri an erunt,
necessariam visus nostri affectionem insinuanta nec falsum dicunt, sed quid oculis appareat, vel ex visu colligatur, velissime assirmant, atque ad institutum suum accommodant. Sequitur Martis orbita, quae orbem terrae mannum cinxit. di ui quidem Mars suum circulum lonaiore temporis intervallo absoluit, 'm nec soli conjunctiis scit catus apparet. Tamesi circa quadraturas mi-- - nus fulgeat,&pars Soli obversa longe illustrior videatur, quod lumen prae si me suum a Sole, ut coeteri planetae mutuetur Sed cur Soli oppositus, incum vespere oritur, octies ferm major, quum cum mane emergit
135쪽
conspicitur, quando scilicet cum Sole conjungitur Necesse profecto vide supe est, ut Soli oppositus, nobis sit multo vicinior Solem in T, terram riorem si in Martem in L concipiamus. Numquid palam est tum Solem peto - ' radium S in puncto eclipticae Eta, Martem per radium ML sub puncto vel stella C, doli opositum conspici, tumque Martem terrae longe esse propiorem, qui in si terrai manente in s idem Mars existens in re, ex eadem cum Sole parte videatur: idem prorsus per viginti annos in Jovei Saturno observavit Galilaeus; sed cum longiuore , nobis distent intervallo, vix citra tubum opticum, hoc discrimen apparebit Mars vero Soli oppositus aliquando Jovem magnitudine aequat, cum in ipso cum Sole congressu , vix stellam secundi ora dinis superet. De Marte hactenus. Jupiter Marte superioris a. annis Eodiacum lustrat quatuor sideribus seu satellitibus circumdatur , qui circa Jovem eo celerius feruntur quo ipsi sunt propiores. Intimus, Iovi proximus, o fere horarum spatio, hunc alius excipit, cui S . horis; tertius diebus fere septenis extremus demum diebus sexdecim circuitus suos complet Fontana quidam Neopolitanus duas itidem stellulas veneris velut pedisequas deprehendit. Omnes hi satellites non immerito lunulae vocitantur: nain ut Luna circa terram, sic minutiora illa sidera circa Jovem, vel Venerem contorquentur atque easdem phases sustinent , ac Lunari desectiones itidem patiuntur , ubi Iovis umbram subeuntu parte duntaxat Soli obversa collustrantur, ac Solis lumen in ipsum Jovem regerunt. Ultimus planetarum est Saturnus, quino annis orbem suum emetitur, ac duobus quoque satellitibus stipatus creditur sed verisimilius est nihil eos praeter partes quasdam Saturni eminentiores existere,quae per certas cavitates,planeta cohaerent nec possunt illae valles sub aspectum cadere, quoia sint depessiores. Rem ita se habere argumento est, quod Saturni lateribus nunquam discedant, nec instar Jovis satellitium circa eum gyrent. Unde Saturni stella non perfecte sphaerica videtur, sed ad ellipsim magis accedit. Sic macula quaedam in Martis meditullio subnigra cernitur, quam non esse montem atro colore infectum , ut placet Campanellae, existimo ; sed cavitatem potius quandam ess , qualis in Venere deprehenditur conjicio. Haec quidem non aegrE
conceditis , sed impudentes sumus, qui terram inter Martis Uen ris orbitas mobilem constituimus. Rem tamen ita esse clim multa cur plane demonstrant, tum maxime quinque planetarum motus. rasiarea Neque ignoras, Theophile, planetas omnes, si Solemi Lunam q-σFuo, exceperis , nobis aliquando in consequentia ferri, tumque directi et egre. appellantur nonnunquam stare, saepe in contrarias partes retroagi
136쪽
apparere. Quodque magis mirere, superiores qui sunt planetae, Mars, Iupiter WSaturnus semper retrogradi videntur, cum Soli opponuntur directi prope conjunctionum loca ; contrarium in Venere , Mercurio experimur. Nam in superiore conjunctione, seu cum facie mi Sole irradiatam nobis obvertunt, directia circa inferiorem coitum retrogradi cernuntur. Unde haec miraculat Stellae omnes aequabili motu cientur quid illis cum Solis motu commune ex Cur Saturnus saepius regreditur, quam supiter, hic frequentius arto An rursum ingentibus epicyclis coelum onerabimus t Quam pronum est hos planetarum errores explicare , si terram moveri phaenomenis convicti fateri volumus. Nam quae eadem celeritate cum oculo feruntur, stare credimus quae tardius oculo incedunt, in contrariam ferri partema quae celerius, praecurrere videntur. Haec est ni fallor
