In Propertium quaestiones grammaticae et orthographicae...

31쪽

Etsi concedendum est Propertium in substantivorum genere excultam suae aetatis dicendi consuetudinem in universum secutum esse, tamen in elegiis nonnulli leguntur loci, qui cum ab aliorum optimae aetatis scriptorum usu aliquantum recedant, in his quaestionibus grammaticis minmoratu digni mihi videntur. Quod spectat praecipue ad ea Voces, quarum stirpes Vocalici terminantur quarumque magna pars Vulgari usu generis masculini est. Apud Propertium contra duo eius generis nomina praeter usitatum masculinum genus semininum etiam profitentur, scit.

finis 1, 16, 2l nulla V sinis; et pulvis 3 13, 35 horrida pulvis. s. Charis.

pg. 89, 22 pulvis masculini generis est, quamVis Propertius dixerit: qui nunc iacet horrida pulvis Auet. non de dub. 0m V, 588, 5. - 1, 22 6 pulvis trusea; 5, 9, 3l congesta pulvere, congesta NFDV 0ngesto Vcon; sed 1, 17, 23 extremo pulvere 1, 9 6 meus pulVis 1, 9, 22 nostro pulvere; 5, 2 40 medio pindu e re. Generis vero vicissitudinem illam signiscationum ediscrimine nullo modo prosectam esse, Vel inde adparet, quod elegiarum locis allatis substantivum pulvis utriusque notionis, et cineris et terrae aridae ' utrumque genus proniiseu sequitur: etri immo vel sonorum ratione a poeta adoptata Videtur. Colus deinde, quae Vox vulgo seminini vim sibi vindicat, apud Propertium, ubi duobus locis occurrit, masculini generis est: dextro colo , , 2 Lydo colo , 9 48.

i CL utiner do Propertii locutione quaestiones, alie 1878,pg. 38, qua in dissertatione csideratur locus 5 2 40 medio pulvere.

32쪽

Jam nos convertamus ad ea nomina, quae inusitatiorem,

qualis nonnullis in Propertii elegiarum locis ervitur, flexionis rationem sequuntur.

Ac primum quidem constat, cum lingua nondum ad concinnas elegantioris dicundi consuetudinis leges pervenisset, longe maiorem vocabulorum numerum inter diversas declinandi rationes fluctuasse, quam Augusti aetate, qua pauca duplicis vel insolentioris flexionis vestigia aut rustica dicendi consuetudine servata aut vera ex vetustatis recordatione a scriptoribus usurpabantur. Huc primum pertinet apud Propertium vox exuvium 5, 10, 6: et exuri plenus ab hoste redis: exuvi D V, eximio Vmg. m. 2 exvivo D, quam res est notissima secundum usitatiorem linguae consuetudinem sequi pluralem num primae declinationis qualis in elegiis

exuvias 3, 14, 28 exuviis 5 1. 116 8 63 11 43.

Deinde serta substantivum, quod neutrius en Vulgo alteram declinationem sequi solet, a nostro poeta primae declinationi tributum esse videmus 3, 33, 37: Cum tua praependent demissae in pocula sertae. Qui locus firmatur testimonio Charis. g. 07, 25: serta neutro genere dicuntur, ut Vergilius Ecl. V 163 serta procul tantum capiti delapsa iacebant, sed Propertius seminine extulit sic tua-sertae. Auctor de dub nom. V, p. 590, 24. Contra leguntur etiam in elegiis metri rationibus fida: Serta Philetaeis certent Romana orymbis i 6, 3; Mollia, egasides, date vestro serta poetae 4, 1 9.

Utrum ex sertum, an ex serta casus derivandus sit,

diiudicari non licet: Adferet haec unguenta mihi sertisque sepulcrum 4, 16, 23 ).Ρraeterea notandum est Vocabulum Dum plur neut gen.:i Cf. Fratineri l. i. g. 36; Wald, hilol. Ang. VIII, 8, g. 409.

33쪽

- I clatra , 5, 4 Beroaldus ex altra FDV ultra Vm 2, quod vulgo prostetur masculinum genus num plur. Polatri, quam declinandi rationem commendatam videmus a Capro de orthogr. VII, g. 108. Denique adversus usitatiorem rationem, e qua nomen substantivum: in somnia Schlaflostraeit singui gener feminini

esse solet, a roperti plurali num neutr. gen adhibitum Occurrit:

Cum satis una tuis insomnia portet ocellis 3, 25, 47. Cf. Serv. ad Aen. IV 9 V 40.

