장음표시 사용
351쪽
l artes A. Ego vero haec non verisimilia modo, sed etiam longe vehis sententia sima esse arbitior istas porro quaestiones de arte tractatas oportuit perstringi non a globulis coelestibus circa suum centrum gyrantibus praesidi uiciar, petere. Joculare enim quiddam mihi videtur Cartesius dicere, curia sterit caelestes globulos a corpore lucido recta impulso lumini seri
sum efficere sed ubi circa suum centrum velocius torquentur, aut tardius varios colorum imprimunt sensus: quapropter radii per api cem trianguli transeuntes, rubrum in patiete depingunt coloreri itum enim circumvolutio, vel globulorum turbinatio longe celeri Oh est, u lim remis eorum impulsus album vero, vel flavum inducunteolorem, cum illa rotatio fere aequalis est recto globulorum impulsui: atque hos ferme colores radii intermedii exprimunt sed qui prosun diores trianguli partes subeunt, tardissimo motu contorquentur: co lores adeo magis fuscos, nigro propiores exhibentri quales sunt caeruleus, jurpureus. An radii possunt circa suum centrum tanta pernicitate rotari, ut rectam luminis emissionem, quae in momento perficitur, longe superent Nonne haec tabulis quam vero propiora
sunt Sed de Iride satis hoc loco dictum sit. Reliquas emphases, seu
luminis impressiones raptissime decurramus. Occurrit primo loco fulgor ille, qui cingit sidera, Halonem Crete .ci, nos Coronam dicimus' nec multum ab Iride discrepat, nisi quod plerumque unius coloris existat Saepius circa Lunam spectatur: nain in Solem aegre aciem dirigimus, ac tenuis ille vapor, qui coronam e ficit, vix radios solares sustinet. Contra Sol Irim saepissime, raro Luna exprimitu quod in de hsiori nube procreetur, quam Luna vix, Sol facile sua luce pervadit quod si aliquando Irim Luna expriinat, variis ea colori biis non distinguitur : neqvite enim tantum possunt lv. nares radii. Sic corona discolor Solem nectit, quod iubes sit crassior, lumen sortius sed colores aliter atque in Iride disponuntur: nam puniceus Solem proxime ambit, quod radii vegetiores illum exhibeant. Neque necesse est cum Cartesio fingere stellulas quasdam glaciales, quae lumen Solis refringunt mirum si tam facile in orbem
disponantur, atqui alite aliis tam cito succedant: nec lucernarum coronae in stellistis conglaciatis sed in aere vapido, crassiore formantur hinc crebriores in balneis, dante Austro cernuntur. Neque audiendus est nimon, qui contendit lucernarum coronas non alibi,
quam in oculi Iride effingi, non faces ipsas cingere, sed oculis illudere Fateor equidem eas posse lippis oculis, vel a somno surgenti, bus apparere, quod humidiores oculi lumen infringantia sed negari non potest, in crasso singui aere facem cingente saepius efformari
352쪽
- ire summum apicem plerumque disrumpitur et ac si quae mite intercedat, ea puniceo colore rutilat. Displicet quot' 's' si se nee sententia, qua formari coronam putat, cum lux' qui Lunae in spissiorem aera incurrens , illum recedere in odit quemadmodum videmus lapide in piscinam misso, mu lios orbes diduci. Quasi vero corona tensiim dilate et, Obliores subinde describat circulos et quanto demum aso-eoronas in crebriores quam Luna depingeret Quod ve-
et ei nunquam ullum sidus talem sibi emptem circumdarees,' aT Et est densus , atque immotus , D ob hoc custodiens mis' in in se rotundi lineam luminis non valde repugno, quod il-cidentem rapitur, incurrit non det su
oto natum praesagiis, pulcre Aristoteli succinit m et mna dilapsa fuerit ae ali Ir in semetipsa evanuerit,
hoste temperatum est aera placidum diam si facies non uni er- bsederii, sed ab una parte intercisa sit, apparet inde aera incum
