장음표시 사용
81쪽
Caput VI De usu loquendi. 692. Fontes indirecti omnibus libris saeris graeCe exaratis Commune Sunt
a Antiqui commentatores latini et syriaci, non graeci, quia hi testes directi sunt.b Versiones e textu graeco adornatae. o Traditores occasionales i. e. scriptore latini et Syriaci, qui Commentarios in . Scripturam quidem non CompoSuerunt, at CCaSione data in suis scriptis dogmaticis, polemicis, homileticis tegium graecum
3. Subsidia etiam ad Cognoscendum usum loquendi graecum optime consuli possunt, at hi quoque attentione opus St, ne meraSconiectura tanquam Veritates Certas accipiamus. Ad investigandas dictiones hebraisticas ad linguam hebraiCam eiusque Cognata reCUrsus patebit, ceteras dictiones dialecti graeCae, imprimis attica, ionica, dorica illustrare OSSunt.
27. Applicatio huius loci exegetici.
Ex iis, quae de usu loquendi diximus, mani Stum est interpretem S. Scripturae linguarum Cognitione indigere, praesertim linguae hebraicae et graecae . Contra ignota Signat, ait S. Augia Stinu S, et magnum remedium est linguarum Cognitio. Et latinae quidem linguae homines. quos nunc instituendos susCepimus, duabus aliis ad divinarum Scripturarum Cognitionem opus habent, hebraica Cilicet et graeCa, ut ad exemplaria praeCedentia reCurratur, si quam dubitationem attulerit latinorum interpretum infinita varietas S. Aug. De OCtr. Chr. 2, 4). Ergo sacrae Scripturae magistri neCeSSe S atque theologo addeCet, eas linguas cognitas habere, quibus libri Canonici sunt primitus ab agio graphis Xarati, easdemque optimum factu erit si colant alumni Ecclesiae, qui praesertim ad Cademico theologiae gradus aspirant. Atque etiam Curandum, ut omnibus in Academiis, quod iam in multis receptum laudabiliter est, de Ceteris item antiqui linguis, maxime semiticis, deque congruente cum illis eruditione, Sint magisteria, eorum inprimis usui, qui ad sacras Litteras profitendas deSignantur et Prov. Deus ).
M. h. Beelen Grammatica graecitatis Novi Testamenti. Lovanii 857. Winer, Grammati des neutest. Sprachidioms. - . . . Vim=u Lexicongr&eco-latin in libros N. T. Lips. I 879 - . Loch Ratisbonae 838 adornavit catholicam editionem operis: Clavis . est philologica a G. Wil e conscripti. Herm. Cremer, Biblisch-theologisches orterbuch de neutestamentlichen Gracitat., ed. 7. Gothae I 893.
82쪽
Sed dicet quispiam cur ad linguas peregrinas et ad textum Originalem et ad VerSiones antiqua re Currendum, Cum Vulgata nostrae authentica sit, ut probe scimus ex definitione Concilii Tridentini SeSS. 4.) SaCrOSanCta Synodi1 ConSiderans, non parum utilitatis accedere posse Ecclesiae Dei. si ex omnibus latinis editionibus, quae Circumferuntur, S. Librorum, quaenam pro authentica Sit habenda, innotescat, statuit et declarat, ut hae ipsa vetus et Vulgata editio, quae longo tot saeculorum usu in ipsa Ecclesia probata est, in publicis lectionibus, disputationibus, praedicationibus et expositionibus pro authentica habeatur, et nemo illam reiicere quovis praeteXtu audeat vel praesumat. yHisce decreti verbis enim duplex continetur Conclusio a Vulgatam ut authenticam esse habendam in publici lectionibus, disputationibus, praedicationibus et expositionibus et nemini licere eam quovis praetextu reiicere. Recte igitur asseruit oncius ' 16 26), Universitatis Salmanticensis canCellarius, in Vulgata et omnia, quantumvis minima,
