장음표시 사용
291쪽
rum vasis undique accurate clausis exceptae, abstinui collectae, componunt aquas ardentes, si i spiritus , qua te e vino , tritico , aliisque multis corporibus licii lent. Sequuntur deinde aquae dulces, suci iaspidae, quules sunt cae quae ex plantis aliisve corporibus destillantur. crtio loco sunt aquae rodentes Macidae sue succi acres, qui ex salibus non ne magna ignis vi educun
Quaedam ctiam particulae crassiores, quales sunt eae CXXI. argenti vivi, salium quae vasorum summitati ad hae rentes, in corpora dura concrescunt, satis magna vi opus habent, ut in sublime attollantur. Sed olea omnium dissicillime cx durisin siccis corporibus cxhalantur idque non tam ignis vi, quam arte quadari perfici debet. Cum cnim eorum particulae tenues sint,4 ramosae, magna viscas frangeret atque discerperet priusquam ex istorum corporum meatibus educi possent.Sed iis assunditur aqua copiosa, cujus particulae laeves clubricae , meatus istos pervadentes, paullatim illas integras cliciunt, ac secum abripiunt.
Atque in his omnibus ignis gradus est observandus co
enim variato semper aliquo modo citcctus variatur. Ita album multa corpora, lento primum igni, ac deinde gradatim α' seniori admota iccantur,4 varias particula cxhalant, . f. Em. quales non emitterent, sed pol iis tota liquescerent, si ab initio validis ignibus torquerentur. Modus tiam ignem applicandi , variat jus siectum: Sic quaedam , si tota simul incalescant ii ucsunt; sed si valida flamma ipsorum superficiem lambat, illam II 3 in
292쪽
De vitro, quomodo CXXV. 2 uomodo vi particula simul
et Isti scipio RUM POLOSO pHIAE in calcem convertit. Quippe corpora omnia dura, quae B-hi ignis actione in pulverem minutissimum reducuntur, Dactis scilicet vel expulsis tenuioribus quibusdam corum particulis, quae reliquas simul jungebant, vulgo apud Chymicos dicuntur in calcem verti. Nec alia inter cineres Rcalcem disserentia est, quam quod cineres sint cliquiae Corum Corporum , quorum magna pars igne consumtacst , calx vero si corum, quae sere tota post absolutam ustionem manent. Ultimus ignis essectus est calcis ct cinerum in vitrum converso. Postquam enim e corporibus, quae runtur, tenuiores omnes particula evulsae ac rejectae sunt, taeterie quae pro calce vel cineribus manent, talia solidae sunt Rcrasta, ut ignis vi sursum attolli non possint figurasque habent ut plurimum irregulares Langulosas unde sit, utunae aliis incumbentes, sibi mutuo non adhaereant, nec etiam, nisi sorte in minutissimis quibusdam punctis se contingant. Cum autem postea validusin diuturnus ignis, pergit in illas vim suam exerccre, hoc est, cum tenuiores particulae tertii clementi, una cum globulis secundi a materia primi abreptae celerrime circa ipsas in omnes partes moveri pergunt, paullatim earum anguli atteruntur, superficies laevigantur,4 sorte tiam nonnulli ex ipsis inflectuntur, sicque unae super alias repentes, iuuentes, non punctis duntaxat, sed exiguis quibusdam supcrficiebus se contingunt, hoc pacto simul connexae vitrum
Quippe notandum est, cum duo corpora, quorum superficies aliquam latitudinem habent, sibi mutuo secundum lineam rectam occurrunt, ipsa non posse tam prope ad
293쪽
A. 2 3 ad invicem accedere quin spatium aliquod intercedat, quod a globulis secundi clementi occupetur cum autem unum supra aliud oblique ducitur, vel repit, ca multo arctiusjungi posic. Nam ex .ca. si corpora Bd C, sibi invicem occurrant iccundum lineam A D. globuli coelestes corum superficiebus intercepti, contactum immediatum impediunt. Si autem corpus G hinc inde moveatur supra corpus H, secundum lineam rectam EF, nihil impediet qui minus immediate ipsum tangat;saltem si utriusque superficies sint laevos A planae si autem sint rudes cinaequales, paullatim hoc ipso motu laexigantur explanantur. Itaq; putandum est calcis& cinerum particulas ab in icona disjunctas hic cxhiberi per corpora BR C particulas autem vitri simul junctas per corpora G R H. Atque ex hac sola diverstate quam perspicuum cst in illas per vehementem diuturnam ignis actionem, debere induci, omnes vitri proprietate acquirunt. Vitrum enim cum adhuc candet siquidum est quia ejus ex V Viparticulae facile moventur, illa ignis vi qua jam ante sue Cur si μrunt laevigatς atque se Xae. Cum cro incipit refrigerari, is his