Priusquam transeamus ad coniugationem, pauci exponamus, quid de flexione pronominum monendum sit, in quibus perinde atque in nominibus substantivis vel aurea aetate haud ita paucae remanserunt veteris moris reliquiae. Quod potissimum quadrat in pronomina adiectiVa, quorum cum genetivus et dativus singui num antiquioribus temporibus frequentius seeundae vel in seminino primae declinationis rationem sequerentur in Augustan tamen aeVoformae genetivi et dativi omnium generum, quales uniugunt simiL, expolita dicendi consuetudine stabilitae erant. Propertianis contra in elegiis non solum occurrit dativus nullae: omn codd. Quam supra nullaeseudebant debita cura etc. 1, 20, 35, sed etiam dat. toto Inn codd.

toto quae praesidet orbi 4, 1, 57. C geneti uni apud Catullum XVII, 17. Aliorum eiusdem fere aetatis scriptorum similia exempla collegit Neve , II, pg. 25 sq.

3 Charis. g. 159. - riseian. pgg. 196, 197. ' Rectisssime erigbergium, quaesti Prop. II, g. 17 rem intellexisse puto, cum praemoneat, poetam OStrum de industria, ne sonitus perderetur, insolentiores et obsoletas Verborum forma pro usitatis et in medio positis arcessivisse.

34쪽

- 30 Dativorum deinde et ablativorum pluralis pronominis relativi, quos ceteri quoque cum pedestris orationis scriptores, tum poetae potissimum metri necessitate permoti breviore forma quis Vel queis nonnumquam arcessiVerunt, apud Propertium haec reperiuntur exempla: qui 1, b, 42 3, 34, 88. De genetivi et dativi singui eiusdem pronominis Vetustiore scriptura quoius quoi, qualis Propertianorum codicunt cons apertissimis vestigiis passim indicatur, infra disputare in animo est, ubi rem orthographicam tractabimu8.

35쪽

De verborum flexione.

Ut in substantivorum, adiectivorum pronominumque declinatione ostendimis exemplis supra in lucem prolatis priscum usum roperti aetate nondum prorsus neglectum esse, ita in verbi flexione passim invenies, quae antiquiorem cousuetudinem manifesto redolere concedas. Quod non tam de eorum dicendi genere monendum est, qui pedestri oratione

utebantur, quam 0etarum, quos constat saepenumero non

solum Versus condicione, sed etiam antiquitatis studi qu0dam motos formas antiquas orationi implicuisse. Itaque cum hoc capite de Verborum apud Propertium flexionibus disserere in animo sit, ita rem instituemus, ut primum dicamus de veteris flexionis reliquiis, quae in ubertate quadam terminationum vel maxime cernitur deinde de iis Verbi formis, quae, ut sunt alienae a primitivo linguae usu e vulgari pronuntiandi consuetudine ortae esse videntur.

A. Iam ut ad singula ipsa, quae in Propertii elegiis

priscae flexionis aperta vestigia prae se ferunt, enumeranda perveniam, primo de infinitivo praes pass. in Gery)desinente pauca exponam, cuius apud nostrum poetam singulare exstat exemplum

torquerier 4, 6, 39. Quae plenioris infinitivi forma, qua Plautus, Terentius Lucretius frequentissime usi sunt, quamvis in aureae aetatis

36쪽

torumque orationibus commemorandis' omnino non occurrat, tamen apud poetas ea de aussa, quam supra tetigi, Π0nnunquam adoptata reperitur. Ceterorum quoque 0etarum eiusdem fere aetatis exempla diligentissime collegit Lud Lange, i l g. 8, ut apud Catullum, Ciceronem in Arateis de div. 2, 5 143, Vergilium sena apud Horatium

