장음표시 사용
91쪽
serentia nonnullae in alias diducuntur , quas docendi ratio postulat, ut breuiter pro se luamur: praeterea culi antiqui medici negligeniores viileantur fuisse in nominum expliciuione, quibus morbo is disserentias significamus: nam diu ei si mo bos no nomine Munii diuersis otia inibus saepe significat: t .atque ita non pamam in tota mei cina confusionem pariunt, apera pretium ei edirco, ut eo de negotio haec etiam paucis 'erstringamus: quo difficultatem omni ex parte studioso le lori, nostro labore, minuamus. Ac ne longius abeamus, 4Morbum magnu ,s paruum, quos improprie, antiqua consuetudine ita vocamus quippe quum de rei facultate quantitatis vocabulii enunciemus non uno modo a Galeno sumi certissimum se: aliter enim sum. at oportet, quum morbi magnitudinem anguinis missionem indicare scribit. in aliter uti morbos magnos eos vocat, qui vel maligni sunt, vel in me bro nobili cosistunt:Nam no omnis morbus, qui nobilem aliquam corporis partem male habet, sanguinis detractionem postulata ut scirrhus, cedema, intemperies sicca, vel frigidi cerebri hepatis, vel cordis, aut etiam calidus morbus ut hectica febris: nec in omni maligno affectu sanguis demendus est ut in his, qui a venenis excitati propriis
antidotis no sanguinis extractione, curantur Nec est reci-ienda illorii opinio, qui hos morbos magnos vocant, sed ob virili imbecillitatem sanguine non mitti putant quum aperte Galenus lib. quarto de Praesagitione ex pulsibus ne-l et hectica febre unqua magna esse posse. quinetia docendi
ratio postulata vi semper iis de morbi magnitudine metia- mur, quod Gai nus O facita si quide quarto Methodi ob paraui pr statia vel ob cacoethia, aut Spter ipsius morbi essena tia magno morbos fieri scribit: Septimo aut eiusde op - ri, lib. ex Iese actionis prestatia, prima sectus essentia, sa ea culta trique sum corpus guber si, morbi magnitudine esti- 4 mari tradit: varius ergo est Gal. quia de morbo magno agit.
'uu nec qisit, nec qua rone magii' cestri debeat, aperte ostu
92쪽
IO AN ARGENT LIB. I. dati Sunt ver qui definiunt morbii magnu esse, qui peri
ualia sunt, quae medicum terrent, ut partium imbecillu ulsus c. entia, stupor, syncope, quoru san opinio non placet,propterea quod multa sunt morbi, qui huiusmod ni erunt acci entia, ut sectica sobris inteperie in 'ohe eo: ci pollunt,quo modo dicimus morbos magnos vena secta em in lycare. Praeterea maligni morbi Ieratioti m is
quidem, ut qui magni sunt, periculosi etiam evadant, non
nus ratione qui aediocritate excedit unde quot sunt merereti T, totq; modis morbus magnus dicetur. AIqui in no-
excedit. IIo agitur modo morbos a nos pos vocabimus quoiate morbo natura morbi maxi Ie retinent n suo genere pr. Vpollent. Est porro naturae morbi propri in
rabile quod siligat molestet a corpus,unde qui he
m te id secuit, magni appollatur, ut de sit morbus mas us
ablatione indicare scribit,pro aeno pra Hinc modii liabet, siue magnu siue
uigu, quo sit ut idem etiam sit hoc modo in gnus morbus, ed acutus, quemadmodum a Galeno saepius usurpatur, quum in Aphorasmis prinai libri maximum extremum&acu
93쪽
