장음표시 사용
611쪽
De Principiis rerum juxta Peripateticos, Epicti
CAPUT PRIMUM. De Principiis erum juxta Peripateticos.
C mihi quidem videor summa Philosophiae Platonicae
principia breviter complexus et nunc ex Academia in lycaeum, velut u ludo in aciem, dimicationemque veniendum Platonici enim verbis grandes si n-tentiis crebri magis ad pompam, quam ad victoriam certant contra Peripatetici subtiliter definiunt, acu. te concludunt; quae sunt in media Philosophia retrusa, atque abdita, investigant diligentius citque perpugnaces in disputando , non tam palaestra moleo, quam armis instructi, ac concisis disputationibus il ligari in arenam descendunt. Minc se suis aculeis pungunt, induin quisque Aristotelem in suas partes vel invitum trahit, in varias saepe scinduntur haereses. Nam hujus philosophia dictator rerum compre. hensione brevis est, ininterdum subobscurus, atque ut intelligatur, magno opus est ingenio : quanquam, interpretum numero laborat. Nos sane, qui omnes omnium Philosophorum sectas lustramus, quant ina fieri potest, eos in gratiam redigere, conciliare nitimur, quique in singulis , si quid veri quam simillimum videatur, quasi nostrum arripimus, nec obscuritas Aristotelis deterret, nec summa Peripateticorum inter se dissensio repellit. Quocirca primum quid de rerum primordiis Aristoteles statuerit explicabo brevi tum varias Peripateticorum sententias excutiam, quid mihi probabilius videatur,(nam verum in occulto latet tandem aperiam. Multus est Aristoteles in consutandis Ueterum opinionibus deprimis rerum principiis Vsed vereor ne parum sincere, quae suminisi in P . t et viris visa fuerint, Philosophus minime sui contemptor, aliis paulum
pucan iniquior, retuleIit Parmenides enim, quem adeo exagitat, magni amr. Plato-II,
612쪽
fatone laudibus e fiertur nec adeo fuit absurdus , ut unum esse omnium principium .immobile decerneret mctim idem heste Aristoteleta principia inter se contraria, calidum videlicet, frigidum de-fnierit. Ergo vel unius principii nomine DEUM ei mentem cum Anaximandro, Anaxagora Xenophane, aliis intelligi voluit, vel totum hoc innuit universum, quod unum est ordine, multiplex sensu. sic Thales Milesitis aquam, Diogenes aera Heraclitus ignem, Hesiodus terram, prima rerum omnium principia statuere. Non quod Thales ex sola aqua cuncta coalesceret arbitraretur; sed eam esse aniis substantiis refertam, quasi vehiculum : DEUM vero esse ear mentem, quae ex aqua cuncta fingeret, cum Anaxagora, Anaxi in andro opinatus est. Hi quippe secretione, A compositione partium, non materiae transmutatione effici omnia crediderunt. Non dissimili ratione de igne aere terra, vel seorsum, vel simul spectatis, alii veteres senserunt ignem videlicet esse causam rerum effectricem, non materiem AEthera vim prolificam cunctis impertiri, non in corpora lacessereti terram denique suo sinu fovete omnia, quae gignuntur ;quatuor elementa esse velut matrices omni uim seminum , quae per amicitiam, inlitem, consensum , vel dissensum, aud coiret solent, aut
At si omnium sententias expendere, atque ad rationis trutinam III. castigare volumus, ubi finis Sed quae suit summa omnium Veterum principia consensio, principia rerum contraria statuere Empedocles litem , esse con- amicitiam varmenides calidum, frigidum Memocritu plenum, Dirari. . vacuum. Et hoc quidem recte, ut videtur Aristoteli. Principia ni insunt quae non fiunt ex se invicem, neque ex aliis sese ex iis omnia. Quare necesse est eadem esse contraria, imo, prima contraria iam ex his oritur omnis contrarietas. Si quidem quodlibet non fit ex quolibet album non fit ex musico, sed ex non albo, ex nigro videlicet,
vel ex alio quodam colore, id etiam quod corrumpitur, aut nullatur, in contrarium degenerat. Necesse igitur est, ut omnia, quae natura fiunt, sint contrariae, aut ex contrariis generent et ac proinde quidquid gignitur, ex opposita privatione quodammodo fit, ac proficiscitur. Hinc tria esse generationis principia colligit Philosophus. Cum enim ea sint contraria, non unum , sed plura esse necesse IV. est: neque erunt infinita tum quia cognosci non possent, tum etiam si esse
vel maxime, quod unius generis una est contrarietas, ad quam coe- ex re isto- terae omnes revocantur substantia vero unum, quoddam genus est: tele gene-
ergo in principiis substantiae, non sunt plures, nedum infinitae, sed rationis una duntaxat contrarietas. Atque adeo jam nobis duo adsunt, in principia.
