Renati Des-Cartes Principia philosophiae

421쪽

DE METHODO FIipsasque deinde ad usum nostrum referendas nil per

effectus causis obviam camus S multis particularibus ςxperimentis adjuvemur. Deinde animo revolvens omnia objecta quae unquam sentibus meis occurrerant, dicere non verebor me nihil mi obtervaste, quod satis

commode per Venta a me principia explicare non pol sem. Sed contitera me etiam portet, porcntiam Naturae esse adeo amplam S distus an principi haec adeo est simpliciat generalia, ut nullum fere amplius particularem effectum observem , quem statim variis modis ex iis deduci polle non agnoscam nihilque ordinarie mihi disticilius videri, quam venire quo ex his modis inde dependeat. Hinc enim aliter me cxtricare non possum quam si rursus aliqua experimenta quaeram quae talia int, ut eorum idem non sit futurus eventus, ii hoc modo quam si allo explicetur. Caetcrum eo usque nunc perveni ut mihi fatis bene videar percipere , qua ratione pleraque illorum sint facienda quae huic fini ualervire poli int. Sed video etiam illa esse taliam tam multiplicia Ut neque manus m X, neque fortunae , ctiam 1 millecuplo Mores clibnt, ad Omnia pollent unicere prout autem deinceps plura aut pauciora faciendi copia erat,ma ores etiam aut minore S in Naturae cognitione pro-m essus mihi promitto. Id quod in compotito a me actatu declararet perabam, ibique adeo clare pate tacere quaenam exinde ad publicum utilitas clic reditura, ut eos Onanc squibus commune hominum bonum et cordi, hoc cli omnes revera e non in speciem tantum honestos viros, inducturus cis tum adii cum commu- Iucanda quae tam ccii sciat experimenta, tum ad me ii vandum in velligat One eorum quae luperiunt iaci cnda. Sed ab illo tempore aliae mihi Occurrerunt rat: Onc, ,

qua ius ad mutandam sententiam adductus sinu,

422쪽

cogitandum me debere quidem pergere in scribendis omnibus iis quae alicu)us esse momenti putarem , statim atquc eorum veritatem deprehendissem ; idque non minore cum cura quam si ea in lucem edere vellem tum ut tanto majorem haberem ea bene examinandi occasionem mam sine dubio accurat nis semper id elaboratur, quod a pluribus lectum iri Creditur, quam quod in pr1- vatum tantum usum scribitur; saepe quae mihi visa sunt Vera , cum primum illa concepi falsa esse postea cognovi cum ipsa chartae volui mandares tum etiam ut nullam amitterem occasionem publicam utilitatem quantum in me esset procurandi, fisca scripta licimus sint

pretii, ii in quorum manus post bitum meum devenient , illis prout commodum videbitur uti queant Sed me ullomodo permittere debere ut me vivo in lucem exirent, ne vel oppositiones, d controversiae qu1bus forte vexarentur, vel etiam qualiscunque fama quam conciliare possent, aliquam mihi darent occasionem, tempus quod institutioni me ae destinaveram amittendi. Etiamsi cnim verum sit unumquemque teneri quantum

in se est aliorum bonum procurare illumque proprie nullius esse pretii qui nemini prodest; attamen Verum etiam est curas nostras ultra tempus praesens debere extendi , bonumque si omittere ea quae forte aliquam viventibus utilitatem es lent allatura, eo fine ut alia faciamus quae multo magis nepotibus nostris sunt profutura. Quemadmodum etiam dissimulare nolo exiguum

id quod hucusque didici, nihil fere si praeco quod

ignoro, ad Cimus cognitionem pervenire non despero.

Eodem enim fere modo agitur cum iis qui paulatim veritatem in scientiis detegunt, atque cum ditescentibus, quibus facilius est magna lucra facere, quam antea multo minora cum adhuc pauperes erant. Vel possunt cum

423쪽

DE METHODO. Texercituum praefectis conferri, quorum vires pro victoriarum ratione incrementa umere solent, o quibus post

cladem acceptam More prudentia opus est ad residuas

copias conservandas, quam cum praelio superiores fuerunt ad urbes c provincias occupandas Vere enim is praelio decernit; qui conatur superare omnes dissicultatest errores, a quibus impeditur ne ad cognitionem veritatis perveniat; S praelio Vincitur, qui de re alicu)us momenti falsam opinionem admittit maioreque postea

opus habet dexteritate, ad se in pristinum statum restituendum , quam ad magnos progrestus faciendos cum jam principia certa habet. Quod ad me attinet, si quasi scientiis veritates inveni confido autem ea quae hoc volumine continentur, ostensura me aliquas inveniste possum dicere illas tantiu esse consequentias, quinque aut ex praecipuarum dissicultatum quas superavi, quasque pro totidem pugnis numero in quibus Victoriam reportavi. Imo non verebor dicere, me putare,

nihil mihi amplius deesse ut voti compos fiam, quam duas aut tres eiusmodi obtinere non esse adeo

aetate provectum, quin secundum Ordinariam naturae

cursum, satis mihi ad hanc rem otii supercile possit. Sed credo me eo plus teneri, temporis quod mih i cstat parcum esse, quo plus spei illud bene collocandi habeo. Et multas procul dubio illud amittendi occasiones haberem , si meae Physicae fundamenta in lucem ederem. Etiamsi enim omnia fere adeo sint evidentia, ut opus tantum sit ea intelligere ad assentiendum nullumquenter illa sit, cu)us demonstrationes dare posse non spe-em attamen quia fieri non potest, ut cum omnibus

aliorum diversis opinionibus conveniant, saepius me amoposito avocandum iri praevideo, oppositionum quas excitabunt occasionς Objici

424쪽

Objici quidem potest oppositiones istas utiles fore,

cum ut errores meos agnoscam, tum ut si quid bonita. beam, alii Morem illius hac ratione intelligentiam conasequantur; quia plures oculi plus vident uno, ut meis nunc uti incipientes, suis me vicissim inventis iuvent.