da illa regio ventui dabit sed si pluribus locis disrunn pa-
iu empestas fit manifestum enim est a pluribus partibus Ullammmtum fieri, D inquietum aera hi tac, atque illinc assilire Itaque ex tan sta ita coeli tam multa tenta Mis, undique laborantis,sutura tempestas, ventorum praelium apparet. Non illud omittam, quod Petrus assendus de Halone in suis commentariis memoriae prodidit rarissime coronam lunarem ab extremo Maii, a d extremum Se-otem em a se visam suilsses nee ser alio flante vento, quam Coro,
eci leniter spirantibus: diameter semper fuit tum m lunari, tum M at Halone vir graduum crassitudo unius fere gradus Se Xdecim solares observavit, quorum intimus color rubeu medius avus, ultimus subviridis quinnane visi sunt, plerumque suosequentem pluviam habuerunt, contra qui a meridie sunt observati. uia nunc de virgis dicam, quas Sol in nubibus instar Iridis Deoio.. variis coloribus ornatas depingit quid aliud sunt, quam imperiecti arcus, qui in rectum jacent, qtiod figura nubis radios Solis infringentis, ad arcus enormationem minus sit idonea. Alia quidem ei ratio virgarum, quas radii solares per angusta foramina nubium vibrati exhibent verum major nos de Parheliis manet difficultas , cum plures Solis apparent imagines. An nubes rotunda, inluce Solis splendida,illius imagmen men De Miae tituli An nubes luce solari imbuta, nec Solem tam religiose sequi G. t ut nec tanto micat uigore, ut vix a Sole secerni queat neque fi-Xx guram
353쪽
puram rotundam ita pertinaciter retinere solet: nec de num quai T
vel quinque Soles tanta luce fulgentes simul videri possu fit, nisi ribes concava instar speculi tersa, multiplici Solem reflex one , primat Enimvero superilis demonstratum a te fuit, mi Simplici 5 lis imaginem a nube reddi non posse, quod nec solida sit, nec continua An forte responsione Fromondi utendum est , vaporem emi nus visum instar speculi esse posses sic tenuis vapor mane pratis in
cubens, ubi procul conspicitur, exundantis aquae speciem praebet , Nec parum conferunt terrae opacitas, atque ipsa distantiari sic ne biis, vix prope conspicitur, cum eminus densioris nubis instar appareat. nubes ipsae eo videntur opaciores , quo longius a nobis recedunt Qti id igitur obstat quominus vapor Solis imaginem, tanquam speeu tu in ad nos usque reflectat nam opacitate sua radios regerit. Quod Aristotelem audimus, ab omni laevitate corporum visus aciem a dios suos replicare testabituro nam quidam hoc genere valetudini laborant, ut ipsi sibi videantur occurrere, ubique imaginem suam cer. nant; quia infirma vis oculorum ne proximum quidem aera potest perrumpere. Taceo de illo Vitellionis familiari, qui cum de noctet, juxta paludem equitaret, alium quoque equitem videre sibi videbatur qui una cum ipso progrediebatur, stabat, atque ad omnes illius nutu, te componebat sed cum in puriorem aera se recepit, hoc spectrum statim evanuit. Quod si tantum potest vapidus, incrassus aer, ut noctu imagines, ceu speculum reddat, an dubitabimus quin densior nu bes Solis effatem aliquando queat exprimere Hinc parhelia sub or. tum, vel occasum Solis frequenti iis apparent, quod vapores, qui hori ponti incumbunt, crassiores existant. Iacies quippe Solis tam in lublimi potest, quam in fonte, aut placido lacu reddi; si modo idonea est materia quae reddat Vertim ut cum Menandro in gratiam redeam, Cartesii sententia non invitus accedo, qua existimat Solem nubi congelatae, atque adeo politae, inperspicuae imaginem suam imprimere nubis vero superficies conglaciatur, cum calore soluta repentino frigore corripitur. Sed quid glaciem illam in aere suspendit