Huic exceptioni respondendum est 1. Vulgatae authentiam linguarum biblicarum utilitatem, immoneCeSSitatem, nullo modo excludere, cum nihil aliud dicat, quam Vulgatam Substantialiter Continere, quae in textibus originalibus existebant, praecipue eam Continere illa, quae fidem et more Spectant. JamVero in ipsa Vulgata reperitur usus loquendi hebraicus et graeCuS, Cum eiuS lingua non sit omnino pura, et ad hos usus loquendi Cognoscendos, prout in Vulgata apparent, utile immo necessarium est, linguas biblicas
addiscere. )2. Decreto illo Concilium Tridentinum Vulgatam nequaquam ab omni mendo et errore liberam de Clarare voluit, sed admisit Vulnera, i. e. typographorum menda et etiam menda versionis. Hanc fuisse
Inentem Concilii patet: a Ex testimonio eorum, qui ei interfuerunt. Si Andrea Vega,
theologus Consiliarius, narrat, Concilium eatenus Vulgatam authenticam haberi voluiSSe, cui Certum omnibus esset, nullo eam foedatam SSeerrore, e quo perniciosum aliquo dogma in fide et moribus colligi DOSSet, et neque quidquam ampliu Statuere voluisse Synodum neCquemquam propter hanc Vulgatae editionis approbationem impediri, quominus, ubi haesitaverit, ad fonte recurrat et in medium proferat, quidquid habere potuerit, quo iuventur et locupletentur Latini et Uulgatam editionem ab erroribus re purgent, De iustificatione 4, ).b Ecclesia etiam post illud Decretum in Martyrologio chronologiam Septuagintaviralem retinuit.
83쪽
Hanc esse Decreti Tridentini mentem, defendit quoque Bellar- minus De Verbo Dei a) Mendacium Calvini est, decrevisse Tri
dentinos Patres, minime esse audiendos eos, qui ex ipso fonte purum liquorem proferunt . . . HOC ideo mendacium voCo, quod nihil eiusmodi in decreto Concilii legatur . . . Respondeo quatuor temporibuS licere nobis recurrere ad fontes hebraeos et graecos 1 Quando in nostris codicibus videtur esse error librariorum . . . a Quando latini Codi Ces variant, ut non OSSit Certo statui, quae sit vera vulgata lectio . . . ' Quando Verba aut Sententia in latino Si DCepS, OSSumus recurrere ad fontes, si forte ibi non it ambiguitas. . . . ' Licet re- Currere ad fonteS, ad energiam et proprietatem vocabulorum intelligendam. Propterea etiam Summus Ontifex Leo XIII. en . Ρrov. Deus s ait: Neque tamen non sua habenda erit ratio reliquarum Versionum, qua ChriStiana laudavit usurpavitque antiquitaS, maxime Codicum primigeniorum. Quamvis enim, ad summam rei quod SpeCtat, ex dictionibus Vulgatae hebraea et graeca bene eluceat Sententia, attamen si quid ambigue, si quid minus a Curate inibi elatum sit, in-SpeCtio prae Cedentis linguae, suasore Augustino, proficiet. sin Ita loque bantur iam s. atres, ita etiam exegetae scholastici, praeprimi SS. Thomas,' nunquam rem tam utilem, uti sunt Versione antiquae et linguarum SaCrarum Cognitio, reliCienteS.i CL etiam quae Hier ab oleastro . Praed. inquisitor lyssi ponensis et Concilii Tridentini theologus, scripsit in praefatione ad Sua Commentaria in Pentateuchum, in quibus non Vulgatae textum, sed Sanct Pagnini versionem ex hebraeo exposuit: Est etiam aliud, quod et te lector hic admonere volumUS, quare, omissa vulgata editione, Sanctis agnini Lucensi