613쪽
cipi quae in terrae sunt quodammodo, imo litarieti
vatio illa acquiriti ir,i icitur Ueruinis pote uidi T
mim in aliud commigrare Calor non conerea at si isti ''
conciliat odium Tertium igitur quoddam prinei pium 'qud in subjectum excipiat contrariata admitti debet . h hri ' Prii ad quae omnem mutationis, ingenerationis ordinem sim Nam in generi lione, ut in motu omni via r fiunt Quos trecentis, qui nomen privationis obtinuit terminii, sist na generatio, qui nihil est quam formari ae demum isti 'que termino substernitur fundamentum, quodque materi
idne omnibus non probantur. Neqtie uim cinculunt ei, aut nihil prorsus, aut ad su et uti est ndtura intentioneni, cui his finis est rinata quo nodo Um In principior urni numerum adteribitura Sed formatiosa i iii ii neque ex se invicem fiunt, numerari. Quae eras sunt si princi si 'quorum unum ne entis quidem rationem habet alterum effectus est xenerationis; tertium, ne cogitatione quidem comprehenditur necue enim materia, quae sit omnis formae expers, intellix potest Nihil me quidem judicio afferri potest, quod Aristotelem ab omni calumnia magis vindice , quum quod nuperri in in hanc rem fuse disseruit doctus pixta relegans scriptor , qui peripateticae, Cartesianae philosophiae principia sic libravit, ut, quantur. fieri pote., et philosophos inter se conciliaret illud ita luet statuit notia aliud Aristoteli fuisse propositum, quam ut brevem S dilucidam naturae dignoscendae rationem aut methodum traderet, prima rerum principia, non naturae, sed cognition ri nostrae, non simplicissima, sed no- illlima, unde coenitio nostra duceretur, non in quae ultimo desneret, exposuisse Omoram, inquit l. s. Me t. principi commune. I, Pprimum unde aut in Ecce principia compositionis caut is principia sunt activa haut cognoscitur te his agit potissimum in physicis. Hoc enim loco discipulos erudiendos suscipit, doctrinae adeo , non ipsius nature methodum sequitur ab iis, quae sunt maxime sensibilia anitium capri non enim, inquit, eodem Meti loco a primo ac rei principio aliquando inchoandum est, sed unde eam facilius discat ri cum uirem duo sint compositionis principia, materia sciliceti forma' haec cognosci ante non potest, quam inateriae quaedam cognitio
614쪽
breccii erit, Quo autem materia sit nobis perspectata forma, caccidentia omnia, primo sunt detrahenda, ut in stat oima e
modi omnes, aut accidentia, quae materiam determinant, ut habeattatuae rationem , sunt abjicienda , quo primam seu proximam motio iem ut in statua materiem, nempe aes ipsum , omnium accidentium subsectum perspectum habeamus , sic primam cognitionem privationis aut remotionis via consequimur; ac materiem seu aes ipsam neque esset quid , neque quantum , neque quale, neque aliquid aliud, quibus statua determinatur Iam novimus. Sed non continuo nobis nota est materiae potentiae qui scilicet potueritia statuam efformari; nisi aeris proprietates quod fundi possit, Nigutae moduli aptari nou rimus , ex iis enim in formae cognitionem ducimur. Sic e privatione materiam , rex materia formam novimus. Haec igitur physices principia dici possint, non aliter ac grammatices regulae, et
menta latinae aut alterius linguae vocit intur. Tametsi grammarice
neque est lingua , neque ipsius cognitio sed discendae linguae peritia ratio. . . VIVerum , inquiunt, cur inter naturae principia babenda sit p. l Qta is, vati, cum non entis nullae sint affectiones me magnum ad secre 2- a. h. ora naturae arcana diligentius exploranda affetrre Dirit m mcnhum M. . p ii
privationis cognitio. Quid enim magni dicimuS, Cum ignem X sit, uis igne gigni asserimus An istuc quivis de vulgo ignorat mi icior C. iuba, .
