장음표시 사용
601쪽
si tarma consistit, utriusque nexus ei mutuus caloris,seu spiti humidi vitalis amplexus spiritus est id n udin flamma purissim, iosius sabulum est humidum primigenium, Mitto Chymicos, qinitu ra fortassis quam necesse est, huic spiritui tribuunt At ariesidii non plurimum a Platonicis videntur dii Videre, cum subtilem fingunt materiam Per omnes mundi partes diffusai quaeque ex sole poti, si
et citius deribu, quae propria luce fulgent , profluit atquc
omnium fere motuum est opifex die video quid certae, ac definitae motuum leges, ex quibus, Atur ordo generum propagatio, ac rimina ortu occasus pendent, rationibus seminarus quae spirituita est iro lilico sunt impressae dissideant. Veruli de ris rationibus iam alibimet cura diximus, invariis in locis nonnulla quoque spargemus id uanum restat, ut de mundo sensibili, ac primum de materia o forma
CAPUT QUINTUM. De Mundosensibili, ubi sus de Mundi
orione . EUM esse huius Mundi opificem agnoverunt saltem melioris notae Philosophi, Plato imprimis, qui in Timaeo tanti operis fabricam, .molitionem pulchre explicat. Primum, inquit, consideremus, quod in omnii itastione ante omnia investigare debet, utriim hoc m mersum semper fuerit, sine ullo generationis princilio, an genitum sit, ab aliqi o principio sumem exordium. Id profecto cernitur,tamitur, 'corpus habet omnia vero huctu modi sensi mo venis ait a sensius movent opinione persensum percipiuntur, haec ero talia si conssat ut gignantur, menita sint et quidquid autem gigni
tu Taltera caus Digni ad rimet. Upificem redem, Patre O
mes di indenire diffici; cum jam inveneris praedicare in vulgetra nefas Et sane nihil absurdius fingi potest, quum existimare hunc
ita mundum ex turbulenta atomorum concursione prodrisse. Si munmt dum . inquit Tullius, essicere potest concursus atomorum; cur porti cum cur templum, cur domum, cur urbem non potest, quae sunt minus o seros , multo quidem faciliora iratem cur non idem Epicurus putet, si innumerabiles unius inviginti formae literarum, vel au-
602쪽
et ualeslibet ali oniiciantur, posse ex iis in terram excub annales Ennii, ut deinceps legi possint, essici, quod nescio an ne in uno quidem versu possit tantum valere fortuna. vehum bla nobi turba mulosophorum obstrepit qui nulla inera
tis contentione concipextipuit pht, et rem metu et m
inutationem mundum in tempore condiderit. Quasi vero UEtar necelsis agat, non libero voluntatis arbitrio An tantus stupor illos op ---rat, ut nihil de novo DEum creare posse existi inent. Certe a nunc et D temporis potest vel hominem, vel Angelum procreare, quis negabit
Dotuisse mundum in tempore producere.