versionem exponere maluerimuS. Cuius rei causam paucis accipe. Scito, nostri instituti esse, non aliquem interpretum qui an literae mentem in omnibus sint asSecuti, nescio), Sed contextum PSum hebraicum, quantum mihi possibile fuerit, explicare. Et quoniam non omnes hebraicesciunt, et hae Sanctis nostri editio ceteris omnibus quas videre licuit germanius hebraicum fontem reserre videtur eam prae ceteri interpretandam delegimus, moniam illam, quam in ea hebraicum conteXtum interpretantes Feci etiam hoc, ne quod multis male ceSSisse video, mihi accideret. Qui dum frequentissime vulgatam editionem in suis commentariis castigare volunt dicentes sic aut aliter in hebraeo haberi, et lectorem remorantur et illi perpetuo fastidio sunt. Qui meo quidem iudicio consultius facerent, quando vulgata non placet, aliquam e Vulgati S, quam eXPonerent, deligere, ne in Corrigenda veteri totam operam abSumerent et tempus ad meliora lectori relinquerent . . . . Neque plus divo Hieronymo in sua editione a nobis tribuendum puto, quam sibi velit ipse tribui. Ipse vero utpote vir SanctuS, Se aliquando hallucinatum ingenue fatetur suamque versionem in aliquot locis
emendaSS . . . . Quae non in eum finem adducimuS, ut virum Sanctum traducamuS, Sed ut Sentiamus eum non prophetam sed hominem, Nunc tamen exegeta Catholi Cus, etsi nullatenus negligere debeat versiones antiqua et textus codicum Primigeniorum, Vulgatam explicet, quam Concilium Tridentinum in publicis lectionibus, disputationibus, praedicationibus et expositionibus pro authentica habendam decreVit Prov. DeuS). Cf. ex. r. quae dicit in Summa thesi. . . o. a. . ad um, ubi X Ponit illud EX. 3, 18: Dominus regnabit in aeternum et ultram: Sciendum, quod aeteIn him accipitur cibi pro saeculo, sicut habet alia translatio. Sic igitur dicitur
84쪽
Fatemur tamen, Xegeta CatholiCC Valorem usus loquendi nunquam exaggeraSSe, quemadmodum a reCentioribus quibusdam factum est, clamantibus: hoc Cquisito riterio, omnis ambiguitas Cessat. Et recte ita doctores Catholici etenim . non ubique posSibile est, usum loquendi cognoSCere, Cum monumenta litteraturarum antiquarum magna ex parte deperdita sint, et . etsi linguae antiquae omnino notae Ssent, non adesset semper hi sufficiens ad Verum cuiuslibet dictionis sensum detegendum, Cum multa, X. gr. Veritates Christianae Novi Testamenti, ec solo rasi loquendi Hebraeorum aut Graecorum non innotescant. Ut autem hoc loco exegetico, quem Sum loquendi appellavimus, interpres bene utatur, Sequente cautelas observare debet I. In uno et eodem Contextu eadem dictio eodem modo est explicanda, i. e. usus loquendi idem deSse Solet, nisi Contrarium rationibus sufficientibus probetur. I. Non licet ex opinione praeconcepta recedere ab usu loquendi ordinario.
3. Usus loquendi e fontibus directis Cognitus perfectior est quam ille, qui e solis fontibus indirectis acquiritur. 4. Deficientibus fontibus directis et in directiS, ad subsidia re-
Currere licet, at ea, quae eorum ope eruuntur, non ut Veritate CertiS-simae, sed ut probabilitates tantum produCantur.
quod regnabit ultra aeternum, quia durat ultra quodcumque Saeculum, i. e. ultra quamcumque durationem datam. Nihil est enim aliud saeculum, quam Periodus cuiuslibet rei. f. etiam I q. 66. I. l.