A vapores, qui continenter e terra erumpunt, aut venti, qui in sublimi vehementius spirant Quid aliud dracones illos volantes, puerorum ludibria, tamdiu in aere sustinet, nisi vis, Wimpetus venti Ad
extremum, nobis fatendum erit, corpora minus gravitare. quo longius a terra discedunt. DMen. De arcu coelesti, atque aliis impressionibus, quas lux Solis an nubibus effngit, vestra utriusque disputatio mihi fuit periucunda, rusi quod Theophilus Cartesio nostro paululum videtur iniquior, nec
354쪽
m Tritest temperare, iri virum sine controversia magnum, cui re-
philosophia spiritum ac vitam debet, orationis libertate iden- ' h sttingat illud sane mihi in humanum videtur suminum virum
uncit nominare, nisi in ca sermonis parte, in qua a nobis repre- iesus quidem colorem nihil esse quam lumen certa quadam
Ariis modificatum existimat isthuc non reprehendis; nec forte tuet et seni tu lumen motum coelestis substantiae definit id vero tibi
A latendum videtur At illud saltem inter nos conveniat, lucem
'it aliquem motum nec percipi, nec propagari posse sive ea sit utimi corporis alterantis, ut Aristoteles decernit,(quanquam ' ussim qualitatis notionem a substantia discretae quae propria fru- se existentia, nec subsistat tamen, pom cogitatione assequi sive ouum ignis purissimus, e corpore lucido lugiter dimanans, ac
titata es dod ra itatem, u Gassendus, Digbaeus, atque alii erudia
Tm philosophi statuerunt dabis, ut opinor, lumen sine motu non diffundi. Neque enim tanta spatia potest decurrerea vel in angustum
cooi uel in latum effundi, vel refringi, resilire, atque omnes motuum servare leges, citra aliquam loci mutationem. Iam si lumen mo- est aut imo sio, ut placet Cartesio vel certe cum motu coniunctum citare reo mur et color vero nihil a lumine dissideto sequitur
colorum varietatem, ex diversitate mytisinum, quibus lumen agitatur,nroficisci mine lux reflexa, vel refracta in colorem degenerat non tuo ipsius lucis radios immutatos, atque in aliam naturam comme- esse putem ded visus organum seu nervulo ex quibus retina texi tur aliter feriunti commovent, quam si recti progressi nullius corporis occursu fracti, aut debilitati sui sisent. Jam ut quae mihi dicenda sunt in compendium conferam et Colores Iridis ex luce solam, vel reflexa vel refracta in globulis aqueis, roridis, non aliter, atque eximius Cartesius exposuit, emergunt. Mitto rationes ex secretior Mathesi depromptas, solius visus testimonio contentus sub exortum lo. iis, virentia camporum gramina rore aspersa paulo diligentius intuere singuli rotis globuli ex certo situ, loco spectati omnes Iraclis colores exhibebunt sic aqua, quam Sole adverso, ore spargimus, Irim pulcre exprimit. Est quidam in provincia locus, Siliantium vocant, ubi fluviolus dirae celsa rupe magno inpetu praecipitatus vapore rorido, tanquam minutissimo pulvere circumfusus, irim perennem exhibet: illius ciue dextrum cornu sibi proximum, sinistrum vero longi sim dissitum Gassendus vidisse testatur adeo ut centra visus, Iridis, Solis eadem recta linea non connecteret. Sed unde tanta coloruin X a diver-
355쪽
diuersitas i ex refractionum varietate et haec porro ex diversa otii Fangulorum obliquitate, incorporis refringentis figura reddam, licet sorte reclames, mi Simplici variam lucis, umbrae temperiem Nari ubi candor lucis dominatur, flavus, vel rubeus color emergit carru leus vero inpurpureus exsurgent, si ater color album vicerit. Nune sume in manus hunc trigonum crystallinum , atque experire, an ex varia lucis inumbrae commistione tot colorum species duci, expli.
