장음표시 사용
71쪽
Deum lingua humana usum esse in . Scriptura, ut nobis Veritates Sua revelaret, ab omnibus admittitur. Oportet igitur omnes illas regula Commemorare, quae utiles sunt ad ho C, ut dicti humani sensus genuinuS TURtUr. Ut autem sermonis humani Sensum rite eruamus, plura Consideremus neCeSSe St. Primo enim Cire oportet significationes vocabulorum, quae auctor adhibet Seu aliis verbis oportet scire Sum loquendi auctoris. Elementum hoc est philologiCum. Deinde, quia Vocabula plures habere possunt significationes, determinare oportebit, quid auctor hic et nunc illo vocabulo exprimere voluerit, quod fit ope Certorum criteriorwn internorum et aeternorum. Criteria interna sunt, quae ex ipsa sermonis materia desumuntur, Prout scilicet auctor hac vel illa voce, iuxta leges cogitandi, o in Contextu, hoc vel illud exprimere voluit. Hoc elementum est igitur magis logicum. Demum adhibenda sunt riteria externa, inquantum C. SenSUS inventus accuratius determinatur ex quibusdam adiunctis historicis, uti Sunt: SCOPUS UCtoriS, personae quibus sermo aut liber destinatus es etc. Hae criteria sunt externa, hiStoriCa.
72쪽
Notio et divisio usu loquendi in genere.
Usus loquendi definitur: Constans nexus inter Vocabula et eorum motiones. hominum tonsensu conventionae virtuali formatus. Considerandus est autem usus loquendi non solum sub respectu leaeieuli, sed etiam sub respectu grammatico et 8 tactico. Usus loquendi sub respectu exicali est coniunctio eiusdem notionis cum eodem obaCulo inquantum autem notionum relationes certis quibusdam formis et Certo vocabulorum ordine Xprimuntur, habetur usus loquendi grammaticus et synlaCticuS. Ratio usus loquendi manifesta est. Cum enim OCabula, VoCabulorum formulae et ordo ab hominum arbitrio dependeant, ut homo Sermonem alterius intelligat, neCesse est, ut usu Certis quibusdam Vocabulis Certae significationes affingantur, et Certis quibusdam vocabulorum sormulis et ordine Certae notionum relationes XPrimantur. Quae cum ita sint, in propatulo est, quemlibet interpretem usum loquendi auctoris, Cuius dicta expositurus est, nosse debere, seCu enim nunquam eiu SenSum Ssequi poterit.
Usus loquendi varie dividitur 1. ReSpectu ambitus est a generalis, si communis est omnibus hominibus eadem lingua utentibus; b sarticularis, si alicui classi hominum tantum Communis est C singularis seu individualis, qui apud
Unum auCtorem deprehenditur, Certas notiones certis quibusdam vocibus exprimentem.
a. Respectu obiecti usus loquendi est a frofunus, Si obiectum eius profanum est sacer, si obiectum sacrum est hi iterum subdividitur in i bliblicum, β ecclesiasticum, patristicum. 3. Respectu scientiarum dividitur in a theologicum, b philosophicum,c iuridieum, d officialem sive curialem. 4. Respectu styli dividitur in a prosateum, b poeticum c diduciteum, Q familiarem.
