장음표시 사용
391쪽
D O. Soptime possimus ac mus , hoc est, ut nobis virtutes omnes simulque alia omnia bona quae ad nos imisum re venire, comparemus quisquis autem te illa sibi comparai- se confidit, non potest non cile suis contentus ac beatus. Postquam vero me his regulis instruxillem , illasque simul cum rebus fidei, quae temper apud me potissimaesierunt, reservassem, quantum ad reliqua quibus olim
fueram imbutus,non dubitavi quin nihi liceret omnia cxanimo meo delare , quod quia mihi videbar commodius oraestare posse inter homines convertando , quam invia i litudine in quaeram diutius commorando, vix dum livem erat exacta cum me rursus ad peregrinandum accinxi nec per sequentes novem annos aliud egi, quam hac illa orbem terrarum perambulando spectatorem potius quam actorem coma diarum, quae in eo quotidie exhibentur, me praeberem. Cumque praecipue circa
res moulas obse Warem quidnam posset dubium revoca quidnam nobis occasionem male ludicandi praeberet , omnes paulatim opiniones erroneas quibus mensti ea obsellae at vellebam. Nec tamen F Scept os imitabar , qui dubitant tantum ut dubitent, iriter certitudinem ipsem nihil quaerunt.Nam contra to-
392쪽
novae extruendae idoneam cita male fundatas opiniones meas Ciciendo, varias res observabam multa edipe rimenta colligebam, quae postea certioribus stabiliendis usui mihi uere Ac praeterea pergebam semper in ea quam mihi praescripseram Methodo exercenda nec tantummodo generaliter omne meas cogitationes juxta eius praecepra regere studebam , sed etiam nonnullas in terdum horas ita assumebam , quibus illa expressius in quaestionibus Mathematicis resblvendis utebar vel etiam in quaestionibus ad alias quidem scientias pertinentibus, sed quas ab earum non satis firmis fundamentis sic abducebam , ut propemodum Mathematicae dici possent quod satis apparebit me secisse in multis quae in hoc vo lumine continentur. Ita non ali ter in speciem me aerendo, quam illi qui vitae suaviter, innoxie traducendae 1tudentes, omnique alio munere soluti, voluptates a vitiis secernunt, multa honesta delectatione sibi inter dicunt, ut otium sine taedio ferre possint propositum in terim meum semper urgebam, magisque ut existimo veritatis cognitione promovebam, quam si in libris evolvendis , vel litteratorum sermonibus audiendis omne tempus consumpsistem. Verumtamen isti novem anni cmuxerunt, anteQuam
versiam adduci solent, determinate Judicare, atque aliqua ui Philosephia principia vulgaribus certiora quaerere ausus fuissem. Tantam enim in oc dissicultatem esse,
docebant exempla permultorum summi ingenii virorum
qui sua successu hac idem sus es id Cui
ut fortasse diutius adhuc fuissem cunctatus, nisi unsem quibusdam iam vulgo credi, me hoc ipsum Quod nondum aggressus fueram, perfecisse Nescio 2 milli dedisset occasionem istud sibi persuadendi lac cer
393쪽
D METHODO. te ullam ex meis sermonibus capere potuerant, nisi mrte quia videbant me liberius ignorantiam meam profiteri, quam soleant alii ex iis qui docti haberi volunt vel etiam quia interdum rationes exponebam, propter quas de niuitis dubitabam , quae ab aliis ut certa ad miti intur non autem quod me unquam audivissent de ulla circa res Philolbphicas scientia gloriantem: Sed cum talis animus in me ciliat, ut pro alio quam revera cram haberi nollem, putavi mihi viribus omnibus esse contendendum it ea laude dignus evaderem quae iam mihi a mul
tis tribuebatur. Qua re impulsus ante Oct annos, ut omnibus me avocationibus quae inter notos familiares degentibus occurrunt liberarem , se celli in halce rogio ne sua quibus diuturni belli necessitas vexit militarem disciolinam tam bonam, ut magni mea Xercuus non ob aliam causam ali videantur, quam ut Omnibus pacis commodis securius incolae frui possint it ubi in magna negotiorum hominum turba , magis ad res proprias attendentium quam in alienis curiolorum , nec carum rerum usu carui quae in florentissimis 5 populosissimis urbibus tantum habentur, nec terim minus ilia mi quietus, quam ii fuissem in locis maxime desertis de in- 'Non libenter hic refero primas cogitationes, quibus animum applicui postquam huc Vcni tam Metaph Uticae . .
