장음표시 사용
341쪽
Po uis o A. vel odor vel sapor Atque ideo cum clare videamus, O loris sensum in nobis excitari ab eo solo quod aliquae corporis nostri partes contactu alicujus alterius corporis incaliter moveantur, concludere licet, mentem nostraira esse talis naturae, ut ab aliquibus etiam motibus localibus, omnium aliorum sensuum affectiones pati possit. Praeterea non deprehendimus ullam disserentiam inter , - ,- nervos, ex qua liceat judicare, aliud quid per unos quam per alios , ab organis sensuum cxternorum ad cerebrum
Pervenire, Vel omnino quicquam coiervenire praeter
psorum nervorum motum Ocalem V demutq; nunc O lim is
tum localem, non modo sensum titillationis, vel doloris exhibere, sed citam luminis sinorum. Nam si quis in bim. oculo percutiatur, ita ut ictus vibratio ad retinam usque perveniat hoc ipso videbit plurimas scintillas luminis sulgurantis, quod lumen extra ejus oculum non crit Atque si quis aurem suam digito obturet, tremulum quoddam murmur audiet, quod a solo motu adris in ca inclusir cedet. Denique saepe advertimus calorem, aliasve sensiles qualitates, quatenus sunt in objectis, nec non etiam sormas rerum pure materialium, ut ex gr. formam ignis, amotu locali quorundam corporum oriri, atque ipsas deinde alios motus locales in aliis corporibus cilicere. Et optime comprehcndimus quo pacto a varia magnitudincisigurad motu particularum unius corporis, Vari motus locales in alio corpore cxcitentum nullo autem modo
possumus inteligere, quo pacto ab iisdem magnitudine scilicet figura Linoii aliquid aliud producatur omninodi, cisae ob ipsis naturae quales sunt illae formae substantia-lcsin qualitates realcs, quas in rcbus, si multi supponunt;
342쪽
3o Pili scipio 8uM PHILO sopuIAE nunt; nec etiam quo pacto postea ista qualitates aut sedimae vim habeant in aliis corporibus motus locales excitandi uita cum ita sint, ct sciamus camisi animae nostrae naturam, ut divers motus locales sussciant, ad omnes sensus in ea excitandos experiamurque illos reipsa varios sensus in ea caecitares, non autem deprehendamu quicquam aliud praeter ejusmodi motus, a sensuum externorum organis ad cerebrum transire, omnino concludendum est, non etiam a nobis animadverti ea que in objectis CX ternis, luminis coloris odoris, saporis, soni, caloris, frigoris' aliarum tactilium qualitatum, vel etiam formarum substantialium nominibus indigitamus, quicquam aliud si quam istorum objectorum varias dispositiones, quae eniciunt ut nervos nostros variis modis movere pos
n quo in secili enumeratione colligitur, nulla naturae .... M phCnomen fuisse a me in hac tractatione prietermisia r Ni hi enim inter natur: phaenomen est recensendum, si sensu deprehenditur. Atqui exceptis a nitudi-
- , ne, figura motu, quae qualia sint in uno tuoque corpore explicui, nihil cxtra nos positum sentitur, nisi lumen, color, odor, sapor sonus, tactiles qualitates; quae nihil aliud esse, vel saltem a nobis non deprehendi quicquam aliud os in objectis, quam dispositiones quasdam in magnitudine, gurain motu consistentes, hactenus cst de
cc. Sed elim etiam notari, me hic universam rerum ma- terialium naturam ita conatum sic explicare, ut nullo rim, tisis plane principio ad hoc usus sin, quod non ab Aristotcle,
. omnibusque aliis omnium seculorum Philosophis uerit
343쪽
admissum adeo ut haec Philosophia non sit nova, sed Ο .umjὸ.