73쪽
Caput VI De usu loquendi. 615. Respectu linguarum mutationis dividitur in a primaevum, b untiquum C recentiorem, d recentissimum. Ex hac divisione iam patet, Constantiam illam, quae ad usum loquendi requiritur, non Sse absolutam sed relativam admittit enim usus loquendi variationem. Sunt autem sequentia adjunCta, quae illam
I. Tenisus iam Horatius De arte poet. 69 - 72 bene asseruerat
e Nedum Sermonum Stet honos et gratia vivax: Multa renascentur, quae iam Cecidere cadentque, Quae nunc sunt in honore vocabula, Si volet usus, Quem penes arbitrium est et ius et norma loquendi. x
Ha de auSa Sermo est saepe de arChaismis i. e. de dictionibus obsoletis, et de neologismis seu de dictionibus reCenter introductis. 2. Locus in eadem enim lingua ob regionis diversitatem saepe eadem vox alio modo pronunCiatur, noVa signifiCatione donatur, immo novae voCes formantur si iam s. etro Hierosolymis dictum est x Vere Galilaeus es, nam loquela tua manifeStum te faCita Matth. 26, 73).3. Religio hae enim efficit, ut verbis quandoque subsit significatio differens ab ea, quam in vita Communi habent, ut hebr. ISr in lingua vulgari et sectis, in cultu divino saepe et Sacrificavit mignificat. 4. Ingenii culturre quanto enim scientia aliqua XColitur, tanto maior apparet Copia verborum et Significationum. Inde etiam exsurgit illa differentia inter linguam eruditorum et idiotarum. 5. Forma reipublicae civilis et ecclesiasticae harum diversa ratio diversum etiam modum loquendi Creat. Huc spectant illa nomina in
6. Mores, con8uetudines opuli; hu pertinent X. gr. diversi tropi, qui a Vita nomadica, pastoritia desumuntur, quos difficile lector intelliget, niSi more et Consuetudines, ad quas alluditur, ei notae Sint.
Notio et divisio usu loquendi biblici.
Usus loquendi . Scripturae duplex est hebraicus cum aramaico)
I. axima pars librorum Antiqui Testamenti Conscripta est in lingua ebrαica, quae dialectus fuit linguarum Semiticarum, et earum ram Septentrionali propior quam meridionali. Lingua hebraica, quemadmodum et aliae linguae semiticae, Stabilior quidem fuit quam linguae nostrae, at mihilominus mutati, in ea
74쪽
deprehenditur. Possunt in eius historia praecipue duae periodi distingui, quarum prima durari usque ad exilium abylonicum, altera tempus post Xilium Spectat. In prima harum periodorum lingua hebraea magis
pura fuit, nonnisi pauCos aramaismo Continen et ad florem suum pervenit praesertim sub prophetis praeexilicis. In periodo altera aramaismi abundant, et denique lingua hebraica dialecto aramaicae locum Cessit CR. an. 2O R. Chr.). In dialeCto aravraica scriptae sunt quaedam partes Antiqui Testamenti, C. Danieli 2 4 - , 28 ESdrae 4, 8 - 6, I et 7, 2
a. In lingua graeca Compositus fuit liber Sapientiae, secundus liber accabaeorum et omnes libri Novi Testamenti excepto Evangelios. Matthaei praeterea quaedam partes deuteroCanonicae Antiqui Testamenti ad nos non pervenerunt in sua lingua primitiva, sed in lingua graeCa, quae propterea nunc illi in partibus linguae originalis locum tenet. SROC. 7. ContrOVerSia erat, praesertim inter Protestantes, delinguae graecae, in qua Libri Sacri conscripti sunt, puritate. Aliqui enim, qui propterea puristae dicti sunt, linguam illam omni puram,aCCuratam VoCabant, alii, et hebraiStaes, eius imperfectionem demonstrabant. Quemadmodum multis in rebus, ita hi quoque viam mediam tenere oportet Lingua enim graeca librorum SaCrorum neque omninosura est neque omnino Corrupta, sed est illa dialectus communis 3 4Hχτο χοἰνην , quae a tempore Alexandri Magni, imprimis in eius regni regionibus, adhibebatur et a Judaeis etiam quaedam vocabula nova forme nova et Significatione noVaS CCepit, quapropter lingua Hellenistarum dicitur Judaei enim linguae graecae non sufficienter gnari et novas etiam ideas et res exprimere Onantes, Vocabuli graeCis affingebant significationes ab usu graeco differenteS, OVa VOCe Componebant ad genium linguae graeCae parum attendentes, et OCabula etiam ordine disponebant ne non propositiones Coniungebant more suae linguae patriae. Hinc ergo illa differentia inter linguam atticam puram et inter linguam hellenistarum, in qua libri sacri Antiqui Testamenti conscripti sunt. Eadem lingua habetur quoque in Novo Testamento, ubi tamen interdum novas proprietates habet, quia Scriptores sacri in ea ideas omnino novas, ChriStianaS, XPreSSerunt. Oportet igitur in libris sacrae Scripturae graece Xarati quadruplicem usum loquendi distinguere I. Sum loquendi graecum deterioris notae, qui apud alios etiam illius aevi Scriptore reperitur et usum loquendi hebraisticum, i. e. hebraismos, aramaiSmOS, rabbi-nismos, qui aliis quoque scriptis Hellenistarum inhaerent 3 usum loquendi Novo Testamento seculiarem, qui se ab eius auctori ius formatus, eis plus minus communi est