85쪽
Detectis iam vocum significationibus, interpres investigare debet, quamnam e ei au Ctor intenderit, quod ope Certorum Criteriorum fit. Hae non Semper eodem ordine enumerabantur. Card. Hugo Caro sex enumerat ): Ad maiorem igitur evidentiam breviter inquiramus illa sex, quae in exordiis cuiuslibet libri solebant antiquitus praelibari, quae maxime totius operi Seriem pandunt et lectorem maxime dirigunt in legendo, scilicet quae materia, qui auctor, quae intentio, quae utilitas, qui modus agendi, quis titulus a Alii septem enumerant iuxta hoSC Versiculos memoriales
4Quis, Scopus, impellenS, series, tempusque locuSque, Et modus: haec septem Scripturae attendito lector. γ
Νos criteria illa in interna logica et externa historica dividentes,
Primis ConteXtum, argumentum, loCo parallelos, adnumeramus, alteris vero libri auCtorem, o CCasionem, Copum, lectore Ceteraque adiunCta historiCR.
ContextuS.I. Contextus definitur: artium orationis Cum anteCedentibus et ConSequentibus nexu earumque mutua ad invicem relatio. a. Quia autem ille partium nexus diversi generis esse potest, Sermo est etiam de variis Contextus SpeCiebuS a Contextus grammaticus is est, quem regulari vocum eiusdem dicti connexio indicat, inquantum scilicet vocabula suis formis declarant, qua ratione Coniungenda sint, et partiCulae nexum indicant, quo Pro-pOSitione inter se cohaereant. OCCurrunt quidem etiam in s. Scriptura anomalia: quaedam, quae enallage generiS numeri, maSuS temporisi Hugo Caro Prologus in librum Josue.
86쪽
74 Caput VII De criteriis interniS.
appellantur, OCCurrunt etiam ellipses et parentheses ), at hisce interpres non debet impediri, quominus ubique ante omnia ConteXtum grammaticum inquirat b Contextus logicus adest, si partes orationis nectuntur iuxta leges logicae naturalis, in Subdividitur in arcti88imum, arctiorem, latiorem: H retissimus est, qui parte unius propositionis logice iungit
quaPropter Cum ConteXtu grammatiC Coincidit. 8 Arctior est, qui unam propositionem aut periodum Cum altera logice unit hic quidem interdum etiam Cum Contextu grammatiC Coincidit, at non semper, quia Criptores hebrae ob paupertatem particularum ConiunCtivarum linguae suae iisdem saepe numero particulis ad diversum nexum logiCum Xprimendum utuntur, Criptore autem graeci eos hac in re saepe imitantur, quare Sola grammatica ad nexum arCtiorem indicandum non sufficit.
Latior est, qui maiores libri partes et sectiones logice unit hic in libro supponendus est, quia quilibet libri auctor o Cae regulas
observare solet non tantum in singuli propositionibus tum in se Spectatis tum ut sibi immediate succedunt, sed etiam in omnibus maioribus sui operis partibuS.C Conteaetus psycholocyieus est, qui in dearum SSO Ciatione fundatur. In oratione vivida enim non semper ordo stricte logicus adest, sed ob affectus vehementiam interdum etiam re magis diStante Coniungimus, quae tamen ratione temporis, loci aut aliorum adiunctorum in mente noStra ita sunt sociatae, ut una excitata altera quoque simul menti appareat. In s. Scriptura hic ConteXtus praeCipue in partibus lyricis, imprimis in salmis et in prophetarum admonitionibu reperitur. d Contextus historietis adest, si orationis partes praeCedentes et Subsequentes iuXta factorum successionem, . . Chronologi Ce ordinantur. Contextus hic sub dividitur in determinatum et indetermina' m: a contextus historicus determinatus adest, Si temporis Spatium, quod inter singula facta intercessit, aperte indicatur β contextus historicus indeterminatus adest, Cum illud temporis spatium non indiCatur. e Contextus dogmatietis adesse dicitur, si scriptor in partibus orationis suae facta refert ad aliquem Copum, ut ad Veritatem aliquam demonStrandam aut rem aliquam illustrandam. Contextus hic est
ellipses requenter occurrunt in iuramentis Hebraeorum et in Epistolis s. Pauli.