propositio e . Optices Euclidis, quam ipsa comprobat experientia . Finge duas naves in eandem partem agitari Qtio si illa in qua veheris celerius promoveatura iurabis alteram retrocedere si ambae aequali passu incedant, utramque immotam putabis. Denique si navis, quae te vehit,tardius feratur, alteram quam citissime agi credas. Cuni igitur terra in punctori consistet, ovi vel Marti in puncto existenti proxima, tum Iupiter Soli oppositus conspicietur; cumque in easdem partes ambo ferantur, terra velocius moveatur versus H, quam
Iupiter versus I, hic regredi a puncto C, in invidebitur. Nunc Iove
in eodem puncto Uremanente, aut paululum progreta, fingamus terram prope punctum G existentem cadeo ut Soli Iupiter coire videantur. Nonne terra versus F, Iupiter versus I, in contrarias nimirum partes nituntur. Quare tum velocissime supiter progredi in consequentia, maxime directus apparebit. Nam qui in tellure verissamur, motum terrae, quem non percipimus, Jovi aliis planetis affingimus. Haec sane pulcre cum phaenomenis conveniunt: nam circa oppositiones, cum Planetae superiores vespere oriuntur, atque in versantur terra In S constituta, tum retrogradi circa ortus matutinos, quando cum Sole congrediuntur, directi; in medio fere interutrumque limitem intervallo stationarii cernuntur, ut circa punctam, F, terra in G vel S existente. Hinc iure Plinius miratur Martem senis mensibus saepe in eodem Zodiaci signo commorari, quod duorum mensium spatio debet percurrere.Jam venus quoque ac Mercurius suas stationes, suos habent re gressus. Solem itaque in T. Venerem in S, terram in constituamus, haec cum motu annuo versus M progreditur, tum Venus versus
H motum suum accelerate appareta directa igitur, ac veluti praecipiti mota
137쪽
triotu lata eonspicitur, quando pleno orbe uiget Idem usuueniret let, cum navi delati, aliam velis passis in contrarium actam offendimusa nos quidem stare, illam vero raptissime ferri credimus, siquidem in illam nostrae navis motum transscrimus. Quando Venus ad puncti
138쪽
punctum H pervenerit si terra in eodem quo pricis loco scilicet in Npermanere concipiatur; tum nobis enus multum promota, sub stet, sal, hoc est in maxima a Sole digressione videbitur. Sed ubi inter H in consistet, jam nobis in collocatis, versus C regredi apparebit. Haec sane phaenomena cum terrae motu optime conveniunt; vix aliter explicari posse putem. Dic obsecro cur Sol,&Luna nunquam, eceteri vero planetae saepius retrogradi videantur Cur Saturnus frequentius quam Jupiter, hic erebrius quam Mars retroadantur; Me is curius saepius unoquoque anno, Venus vix semel sit retrograda VCur in Marte arcus retrogradationis dabitis enim prssecto, ut in rebus CE inusitatis utamur interdum verbis non auditis major sit quam in Jo ct mclve, atque in Jove maj quam in Saturno Horum omnium causae no quam bis in promptu sunt bos sudare oporteat, ut vel unam proferatim regre Sol quidem retrogradus nunquam existit, est quippe veluti centrum, circa quod terra vertitur: unde tellure mota ipsum progredi nobis appareat necesse est. Nec Luna unquam regreditur, quia circa terram,
ut centrum gyrat motus terrae annuus Lunae communis est; diurnus ipsi non competit, hunc adeo corpori lunari assingimus Saturnus vero singulis fere annis fit retrogradus et cum enim vix Ia. r. in propria orbita unoquoque anno conficiat quando telluris globus circuitum suum complevit, brevi eum assequitur et adeo tit terra a Saturno digress a, post duodecimum mensem cum semisse ad eum reve latur, tumque Saturnus fit iterum retrogradus , nempe cum terrae est proximus & Soli quasi oppositus videtur Sic Iupiter decimo tertio quoque mense retro agi n*bis apparet; cum enim o. gr. intra annum decurrat, terra post Is menses, madisui amplius, eum assequi tu L . Eadem quoque ratione Mars non nisi exacto biennio fit retrogradus: tantum enim temporis exigit ut ad illum redeat Mercurii frequentiores sunt,u in Veneris regressus, quod ille So fere diebus suum orbem perlustret hinc saepius cum terra vel Sole conjungitur Mars quod terrae