cari possint quaeque illustris Digbaeus(ne sorte me soli Cartesio ad dimini putes conscripsit, ipsi experientiae consentiant. Sed ante omnia meminisse oportet, ab eodem obiecti puncto plures radios e mitti, qui a diversis trigoni partibus reflexi, ad oculum quandoque perveniunt, ac duplidem objecti imaginem oculo imprimunt, quarum altera est expressior, altera languidior. Jam mensae nigriori velo ob ductae objectum aliquod candidum, qualis est papyrus, non longe ab ipso mensae margine colloca , atque trigonum sic compone, ut tibi charta ad pedes fere jacere videatur, ac superficies trianguli, petquam chartae species subire debet, si ipsi objecto, vel papyrosa.rallela et quo res fiat illustrior sit oculus B, charta Itala peti subnigro imposita, haec duas sui ei itit imagines, quarum debilior per superficiem trianguli oculo viciniorem transit, hinc ipsum obiectum oculis admovet, propius exhibet. Quod si partem chartae citeriorem I vel obduxeris , haec species debilior, .consus evanescet non
356쪽
TI irte eriluat, sed quia in eo loco apparet tametsi a re- in ioi di manet, ctim ea sit languidior, ac sub minore n- 'μ'. et binis r. Quorsum haec evadant attendite. Primo, hinc li
bie objecti candidi citerior I caeruleo obscuro colore boare aisnam species distincta vel nigrioris puncto L vicini, languentem objecti candidi imaginem opprimit, ac suo A, landit II. Punctunia rubro vel flavo colore rutilat, quod
et cheer objecti imago languidam, inquasi spuriam nigri speciem
etet eoloris ectes , tanquam capillare velum nonnihil candorem obis
et gustetat, sed debilior cum sit, flavum , vel rubrum effcit colo in ita peti albo atrum obiectum imposueris, eosdem quidem Afri e sed immutato situ videbis iunctum enim L flavum exhiberi ut sensim in rubrum, tum in purpureum , denique in caeruleum eo lotem degenerabit adeo ut nullus relinquatur dubitandi locus, eo is late omne ex arbi nigrique permistione exsurgere. Nec video un- fridi, colores deduci possint, nisi ex ipsius lucis imminution shaec vero ex radiorum obliquitate, Dangulorum exiguitate de uim itur Radius enim B oblique incurrens in punctums, non penetrat vitrum , nisi porus I pateat, cumque angustissimi illius meatus latera,cuae in partem oppositam, nimirum versus L lacent, directam emisn-gnem inhibeant a versus F reflectant, radius Bl refringitur, atque ad perpendiculum propius accedit, non insita quadam cientia, ut ri- res coli , majorem vincat opacitatemn sed, tua repellitur a lateribus solidae particulae porum i contingentis Chinc refractio nullasne replexione perficitur. Radius porro infractus cum extra vitrum planum egreditur, iterum a puncto C repullus in radium C longius perpendiculo dissitum commeat: nam ab ea parte repellitur, cum qua ungustiorem eis cit angulum' hanc enim magis premit,' vicillim magis ab ea premitur hac proinde non recto tramite coeptum iter pergit sed in partem oppositam deflectit. Quo autem radius Blobliquior est, D acutiore missicit angulum , hoc in egressu angulus FC erit obtusior, ac lumen magis dispergetur. Quare prope tri-ronum lux cum sit vegetior, nativum candorem servat, donec longius effulsi, atque umbrae opacitate temperata, varios colore e X hibeto t. Unde si radios jam dispersos, atque extra triangulum effusos lente convexa colligas vix in colores facessent. Ubi radii solares per rimulam obscuri cubiculi subeunt, ac vitri convexi adminiculo coguntura tum varii luminis coni elsormantur, cum quidam radii propius, alii vero longius a foramine concurrant et extremi istarum pyrami-
357쪽
d in margines, non lucidis sed variis coloribus incirimm hoc sunt inustriores, quo locus sueti obseu sis 'i' ' V, qui
t' angusti interject breuiorem eo nuta uiae' '
ux ex utraque parte cingat et tum rubetis colo in so ' imbo emerget, quod lux vegetior unibne opacitatem Lod btrarium experieris, si longiorem, ac proinde debit ues miric corporis opaci interpositu secueris, uni eri 'VA
corporis ipsius Gamidis Trai ne eaeruleo Inctet ori '
longior, radii obliqui, fracti, ac dissi et in eo lor abeunt 'goni extrema subeunt, acutiores angulos effeti in .