quasi bc figuras potest induere. Hocque omnibus corporibus igne liquefactis cst commune; dum enim adhuc i- quida sunt ipsorum particulae non aegre se accommodant ad quaslibet siguras 4 cum postea rigore concrcscunt, casdem retinent, quas ultimo induerunt Potcstitiam in
294쪽
1 6 PRINCIPIORUM PHILOSOPHIAsila capillorum instar tenuia cxtendi, quia ejus particula jam concrescere incipientes,sacilius uia supra alias fluunt, quam ab invicem disjungantur. Ne V2V Cum deinde vitrum plane refriguit, 'valde durum, Cur eum sed simul etiam valde fragile, atque coiragilius quo ci fa u. tius rcfriguit Nempe duritiei caussa est quod constet an
Mm. tum particulis satis crassis & inflexilibus, quς non amu i dilorum intextu, scd immediato contactu sibi inviccm adlaerent. Alia enim pleraq; corpora deo mollia sunt, quod corum particuis sint sexiles, vel certe desinant in ramulos quosdam sexiles,qui sibi mutuo annexi eas jungunt. Nul taula autem duorum corporum firmior adhaesio esse potest, uti quam carius oritur ex ipsorum immediato contactu, cum nes scilicet ita se invicem tangunt, ut neutrum sit in motu ad se ab alio sejungendum;quod acci lit vitri particulis statim atque ab igne remotae sunt quia earum crassities, xcontiguitas , Rigur inaequalitas impediunt, ne possint ab aere circumjacente in eo motu, quo ab invicem disjunge
cxxviii. At nihilominus vitrum est valde stagile, quia supersi- cies secutulum quas ejus particulae se invicem tangunt,
sunt admodum exiguae ac paucae Multaque alia corpora molliora dissicilius stanguntur quia corum partes ita sunt intertexis, ut separari non pollini, quin ipsarum ni ulti ra muli rumpantur Mevellantur . . cxxix. Est etiam fragilius cum celeriter, quam cum lente re
friguix qu enjm meatus sunt satis laxi dum candet, quia
animasti tunc multa materia primi clementi simul cum globulis Q . . . QVundi, ac etiam sorte cum nonnullis ex tenuioribu ter- tii particulis, per illos transit. Cum autem refrigeratur sponte, un
295쪽
PAR QUARTA. 2 7 sponte, redduntur angustiorcs; quia soli globuli secundi clementi, per ipsos transeuntes, minus spatii requirunt; atque si rcfrigeratio nimis celeriter fiat, vitrum prius est
durum, quam ejus meatus ita potuerint arctari; quo sit, ut
globuli isti semper postea impctum faciant, ad Hus par riculas ab in vicem disjungendas; cumque' particulae solo contactu suo junctae sint, non potest una tantillum ab alia separari quin statim aliae plures ci vicinae secundum cana superficiem in qua ista separatio fieri coepit. ctiam separentur, atque ita vitrum plane si angatur. Quam ob
causam, qui vitrea vasa coniiciunt, a gradatim ex sornacibus removent, ut lente refrigerentur. Atque si vitrum frigidum igni apponatur, ita ut in una parte multo magis quam in aliis vicinis calesiat, hoc ipso in illa parte stangetur; quia non possunt ejus meatus calore dilatari, meatibus vicinarum partium immutatis quin illa ab istis disjungatur. Sed si vitrum lcnto primum igni ac deinde
gradatim vehementior admoveatur, secundum omnes paries squaliter incalescat, non frangetur; iuia omnes ejus meatus, aequaliter&codcm tempore laxabuntur. Praeterea vitrum cst pellucidum, quia dum generatur CXXX
liquidum cst. materia ignis undique circa ejus parti
culas sciens , innumeros ibi meatus sibi xcaxat, per quos postea globuli secundi clementi libere transeuntes, actionem luminis in omnes partes secundum lineas rectas transferre possunt. Neque enim ad hoc necesse est ut sint accurate rccti, sed tantum, ut nulli bi sint interrupiit Adeo uti cx ca fingamus vitrum constare particulis accurate sphaericis Maequalibus, sed tam crassis, ut globuli secundi clementi transire possint per spatium illud trian- X Sulare,
296쪽