e accutissimum pro eodem sumit, Racutum,vehementemque lesinit,qui valida infert accidentia. Ic citatum, velocemque ha et motum. Hoc sane motio morbi magni nomen usurpamus, suum ab eo singilinis imissione indicari tradimus: quum enimalidus sit velociterque moueatur valido, e velociter succurere potenti, cuiusmodi est venae sectio, remedio opus habet: sua ratione etiam tenuissimum victum aegris iniungendumis dicimus, quum morbi sunt maximi quamobrem, nec hy- trops nec febris hectica vel cordis intemperies sicca aut he-3atis sciri lius magni simpliciter morbi censentur, etsi in prin- ipe parte consista iit periculos iudicentur, propterea quod talidam vim non habent aut ii validam non certe citatam, hoc modo periptae a monia , pleuritis angina, phrenitis,apoplexi a magni morbi intelliguntur. Illis enim venae sectio,ienuisque victus ob vehementiam conuenit Una est haec morbi magni ignificatio, quae e vera est, maxime propria Galeno qua . . etiam metimur morbos magnos qui in unaquaq; specie inueniuntur mam quem ad inodiim in ipso genere morborum medium quoddam statuitur; sic in unoquo itie genere qui ma- xime excellunt, vel inna medium subsistunt, naagni, parvique esse dicuntur quo modo magnam sebrem , magnam inflammationem , A paruam ad id quod mediocre in bribus . in . flammationibus est, resipicientes appellare solemus Alia vero
est significatio. differentia quae respectu virium sumitur:
quum enim vires nostri corporis morbuita erant, cum eo contendant; qui eas excedere videtur morbus, magnus dicitur. Qita ratione morbus a nus usurpatur Galeno, tutam eosi magnos vocat, qui partem principem occupant, vel maligni existunt,aut suapte natura in uniuerso genere morborum, ma-
gili: Est namque hec latissima morbi magni significatio quum
magnum pro eo, qui plurimum a naturali mediocritate rece dit,luc usurpemus quo pacto scribit Galenus primo ad Glauconem ad .intam magnitudinem Oibum peruenisse, quantum nusquisque a naturali suo statu recessit, quo significatum agnus pro periculoso capitur, periculosus enim est , tui plu-
rimum a natura sua hominem distrahit, qualis, plurimum
. qui in membro nobili consistit, 'ui suapte natura manus, qui malignus, quique ficultates nostrum corpus nuberantes aut praestantes, precipuasque actiones labefactat: quippe uum natui a huiusmodi morbos non facile vincat, sed saepius
94쪽
illis, dissoluto robore succi inibat Caeterum virium nomine non solii in corporis, sed etiam medicina vires intelligere potiet inliis scilicet morbis, qui non tam naturae opera, tu in artis nostra beneficio curantum pos nam lue magnos optime vo tcabimus , quemaid modum Aetius Cappadox Elephantia sim maximum morbum appellabat, eo quod omnium remedio irum vim contemneret, D excederet: sumi aute his modis morbum magnum , nec plures esse illius di Terentia ex Gai ni ii ibro de totius morbi temporibus aperte intelligere licet, ubi lcri buur Morbum magnum capere oportet quum supra vi , res nostras fuerit, vel propria substantia magnus, ut homo vel equus magnus: Propria autem substantia magnum intellio as oportet, ac si dicas in genere suo, quod satis ostendit, quum ir, ii ut homo, Mequus magnus, qui tales dicuntur, eo quod in Re inere suo magni existant: diuersa tamen quaedam est in his in 'gnitudinis ratio Nam hominem magnum aut equum solum Vocamus, quando iustam eam mediocritatem, qua medio sui generis debetur exuperat. magnum autem morbum vocamus. 1 non olum, qui ob excedentes, sed etiam deficientes causas mor ii holas a mediocritate sua recedit; ut autem in iis, qui alio modo magni dicebantur, qui maxime excellit maximus censeba itur, sic nunc qui plurimum abest a naturalis statu mediocrita te, maximus est putandus: qua ratione magna symptomata a magno morbo, maxima ab eo qui plurimum excellit, na ituramque distrahit prouenire passim scribit Galenus allud a.