75쪽
Fonte usu loquendi generatim. Cum usus loquendi tanti momenti sit, scire oportet, quomodo CognosCatur. Ha in re autem primum attendere oportet ad id, utrum lingua, Cuiu usus loquendi quaeritur, viva sit an emortua. Si viva est, tunC Sus loquendi Cognoscitur ex Consuetudine quotidiana et exercitio tum orati tum litterati. Si autem lingua illa iam emortua est, tota res est quaestio facti. indeque testimoniis fides digni dijudicanda. Testimonia illa sunt duplicis generis directa et indirecta. I. Directa testimonia sunt a Omnes auctores, quibus illa lingua, de cuius usu loquendi quaeritur, erat Vernacula, et qui in ea opera ConSCripserunt b illi auctores, quibus illa lingua vernacula quidem non erat, at qui tempore, quo illa vivebat, eam didicerunt et in ea opera
a I auctores, quibus illa lingua vernacula erat, at ipsi non in ea, Sed in alia, opera ad usum loquendi Cognoscendum utilia exararunt, Ut leXiCographi, Commentatores, gloSSatores, tranStatoreS b auctores, qui lingua illa ipsa quidem opera sua ComPOSuerunt, Sed tempore, quo iam non adhibebatur in usu communi.
76쪽
3. Si haec testimonia desunt, aut etiam ad usum loquendi iam notum illustrandum et confirmandum reCurrere licet ad subsidia, quae sunt: etymologia, nalogi linguae et dialecti cognatae. ah Etymologii definitur investigatio aut significationis irimi geniae inlicuius vocis AEM eiu elementis et radice, aut significationis secundariae ex similitudine aliqua vel lexu quodam cum significatione primigenia.
Etymologiam interdum exegetae valde utilem esSe, ab omnibuS conceditur. At simul negari non potest, ea non raro abuti auctores non attendentes ad modum, quo homine res denominant. A proprietatibus enim exterioribus, ut bene adVertit S. ThomaS, plerumque nomina imponuntur ad SignifiCanda rerum SsentiaSs Sum. h. I. q. I 8, a. ). Verum non omne homine eodem modo res inspiciunt alii enim an proprietatem praecipue advertunt, alii aliam, quo fit, ut non raro nexus inter Significationem primigeniam et derivatam nobis. OCCultu remaneat. Si v. gr. Vox cleos in sua Significatione derivata regem potentem vel virum fortem vel virum magnanimum vel etiam hominem aevum denotare potest. Inde Certitudo non aderit, nisi Constet, qua ex parte illa similitudo Cum leone accipiatur. 1. Analogia linguae definitur similis similium delineatio. Cum enim homines sua sensa aliis intelligibilia reddere conentur, Similes notiones et notionum relationes similibus formis exprimere solent. Sic eX. gr. Cum ConStet, in graeC formam Verbi fas ac, ac passivum designare, si eadem forma in aliqua VOCO OCCurrit, paSSivum adesse non absque ratione Concludimus. At erraret omnino, qui semper analogiae linguae Confideret occurrunt enim etiam XCeptiones, ut de Xemplo allato Constat, Cum in graeCO dentur etiam Verborum formae stiae, σα , τα , quin paSSiVum Significent. I. Dialecti cognatae Saepe magno Sunt emolumento, praeSertim quando significatio vocis alicuius ignoratur, et in lingua Cognata voX illa bene nota est. Si ex gr. optime phraSi . terram Comedes a
*NT C Gen. 3, 14 illustratur ex lingua SSyriaca, hebraeae cognata, ubi in litteris Tell, et inmarnensibus legitur e lidagaluatabun u likalu pras i. e. videant id inimici nostri et pulverem Comedanti. e. Confundantur. At hi quoque attentione quam maXima opus St, Cum eidem voci non semper in omnibus dialectis eadem significatio subsit. Sic vox et i in hebraeo panem significat, at in arabico carnem s. Non licet ergo semper Significationem VoCiS SSumere, quam in dialecto cognata habet, quia ita dialectorum ratio tolleretur et expositionibus arbitrariis porta latissima aperiretur, Cum quilibet tunc ex dialectis cognatis eam significationem SSumere poSSet, quae eius opinioni praeconceptae faVeret.