zue Pgisc Ir Io RuM PHILOs OPHI Egulare, quod inter tres se mutuo tangentes manere debet vitrum illud erit plane pellucidum, quamvis sit multo solidius omni eo, quod nunc habetur. CXXXI Cum autem materiae ex qua fit vitrum, metalla vel alia
at colora corpora permiscentur, quorum particulae magis igni re-
' sistunt, ' non tam facile laevigantur, quam aliae quae ipsum componunt, hoc ipso sit minus pellucidum, & varios in duit colores, prout istae duriores particulae, meatus ejus magis,aut minus,' variis modis intercludunt.b Denique vitrum est rigidum: ita scilicet ut nonnihil quia sidum ma dema vi eXterna secti possit absque fractura, sed postea si cum impetu resiliat, arcus instar, ct redeat ad priorem fiater,cur ri guram: Ut cVidenter apparet, cum in fila valde tenuia du-
ἡ . elum est. Atque proprietas hoc pacto resiliendi, generalia
sunt, sponte tor habet locum in omnibus corporibus duris , quorum . particulae immediato contacti, non ramulorum intextu g sunt conjunctae. Cum enim innumero habeant meatus, per quos aliqua semper materia movetur, quia nullibi vacuum est, ct quorum figurae aptae sunt ad liberum isti materiae transitum nebendum, quia ejus ope antea formati fuerunt, talia corpora nullo modo secti possunt, quin istorum meatuum figura nonnihil varietur quo fit, ut particulae materiae, per illos transire assuetae vias ibi solito minus commodas invenientes , impetum faciant in commparietes, ad priorcm figuram ips reddendam. Nempe si CX. a. in arcu laxo, meatus, per quos transire solent globuli secundi clementi fiat circulares, putandum est COLdem in arcu intenso sive inflexo esse cilipticos,in globulos per ipsos transire laborantes, impingere in eorum parietes secundum minores diametros istarum ellipsi iam, sicque
297쪽
cus quamplurimos oro meare conantur, illorum omnium vires simul junctae, atque in hoc conspirantes, ut arcum reducant, satis magnae esse possunt Arcus autem diu intentus, praesertim si sit c ligno, aliave materia non admodum dura vim resiliendi paullatim amittit: quia ejus meatuum figura longo attritu particularum materiae ipsos transeuntis, sensim ad carum mensuram magisnmagis aptantur.
Hactenus naturas aeris aquae terrae, ignis, quae hujus T I globi quem incolimus, clementa vulgo censentur, simul
que praecipuas corum vires & qualitates explicare tus sum sequitur nunc, ut etiam agam de magnete; cum is
cium ejus vis per totum hunc Terrae globum sit dissus
non dubium cst quin ad generalem Hus considerationem --, pertineat. Jam itaque revocemus nobis in memoriam, particulas illas striatas primi clementi quae supra in tertiae partis articulo 8 4 sequentibus, satis accurate descriptae sunt. Atque id omne, quod ibi ab articulo io ad Θ, desideres dictum cst de Terra hic intelligentcs, putemus csse multos meatus in media ejus regione, axi parallelos, per quos particuis striatae ab uno polo venientes, libere ad alium pergant, osque ad illarum mensuram ita esse cxcavatos, ut ii qui recipiunt particulas striatas, a polo Australi venientes,nullo modo possint recipere alias quae veniunt a polo Boreali nec contra, qui recipiunt Borcales, Australes admittant i quia scilicet in modum cochlearum intortae sunt, unae in unam partem, aliae in oppositam Acλ α praeterca
298쪽
L6 Pgivo I pro RuM NIL OsopuIR praeterea etiam casdem particulas, per Unam tantum partem istorum meatuum ingrecti posse, non autem rcasrecti per aci versam propter tenuissimas quasdam ramu lorum extremitates, in spiri istorum meatuum, ins exasVersus eam partem, secundu in quam progredi solent, ita in adversam partem assurgentes, ut ipsarum regressum impediant. Unde sit, ut postquam istae particulaestriatae, per totam mediam Terram secundum lineas reactas, vel rectis aequi pollentes, jus axi parallelas, ab uno hemisphaerio ac aliud transiverunt, ipsa per aetherem circumfusum, revertantur ad illud idem hemisphaerium, per quod prius Terram ingreta sunt, atque ita rursus illam permeantes, quendam ibi quasi vorticem compo
Et quoniam ex illo aethere, per quem particulas stria-- cisum taS, ab Uno polo ad alium reVerti clixeramus quatuor diversa corpora genita osse postea ostendimus; nempe Ter-