is sui artem pingendi, aut aedificandi vult edisceres, ante omnia docendus si estigiem Caesiaris in tabella ejusmodi imagine privatas aut domum ex lapidibus nondum in formam domus aptatis esse constr endam. . His qui dein Resipond privationem inter cognitioni principia numerari oporteret Vix enim materiam cujusque rei re so mam , totum adeo compositum perspectum habueris, nisi materiam sua forma exutam, inprivatam, si ante contemplatus. Quo melius horologii structuram cognoscas, partes omnes Zorsum spectabis, bc niteri possit, non mente sistum, sed revera omncin rotarum compas mdissolves, ut materiam tua forma privatam consideres. Num itaque hoc loco Aristoteles principia cognitionis inquireret, non mirum si privationem inter principia, non compositionis quidem, sed cognteionis recensiuerit. Hic vir eruditissimus Peripateticos cum aliis Philosephisiatis apte conciliat; Id enim statuit, Aristotelem ut Magistrum doctorem rerum principia exposuisse neque eum quae sint prima naturae principia ita qua nobis notissima, bc siens perspectas non synthetica , sed analutica methodo definiisse. Neque enim hanc inerectam docendi rationem existimavit, ut ab linquae sunt simplicissima,
615쪽
e, oculum Capeti tur: Ut a Cartesio b alii recentioribu Lucti,
demus. Itauu principia cuique rei propria, immodi ta nos in re ipsius cognitionem ducerent, Aristoteles videtur oti tus Non utique orianium formarum , sed hujus formae absenti ' privatio non communis rerum materies 3 omnis formae exi bi italis materia hac forma , his accidentibus privatari non denique 'munis forma, sed propria cujusque, nos in alicus u rei obnitiori et perducit Atque ut uno verbo , quae disieri pluribus post in ab vam principia apud Aristotelem eatenus sunt prima , quatenus sticuique rei propria Immediata. Sic enim sunt inter se contra
Privatio materiam non omni forma , aut ente, sed tali forma exussunt prima principia in doctrinae ordine. Sic Aristoteles hanc voce primum subjectum, duplici modo accipi posse decernit vel ut proximam rei materiem; ut , inquit, materias tuae vel ut remotiorem
nt sorbitan, inquit, aqua est materia Fatuae. Prior quidem o lo Physicis principia persequitur. Nam ex forma cuique rei propria non ex universali , compositi ratio innotescit; ut forma quaeque eae certa inproxima illius materia cognosci cur Qua quidem attione MAristoteles ipse secum o Peripatetici inter seu icile conciliantur.
VII. Nunc de materia prima, quam omnes appellant, explicat nerno De male planius dicendum. Haec a nonnulli describitur , ut terra inanis inprima vacua , abyssus tenebrosa rentis larva in simulachrum , nihil humillimia omnia potestate formarum omnium avidari nullius tenax, generatio
nis incorruptionis subjectum, cum ipsi sit ingenerabilis, incorrui tibilis. Quidquid enim gignitur , ex aliquo ni subjectori ncc viribus natura concessum est, ut ex nihilo aliquid fiat, cumque res perit, e
corrumpitur , sola forma extinguitur, materia autem incorruptibi
lis manet, atque omnino indissolubilises neque enim in aliud subje ctum resolvi, neque omnino potest in nihilum redire Quod si enim
materia una cum Ormis oblitesceret, aincti tota unicei si moles m H t consumpta. Manet ergo materia in omni generatione , cor ruptione, tanquam fundamentiam omnibus substratum, in omni qui pernutatione, siubjectum aliquod utrique eXtremo commune reperitur, Clim itaque seneratio sit mutatio quaedam substantialis totius in t Lib. r. tum , nullo sensibili remanente , ut subjecto eodem , ita enim definit. ities in Aristoteles, subjectum quoddam, genito, corrupto commune rem ieratu te, net, idque materia Prima una omnium voce appellatur. maee cum imas se ortus, atque interitu expers , adi est tamen ut generationis, sic corruptionis. Non enim forma sua ad votum sati itur, atque, ut verbis viri doctissimi utar, novae formae dcsiderio languet, qua tandem
616쪽
TG ootita rei tanquam marito in dotem amplam corruptioni, , upellectilem consert. Haec de notione, Mesen mat tet ut solo exoticari nunc quid ea sit, paulo diligentius intuendum.