y At inquiunt, quid placuit DEO facere coelum, terram: cur anie non fecit suibus respondeo cum Augustino, causas volunatu a. DE scire quaerunt, cum Colunt DEI omnium , quae sunt,
i a sit causi si voluntatem DEI nosse qui iam dei erat,stat ami-eu DE T qui divus Colantatem hominis nosse vesset cudius amicus non esset, omnes jus impudentiam sultitiam striderent. Subci cis T recis nugatur Messi us apud Tullium, cum req-rit,et mundi aediscatores repente extiterint, innumerabIIIa antesinculis dormierint molitio sauaeferramentas ut vectes simachina minis tri tanti muneris fuerunt aut enimsultu quium omnia asu, is fortuna, non ratione facta fuisse arbitrari Utri ius audiendi, Epicurei, an Platonici coelum, terra in homines
concursu atomorum repentia prodii illa DEum omnino cessares nihil moliri contendunt: Hi contra ex operibus magnificis, atque praeelatis cum ipsum mundum,mejus membra , t loquitur ultril , coelum, terras, maria, tum horum insignia solem, lunam , stellasque vidi sienticumclue temporum mutationes, maturitates, vicissitudine Sque co-xnovissent, suspicati sunt aliquam eXcellentem sit, P T D in P aturam, q a haec fecisset, moveret,regeret, Rubernaret. uodsi, Iib. de ait Seneca, non in aedis custode tantum opus flat, neque hie iderum Provide certus scursus fortuiti impetus es; nam quae casus incitat, his tur-na, c. bantur es cito arietant haec vero inoffense velocitas procedit aeternae legis imperio man dubitabimus, quin hoc universum idem conaicerit sui ouyernat s . Neque nos conturbent Aristotelis cavilli dum negat motum,vel tempus incoepisse , quod vel ab aeterno mobile fuerit, vel uno cum motu coeperit. Hoc utique posterius accipimus. At non potest mobis te fieri, quod ante non erat, nisi per motum id vero negamus Qilodenim fit ex nihilo per creationem, id sine motu essicitur nequet,
creatio est quiddam rei, quae essicitur adiunctum, vel a
603쪽
diseretum. Atii leti piu aliquo jdo ne Til ergo aliquandJ prius non erat tempus, cum tamen Privi, vel liqudndo line tempo Econcisi non possit. Hoc scilicet ludere eit m qui vocis: ciun in te, . Gis pore fictitio aut potius in ipsa aeternitate, nihil sit prius, aut poste 1' ' u, ne ani vertim se fictilium tempus fuit. At coelum est generau ionis expers uii&materia minotus esei circularis principium Z finistri non habetes id demus, quod tamen alibi alsum elle ostens uni ' est nullum esse in coelo, aut generationi, aut corruptioni locum Anita et hinc sumes id creari ex nihilo non posse Sed negant Philolo otii. quod ortu in sit, aeternum esse posse aut