Π0Vem, apud Propertium et vidium singula comp0neret Qu0s quidem inter poetas statuendum est ropertium et Ovidium excepto Tibullo, qui nusquam eiusmodi infinitivum scribere ausus est, quam parcissime priscam illam formam admisisse. Atque unum, quod in Propertii elegiis, omnino

exstat, Xemplum:

seMe quoque consimili impositum torquerier igni certe sola Versus necessitate adoptatum videtur. Ubertas porro quaedam priscae linguae cernitur in verbi: posse formis, quod cum nihil aliud sit nisi compositum ex adiectivo potis vel pote et verbo substantivo, non raro lenRSpecie apud lautum, Terentium, Lucretium, Catullum ita occurrit, ut modo potis legamus una cum Verbo esse, modo Verbum, quod saepius si omittatur. Prioris generis nullum exstat exemplum apud Propertium, posterioris Verbo substantiu neglecto duo mihi in promptu sunt 2, 1, 46 4, 7, 10,

quorum utroque pote exhibetur. Hic praeterea quae commemorentur dignae sunt formae verbales

largibar 1, 3, 25 et operibat 4, 13, 35,

quae, quamVis breviores sint, quam optimae aetatis dicendi genus postulat, tamen manifest e prisca coniugatione in aureae aetatis profluxerunt hi Cuius imperseeti coniugationis,

37쪽

quae Vulgo quarta vocatur, in cibam pro ciebam des,nentis cum singularis forma: ibam verbi undi per omnia linguae saecula communi usu adoptaretur, tamen in nonnullis etiam aliis eiusdem coniugationis verbis vel posteriores poetae saepenumero sane metri caussa genuinam et priscam terminationem redintegrarunt. Ut in imperfecto quartae coniugationis poetae nostro Veterum more breviorem formam pro pleniore usitatiore duobus locis, ita eiusdem coniugationis priscum futurum in ibo cadens scribere placuit, scit.:

Menibunt 4, 21, 32. Sunt sane apud Plautum et Terentium ' huius formae exempla frequentissima: apud Lucretium et poetas, qui ipsius Properti aetate florebant, nullam eiusmodi invenies. Nec minus perspicuum prisci sermonis Vestigium cedinitur in persectis: reccidit 5, 8, 44 N Luc. lilier, Baehr. recidit Fraeci

repperit 3 33 27 DV Luo Alliter Baehr reperit N, quae

formae primorum codicum scriptura geminatam litteram velis praebent. Res quidem est notissima, in prisca coniugatione reduplicationem multo latius patuisse, quam aureae linguae aetate. Cf. Corssen , ΙΙ, g. 24 sq. Nam cum lingua latina magis magisque ab hominibus litteratis excoleretur, hanc in persecto reduplicationem sensim debilitatam videmus, ut Ciceronis temporibus paucae illius prisci sermonis consuetudinis reliquiae exstent. Quod vel maxime dicendum est de verbis compositis, quibus in plurimis scribendis

Pg. 37. - Reifig l. l, g. 225. - Zumpi g 162. - Opp, Vergi. Gramma II, g. 405. 3 Ceterorum similia diligentissime composuit eue', II, g. 448. 3 CL Nouet, II, g. 448. - Luc. sitier, De re mere , g. 402.3 Hanc scripturam re vera Augustan aevo tribuendam esse Quincitur inscriptione ipsius aetatis: RECCIDISSE, L Ommsen, Zwei Sepulcralinschristen, g. 465. - OrsSen G, g 38. - Reh- mann ad Lucret V, 14. - Cf. illiner I, gg. 483 q.

38쪽

- 34 geminatione quoque consonae sublata genuinae reduplicationis vestigium prorsus reiciebatur. Deinde verbi cubandi cuius perfectum atque supinum etsi florentis latinitatis aetate communi usu tertiam coniugati0nem sequi solebat, tamen ropertio scribere placuit coniunctivum perfecti:

cubaris 3, 5, 17 16, 23. Eiusdem verbi perfecti seeundum primam coniugationem formati reperitur simile exemplum apud Quintilianum cubasse VIII, 2, 20. Restat ut commemoremus verbum fervendi' quod apud Propertium insolenti0re et antiquiore ratione tertiam coniugationem 3 sequitur locis hisce FerVere et Hectorea Dorica astra face , b, 32 et Incipit et sice servere terra Cane 3, 28, 4

Contra nullo modo possum animum inducere, ut u-.tem Verbum cavendi propter caveo, , 25 al. etiam tertiam sequi posse coniugationem, quod Servio videbatur ad Verg. en IV 409 Illa enim forma sine ulla dubitatione secundae coniugationi tribuenda est vocali e vulgari maxima et cotidiana dicendi consuetudine correpta, qualem sudillius aetatis poetas non raro apud antiquiore comicos saepissime cernimus.