sit vicinio majorem arcum retrogressus in firmamento emhibet. Terra quippe interri, vi constitu th, Mars existens in tare sVare is gredi nobis videtur adeo ut sub stella C appareat, Marcus C re M'te'-trogressus, tanto major existat,quanto punctum L nobis est vicinitis. - retro . Unde stellae fixae nunquam retroagi apparent, quod immenso a no- μ'r est bis distent intervallo. Nec aliunde planetarum locata nisi ex fixis di qUR Mignoscimusti quocirca si Mars antea sub prima Tauri stella visus, iam sub prima Arietis appareat', illum uno signo regressum fuisse arbitramur; sed nihil ultra stellas fixas contuemur, cum quo earum vel directiones, vel stationes vel regressus etiamur. Saepius igitur Sa- a turnus
139쪽
tiirnus retro agitur quam Jupiter,in Mars sed pauciores gradus in suo regressu percurrit, non modo quia motu tardiori sertur; sed etiam quia sublimior existit. Bis unusquisque planeta videtur stare, circa punctas, inprima statio sequitur conjunctionem cum Sole, quando scilicet directus planetae motus paulatu decrevit, atque ab illactatione jam fit retrogradiis altera post oppositionem contingit citin Pla,neta cursum suum paulatim accelerat. Haec sane multo illustrius systema Coperni ei demonstrant, cum ad calculum , innumeros ex iaruntur : nam stationum inretrogradationum locata tempora , arcus denique ipsi pulcre adeo cum planetarum distantiis, inmotibus conveniunt, ut qui rem accurato examine perpenderit, aliter eam se hahere non pota constanter asseveret. Non
140쪽
Non equidem ignoro, pleraque id genus phaenomena cum Tychonis systemate utcunque consentireri nam repetit schemate, quod nobis Simplici, in Solis theorica delineasti, terra centrum mundi Moccupet, quo Lunae, Solis, firmamenti orbes describantur Centro vero Solis, ubicunque sit, puta in D, Mercurii, Veneris,Maliorum planetarum circulos descriptos concipe, unus nobis suffciat H FH, qui Ueneris orbem exhibeat. Hinc liquet primo, cur Sol quinque plan clarum o iamotus gubernet, cum illorum centrum occupet VII. Cur Venu , Mer et ,-;- eurius ne ad sextilem quidem aspectum, vel co gr. a Sole digredian A-.tutes nobis enim in puncto M existentibus, quocunque in loco V* S, ..hiis nus versetur, semper Soli finitima apparebit. Dissimulare tamen non is, is hae possum multa in hoc ystemate rationi minus esse consentanea Il- i. V ludum pri in is, quod epicycli planetas aliquando nobis proximos ad 'moveant, aliquando longissime a tellure efferant; quomodo enim aliis ter explicari posset, cur Venus fere quadragies minor, tubo optico deprehendatur, cum faciem a Sole illustratam nobis exhibet, quam cum a nobis eandem avertit. III. Extra fidem est Solem quinque planetarum orbes secum rapere, incirca terram convertere maxime
cum totum coelum sit liquidum atque orbis, in quo Sol movetur i, quantus quantus sit, vix orbis Saturni decima pars existat. IV. Coelum Martis iuxta hane hypothesim Solis orbitam intersecat: nam Martem Tycho observavit Sole nobis longe propiorem. Quare per eundem locum Marsi Sol transeant necesse est ac fieri poterit, ut aliquando sibi occurrant. Iam quae collisio horum corporum sutura est, quam toti terrarum orbi metuendum erit Martis incendium Sed in rebus tam severis non est jocandi locus. Ptolemaeus ut planetarum excursiones, vasa a nobis distantias explicet, ad epicyclos identidem confugit, quos libentissime Tycho amplectitur, ut planetas terrae admoveant. Imo ut stationum, retrogradationum negotium conficiantes supponamus enim Martem in sua orbitam BD existentem desere in epicyclo H FH Gadeo ut Rationes ambo motus cum centri epicycli Dutum planetae in epicyclo H PH, adtie sis annuum Solis motum adaequent. Clim igitur Mars punctum H obii Pthlime . Rebit, tum centrum epicycli, inplaneta in epicyclo in easdem partes versus E, seu in ortum serentur celeriori ergo motu tum planeta agetur. Jam ubi Mars a puncto I in F progredietur, tum incipiet retrogradi, nam veloci iis in epicyclo , quam epicyclus in magno Odibe, planeta defertur, atque ambo motus in contrarias partes distrahuntur verum non immerito epicyclorum machinas e coelo depu-