mnium maxime antiqua & vulgaris. cmpe siguras Set Ir
motus, magnitudines corporum consideravi, atque se
cundum leges Mechanicae, certisin quotidianis experi
mentis confirmatas, quidnam ex istorum corporum mu maxime
tuo concursu sequi debeat, examinavi. Qui autem Un- quam dubitavit, quin corpora moveantur, Variasque ha Gm. an magnitudines Riguras , pro quarum diversitate ipsorum etiam motus Varientur, atq: ex mutua collisione,
quae majuscula sunt in multa minora dividantur, figuras mutento Hoc non uno tantum sensu , sed pluribus , visu. tactu auditu deprehendimus;hocitiam distincte imaginamur antelligimus quod de reliquis ut de coloribus, de sonis xcaeteris. quae non ope plurium sensuum, sed singu- Ionina duntaxat percipiuntur, dici non potest semper in comm imagines in cogitatione nostra sunt consula, nec quidnam illa sint scimus cci At multas in singulis corporibus particulas considero, naris, i; quae nullo sensit pcrcipiuntur quod illi fortas non probant qui sensus suos pro mensura cognoscibilium sumunt picii. Quis autem potest dubitare quin multa corpora sint tam minuta, ut ca nullo sensu deprchendamus, s tantum consideret cuidnam sirgulis horis adjiciatur iis quae lent augentur, Vc quid ectrahatur cxiis quae minuunturΘCrescit arbor quot dic, ncc potest intelligi majorcin illam reddKquam prius fuit, is sinu intelligatur aliquod corpus ciadjungi. is autem unquam sensu deprchendit, quaenam sint illa corpuscula, quae in una dic arbor crcscenti acccsserunt Atque saltem illi, qui agnoscunt quantitatcinc ei desinite dixisbilim, satcriicbcnt ejus partes icddi posse e tam
344쪽
3o Pa i scipio Ru Purioso p II tam exiguas, ut nullo sensu percipiantur. Et sane mirum csi non debet, quod valde minuta corpora sentire nequeamus; cum ipsi nostri nervi, qui movcri debent ab objectis, ad sensum csiiciendum, non sint minutissimi, sed su-niculorum instar, cx multis particulis se minoribus consati nec proinde a minutissimis corporibus moveri possint. Nec puto quemquam ratione utentem negatUrum, quin longe melius sit, ad exemplum corum que in magnis corporibus accidere sensu percipimus, judicare de iis quae accidunt in minutis corpusculis, ob solam suam parvitatem sensum cssugientibus, quam ad haec cxplicanda, novas res nescio quas nullam cum iis quae sentiuntur similitudi
ccii At Democritus etiam corpuscula quaedam imaginabat tur, Varias figuras, magnitudines Minotus habentia cx quorum coacerVatione mutuisque concursbus , omnias. ' ἡ sensita corpora exsurgerent & tamen jus philosophandi
Al Rxφ Vulgo ab Omnibus rejici solet.Verum nemo unquam
illam rejecit, propterea quod in ca considerarentur umdam corpora tam minuta, ut sensum cssugerent, quae varias magnitudines, figurasin motus habere dicerentur; quia nemo potest dubitare, quin multa revera talia snt,
ut modo ostensum cst.Sed rejectiost, primo quia illa corpuscula indivisbilia supponebat, quo nomine etiam ego allam dicio deinde quia vacuum circa ipsa esse fingebat, quod ego nullum dari pose demonstro tertio quia gra i-tatem iisdem tribuebat,quam ino nullam in ullo corpore cum solum spectatur, sed tantum quatenus ab aliorum corporum siti motu dependet, atque ad illa resertur,
intelligo: Ac denique quia non ostendebat, quo pacto res
345쪽
WA A. 3 7 singulae, ex solo corpusculorum concursu orirentur.vel sile aliquibus id ostenderet, non omnes ejus rationes inter se cohaerebant Taltem quantum judicare licet ex iis, quae de ipsius opinionibus memoriae prodita sunt. An autem ea quae hactenus de Philosophia scripsi, satis cohaereant, aliis judicandum relinquo. At insensilibus corporum particulis, determinatas figuras ct magnitudines Minotus assigno tanquam si casi, mvidissem, tamen fateor cite insensiles atque ideo quae
rent sortasse nonnulli, unde ergo quales sint agnoscam.
Qtiibus respondeo me primo quidem ex sinplicissimis L
maxime notis principiis, quorum cognitio mentibus nostris a natura indita est, generaliter considerasse, quaenam praecipuae disserentiae inter magnitudines Riguras &stus corporum, ob solam riguitatem suam insensiliumcise possent,in quinam sensiles csicctus, cx variis corum concursibus sequerentur. Ac deinde cum similes aliquos csiectus in rcbus sensibilibus animadverti, casi simili talium corporum concursu ortas existimasses praesertim cum nullus alius ipsas explicandi modus excogitari potio videbatur. Atque ad hoc arte acta non parum me adjuverniat nullum cnim aliud , inter ipsad corpora naturalia discrimen agnosco, nisi quod arte factorum operationes, ut plurimum peraguntur instrumentis adeo magnis , ut sensu facile percipi possint hoc enim rcquiritur, ut ab hominibus fabricari queant. Contra autem naturales cssectus sere semper dependent ab aliquibus organis adco
346쪽
3o PRINcIpIORUM PHILOSopn horologio, ex his vel illis rotis composito, ut horas inci,cet, quam arbori ex hoc vel illo scini ne ortae, ut tales fruactus producat. Quamobrem ut ii qui in considerandis automatis sunt exercitati, cum alicujus machinae usum sciunt in nonnullas jus partes aspiciunt, facile existis, quo modo aliae quas non vident sint factae, conjiciunt ita ex sensilibus effectibus 'partibus corporum naturalium, quales sint corum causiae ct particulae insensiles, investigare conat US sum.