qui teius artis in locis di ersas affert materi se VIII.
nitiones oliquando eam primum potentia corpus sensibue derin asi
mi meum, et vijdest ut primam rerum piissiae.
neret an calce definitionis adjecit, non undum accidens, ut lienet ex materia, cribrina unum per se hoc es simus csshntiae coi
tia, ut omni prorsus nertastione, vel actu eareat. Est enim compositum perfectius quiddam, .nobilius , quam tota me arbitro haec lis dijudicaretur, materiam primam 'on modo sua eximia, actu, ut Icant, entitati donarem, sed ne omni qui semactu physico privarem rinia a
617쪽
se aut enim illa potentia omni perfecti Qui naturalis expirs eo, . mentum est, sifigmentum rationis , quadria, omnino simplices id, - rat . atque ea , quae diversis , inadsequati notionibus peicipit va ' es sit etiam signat orninibus , quam ipsa facit distinctionem rebu se af ingit. Hinc voces abstracta adhibet, quibus divertas persechione, T. I ex variis forte operationibus profecta exprimit quaeque non potest - 'uno velut prospectu intueri, quasi per parce dividie, inlustrat sic in homine plures ei uis gradus discerest, qui dividi neutiquam ponunt. Aliam substantiae , aliam corporis, aliam viventis , aliam animali, aliam denique hominis notionem ei cingiec tamen unas, adciri res omnino indivisa , his vocibus sit est Atque hinc abstractae cog nitionis nomen, ratio descendit summen non integram, tactae quatam efformat rei notionem; sed quasdam illiu doces, periectio nes, aliis non intellectis , quasi leParata perspicit Sed nisi caveat ipsa sibi , in varios errores subinde labitur , dum ea distinguit, quae natur. Iunc a iunt, tandiscreta Quod cum in aliis fere omnibu
rebus , tum maxime in materiae, fori me explicata notione, usurivi
nit: cum enim in corporibus vel simplicissimi mens duo quaeclam dis Cernat, unum quoddam commune , quod perficitur calterum , quod perficit, reuique rei proprium est illud potentiae hoc actus Illud materiae, hoe formae nomine designata Iuanquam una, eadem sit res, cujus natura in plure partes, nisi orte homogeneas, sui simi les non magis dis rahitur , quam sentiendi in homines, atque intelli gendi principium. In enim meadem forma utrumque munus si Rinet tametsi gradus animalis sit potentiae , intellectivus achui per similis Lille inchoatae naturae , hic perficientis rationem habere vide atur. Vertim ex iis, quae supra diximus, liquet, Alii otelem in Physi cis materiae primae nomine , non vagam illam , Informem potentiam , sed proximam, formae subjectam intelligere. . Quod utique multis probatum est arsumentis. Illud enim constat, Aristotelem in physicis prima rerum principia appellare, quae nobi sunt notiora, qua que in rerum cognitionem no ducunt occulta quae sunt, irima naturae principia in Metaphisicis diligentius inquirit. Sed in Physica auscultatione rerum sensibilium, ortu principia sic exequitur, ut ab iis, quae sunt notissima, ad occultiora progrediatur. Sic materiam statuae non aquam, aut elementa, sed aes ipsum, quod primum cognosci tui, passim appella. Neque interim negat materiem omnium, motissimam esse corpus ut extensum,&nulli rerum formae addictum, aut elementa, aut quid aliud simplicissimum. Verum hujus coim
templatio non ad Physicam, sed magis ad primam Philosophiam vi
618쪽
aetur pertinere. Neque id exat Aristoteli propositum , ut Physicam