dii hi sunt usu rei notae , ut verear ne inub M τ
non sint placiturae sed ut possit intelligi an satis rima Trit m ophiae meae fundamenta, videor aliquo modo
394쪽
18 IssERTATIO quaerendae non autem rebus agendis totum me tradere
volebam, putavi mihi plane contrarium csi faciendum, illa omnia in quibus vel minimam dubitandi ratio 'nem possem reperire, tanquam aperte falsa esse Wicien d ut experirer an illis ita re)ectis, nihil praeterea super- cstet de quo dubitare planc non possem. Sic quia nonnunquam sensus nostri nos fallunt, quidquid unquam ab illis nauseram inter falsa numero, Et quia videram aliquando nonnullos etiam circa res Geometria facillimascrrare, ac paralogisinos admittere, sciebamque idem mini pone accida quod cuiquam alii potest, illas etiam
ratione Omnes, quas antea pro demonstrationibus habueram , tanquam falsas Ceci Et denique quia notabam, nullam rem unquam nobis veram videri dum vistilamus, quin eadem etiam dormientibus possit occur: TU, Cum tamen tunc semper aut fere semper sit falsia supposui nulla eorum quae unquam vigilans co ratavi' veriora esse quam sint ludibria somniorum. Sed statun postea animadverti, me quia caetera omnia ut falsa sic reiiciebam,dubitare plane non posse quin ego ipse interim essem: Et quia videbam veritatem imus pronuntiati Ego cogito, ergo sum sive existo, adeo certam esse at uec videntem , ut nulla tam enormis dubitandi causa a Scepticis fingi possit, aqua illa non eximatur, Credidi me tuto illam posse , ut primum Mus, quam quaerebam,
i hilosophiae fundamentum admittere.
Deinde attent examinans quis essem in videns findere quidem me pone corpus nacum nihil esse, item Cuenklium planetae mundum, nec etiam locum in quo es
sem, sed non ideo ulla ratione fingere posse me non esse quin imo ex hoc ipso quod reliqua falsa esse fingerem sive quidlibet aliud cogitarem , manifeste sequiae me Et contra si clier momentum temporis cogitare
395쪽
D o. 29 sinerem, quamvis interim S meum corpus, mundus, caetera omnia quae unquam imaginatus una revera exisicient, nullam ideo elle rationem cur credam me durante illo tempore debere existere Inde intellexime esse rem quandam sive substantiam, cu)us tota natura sive essentia in eo tantum consistit ut cogitem, quaeque ut exsistat, nec loco ullo indiget, nec ab ulla re materiali sive corporea dependet. Adeo ut Ego hoc itinens per quam solam tum is qui sum, sit res a corpore plane distincti, atque etiam cognitu facilior quam corpus, e quae plane eadem,quae nunc est, esse post et,quamvis illud non exsisteret. Post haec inquisivi, quidnam in genere requiratur ut aliqua enuntiati tanquam cra&certa cognoscatur cum enim am unam invenistem,quam tale mille cognoscebam, putavi me posse etiam de percipere in qua re ista certitudo consistat. Et quia notabam nihil plane contineri in his verbis, Ego cogito, ergo sum, quod me certum redderet eorum veritatis, nisi quod mamicti illime viderem fieri non posse ut quis cogitet nisi exsistat,
credidi me pro regula generali sui ero posse , omne id quod valde dilucidei distincte concipiebam verum est
Et tantummodo disticultatem esse nonnullam , ad recto advertendum quidnam sit quod distinctei cmimus. Ouare posita, observavi me de multis dubitare, Cproinde naturam meam non esse omnino peri Mam: e dentissime enim intelligebam dubitationem non s- se argumentum tantae perfectionis quam cognitionem
V in ulterius inquirerem a quonam haberem ut de
natura persectiore quam mea sit cogitarem larissimo
et an intellexi me hoc habere non posse, nisi ab eo cu-' Natura esset revera perfectior. Quantum attinet ad
'cogitationes, quae de iiii aliis rebus extra me
396쪽
Nota hoc in loco o ubique in sequentibin, nomen Idea generaliter fumi pro omni re cogitata, quatenus habeν