77쪽
Fonte usu loquendi biblici. Cum linguae, in quibus Libri Sacri conscripti fuerunt, nunc emortuae sint, usus loquendi biblicus ei mediis inquirendus est, quibus
linguae emortuae usu loquendi inveStigatur.
FONTES USUS LOQUENDI HEERAICI.
1. Fons directus nullus datur praeter ipsos Libros sacros hebraice conscriptos, Cum praeter illos Libros nullus alius liber hebraicus ex illo tempore, quo lingua hebraica in Su erat, ad nos pervenerit. Hinc ante omnia hos Libros Sacros frequenter legere oportet, quia dictiones ObSCurae perSaepe ex orationi Contextu, ex libri argumento, fine aliisque adiuncti explicantur. Dantur etiam textus, in quibus dictio alibi obscura, Clarius exprimitur. Valet igitur etiam de usu loquendi biblico, quod . Augustinus de lingua Vernacula asserit: Si ipsius linguae nostrae aliqua Verba OCutioneSque ignoramus, legendi consuetudine audiendique innotesCunt. Nulla Sane sunt magi mandanda memoliae, quam illa verborum lectionumque genera, quae ignoramuS ut Cum Vel peritior CCurrerit, de quo quaeri OsSint, Vel talis lectio, quae vel ex praecedentibus vel Consequentibus vel utriSque ostendat, quam Vim habeat quidne significet, quod ignoramus, facile adiuvante memoria possimus advertere et diSCere. Et S. Scripturae illa applicans, ait 4Ρrima observatio est, nosse istos libros, etsi nondum ad intellectum, legendo tamen vel mandare memoriae Vel omnino incognitos non habere . . . . Tum Vero faCta quadam familiaritate cum ipsa lingua divinarum Scripturarum, in ea, quae obSCura sunt, aperienda et discutienda pergendum est, ut ad obscuriores locutiones illustrandas de manifestioribus Sumantur Xempla, et Uaedam Certarum Sententiarum testimonia dubitationem incertis auferant S. Aug. De Doctr. Chr.
bulorum, quae in . Scriptura leguntur, ordine alphabetico dispositae, addito semper textu, in quo vocabulum invenitur. Cum vocabula in diversis contextibus appareant et in diversi adiunctis, ex comparatione
textuum Vocabuloruti, Sensu persaepe erui potest. Concordantiae S. Patribus ignotae erant et vix neceSSariae, quia i s. Scripturam universam fere memoriter tenebant. Primam Concordantiam composuit
Card. Hugo Caro . raed. ' 263), et libri eius talis est utilitas,
ut innumeras editiones nactus fuerit simulque ad eius exemplum Concordantiae in . Scripturae textum graecum et hebraicum adornatae fuerint.')λ Primas concordantias Hebraicax adornavit in Isaae Nat han saec. I 5,)quae trimum Venetiis I523). deinde saepius, Hypis aeditae fuerunt; Marium de
78쪽
a. Fontes indirecti: a Inter hosce primum locum tenent antiquae emione8, quoniam ut . Augustinus dicit: Plurimum . . iuvat interpretum numerositas collatis codicibus inspecta atque discussa nam nonnulla obscuriores sententias plurium odiCum saepe manifestavit inspectio sDe Doctr.