cujus aliquod initium sit. eius nihil esse extremum. Haec ad summum suadent mundi coan mentationem sua natura esse dissolubilemo quanquam ut ait Plato, DEO uolente non dissolvatur nec necesse est Musinodis stata lualosophorum , quae nulla ratione demonstrantur , pro conlassis ad-' ' sed e eiu sibi uidentur uro ere, tim motorem aeternum sinet motu aut tam immenso spatio D Euin cessasse,& nihil agere non potuisse pertendunt sit enim, inquit Proclus potuit DEUS , moluit, fuit invidus Laboremne uetebat, ait Velle jus, at iste nec attingit
D Eum iam erat ullus cum omnes naturae Numini divino, Celum, ignem terrae, maria parerent. Multa ejusmodi congerunt, qua non eae alio errore manant, quam quod DEum nitorioi innis mutabilem aut poticis ut agens quoddam fingant, quod impetu, natura , non XJ-byrtate operetur istim tamen tam facile sit animo conciperes cur
in equaque perfectus, liberrimus , D nulli necessitati addis
ctus mundum condiderit, quam quod nunc res singulas efficiat. nisi tarte velint DEum omnino feriari,inetiamnum nihil agere, quod an omnium mentes refugiunt. Nec invidus fuit DEU,, si universu ab aeterno non effecerit quid enim erat cui invideret Sed antiqua DE voluntas, inquit Averroes, non magis potuit mundum ' O Producere, quam nova potest voluntas id, quod vetus est, essicer . Ridiculum, quasi in DEO quiddam sit antiquum ut novum, vili minum more hi mutabilis. Sed idem quamdiu idem pem ne di ersa non effcit illud tarte de agente ne celsario, naturali, non item de causa liberrima statui potest. At ne in cogitationem quidem cadere potest, ut suerit tempus aliquod nullum cum tempus esset ephi id dixerit sed una sui aeternitas, quam nulla temporum circumlcri
e 'cietis in i his alieni tu, perpendenti, quae fides nostra dem id
di origine docet, mult videntur ad credendum proeliviora, qudin
604쪽
Cimmeles icto teri Phisosophi commenti sunt, suis, nimbae Ax 'sex' ' lata infinitas temporum , motuum '
duobus extremis X pertransiit i Mirum si
stitio tempore sin x ira et Tm . . et usum necessarias,
io praeci x m 'met et aera usus . typogx pii id
Atque, ut ego id inro adhibeat , cum
aquo iudici ondiium narras , quum P hoe uniuersum ab OmΠ PO ema aut ex turbulenta x losophis, qui dux Ti*xm dicunt, quae lenis myyrum 'o' 'T C: Erit in distinctionem , ordinem univcrsi,
non suspecta esse non possura aequietat ani-Quanto facilius ris, quae a Mo3s trahi iunt , qmus Primum enim ea narrat de mundi origine, det O
homini in mentem v*' xc et qui Tinne, veritatis
stylo simplici, non fucatori non bumon Lirum qM ia.