3o Is SERTATIO Occurrebant, ut dic O, de terra, de lumine, de calore, aliisque rebus innumeris, non eadem ratione quaerendum esse putabam, a quonam illas haberem, cum enim nihil in illis reperirem quod supra me positum esse videretur, facile poteram credere illas si quidem vera: estent, ab ipsam et Natura mea quatenus aliquid persectionis in se habet, dependere; si vero false, ex nihilo procedere hoc est, non aliam ob causam in me elle quam quia deerat aliquid Naturae me:e, nec erat plane perlecta. Sed non idem judicare poteram de cogita tione, sive de Naturae quae perfectior erat quam mea. Nam fieri plane non poterat ut illam a nihilo accepissem. Et quia non magis potest id quod perfectius est, a minus pectecto procedere, quam ex nihilo aliquid fetinon poteram etiam a me ipso illam habere Ac proinde supererat ut in me posita cflet a re, tinus natura esset perfectior, imo etiam quae omnes in se contineret perfectiones, quarum deam aliquam in me haberem . hoc
est, ut verbo absolvam,quae Deus esset Addebam etiam quandoquidem agnoscebam aliquas perfectiones oua 'rum expers eram, necessarium esse ut existere or terme aliquod aliud ens, liceat hic si placet uti vocibus in schola tritis en inquam,me perse rius,a quo penderem, Q a quo quidquid in me erat acceptilem. Nam si solus ab omni alio independens fuissem adeo ut totum id quantulumcunque sit, perfectionis Chius particeps eram
ipsemet esse infinitus, aeternus, immutabilis, omnisbrus omnipotens, ac denique omnes perfectiones possidere
qua in Deo esse intelligebam. hb 'ΤΙ ' VIJ'Dςii Ru nempe quem ratio
ne modo allatae probant existere quantum a me naturaliter
397쪽
raliter agnosci potest, agnose rem, non aliud agendum
inihi erat quam ut considerarem circa re omnes, quarum Ideas aliquas apud me inveniebam , cilcine perfectio, illas pollidere, certusque eram nullas cx iis quae imperfectionem aliquam denotabant in illo est , ac nullas ex reliquis illi deesse,iic videbam nec dubitationem, nec
inconstantiam , nec tristitiam , nec ii milia ua cum caderes: nam egomet ipse illis libenter caruissem. Praeterea multarum rerum sensibilium S corporearum Ideas habebam, quamvis enim me fingerem somniare,5 quidquid vel videbam vel maaginabar falsum esse , negare tamen non poteram Ideas illas in ment mea revera CX-sillere. Sed quia amis me ipso perspicue cognoveram naturam intelligentem a corporea esse distinctam , omni autem compositione unam partem ab altera , totumque a partibus pendere advertebam,atque illud quod ab aliquo pendet perfectum non ciles; idcirco udicabam in Deo periectionem cis non posse , quod cx istis
duabus naturis est et compositus,ac proinde ex illis compostum non esse. Sed ii quae res corporeae in mundo cl- sciat, vel si aliquae res intelligentes,aut cu)uslibet alterius naturae, quae nonciliant omnino periectae, illarum ex si stentiam a Dei potentia, nec citario ita pendere, ut ne per nimium quidem temporis momentum abique cocile possent ii in cinde ad alias veritates quaerendas me accin- crem,consideraremque in primis illam rem circa quam Geometria versatur, quam nempe concipiebam ut corpus continuum, sive ut spatium delinite longum, latum profundum, divitibile in partes tum magnitudine tum hetur omnimode dixerias, d quae moveri sive
ransponi possint omnibus modis, haec enim Omnia Geometrae incoquod cxaminant cile supponunt ali-
398쪽
quas ex simplicissimis corum demonstrationibus in memoriam mihi revocavi. Et primo quidem notavi magnam illam certitudinem quae iis omnium consensu tribuitur, ex eo tantum procedere quod valde clare vii Rinci mrelligantur, luxta regulam paulo ante traditam Deinde tiam notavi nihil plane in iis esse, quod nos certos reddat illam rem circa quam versantur exsistere Nam quamvis fatis viderem, si exempli causa, suppona mus dari aliquod triangulum, ejus tres angulos necessario fore aequales duobus rectis , nihil tamen videbam quod me certum redderet,aliquod triangulum in mundo esse. At contra cum revertere ad deam entis perfecti ouae innae erat statim intellexi exsistentiam in 1 contineri, dem ratione qua in de trianguli a qualitas trium angi orum cum duobus rectis continetur vel ut in dea circuli, aequalis a centro distantia omnium elus circumferentiae partium,vel etiam adhuc evidentius, Ac proin de ad minimum aeque certum esse Deum, qui est illud