zz Pr, in quo recentiores quidam interpretum ruCem Vident et verba varii modis exponunt, optime explicatur versionibus LXX, Vulgata, Aquilae, Symmachi, Theodotionis, esitta, argum Clamantibus, sensum huius textus esse laudem Dei, quam Coeli et firmamentum, dies et nox praedicant, ConCionem esse in lingua bene intelligibili. Versione non omnes eiusdem sunt valoris, sed illae praeprimis Consulendae sunt, quae antiquitate XCellunt et textum originalem accuratius reddunt. rimum tempore et auCtoritate locum tenet versio Alexandrina, Septuaginta oCata, quae etiam textum hebraeum antiquiorem exhibet, quam hodiernu massoretiCus. Veniunt deinde aliae versiones graecae Aquilae, SymmaChi, Theodotionis et reliquae hexaptares, in)Vulgata, argumim, VerSiones SyriaCae et praesertim illa, quae egitta vocatur, deinde versio a S. Hieronymo e hebraeo adornata, verSiones Copticae et praeCipue Copto-Sahidica, quae teXtum versionis Septuaginta-viralis refert, ut ante Origenis Hexapta existebat. ) inoris pretii, at non Spernenda est verSi aethiopica et rabi a. b Commentatores antiqui sive iudaici sive christiani, et inter hosce praesertim S. atres, qui quidem praeprimis ad usum loquendi graecum et latinum cognoscendum utiles sunt, sed etiam hebraiCum referunt, tum quia per traditionem multa tenenteS, ea narrant in sui Commentariis, tum etiam quia sibi quasdam locutiones biblicas proprias se erunt, etsi hae genio linguae eorum repugnarent. De his audiatur iterum s. Augustinus: Non Solum Verba singula sed etiam locutiones saepe transferuntur, quae omnino in linguae latinae usum, Si qui Consuetudinem veterum, qui latine loCuti Sunt, tenere voluerit, transire non poSSunt x Et e tanta est vis Consuetudinis etiam a discendum, ut qui in Scripturis sanctis quodammodo mutriti educatique Sunt, magis alias
Calasio . in alias, perfectiores, edidit Romae 62 I), adiectis variantibus Vul
gatae et Alexandrinae versionis. Recentius prodierunt duae primae auctore Iul.
Veteris Testamenti Concordantiae hebraicae atque Chaldaicae, Lips. I 896. Versiones illae hexaptares, prout Conservatae sunt, optime editae Sunt a
Fried. Field Origenis Hexaptorum quae supersunt. Oxonii 875. Recentissime G. Mercati invenit in bibliotheca Ambrosiana Mediolani Origenis Hexapta ad undecim salmos cf. Rendi conti de r. st Lomb. di c. e leti. Seri II, Vol. XXIX, I 896). CL hac de re Aug. Ciasca Sacrorum Bibliorum Fragmenta Copto-Sahidica. Vol 2. Pag. V. S. Rom. I 889.