docturus , a primi natur princi iis, quae maxime sunt involuta ordiretur . Alia fuit ei docenti ratio ac melior discentium animis,ptior , ut ex iis, quae sensibus subjiciuntur ad occulaiora, simplici ira paulatim deduceret. Itaque materia hominis prima, notis.sma erit corpus orbani cum cremoti,tima, in quam ultimo Physica contemplatio dclinat, erunt elementa. Quod si ulterius pergiis,
a Physicis ad Metaphysica excurres Non enim visum et Aristoteli in Physicis ultra res sensibiles pro ec Ex iis, prima principia,
ex quibu re cognoscitur, privationem , materiam Scribrinam rex quibus res componi cur materiam de formam , ex quibus res et sicitur, elementorum Ualicare prima visensu magis obvias , d prompsit , Hoc utique ad essentiarta materiae pelli nec, ut siti
Cum rerum compositionem subeunt, dum communi aut remotam
teria dici possunt. Qirod utique ii accidi , ut docet Aris oteles Non enim materia est per se tu/pis, sed ex accidenti. Est egentiale materiae, ut sit informis , sed rebus ipsis hoc acci ic XI.
Nihil forte nos cogit aliam in rebus corporei materiam primam Materia aut remotissimam fingere, quam elementa , si quae sint alia cor .ran nihil
pora simplicia , in quae ultimo mixta resto: vunt ut Est quippe rete fitἐe
ii id, ex quo in existente sit aliquid ex elemendi et incha componun quam elit ira haec sunt omnium motionum prima Principia sceorum comta implexu mixta conriantur . nec forte genetrahi possunt, nec corrumpi.
Ergo non alia ab iis materia prima quaerenda est, ne rebus ipsis quasi tenebras olfundere videamur Nam si fbrma mixti corporis non estres quaedam , vel entitas a materia sejuncta , sed di fersorum specie elementorum quaedam attemperata proportio, ut verisimillimum audi camus squid in simplici elemento materiae , quid formae locum obii nebit, cum illius partes omne sint homogeneae, munius modi Quorsum id corpus in materiam informam , ut in re diversa sec bimu Profecto formam cum sustuleris, quae supererit materia, cum propriam habeat existentiam , quoddam ens definitum futurum estinullum enim ens potest existere vagum , Indeterminatum. Jam quo genere rerum , quo gradu ignic, aut aquae materies concludetur Si exis it suapte natura communis illa omnium materies , erit in t ar Protei in omnes naturas versatilis si nihil est determinati, profecto hoc monstrum perpetuis tenebri damnatum in omnino cog-
619쪽
nitum, non valde idoneum et occulti rebus explicandi dei,
Pum neque e se, neque concipi possit. Non igitur elemento nceria forma lucernitur, sed ipsi est omnium primi mixtorum materia. occidit vero elementis, quod mattei rum subeant compositionem. Substantia quidem extenta ut Volesi , maliis concipitur , est materia omnium primata ut ii, di Philosophia , seu Metaphysica spectatur. Sed Phrsicu , qui 'tum sensibiles persequitur, non aliam inquirit remotiorem UVA i 2 Quam elementa. Triplicem hane materiae acceptionem usui ,
stoteles i. . Met c. Ex eodem eii omnia limo Vecce comitiis simam materiem subs antiam nempe extensiam. duce ei si miti quam priniis et quae nempe sunt elementa. lenta inquites, materia ces que propria. Manc in Physicis retine in uiriti
an traue eue pergit, qui quam quaen in sit causa quaerat . Os te causas proximi, cere. Duae matera, non ignis vel terram id dproprram. Hoc unum potissimum Aristoteles ad materiae ration postulat, quod sit rei ubjectum Sic enim est potentia uadidam quae forma indiget, ut stubsistat.