cclv At quamvis sorte hoc pacto intelligatur, quomodo rcg
Omnes naturales fieri potuerint, non tamen ideo conciu cli debet, ipsas revera sic facta esse. Nam quemadmodum ., tibis. ' ab eodem artifice, duo horologia fieri possunt. quiquam
s. Vj hora 'se bene indicent, extrinsecus omnino sint
talia . lia sint, intus tamen ex Valde dissimili rotularum compa se constant ita non dubium est, quin summus rerum opi- sex omnia illa quae videmus, pluribus diversis modis potucri ciscere. Quod equidem verum est libentissime concedo, satisque a me praestitiam csi putabo, si tantum ea quae scripsi talia sint, ut omnibus naturae phaenomenis accurate respondeant. Hocque etiam ad usum vitae suis ciet, quiad Medicina, ct Mechanica, ct caeteri artes mnes, quae ope Physica perfici possunt, ea tantum quae sensilia sunt ac proinde inter naturae phaenomena numeranda pro sine habent. Et ne quis sorte sibi persuadeat, Aristotclem aliquid amplius praestitiste, aut praestare, luisse, ipsemet in primo Meteorologicorum, initio capitis septimi expresse testatur, de iis quae sensui non sunt manifesta se putare usiicientes rationes & demonstrationes
assurre, si tantum ostendat carita fieri posse, ut a se cxplicantur. Scil
347쪽
PAR QUARTA. 3ῖ9S M tamen ne qua hie veritati raus fiat, considerari cov.
dum est quaedam esse quae habentur certa moraliter, hoc est, quantum suiscit ad usu uiuae, quamvis si ad ab Olu
tam Dei potentiam reserantur, sint incerta. Ut ex gr. ut iis ..,
qui legere velit pistolam Latinis quidem literis sed non .in vera signiricatione positis, scriptam in conjiciens ubicunque inca cito, legendum essem rubim legendum C. atque ita pro unaquaque litera proxime sequentem esse substituendam inveniat hoc pacto Latina quaedam verba coiis componi, non dubitabit qui illius epistolae verus sensus in istis verbis contineatur, etsi hoc sola conjectura cognoscat Mileti sors in possit ut qui cana scripsit, non iteras proxime sequentes, sed aliquas alias loco crarum posuerit atque se alium in ca sensum occultaverit 'occnim tam difficulter potest contingere , ut non credibile videatur. Sed qui advertent quam multa de magnete, de inne de totius Mundi fabrica, cx paucis quibusdam principiis hic deduci sint, quamvis ista principia tantum casu sine ratione a me assumpta in putarent, sorte tamen agnoscent vix potuisse contingere, ut tam multa simul
cohaererent, si falsa Psiqnx Q; ii otio CVI Di morda ire lana sunt etiam in rebus naturalibus quς -.i
scilicet nix Metaphysico fundamento , quod Deus si semine bonus minime allax atque ideo facultas quam nobis dedit ad verum a salso dijudicandum quoties a recte inaur a quid cjus ope distincte percipimus, errare
348쪽
3io PRINC PHIL PAR AR A. numerum fortassis ctiam haec nostra recipientur ab iis, qui considerabunt, quo pacto ex primis& maxime simplicibus cognitionis humanae principiis, continua serie deducta sint. Praesertim si satis intelligant, nulla nos objecta Yterna sentire posse, nisi ab iis aliquis motus localis in nervis nostris excitetur talemque motum excitari non postea stellis fixis longissime hinc distantibus, nisi salitiam aliquis motus in illis, ct in toto coelo interjacente his nimadmissis, caetera omnia, saltem generaliora quae de Mundo 'crra scripsi, vix aliter quam a me cxplicata sunt,
intelligi posse videntur. I, At nihilominus memor meae tenuitatis, nihil asiirmo .-ἡ . . d. ha: Omnia tum Ecclesiae Catholicae auctoritati, tum prudentiorum judiciis submitto nihilque ab ullo credi ve submisi. . lim, nisi quod ipsi eVidens R invicta ratio persuadebit.