men probare non possum, quod quum ille quarto Methodi do
venae sectione agat, A eam morbi magnitudinem quaerere de- hereti quae sanguinem demendum indicet quce scilicet ex propria essentia morbi sumitur, de alia etiam mentionem faciat, quae virium collatione dicitur; nec distinguat quinam ex morbis magnis eo remedio opus habeant, sed absolute pronunci et morbi magnitudinem id esse quod venae sectionem monstret. Hinc sane illae contentiosar disputationes, qua passim de venae settione in scholis a tantur, tum nonnulli cotendunt omnem morbum magnum huiusmodi remedium postulare, sed repugnare aliquando vires, quaecum huiusmodi morbis, ut hectica febre, lirmae subsunt. Alij vero aliter sentiunt omnes certe Galeni varietate confusi qui tamen ut nos ostendimus vera praecis, it si modo intelligamus duas apud eum esse morbi magni differ entias, unam, quae idem sit cum vellementi,quae Indi,
95쪽
eatrIx est vena sectionis, aliam, quae nobis idem, quod periculosus morbus significet quin etiam in eo mihi deficere videtur Galenus, quod non omnia enumeret, ludae morbum magnum recidunt, neque enim solum ob partis praestantiam, malignitatem, i magnitudinem affectus sed etiam ob causarii vim morbi magni fiunt quemadmodum qui cum multitudine humorum laborant ob humoris exuperentiam periclitantur. Male praeterea meo iudicio magnum sis apte natura morbum ex rinis oleaceis sputis perniciosis 3 denique signis aliis lethalibu dignosci scribit in libro de Temporibus morborum quandoquidem haec non magis eum, qui suapte natura , qu .am qui virium r. rt One magnus est , alit malignum ost endunt Postremo
eos vocare magnos, qui ex cacoetsi consistunt, est magnum cum maligno confundere, quos inter sedistinguere plurimum refert, atque h. aec sitis de morbo magno paruo: ex Caleni opinione, quamquam tamen paulo latius meo quidem iudicio magni morbi quam acuti natura sese extendere debet siquidem ossium crassiorum fracturas inter morbo magnos statui mi is, qui tamen acuti esse nequeunt, nimiru quod antequam perfecte sanetur, acutorum terminum excedant: quare magno vocarem, liri vim magnam obtinent siue cito, siue tardius soluantur, etsi ut plurimum cum magnitudine celeritas coniuncta est: alioqui si magnos eos vocemus qui simul insigniter depaluo teporis spatio inses et differentiae praetermittitur, qua morbi cori tinentur, qui valide,3 nullo tempore praescripto a fligunt praesertim , quum Galenti ita etiam sumere videatur quum vehementes pulsus magnis distinguit, nec ita magno ut morbos vocet pertinet ad hanc opinionem quod ille scribit libro septimo de Compositione medicamentorum per genera inst. immationem magnam vocari vel ob ipsius insignem tumorem, vel ob partis infimmata magnitudinem rex quo ouidem loco colligimus non solum magnosa vehementibus differre; siquidem inflammationes , schirrhi qui vel hoc, aut illo modo magni ponia tu logius progredi possunt, sed etiam eos, qui oriuntur in partibiis, peculiari alia ratione, magno rcensendos esse , quod scilicet magnam aliquam partem
96쪽
VIII. ESTIVO S morbos intell aestate igiis medici, tun meos, qui in aestate gignuntur , quemadmo dum Hippocrates aestiua quartanas vocat,quae a state nascuntur,tum qui proprii sint aestati,conta . uiuatque cum illius temperie, ut tertianas se bres aestiua nuncupamus, quod a bile satia fiant, qua aestate potissimum viget, committendi quo huiussmodi morbos pro-i priam vim habet: vulgus etiam estiuos videtur vocare morbos, qui aestate finiuntur, ut quum aestitiam quartanam appellat, quam existimat non prius solui posse quam ad aestatem perue nn erit: sic hyemales vernale . autumnales intriti ere oportet quanquam etiam autumnales ad similitudinem eorum. qui autumno gignuntur, vocantur omnes qui sunt in costantes li incerti, ut m eo Aphorismo Hipp. Qitando eadem die modo i calor, modo frigus autumnales morbos expectu oportet
CAP. IX. sos morbos appellamus. Dicitur x iosus, in quo bili redii dat, velut quum ex obstructione hepatis ob crassios, viscidosque humore facta occlusisque meatibus per quos bilis expurgari consueuit, ea in uniuersum corpus effunditur, aut ad ventriculum intestinaque transnaisia, vomitione, aut alui deiectione excernitur: Eadem sit ratio de melancholico sanguineoque morbo.
De morbo commum,uniuersat particulari, ct eorum distic rem L C A P. X.