obliquiorem strictio rem an ut uni ritibiis subesses et 's
i curiorem radius Balaeshih a se Pr*m' deo ob quod magis cum ratione, atque ipsa experient mem niti Ihy q* ' ο*O debere non tam uanare tecum i quid se sentiam dicere. Colores Iridis ab id luce non oriri et non rebar lucem cum umbra, vel tenebris commisc posse atquce illa temperae, tot colorum species sobolesceres l 'aut cogitatione comprehendi. LIBER
358쪽
De natura, causis, usu fossilium.
CAPUT PRIMUM. De principiis, causis fossilium in universum.
D siritu uni uersi, qua sit Platon uorum E CL mkortim sintentia. II. V, ire objectiones adversus siritum illam cuncta permeaniem ration; seminarias, et vulgata Clamstorum principia propontietur. Is quid nobis videatur de rationibus seminariis, generatione fossilium, es tribus principiis, sale, sulfure es mercurio Peripatetuos cum Chymuis, quoadseri poteu, conciliamus.
On gravaberis, ut opinor, mi Simplici exaedificare id opiis, quod instituisti nam otiosi sum iis, atq; ab omni bus negotiis vacui. Multa hactenus de corporum coelestium motibiis, neque non de iis impressionibus, quae in sublimi spectantur, indilucide insatis copio--: : 'Se disseruisti sed coelestia procul sunt a cognitione nonra; meteora autem citissime fugiunt, vix sui copiam faciunt adeo ut nulla sere scientia comprehendi queant in maxime cognita sint nihil tamen ad vivendum conferant. Sed quae terra sinu suo com ulc-ctitur, quaeque ad humanae vitae usum, oblectationem tam liberaliter et fundi minus quidem habent ostentationisti sunt tamen magis necessaria, ad cognoscend tim non illiberalia Magna quoque est in iis subtilitas, quae exercere vel altissimam eruditionem, ac scientiam possit. Quare nisi tibi molestum est, a sublimibus ad ima iterrena nostra delabatur oratioci neque ut arbitror Theophilo aliter vi
Th. Mihi vero id pergratum fuerit nec potes hanc disputatio. nem defugeres cum praesertim partem illam scientia naturalis non ignobilem, quae circa res fossiles versatur, Alalii mistae ut desertam
359쪽
occuparint unde, Philosophorum nomen sibi insolentissime dei garunt: non enim Alchimistae nomen iam in vulgus probatur. Sint . Non equidem ignoro hanc scientiam pessimorum hominuri infit mi laborare nam impostoribtis, circulatoribus id in diu praedii fuit sed non conti mi ars ipsa infamis censenda , si nequissimi ho mines in pravo usus eam detorqueant suas haber dotes, qui dei maximas, quas nunc persequi nostri non est instituti Pessime acturi cum rebus humanis erit, si nobilissimas quasque artes proscribi pol te At, quod iis male feriati homines abutantur. Nec dissimulare pus sum me nihil reconditum, nihil expectatione vestra dignum de ossi
libus vobis esse dimirum, nisi ipsa nobis Alchimia quas, subsidi uri
venerit haec enim non metalla modo investigat, inprobat; sed etiam quaeque corpora in sua revolvit principia naturae claustra in quasi seras recludit, intimaque illius arcana scrutatur Quo minus feren di sunt ii, qui hanc artem ut tenuem , ac jejunam cavillantur conisummi eam Philosophi in Medici coluerinta inter quos Avioenna, Albertus Magnus, Lulius, Fernelius atque alii eruditionis principe, impensam huic scientiae operam dederunt. Neque is sum tamen, qui Aristotelem, Galenum prae Chymicis contemnam sed utramque Philosophiam, Peripateticam, ripa gyricam facile conciliari pos se arbitror. Qiiod ipsa Severinus Danus ultro confitetur nimirum