87쪽
Caput VII De criteriis internis. 25
a simplieiter dogmaticus, si in illis factis referendis temporis ratio
β historieo-dogmaticus, si facta etiam chronologiCe reseruntur. f Contextus optici s solummodo in partibus propheticis invenitur et quidem tun adest, quando prophetae res tempore et loco distantes aeque a res proXima et immediate imminentes depingunt. Eiusmodi textus nonnulli Xegetae non inConvenienter imaginibus Comparant, in quibus, Contra Cenographiae regulaS, re diStante neque magnae et lucidae depinguntur a re PTRe SenteS. 3. 8u8. ConteXtu notionem interpreti perutilem esse, ex dictis
a Montextus logicus in specie a indicat, quamnam significationem vocabuli polysem auctor intenderit Si voCem O Og Joan. I, 1 non abstracte de sapientia divina sed Con Crete, de Jesu ChriSto, secunda persona divina esse intelligendam docet ConteXtus, quia in Versibu Sequentibus idem oro dicitur tanquam lux hominum in terram eniSSe, naturam humanam SSUmPSiSSe, Suis i. e. Judaei reCeptum non fuiSSe etC. . 1 Contextus logicus Saepe docet, utrum Verba proprie an metaphorice sint exponenda et quid per metaphoram significetur. Sic illud ACt. 2, Et Coeperunt loqui variis linguis revera de miraculosa donilinguarum peregrinarum Collatione et non de fervore et maXima tantum eloquentia intelligendum esse, e Contextu lare elucet ApoStoli enim I, 4 S. iam praeCipitur, ne Hierosolymis discederent, done baptigarentur Spiritu Sancto 2, 3 deSCribitur phaenomenon insolitum linguarum tamquam igni Supra Singulos apparentium cib. V. 6 dicitur multitudinem omnino ConfuSam SSe, quia nusquiSque lingua Sua Apostolo loquentes audiebat quae natione V. - 1 enumerantur demum S. Petri reSponSi V. 14 S. Stendit, Christi disCipulos hoc modo ex virtute divina linguas peregrina loCuto CSSO. Sensum verborum ambiguum determinat. Si ex gr. Stendit, illum servum Dominis 'b , de quo Salae a, 13 53, 2 legitur, neque totum populum fraelitiCum esse neque eiu partem meliorem, neque aliquam Eam perSOnam, quam PSum eSSiam. Servus enim Domini despectus, doloribus oneratus apparet, quia noStra PoenaS
in Se suscepit 53 4-6) elegerunt ei quidem sepulcrum apud impios, Sed post mortem Suam positus est in sepulcrum divitis, ut iam inde eius innocentia innotescat 53 7 -s . Quia Vitam Suam Pro e CCati Sobtulit, posteritatem sempiternam habebit et opus Domini gloriose perficiet 53, 1o-1 a). Omnia hae ad amussim Cum ii quadrant, quae Evangelia de Christo Domino referunt
88쪽
76 Caput VII De criteriis internis.
δ Docet interdum, num dictio latius an angustius sit accipienda.
Si verba Ct. 2, 5: ex omni natione, quae Sub Coelo Sta non esse accipienda iuxta omnem Suam vim do Ce v. , ubi genteS, quae miraCulo linguarum praeSente erant, enumerRntur.
ε Indicat, quaenam e pluribus locutionis tropicae similitudinibus
in Certo loco intenta sit. Si ex gr. propter Contextum logiCum lac in I. Cor. 3, 2. Hebr. 5, 2 imago S primorum elementorum doctrinae ChriStianae 1. Petr. 2, 2 autem imago est puritatis doctrinae christiRnae. Huc spectant etiam dictiones proverbiales, quae Saepe Varii rebus applicantur et juxta diversum contextum diversa etiam significant. Sic ex gr. illud: Non est disCipulus super magiStrum et Servu Super Dominum, significare potest aut DiSCipulus non est magistro suo praestantior doctrinas, aut discipuli Sors non est melior sorte magistri
suis aut quidquid magistrum non dedecet, neque discipulum eius dedecet. Effatum illud in omnibus hisce significationibus in libris Novi Testamenti occurrit. Prima intenditur LuC. 6, O, quia in praeCedentibus
de caeco Caecorum duCe S Sermo altera atth. O 24, Joan. 15,2O, quia in contextu sors discipulorum describitur, tertia Oan. 3, 6., quia in praecedentibus et Subsequentibus de exemplo a Christo Domino dato locutio St.