xii occurrent nobis homist e re hoc ipsium argumentum in suae o. 'pinionis pax ocimum trahent cum enim materia prima sit perii us R. - , . in ch*rmiud Gabiniori ni , nulla cie comprehensa togabunt .... eam post Mutariam forma secretam existeret quod enimis Albis en i genu perti nubit, cum rina cuique rei sipeciem largiatur ,- .p ' dux*m quod Oppini cur , firmum adversus eos fori,si sit. O . , ri qm si imam omni acti S physici expertem , non omni per
ubi, ec Tyne metaphysica pravatam volunt, eamque ut puram potentiam physicam deliniunt Nobis vero, qui nullam materiem ab elementis aut habitantia extensa diversiam statuimus , adeo non obest, ut nihil magis nostram sententiam confirmet. memoris ratum quippe est nullam posse concipi materiam a mi ina sejunctam, quae ut sientia , sic existentia sibi propria non potiatur. Mupd si ita sit, certum ac d tinatum entis gradum , certam adeo sipeciem occupabit Atqui in tersa elementorum, si quae sit a forma sinuncta, nullum intis gradum obtineret nulla igitur ejusimodi materia in clementis inest, sed ipsia potius obeunt materiae vices , cum x iis omnia corpora initium
obida. o. Verum non homistarum modo , sed etiam universa fere Per Lib. pateticorum manu adve ustam impetum faciet siquod ab Arisi ara, tele deficere,ideamur , qui passim negat materiam esse hoc aliquid, eamque omni actu privat, qui en universum in actum, potentiam
620쪽
sdeat. Quocirca etiamsi prima rerum materie pura sit potentia erit nihilomnius quid reales quod etiam magis illus rari potest Deus, inquiunt mmateria, hoc est, actus, potenti ad virtus .infirmitas totius entis quasi extremos limites claudunt. Eigo ut Deus est actus purus ab omni potentia liber sic materia erit pura potentia omni actu destituta. Quod ut nobis persuadeant, subtiliori ratione utuntur. Nam si materia quodam actu , qualiscumque sit ille
netur, vel nihil erit quam actus , quod plus satis est absurdum vel ex potentia, tactu coalescet. Quod si ita est, jam a conditione primi principi degenerat. Est enim quid compositum ex actu , potentiari detrahe illum achum , quod reliquum est, materiam dicimus. Jam quid, inquiunt, abfuidius est, quam essentiam materiae cui illius existentia confundere cum nullius rei creatae eadem sit essentia , quae existentiari idque unius Dei sit proprium , ut si s tum
esse , per existentiam suam exillat res vero omnes esse quoddam participatum , atque ab essentia discretum acceperint. Quod si materia jam extitit, neque omnem suam perfectionem precario a sormae mutuatur forma quae illi accedit, non unum Suid per se, sed aggregatum per accidens efficiet quemadmodum albedo , quae parieti imhaeret, unum per accidens cum eo constituit. Ac ne forte cavilleris materiam non esse actu quid completum, neque adeo ex illa , e forma succre ente fieri ens per accidens id es fugium tibi occlusum est, cum nullam ab elementis diversam materiam agnoscas , elementa vero esse in suo quaeque genere completa nemo negaverit. Quid igiturres at nisi ut mixtum quodque ex elementi conflatum non unum
per se corpus , sed aggregatum per accidens habeatur Z Quid hoc es nisi principia philosophiae convelleres omitto formam non quidem esse, ut ajunt, simpliciter, sed tantum secundum quid materiae largitur amet jam enim haec exis hebat, neque suum esse a forma repetit: quod si ita res se habet, nihil generatio ab alteratione , nihil ibi masubstantialis ab accidentaria dissidet quo nihil absurdius dici potest. Haec tela Peripatetici saepius revolvunt, quae tamen cum extrinse AiII, eus, atque ex metaphysicis, quae longe dissuncta sunt, non ex intimis Q a con-
naturae principiis assumantur, minus terroris nobis ast erunt. Demussuu/t UigiturAristoteli materiam non esse hoc aliquid neque enim vel clemen. iuei numta, vel ipsi corporis organa, vel materiam, ut subjectum est pars est. compositi, sed totum ex corpore, Manima conflatum, seu individuum ipsum, hoc aliquid dici debet. Nec stata materia vel quantitate signata,
aut alicui sol mae destinata ipsium constituit individuum;sed unitas illius,