Para celsum cum asserit omnia constare ex sale, sulfure, Mercurio: non repugnare Aristoteli, qui rerum principia statuit materiam, sora Peripate mam,i privationem : nec Platoni dicenti Deum exemplar inmate. ticos cum iam esse principia omnium et singuli quippe diversas rerum oecono-Cbmicis naias scrutantur. Haec quidem Severinus Para celsistarum ante signa-eonciliaribus, homo neque eo judicio stultus, suo valde sapiens. Ego vero
posse libentissime concedam fossilia Onam de iis potissimum nunc agimus
ex materia,& formati nec non ex elementis compingi sed quemdam praeterea aethereum spiritum, qui formam cum materia conciliet tria quoque principia mercurita in sulfur, salem, tanquam virtutum .a monum omni uni sontes admitti oportere, jure meritoque con
D. Ista quidem sumis a Platonicis, D Chymicis sed vide, ne
plus eis tribuas, quam res, veritas ipsa concedat. Sis . Metuebam, ne a sutoribus, coquis diceres. Verum de spiritu coelesti qui materiae, formae vinculii in clim sit, merito a Platonicis natura ectypa, archetypae organum vocitatur, jam aliis uber, rim disputatum a nobis fuit, ac demonstratum apertissime naturae nomen nec materiae, nec sormae, sed huic spiritui rationibus seminariis
360쪽
venire. Est quippe natura intimum motus principium, De piritui S hiseendo dicta est, quod generatio fit illius functio primaria es.' - , non est intrinsecum generationis principium non enim' i qmm
atqd 'se phibratat, sed in illud jam dispositum incurrit , propriss Iujustu in naturae nomen debet usurpare, cum sit. '' due omni actione destituta Haec est Aristotelis quinta, et elementis toto genere discreta calidum innatum Hipponito cuncta perfunduntur vitale principui in Theophrasti bal - , tues hilsu vitale Chymicorum ouod species Ind du- ' 'Toto datione conservat. Illius spirjtus substantiam responde-' notiione quadam elemento stellarum nostris et omentis longe 'me intorem, calorem continere non igneum,(nam ignis nihil ge- olane ccelestem, vivificum eo denique non semina ino. Id etiam animalium excrementa perfundi, quod ex iis res vitae reae es procreentur, disertissime demonstrat Philosophorum prin
t et sic diei ut, quod idem sit tenuissimus, ac dimet
enim res est a materiae contagio solutior, eo quoque est ad morum comptior atque ad agendum essicacior sic lumen in momento tanditur vitales spiritus, quos lucidos esse iam alibi ostendimus, sori ei dem sunt cum spiritu mundi natum, ut subtilissimi, sic vivacissimi existunt. Coelestem porro vocamus spiritum non quod eum lin tetram una cum formis demittat, ut plerique salso existiment. sed quia purissimam,i quasi crystallinam e celestium corporum naturam atque eorum stabilem durationem aemulatur' corruptis enim ac dissolutis corporibus, is integer conservatur Illud intueri licet in orano tritici quod terra gremio mollito, subacto sparsum excipit,
equissedi, ac dissolvit a balsamum radicate ab interitu vindicatur ac novam subinde molitur generationem cessare eniti, non potest ante omnia elementorum mixtionem aggreditur' quid enim aliud discordes elementorum qualitates conciliare posset ' Proleta mirari subit, cur tantas de mixtione quaestiones moveant Philolopni. an miscibilia in mixto integra remaneant an ut totis costi antur. an sola qualitates destructis elementis sint superstites nec inquirunt, quo motore mixtio perficiatur. An elementa ex condicto ad mixti onem confluant i quid tam justa ponderata ac mensuras praescribai . nec tanta est in elementis scientia, nec tantae vires terrae, aquae. aeri, igni competunt, ut ex iis omnes corporum facultates, acii-ones deriventur. Nimium simplices sumus, si colorum,.saporum varietatem, ac venenorum vires prope incredibiles, ex nudis elementorum qualitatibus prodire arbitremur. Sed nihil est tam incredibue,