Indicat ellipses a legente supplendas. Sic in verbis Christi Domini atth. 6, 24 Nemo potest duobus dominis servires, subintelligendum est: Contraria praecipientibus in sequentibus enim loquitur de Deo et de inordinata divitiarum Cupiditate. by Contextus psychologicu8: a docet, quaenam sit ratio dicti et ipsius dicendi modi. Quandoque enim dictum inopportunum videtur et Xtra horum Canens, at Contextu sychologiCo eius Convenientia eluCet. Si eX. gr. Joan. 4, 34 Christus Dominus dicit et Meus cibus est, ut faCiam voluntatem eius, qui misit me, ubi metaphora meus Cibus in se dura esse videtur, at optime ex iis, quae praecesserunt CirCumstantii explicatur. Apostoli enim Christo Domino defatigato ad puteum Cum muliere Samaritana loquenti cibum obtulerunt eumque Comedere monuernut Christus Dominus autem ibo recusans, per dearum SSΟCiationem vocem cibus, in verbis suis adhibet. Hoc modo etiam optime
explicatur, cur Christus Dominus Joan. 7, 37 ultimo die festi Tabernaculorum Clamabat dicens: Si quis sitit, veniat ad me et bibat, Illo enim festo sacerdos aquam in fonte Silo haustam in atrio templi effundebat, aliis sacerdotibus cantantibus verba messiana Isaiae 12, 3): Laeti aquam haurietis e fontibus salutis, hisce aerimoniis Jesus motus est, ut illis et non aliis verbis uteretur ad suam aquam Spiritualem i. e.
89쪽
Caput VII De criteriis internis. Tβ Ostendit, cur Novi Testamenti scriptore tam Saepe Verba Antiqui Testamenti allegent. Quia enim inter praediCtiones antiqui Foederis et facta verbaque Christi magna est similitudo, Apostoli et
scriptores, qui illa noverunt et hae viderunt aut audierunt, utraque Coniungebant. I Rationem pandit, Cur contextus logiCus interdum interrumpatur Sic per dearum asso Ciationem expliCatur, Cur . aut v I Cor. 7 de matrimonio et Virginitate disserens, poStquam V. 12 I di Xerat, matrimonium dissolvi posse, si pars infidelis cum parte ad fidem conversa pacifice cohabitare nolit, deinde a v. 17-24 de alii Statibus disserat et nonnisi v 25 ad thema suum de matrimonio et virginitate revertatur 4. Fonte Contextus. Hi CognosCitur ex accurata libri aut partis interpretandae lectione et ex eius analysi, in qua lector attendat ad peri oparum initia et fines, ad numerum partium distinCtarum et actnexum Singularum partium Sciat autem hodiernam S. Scripturae in. Capita et versus divisionem, Cum non it ubique CCurata, ad ConteX- tum CognoSCendum non sufficere, et simul attendat ad hoc, quod in quibusdam partibus, praesertim librorum Sapientialium, neXu non XIStat
5. Regulae ad rectum huius loci exegetici usum sequentes sunt a Ad contextum cognoscendum interdum non sufficit illa tantum legere, quae immediate praeCedunt aut Sequuntur, Sed etiam parte Smagis distantes expendendae sunt, si aliquid obscurum remaneat. Contextus enim non solum strictissimus et striCtior est sed itiam datior. , Non licet per aliquod artificium criticum aut hermeneuticum Contextum ibi extorquere, ubi nullus existit. Artificium criticum dicitur
textus Correctio Contra Codicum fidem artificium hermeneuticum adest, cum vocabulis loco significationis obviae, ab usu loquendi probatae, aliae, deis prae Conceptis faventes, affinguntur Ariano Contra hanCregulam peCCaSSe S. Augustinus teStatur De DoCtr. Chr. 3, 2 aSSerens, eo SenSum primorum VerSuum Vangelii . Joannis mutasse per interpositionem puncti post vocem erata, ita ut legerent: Et Deu erat Verbum hoc si is ista res erat in principio apud Deum. I Ne quaeratur alius nexu vel alius Connexioni graduS, quam is, qui in teXtu revera existit. Contra an regulam praecipue ii e Cant, qui Contextum stricte logicum quaerunt, ubi Contextu pSyChologicus solummodo existit. O Non licet ellipses quaerere, ubi nullae existunt et plani aUC- toris verbi ContradiCunt. ε Eadem vox eodem in contextu sub eadem notione et Cum eodem ambitu accipiatur, nisi adsit aut DTaxiaσοῦς i. e. figura, qua vox eadem in eodem Contextu diversam Significationem habet, ut t. 8, .