605쪽
notas prae se terat Cum cjue inundi creationem uno capite Tm ctitur, legentiu in Animos non praeparat, ut intentos et liciat non e reis excitat humano , non exagger.)t, non accersitis de cliptionibu indulget, sed rem ipsam nudein simpliciter e Xponit atque ea dicit quorum traditio per paucas hominum generationes transmissa iii multorum animis integra vigebat A tot miraculis, tot prodigiis quis ipse, ut publica, ut testatissima, it confessa monumentis tradidit, a de , authoritatem sibi conciliat, ut qui omnes rerum gestar in circumstantias intento animo perpenderit, de iis nullo modo dubitare pollit Nam ut sapienter a viro clariss fuit obsereatum, rationes ex sensu ipso communi, ex factorum evidentia, ex intimo hominum sensu aut ranoribus, rerum historia, rex perienti ipsa desumpte, non minus irinae sunt, inconcusiar, qu liui quae ex abditiore metaphysica su inuntur demonstrationes. Hae quippe maena ex parte subtiliore utant, quam, ut a vulgo hominum facile capiantur in iis, quo morautem habent certitudinem, pene tota vita consistit; nec minoris esse C
dementiae de his dubitare, quae salsa ei se non possunt, quam si quis
neometricas demonstrationes in dubium revocaret. Qtio si eo vo lumine Jud deorum Res p. religio, leges omnes contineantur, ac sapie n. tissimi ciles in David. Salomon , nec non Prophetae Omnes hoc velut fundamento subnixi ta in praeclara divini cujusdam sapientiae
documenta tradiderint: Quod si Iudi Christiani hunc librum
aeque venerantur: hinc religionis quique tiar velut ura primaeva depromunt: hoc quidem opus non esse humani ingenii foetum, quis quia rem ipsam certo sudicio, non coeco animi impetu expenderit, stacile j ii dicabit. Ac longe major illius, cum de mundi Origine agitur, quam omni lim Philo ophorum apud nos valere debet authoritas. Ac plura quidem de iis, quam statueram, ut quorundam levitatem reprimerem, qui perturbationum aestu abrepti, involuptatum illecebris excaecati religionis nostrae fundamenta convellere moliuntur Philosophos, qui
aeternitatem mundi , aut iti multuarium atoinorum concursum commenti sunt Mossi Prophetarum authoritati anteponere non verentur. Iiscilicet ex mundi angulo, in qtiem eos natura detrusit, temere Pronuntiant, quae Moses de mundi primordiis tradidit, fictilia esse fabulis proxima; nullum esse mundi conditorem ex nihilo nihil fieri potii riseu quae Moses per o annos edidit, prodigia, nihil suisse , quam praestigia su mare rubrtim sicco vestigio lsraeliticum populum pertransis e , quod, aestus reciproci tempus captaverit. Atque alias liti jus generis magno conatu nugas agunt, quas aut referre non vacat, aut1eseller
606쪽
duod si pravis affectibus, aut malis moribus judicium animi LUr ruptum non oberent, ac serio in rem tanti momenti animum intenderent, profecto ex ipsa scribendi ratione, quae non ab impos ura soliun, sed ab humana prudentia, aut affectu, omni ostentatione, mirum quantum abest ex rerum majestate, quae ab hominis ingenio,rudi potissimum eo saeculo excogitari non potu pre ex ipsius DEI notione, Midea tam sublimi tum D EO digna, quam tiadidit, qualem nemo P ex Philosophis est consecutus DE cultu, suma religione, qutim di sirem
in D Et amore potissimum constititit, quod untim vel maxime verum rei est, DE cultum a falsis discrimina t. Quid si inquam haec omnia acriori misit me animo, ut par est , intuerentur, facile intelligcretat, Mosem nec falle- ad Posire, nec alli potuisse, cum mundi creationem tam apte, tam sapienter exposuit. Neque id pertenderent perso annos tam numerosam plebem falsis miraculis, aut prodigiis delusam unius hominis, qui tam aperte meniretur, regimini sese tradidi flectam durae, tam severae legi, quae praevaricatores morti addicebat, homines ad idololatriam pronos, ad seditionem pro inpios sola seductoris authoritate permotos sese subsidisse, atque in ea legis observatione per tot aetates ita constantes
suisse adeo ut lex, ceremoniae non minus in Judaici populi usu, observatione .regimine, quam in libris ipsis descripto videantur.
Verum his omissis ad institutum redeunduin. Narrat, inquam, Moses primo creationem universi a. illius in I l . partes distinctionem . . ornatum. In principio, inquit, DELI, cre De creatiavit coelum ti terram. Terrae, coeli nomine, tanquan centri, Ac suemuradicircumferentiae totum comple et itur universum triplicem vero insi- munitic nuat informitatem, coeli, aquae, M terrae. Primam exprimit per tene sum. bras et secundam per abyssum tertiam per inanitatem cum ait, tetraa autem erat inanis, bacua minanis, sive ut habet alia versio, invisibilis, propter obscuritatem vacuari seu incomposita , propter insor