TS I communem morbum pro uniuersali, Ad econtra usurpamus, tamen proprie niuersalem vocabimus, qui uniuersium corpus infestat, quemadmodum quum dicimus febrem niuersalom
Eul pro eo, quod est totius corporis morbum esse; Inflamma
97쪽
nssammationem autem particularem Communem vero ad Iraecorum imitationem , qui rotaueιγα παιγα σιματα huiunnodi morbos vocant,definiemus, qui multos invadit simpli- iterque communes dicuntur quum vero febrem communem norbum esse dicimus, non simpliciter, sed corporis adiectionet d facimus: Docet etiam differetiam inter communem, Muni-rris iuersalem morbum quod illis opponitur:Nam communis mor ' bis σποραχικους, id est sparsos,non particulares opponunt Grae- zi.Vt ergo comunes morbi sunt, qui multos inuadunt sic sparsi separatim, sparsimque homines apprehendunt Porro communium morboru quidam ει G uoi quos interpretes publicos vertunt ali D, Αοιοι, siue επι μιοι, qui vulgares appellantur. D finit autem Galernasis μου eos esse, qui semper tenent locum quempiam inde a quibusdam vernaculi. patri j nostra lingua dicuntur; ἐπικύμ. ιον autem vocat, qui tempore anni aliquo in regione aliqua grassantur quorum qui perniciosissimi sunt, multosque occidunt, pestilentes vocantur morbi Differunt autem endemi ab epidemiis, quod illi perpetuo eandem regionem obsideant, hi vero minime, tum quod uniuersum epidemiorum morborum genus causam habeat aerem ambientem non ex loci ratione, sed potius ex coeli statu insectum:endem ij vero vel ex aere patrio , vel etiam ex aquis, quibus regio tota utitur, nascantur, ita quidem videtur sentiendum Galeno authore in libro primo de Morbis vulgaribus, tae Victu morborum acutorum, etsi non satis exprima quona modo hi moribi inter se differat,ex omnibus tamen locis colligo epidem ios, ct indemios id commune habere, quod sine discrimine omnis Laetatis,& naturae homines pariter inuidant, utpote qui ex com- muni causa proueniant In hoc vero eos disserre, quis 'epide- miorum causa semper sit aer,aliorum autem ea etiam quae toti regioni sunt communia,communis victus,ut cibi,& qu. e prς- sertim communes .Praeterea quod proprius sit loco aer, qui endemios committit, alienus vero, Laliunde corruptus qui epi-demios facit. Adde quod endemi lethales esse non solent, ut epidemiorum genus, quod pestis dicitur. His omnibus opponuntur sporadici qui sparsim priuatimque aegros discrepantes prehendunt, neque secundum communem aliquem modum consistunt.
98쪽
C A P. XI. R. B V M in labitu dupliciter usurpant indici, vel e ni in intelligunt eum. qui liabitun
corporis occupauerit, vel qui difficile iam remoueri possit, qua ratione lae licam habitualem si ita loqui liceat febrem nominamus tum qui habitu corporis consistat, tum quia stabilsolutuque non tum . ix, quemadmodum quae habitum iam cotraxerunt. Porro corporis habitum hic intelligere non oportpartes, quae primum oculis subiiciuntur, nempe carnem, mu- seu los, qui omnia ambiunt ossa, quo modo Galenus aliquando ut in arte medicinali sumit: Non enim solum exteriores illae partes, sed etiam interna viscera in hectica febre male habensed quemadmodum ille scribit libro primo de Disserentiis se brium, habitus corporis nomen nobis significare solidas pamres; hic quoque intelligendo solidas partes, non solum veres Iidas, quas ex semine constare ille putat, sed omnes, quae hum tibiis sunt solidiores quo modo dicimus corpus nostrum constare ex spiritibus,humoribus, partibus solidis.
De morbo proprio, di improprio.
priam passionem vocat Galenus libro primo de Locis affectis, que ita iam stabilis est, ut ablata caui a quae eam excitauit, permanere possit, proprie: filii partes dicit, qua proprio affectu hoc modo laborant: sic uno modo licebit proprium morbum appellare, qui ita a firmatus est ut remota causa, qua primu est procreatus , persistere v. leat Alio modo propriu morbidicimus. qui nulli alteri potest contingere, ut intemperiem proprium morbum mi Lirium,ocamus ut visionem propriam esse actionem oculi quod a nulla alia parte edatur Appellat Min hoc significatu'signa propria Galenus in libro de Disserentiis febrium, quum quaedam indicia illarum ait propria esse , alia ins parabilia , quaedam vero communia, de separabilia alia.