90쪽
78 Caput VII De criteriis internis.
22 Dimitte mortuo Sepelire mortuos suosa, in aut suavis transitus fiat ad aliam rem affinem, prout praesertim in libris Sapientialibus contingit.
Argumentum orationiS.I. Notio Argumentum orationis dicitur illa res, quam auctor in libro suo aut in eius parte pertraCtat. 2. Si S, eius multiplex est a Definit, quaenam ex pluribus signifiCationibus, quae voci Convenire possunt, hi et nunc intenta sit. Quemadmodum enim Cognito subiecto propositionis faCile detegitur, quo Sensu praediCatum sumendum sit ita Cognito argumento, quod se ad librum aut libri partem veluti subiectum habet, facile eruitur, in quonam Sensu Certa voCabula CCipienda sint, ita ut tanquam regula generali Statui posSit, omnem signi-5Cationem, quae auctori argumento repugnet, reliCiendam esse. Si ex argumento epistolae ad Romanos et ad Galatas elucet, qui s. aulus nomine olegis a et e operum legis a intelligat.b Significationes verborum aut restringit aut Xtendit. Ita argumentum OCet, reStringendas esse significationes in propositionibus . Eritis odio omnibus hominimus propter nomem meum a Matth. Io, a) . Testimonium eius nemo CCinita Joan. 3, 32). Ita etiam argumentum docet, nullo modo ad errorum approbationem SSe extendendum, quod dicit Apostolus 1 Cor. 1 o, o s. Et factus sum Judaeis tanquam Judaeus, ut Iudaeo luCrarer . . . iis, qui Sine lege erant, tanquam Sine
lege SSem . . . laCtu Sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifacerem. Omnibus omnia factus sum, ut omne fa erem Salvos. Etenim non
de erroribus Apostolus ibi loquitur, sed de iis quae fieri aut omitti
poterant, ut erant . lege Caerimoniales, eo de incommodis perferendis. o Definit, quaenam dicta sint pars essentialis vel saltem integrans, et quaenam per CCidens tantum orationi adiungantur ut in parabolis Christi Domini, ubi plura ornatus causa tantum addita sunt et abeSse possent . quin mens Christi ideo obscura redderetur.3 Cautela. Caveat interpres, ne naturali modulo omnia in s. Scriptura metiatur ibique persuadeat, Se argumentum librorum SaCrorum Semper Clare perspectum habere. Multa enim ibi referuntur, quae naturale intellectus humani lumen transcendunt, quapropter in huiusmodi locis
magna attentione opu est, ne ex argumento parum noto falSa ConClu-
et ne fidat in vano decipit et quia vanum erit commutatio eius, ubi VOX Vanumν duplicem significationem habet prima vice apparentem prosperitatem, Secunda Vice autem certam afflictionem significat.