Sed ut eo, unde digressia est, revertatur orati, haec verba divini Mosis accuratius ponderemus in principio DEUS creavit coelum, terram forte in principio, id est in verbo aeterno nam verbo Do mini coeli torinari lunt, spiritu oris ejus omnis virtus eorum aut poti is in principio temporum nam fide credimus aptata esse saecula verbo, ut ex invisibilibus visibilia fierent, id est, ut ex mundo archetypo mundus ectypus prodiret. Creavit coelum interram, hoc est naturam spiritualem corpoream vel materiam omnibus communem, coeli, terrae nomine intelligit, quae sex diebus distincta suit, inornata. Hinc Plato terram,
607쪽
qua terram puritate superet em quo, inquet universum seipsum vitiicitia concordi complectitur atque ita apte cohaeret , ut nequeat dissilethulgo modo nis ab eodem, a quo ebl co statum Sequitur. Terra autem erat inanis, vacua, c. Illa abyssus tenebrosa cujus meminit Moses, sorte est materia prima, quae per terram vacuuam minanem, ut pii vatio per tenebrasu dispositiones materiam prae parantes, per v quas adumbrantur triplex materiae dimensio per abus sum exprimitur; nam abyssus est profunditas aquarum terra aquis operta, est materia suis dispositionibus quasi irrigata, ut beneficio a-pentis quod per spiritum aquis incubantem insinuatur, formam, quae lucis scintilla est, parturit inita ex materiae, forma conjugio fit mraepta compositum, tanquam dies unus cita fere conjicit Ioannes Picus Copis me Milandulae Didi DEUS lucem , quod esset bona. Numquidem' - ergo quia placet ei quod fecit, in non noverat bonum I prorsus noverat intiis in mente A. , ubi ars ipsa pulchrior est, quam ista, quae a te fabricantur et si quod idet artifex initia in arte , hoc foris probat in
a. De a Nunc igitur ad secundum diem veniendum, in quo quae supe- quarum riores ab inferioribus per firmamentum divisae sunt. Longa mora est divisi one commemorare omnes sententias de firmamento , quod tanquam septum, superiores aquas ab inferioribus discriminat. Illud untii xat
Lib. s. de ad noto cum Augustini qu)d aquarum natura bipallium locum somGen ad tua est, inseriorem scilicet in unda labili, cuperiorem in aura flabili hi uetum deputatum natantibus, istum volantibus sicut huic elemento congruos auos etiam sensio animalibus datos idemus sis actum explorandis vaporibus, gustam explorandis liquoribus. Non igitur abhorret a vero per aquas coelestes ariem intelligendum. Tertio die congregatae sunt aquae sub coelestes in locum unum:
nam, ut ait Tris egistus, terra quidem aqua manserant in se si commixta et ita ut terra non videretur prae aquis dimeta sunt ab
mutvcem terra, aqua, quatenus mens voluit. Frustra igitur quaerunt quomodo aqua in unum collecta sit locum, an ex aere condensato
608쪽
sat prodiit aqua Zan permeatus subterraneos in lacus ingentes sese recepit, an forte aliter i Eodem die iussit DEUS ut terra germinaret. Produ- herbam virentem, Gignum pomiferis in juxta genus suum. Minciuio plan orieo formarum, quae iussu DEI in destinenter multiplicantur hae ra tarum. iiones seminales, de quibus suo loco egimus reliqtia brevster per
Quarto die sol formatus est, cum hina, stellis innumeris, ut V essent in temporari dies, in nos per tempora intellige planetarum Demature volutiones per dies motum pri i mobilis et per annos statas solis cori , crperiodos Haec sidera vocat Plato Deo coelestes,ntios DEUS sic alia terra.
loqttitur in Timaeo. iii orti ex diis, quorum opis, ego es pater sum, haec attendite. De a me facta sunt , me ita volente indissolubilia
sunt omne siquidem, quod vinctum es solvi potetici sed mali es, quod pulchre compositum es se , habet bene, vege A ipare. Euapropter quia generati esse, immortales quidem in illo bile non estis nec
tamen unquam dissolvemini et nec mortis fatum subibitis et nam voluntas mea majus prae tantilisque votiis est vincussum ad vitae custodiam , quam nexus iis, quibus estis tum cumgigneba,ini, colligati. Quinto die aqua pisces, involastilia edidit, ut sexto die terra omnis generis animalia protulit in , inquit Hermes, volatilia protulit, aqua natantia by produxit terra quae Lahebat animalia, quadrupedia reptilia fera re cicarinis.