79쪽
Caput VI De usu loquendi. Tlectione mirentur easque minus latinas putent, quam illas, quas in Scripturis didicerunt, neque in latinae auctoribus reperiuntur, De
prie dictos quidem in s. Scripturam non scripserunt, Sed nihilominus occasione data quasdam di Ctiones hebraica exponunt. Hu spectat ex gr. Flaviu Josephus, qui etSi verSionem alexandrinam Secutus sit, saepe ipsum textum originalem contulit deinde patres apostolici, apologetae aliique Criptores CCtesiastici.d Grammatici et exieographi recentiores i
Non est nobis in animo, omnes grammaticas et omnia vocabulari a Xegetis utilia hic referre sufficiat principalia indicare. Primas grammaticas hebraicas rabbini medii aevi composuerunt eosque ex christianis primus Petrus Niger . Praed ' 49o secutus est. Ex recentioribus notatu digniores sunt C. H. VOSen Rudimenta linguae hebraicae, germ denuo edita a r. aulen ed. 4. Friburgi Brisg. 88I . Ex protestantibus praesertim Giul Gesenius Hebraische Grammatila ed. 25 cura . aut ch, i PS. I 889 l. Grammaticae aram aleae: Hemn. Zschokke Institutiones fundamentales linguae aramaicae. Vindob. 87o E. aula8ch, Grammati des Biblisch-Aramaischen
Lips. 1884. Η L. frae , Abris des bibli schen Aramaisch. Lips. 806. ri Marti, Murggelassi Grammati de biblisch-aramaischen prache, Berolini I 896. Grammaticae Syriacae Theod. oldeste: urggelassi Syrische Grammatik Lips. I 88o. Eb Nesile, Syrische Grammati k Berolini I 888. Granιmaticae arabicae: Herm. Z8cho De Institutionestandamentales linguae arabicae. Vindob. 869 A. Socin Arabische Grammatik, 3. d. Berolin. 894. D. Vernier . .. Grammatre arabe Berythi 489 I. Grammaticae aethiopicae Aug. Dil ann Grammati de athiopischen Sprache, LipS. 857. F. Praetorius: ethiopische Grammati k, Lips. 886. prodiit etiam latine). Grammaticae costicae L. Stem, optische Grammati k, Lips. Ι 88o P. Meindorf, optische Grammatili Berolini I 894.
Leaeie hebraica iam s. Patribus innotuerunt. Consulenda sunt PraeciPuctopera inuit Gesenti Thesaurus philolog. criticus linguae hebr. et Chald LiPS.I835-53 eiusdem Hebrai Sches u. aramaisches andworterbuch, d. II Curae
F. Misthiau, . Vole et D. V Mulier, Lips. 89o Gesenti Vocabularium latine et catholice edidit . . . Draeli Paris 1848 . . Siegfrie et B. Stude: e-
80쪽
3. Subsidia. Cum de linguis semiticis hisce ultimis decenniis institutae fuerint multae investigationes, quam plurima ex iis tum quoad tymologiam tum quantum ad id, quod linguae analogiam et dialectos cognatas diximus, utiliter desumuntur. Praecipue Comparare iuvat inguam Phoenicum, utpote linguae hebraiCae proXimam et maxime affinem, linguam assyriacam in et aethiopicam, quae multas vocum radices alibi deperditas Conservarunt, et linguam arabiCam ob eius amplum radicum
Quia in Libris sacris graece Conscriptis quadruplex usus loquendi occurrit, de Singuli breviter disserendum est. I. Fontes directia pro usu loquendi grαeco deterioris notae Sunt a Issi cristores graeci utriusque Testamenti, quia quilibet optimu&est sui ipsius interpreS. β Versiones graecae, praecipue SeptuagintaviraliS. v Philo et Flavius IosephuS. o M. Patres et alii seristores ecclesiastici, qui SCripta sua exaraUerunt eo tempore, quo lingua graeca adhu in Su erat. ε Seristores ethnici, qui eadem dialeCto Communi opera SVRAEXararunt.b Pro usu loquendi graeeo hebraistico Consulendi sunt omnes fontes Sub a ab a usque ad O enumerati Praeterea utiles sunt libri apocryphi tum antiqui tum novi Testamenti sive a Judaeis Sive a Judaeo-Christianis Conscripti, quia eodem modo idea Sua exprimere solent. c Pro usu loquendi graeco, ut est . Testamenti scriptoribus Proprius propter idea Christianas u isse Auctor. Reliqui Novi Testamenti seriptores, quia multae locutiones iiS
y Patres tam latini quam graeci, quia de fide Christiana ab Apostolis
edocti, quomodo expreSSa SSet, Ciebant. o Pro usu loquendi individuali non potest Consuli, nisi ipse auctoreum adhibens, ut manifeStum St.