99쪽
posset etiam quispiam iis, qui sunt intillis communes, pr o prios opponere , quos Graeci potius aret iube vocant sic ergo improprios vocabimus , qui veluti Archigenes dicebat icut umbra cito transeunt, quos alio nomiii libro secundo de ictu acntorum morborum incompletos, ut stabiles completos nomina Galenus vel quia alios infestare valent, luales in partibus per genera distinctis nulli reperiuntur quippe quum similarium partium morbi, nunquam ad instrumenta pertineant, aut e contra in corporibus vero ipsis id contingit; quemadmodum quum tertianam non proprium esse morbum pituitosis corporibus sed biliosis dicimus.
certo speratur salus, aut ut plurimit m ad salutem soluuntur lethales vero , qui vel semper, tit magnae parte perimunt, omnibus patere
L s puto quemadmodusa etiam quod illi dubi j
intelligatitur, quorum euentus est incertus. In hoc tamen non placet Galenus, quod duplicem solum finem salutem, mortem omnibus morbis constituere soleat tertium enim quoddam genus est, quod nec occidit, nec unquam a natur; cuius modi est elephantiasis, in nonnullis calculus, pod. gra, morbus Gallicus, comitialis morbus, destillationes in senibus, quemadmodum optime Hippocrates admonuit an phor inmis hoc genus morbi senes ad mortem comitari: tri de ergo finis morbi si innino statuendus: quod si interim quidam sunt; qui in alios terminentur, ut latera lis morbus in peris neu mo- tuam, hae cin phrenitidem, apsa etiam phrenitis nonnunquam in lethargum o inanes tamen tandem unum ex praedictis finem consequuntur.
De moti, qui per Cri sim siluitur.
culiari nomine donarunt medici antiqui Eos autem quos creticos, ter crisi in solii dicunt Graeci, vertunt nostri interpretes morbos qui subito finiuntur, sed male quum crisis none
100쪽
solum subita sed magna etiam sit, Galeno authore, in mori mutatio quod ostendit, quando crisim desinit esse mutationem . ea M.tii est magnam, repentinam , sic eniis verbum Graecum explicat tum alibi, tum in primo de Causis sympi matum Garent ergo proprio nomine qui subito finiuntur morbi sine magnitudine: Ac in hoc quidem Galenum probare non possum, quod crisina neest gentius definiat: Non enim omnis mutatio magna, S subita quae in morbis contingit Crisis appellari potest quum postea dicat crisim omnem subsequi vel excretionem, vel abscessum , illiusque authorem esse naturam, facultatemque excreticem fiunt enim magna: aliae, subitaeque mutationes in morbis alio modo , ut quum sanguis in febribus synochis usque ad animi desectum , iubente medico, mittitur, vel statim moritur homo ex vulnere, aut poplexia, vel alio modo confertim absque natur opera &excretione dis luitur corpus Ergo quum solutio nes, mutationesque in morbis, alia subito, alia paulatim fiant, illae aut cum vehementia, vel sine vehementia:&rursus qua vehementes existunt, vel a natura cum excretione, vel abscessu, in pueris etiam per coctionem, vel ab alio
fiant, eas quidem, quae a natura peraguntur crises vocabimus praesertim cum excretione, vel abscessu contingant.
Nam per coctionem vix aliquid subito mutari potest 'aliae
vero simplici nomine carent. In hoc etiam non videtur Galenus seruare sua principia, quum enim crisim magnam subita inque mutationem definierit es e, postea tertianas exquisitas, qui certe morbi non sunt magni, nec magnas mutati
ne facere possunt, primo ad Glauconem, Malios leuiores morbos alibi per crisim finiri scribit.
De morbo breui ct longo ct producto.
A P. XV. TV PM morbum vocari, qui cito finitur, xh docente hoc nomine ipso, omnes nouerunt: At non omnes definire possunt tempus, quod excedere non potest morbus, qui breuis esse debet: sed soli medici, qui breues eos statuunt esse, qui intra quadraginta dierum spatium terminantur: Eos autem longos censendo putant, qui vel ipso quadragesimo die desinunt, aut ultra progrediuntur. At vero producti, siue