Item formae perfecti: contulerunt 2, 3, 25; fuerunt 3, 27, T steterunt 2 8a 10 vulgari sermone profectae' propter metri leges a ro- pertio adoptatae sunt.

i Disseruerunt de verbi forvendi duplici coniugatione grammatici Priscian. IX, g 478 Probus de ult syllabis VII, g. 241 Corsseri, Κxit Bettrage etc., gg. 538 sq. f. Ribbeck. Prolegg. Verg. g. 176. Aliorum similia exempla collegit Neue', II, gg. 422 q. ' f. ubner. Ι, g. 439 Die ragilier und Ennius auch in

39쪽

I, B, Iam cum de vulgaris sermonis ebtigiis, quae in Propertii verborum flexione deprehenduntur, dicturus sim, primum enumerare mihi liceat formas perfecti temporumque inde derivatorum ex plenioribus suffixo, vi formatis in

breViores contractas, quarum usus per omnia linguae saecula latissime patet. Ut Vero, quantum apud Propertium haec contraheudi rati valeat, facilius intellegamus, primum eas formas in medium proferamus, quae in tota latinitate usitatissimae sunt, deinde, quae rarius apud ceteros quoque

Longe frequentissima e0ntractionis exemplae, ut apud ceteros omnes scriptores, ita apud nostrum poetam in iis Verbis occurrunt, quae primam coniugationem sequuntur ).

Cuius generis exstant Violasse 1, 7 16 pararat , b, 36 negarat 3, 22, 1 Vexastis 3, 26, 37; cubaris 3 16, 25; similia multa ut longum sit, omnia ea proferre. Sed cum talium formarum collegerim 2 exempla: 1, 7 16 8b, 36;16, 3 37, 21 23 3, 13, 2 16, 25 22, 11 25, 9 26, 37 28 8 25 30 17 30 32, 35 34, 87 4, 1, 5 28 3, 5 12, 32 33 35 16, 9 21, 20 5, 1, 79 3, 27 7, 4;53 11, 5;

pleniorum duo occurrant erraverat , 20, 23; Vocayerit 3, 23, 15, satis adparet, quantopere ropertius contractis primae coniugationis formis indulserit. Quod contrahendi studium porro cognoscimus in perfΙΙΙ etes coniugationis temporibusque inde derivatis, cuius generis hae in elegiis exstant formae: sepelissent 1, 17, 9 delenisse , , 41 mugisse , 12, 29; saevisse 5, 4, 39 petisti 5 7, 31 mollisse , 11 41; plenioris speciei requieverat , 22, 25 et

I coniugat. repleVerit , , T. In verbo etiam eundi et inde derivatis monendum

40쪽

longe praeposuisse. Nam eum contractarum optimorum

codicum de undecim exhibeantur exempla haec isse , 20 18 3, 13, 56 4, 1, 26 eoisse 2, 1, 22 4 1 44;l5, 8; adisse , 12, 34 subisse 5 2, 30; redisse , 9 40p5, 3 70 issent 4, 11, 37; duos tantummodo locos repperi, in quibus pleniorem formam adoptare poetae placuerit: periisse , 15, 3 24, 1. Persecti deinde novi Propertius utitur contractis sormis octo hisce: n0sse I, 5, 8 9, 20 norunt 3, 10, 25 34, 24; nostis 3, 29 8 morim , 15, 1 morant , 23, 5; 0ssem 5, 4 51 cum duobus locis contracti omissa sit noverit 3, 22, 48 25 38.

Composita eiusdem verbi ceteris muli usitatiora simplici hoc loco non alienum videtur adnotare a nostro Oeta

omnino non usurpat esse.

Minus usitata, quam illa, de qua modo egimus, ea est syncope, qua stirpis consona , non suffixi elidatur, cuius generis unum exemplum verbi movendi apud ropertium legitur ad moram 4, 3, 5. Praeterea commemoranda est forma II person. singuLindie perfecti:

audit , 9, 39. Quis facta Herculeae non audit fortia clavae etc. Cuius syncopes minus divulgata es similia exempla apud Lucretium redI 3, 502; init 4 314 inritat 1, 7 al. CLΚηlin. quaesit Lucrei. g. 31 sq. )Rarissime deinde syncope adhibetur in I. persona plu-