tum ci existentiam, tum animae humanae naturam
Esse re cognitu valde dissiciles, ex eo est
quam animum a sensibus abducant, lupinies orno
siderare quod non imaginentur, hoc est cuius ali uam imaginem tanquam rei corporeae in phantasia sua non
test, tolligi etiam non polle illis videatur. Atque hoc
CX eo satis patet, quod vulgo Philosophi in scholi, aXiomate posuerint, nihil esse ii ii ii , Dς ω mae ratio iis, quam sum. Uς
399쪽
sacere illi videntur qui sua imaginandi facultate ad illas
uti volunt, ac si ad sonos audiendos vel odores percipiendos,oculis suis uti conarentur nisi quod in coitiam differentia sit, quod sensus oculorum m nobis non miniis certus sit quam odoratus vel auditus cum c contra, nec imaginandi facultas, nec sentiendi, Nullius unquam rei nos certos reddere possint, niti intellectu sive ratione
Quod si denique adhuc aliqui in quibus rationes jam
dictae,nondum satis persuaserint Deum esse, piorumque animas absque corpore spectatas cile res revera existentes, velim sciant alia omnia pronunciata,de quibus nullo modo solent dubitares, ut quod plinae habeant corpora , quod in mundo sint iidera, terra iura ilia, multo magis eis incerta. Quamvis enim litorum omnium sit certitudo, ut loquuntur Philosophi, moralis, quae tanta est,ut nemo nisi deliret deis dubitare polle videatur; nemo tamen etiam nisi sit rationis expers, potest negare quoties de certitudine Metaphysica quaestio est quin satis sit causae addubitandum de illis, quod advertamus fieri nosse ut inter dormiendum,codem plane modo credamus nos alia habere corpora, Malia iidera videre , aliam terram, c. quae tamen omnia talia mi Vnde enim scitur cas cogitationes quae Occurrunt Ormientibus potius falsas et , quam ius quas habemus vigilantes cum saepe non minus vividae atque cxpretiae videantur Inquirant praestantissima quaeque genia quantumlibet, non puto illos rationem aliquam poste venire, uuae huic dubitandi causae tollendae sullaciat, nisi exsistentiam Dei supponant. Etenim hoc ipsum quod paulo ante pro regula assumpsi, nempe ita omnia, quae 'are distincte concipimus vera ciles, non aliam ob causam
ina, quan quia Deus exsistit, estque Deus cn
400쪽
simam una ierfectum , adeo ut quidquid entis in nobis cst, ab eo necessario procedat Vnde sequitur deas nota stras sive notiones, cum in omni eo in quo sunt clarae distincta , cntia quaedam sint atque a Deo procedant, non posse in eo non esse veras. Ac proinde quod multas saepe habeamus, in quibus aliquid falsitatis continetur, non aliunde contingit quam quia etiam in iis lena aliquid est obscurumi confusum atque in hoc non ab ente summo sed a nihilo procedunt hoc est, obscurae sunt confusae, quia nobis aliquid deest, sive quia non omnino perfecti sumus Manifestum autem est non magis fieri posse, ut falsitas sive imperfectio a Deo sit, quatenus imperfectio est, quam ut veritas sive perfectio a nihilo. Sed si nesciremus quicquid entisin veri in nobis est, totum illud mente summo & infinito procedere, quantumvis clarae distinctae essent deae nostrae, nulla nos ratio certos redderet illas idcirco me veras. At postquam Dei S mentis nostrae cognitio nobis hanc regulam plane probavit, tacite intelligimus ob errores somniorum, cogitationes quas vigilantes habemus in dubium vocari non deberes Nam si quis etiam dormiendo deam aliquam valde distinctam haberet, ut exempli causa, si quis Geometra novam aliquam c-
monstrationem inveniret, Mus prosecto somnus non impediret quominus illa vera esset. Quantum autem ad errorem somniis nostris maxime familiarem, illum nempe quoneo consistit, quod varia nobis ob ectar praetente eodem plane modo quo ipsa nobis a sensibus Oxternis inter vigilandum exhibentur, non in eo nobis oberit quod occasionem de ejusmodi ideis quas a scias-bus vel accepimus vel putamus accipere, parum redendi postulat,nim illae etiam dum vigilamus non raro nos alter ut cum ii qui morbo regio laborant omnia