Sexto denique die homo ad imaginem sui opificis creatus est, ut cum Rex aliquis statuam suam jubet in medio civitatis, quam extruxit, collocari. Ad imaginem Et formatus homo dicitur , non solum propter animam rationalem , quae est quasi radius immortalis divini luminis sic enim Angeli multo majorem DE similitudinem gerunt: sed quia ut DELIS rerum omnium persectiones in se complectitur, sic homo totius naturae est quasi compendium divina cum humanis conciliat tempus cum aeternitate connectites unde a Christo Domino omnis creatura appellatur. Praedicate inquit, Evangeliumradi omni creaturae et ij po otio Domnis creatura ingemiscit, es parturitusque adhuc quem l Octim explicans Augustinus. Omnis, inquit. Hatura in homine es, qui intelligi siritu sentit anima, re localiter
corpore movetur: sunt illi ex omnibio estu corpore mundi elementis quaedam partiuia ad temper em valetudinis e nam es calore membra vegetantur, qui ab igne , cujus etiam lux per ecuses micat es aere venarum disi Ars es quas arterias vocant, atquestramen
609쪽
erent, vitam absumeret siccit rarenam esanguis timido c venas replens, quas muta, fluminisem e cunctis Itaque sicut DEUS mundum propter hominem machina ius er ipsum propter se tanquam divini templi antistitem, spectatrii seri Vim, retrumque coelestiui Orcin ope Mitto quaerere, an omnia simul mi eodem momento e P, A
fuerint, ut placet Augustino cadebit Scriptura insi mites
hlandiens,potius rerum creatarum ordinem prout omne erant
ood 'o ira, qua creationis opus ex dierum voluminium ab Dynia fiet erit unde cum dicitur factum e vessere mane dies et et inteiligam es vesteram propter translationem consium at veris inane propter inchoationem suturi operis et vel quia re omnes creatae
sunt as cerno m verbo per diem inteiligamus agnitio, isti re bent Angeli in verbo per vetera cognitionem,quam abeis A lithi ob tautem num cum non haerent in cognitione creatur sed eam referunt in Em, a quo irradian r. An potius sex et
tegra Dies verterint, sexto omnia fuerint absoluta, ut sexto die opus reparationis perfectum est .septimo DELIS cessauli ab Inni buso petribus creandis, non propagandis sicut die septimo Christus requievit in sepulchro, ut nos aeternum sabbathum celebremus Tot igitur de mundi creatione dicta fuerint, quae omnia eo tendunt ut ex opere Opincem agnoscamus, per ea, quae facta sunt, invisibilia DEI conspiciamus Sed dicet aliquis isto quidem DEI opera video illum
augus non video. inquam, videnda corpo se en dias is et
dendum mentem neque enim ad animam hominu viderum sicut ex infitibus, administratione corporis animam,quam non videae, integriois
VI. Nunc perpauca de mundi principiis, camus. Mundi huius re- 1 emm-neratio(inquit Plato ex necessitatis mentis clue coitu mixta est id
tum Aest ex materi ac forma prodiit Materiam vocat pene at onis e ceptaculum seu formae sensibilis subjectum quasi uiridem for- et o. pq 'D*di mdteria, tanquam formarum omnium e forma doctis. Si quu, figuras ex und eademque materia sic Ias
In im o a uu quid si quaerat s vere admodum e tutust me esto iure possumus aurum si esse , triangulum vero esse, aut aliam figuram Crum, quae impressae sunt, ij continu. permutantur qua re era sint,
610쪽
bos et dicere. dic sormae ensibiles continenter dissipantur, solini ueri a superstite Materia prima cum sit informis, adulterinu duntaxat connitio,
ne percipi potest. Siquidem ut visus nihil nisi lumen perspicit, subdito aliquid tenebrosum alere potius divinat, qu1m videt tu sic mens, quae forma est, nihil nisi forma tum intuetur, quanturn vis conjiciat aliquam materiam tu forma delitescere. Quod vero materia informis sit, ac propria specie destituta, hac similitudine docet Plato. Qtii unguenta fuit ulter redolentia confecturi sunt, humidam meteriaimqtham certo condire odore voltint, ita praeparant, ut odorem nullum proprium habeat fi qui materiis mollibus, impressionique cedentibus , figuras imprimere aliquas volunt, nullam omnino priorem in eis figuram apparere patiuntur me exactissim a quadam laevigatione eas poliunt. Ita illud, quod omnibus passim mernorum simulachris recte figurandum est, iis omnibus somnus natura sua carere necesse est. Quid igitur est ignis, si Platonem audias, nisi pars materiae timefacta FSiquidem ignis sensibilis est tanto in per participationem ignis ideatis, ae melius aliquid ignitum , quam ignem dixeris. Porro unum quodque elementum ab alio discrepat penes materiem, virtutem, tactionem tanam elementa subtilia fiunt vel crassa et acuta, vel obtusa' mobilia, vel immobilia Ignis subtilis est, acutus, mobilis terra E contrario crassa, inobtusa, immobilis rura