crustam interiorem sive metallicam, aquam 'terram
A.,ri e teriorem aerem NotaVimusque , articulo iu3.tem , tior partis, nulla nisi in crassioribus istius aetheris particulis, meatuum ad mensuram particularum striatarum essormatorum, vestigia manere potuisse Advertendum est hoc in loco, istas omnes crassiores particulas, ad imteriorem Terrae crustam initio confluxisse nullasque in aqua nec in aere se posses tum quia nullae ibi particulae satis crasta tum ctiam quia, cum ista corpora subdasnt, ipsorum particulae allidue tum mutant, ' pro uade si qui olim in iis fuissent tales meatus, cum certum determinatum situm requirant, jamdudum ista muta' tione corrupti essent. Ac
299쪽
annexis, partim aliis quae per ramosarum intervalla hinc u Gr inde moventur, isti etiam meatus in his mobilioribus esse non pollulat propter rationem mox allatam sed in ramo ρηιυrqua
sis duntaxat. Ei quantum ad ternam exteriorem, nulli qui 'demittam in ca tales meatus initio fuerunt quoniam inter aquam ct acrem formata si sed cum postea varia metalla. x terra interiore ad hanc exteriorem ascenderint,
quamvis ea omnia. qu si mobilioribus ct solidioribus illius particulis conflata sunt ejusmodi meatus habere non debeant certe illud quod ex ramosis xcraliis sed non ad-co solidis particulis constat non potest iis elle destitutum. Et valde rationi consentaneum est , ut credamus serrum. talecite. Nullum cnim aliud metallum tam di ulter malleo CXXXVI. scctitur vel igne liquescit, nec ullum etiam adeo durum, M. fis sine alterius corporis mistura reddi potest: tu tria indicio η θη ρ- sunt, us ramenta magis ramosa sive angulos a cile, quam csterorum & ideo sibi invicem firmius annecti Nec obstat
quod nonnullae jus glebae satis facile prima vice igni liquestant, tunc enim carum ramenta, nondum sibi mutuo
annexa, sed una ab aliis disjuncta sunt, ideo caloris vincite agitantur. Praeterea quamvis serrum sit aliis metallis durius & minus susile est tamen etiam unum ex minire e ponderosis, Aiacile rubigine corrumpitur, aut aquis sortibus croditur: us omnia indicio sunt, cus particulas non se aliorum nactallorum particulis solidiores, ut sunt
crassiorcs,sed multos in iis catus contineri. 22Nolo tamen hic assirmare , in singulis serri ramcn
300쪽
16 Pgisc I pro RUM PHILO sopit II ἡ tis esse integra soramina, in modum cochlearum intorta, γ' qum per quae transeant particulae striatae ut etiam nolo nega-'' re quin talia multa in ipsis reperiantur sed hic lassiciet, si putemus istiusmodi oraminum medietates, in singulorum ramentorum superficiebus ita sic insculptas, ut, cum istae superficies apte junguntur, foramina integra componant.Et facile credi potest, crassiores illas ramosas,' soraminosas interioris terrae particulas, ex quibus fit serrum, vi spirituum sive succorum acrium, illam permeantium, ita suisse divisas, ut dimidiata ista foramina, insuperficiebus ramentorum quae ab ips separabantur re.
manerent atque haec ramenta postea per Vena terrae exterioris, tum ab istis spiritibus, tum tiam ab exhalationibus & vaporibus protrusa , paullatim in sodinas ascendisse. CXXXVII. Notandumque est ipsa sic ascendendo, non semper in Thes, easdem partes converti posse, quia sunt angulosa, ct di-I. . a Versas inaequalitates in terrae Venis offendunt atque cum
pasileuia particulae striatae, quae a terra interiore cum impetu ve-
b nientes, per totam exteriorem sibi vias quaerunt, istorum
paraeve ramentorum meatu ita sito inveniunt, ut ad motum
hi.,. i. suum secundum lineas recta continuandum, per illa coarum orificia, per quae prius egredi consueverant, ingredi conentur, ipsas ibi occurrere, perexiguis istis ramulorum extremitatibus, qua inter meatuum spiras minere, ac
regressuris particulis striatis assurgere supra dictum est; hasque ramulorum extremitates initio quidem illis resistere, sed ab ipsis saepe saepius impulsas, successu temporis Omnes in contrariam partem lecti, aut etiam nonnullas frangi cumque postea isti meatus ramentorum quibus insunt