Sed etiamsi me valde crrori obnoxium agnoscam, nunquam fere fidam, primis quae mihi occurruntiopi otationibus experientia tamen quam habeo corum quae

mihi objici possunt, impedit quo miniis ullum inde fru ctum sperem. Iam enim saepe expertus sum judicia, tam

eorum quos pro amicis habui, quam aliorum quorum ldam, quibus me indifferentem esse putabam quin etiam nonnullorum malignorum, invidorum, quos sciebam conaturos in apertum protrahere id quod amicitiae v lum ab amicorum oculis abscondebat. Sed raro accidit, ut aliquid mihi ob tectum sit quod nullo modo pro

vidissem, nisi id esset valde a meo argument rem tum adeo ut fere nullum unquam offenderim opinio num mearum Censorem, qui mihi non videretur aut minus rigidus , aut minus equus me ipso. Sicut etiam lea nunquam observavi, Veritatem aliquam antea ignotam , Edisputationum Scholasticarum ope in lucem protractam fuisse. Nam dum unusquisque contendit vincere plerumque potius ad verisimilitudinem , quam ad ratio delnum utrimque allatarum momenta attendi solet; 'u vidi boni fuerunt advocati, non ideo postea meliores edi

sunt judices. ζi Quod ad utilitatem, quam alii ex mearum medita tellionum communicatione percepturi essent, non posset lieetiam valde magna esse ; quia nondum eas eo usque de terduxi, ut nulla supersint addenda, antequam ad praxim revocentur. Et puto me posse sine actantia diceres, si quis earum perficiendarum sit capax, me potius eum esse lasquam

425쪽

D E METHODo. 9quam alium quemquam. Non quod ingenia in orbe este non possint quae meum multis paras angi superent; sed quia fieri non potest ut rem adeo bene concipiat de suam reddat, qui eam ab alio discit, atque ille qui ipsemet

eam invenit. Quod adeo in hac materia verum est, ut quamvis saepe aliquas ex meis opinionibus explicaverun viris acutissimis , de qui me loquente eas videbantur valde distincte intelligere; attamen cum eas retulerunt, observavi ipsos fere semper illas ita mutaviste, ut pro meis agnoscere amplissis non possem. Qua occasione posteros hic oratos volo , ut nunquam credant, quidquam a me esse profectum , quod ipse in lucem non edidero. Et nullo modo miror abiurda illa dogmata, quae Veteribus illis Philosophis tribuuntur, quorum scripta non habemus te propterea udico pibrum cogitationes valde a ratione futile alienas, cum habuerint praestantissimasitorum faeculorum ingenia , sed tantum a nobis perperam fuisse relatas. Sicut etiam videmus, nunquam fere contigisse ut ab aliquo suorum sectatorum superati fuerint. Et credo fervidissimo, corum qui nunc Aristotclem sequuntur , se beatos putaturos ii eum in naturae Cognitione aequarento etiam sit hac conditione , ut postea nihil amplius addiscerent. In quo similes sunt hederae, quae nunquam contendit altius ascendere quam arbores quae ipsam sustinent imo saepe descendit, post- Quam ad fastigium usque sublata fuit. Mihi enim videntur etiam illi descendere , id est aliquomodo se indoctiores reddere quam si a studiis desisterent qui non contenti omnia ea scire quae clare dilucide apud suum Autho- rem explicata sunt volunt praeterea illic venire solutionem multarum difficultatum, de quibus ne verbo quidem meminit forte nunquam cogitaVit. Attamen ipsorum philos handi ratio valde commoda est genus im

426쪽

fra mediocritatem positis Distinctionum enim principiorum quibus utuntur obscuritas, causa est ut de omnibus aeque confidenter loqui possint, ac si illa optime novissent, ita adversus subtilissimos acutissimosque omnia quae dicunt defendere; ut falsi argui nequeant. Qua in re similes mihi videntur coeco, qui ut aequo Marte adversus Videntem decertaret, cum in profundam, obscuram aliquam cellam deduxisset. Ac positim dicere istorum interest ut ab edendis Philosophiae qua utor principiis abstineam Nam cum simplicissima, evidentissima sint , idem propemodum facerem , a luce donando, ac si aliquas aperirem fenestras, per quas lux in illam cellam ingrederetur,in quam ad pugnandum descenderunt ita Imo neque praestantiora ingenia habent cur optent ea scognoscere. Nam si velint scire de omnibus loqui, & eruditionis famam sibi compararea eo facilius pervenient, si verisimilitudine contenti sint, quae sine magno labore in omni genere materiae inveniri potest quam veritatem investigando, quae paulatim tantum in quibusdam patefit cum de aliis loquendum est, ad ingenuam io norantiae suae confessionem impellit. Si vero paucarum aliquot Veritatum notitiam praeferant Vanae nihil ignorandi

professioni, sicut proculdubio praeferenda est, & meum hi institutum sectari velint, non opus habent ut quidquam siti ipsis amplius dicam praeter id quod jam in hac dissertatione a me audierunt. Nam si ulterius quam fecerim progrediendi sint capaces, multo potiori ratione erunt ne se inveniendi, id omne quod me hactenus invenis puto ; quoniam Cum nihil unquam nisi ordine examinaverim, Certum est id quod mihi e tenebras eruendum restat, multo ex se dissicilius, occultius esse, quam id quod antea reperire potui;&minor multo ipsis esset

voluptas id a me quam a seipsis discere. Praeterquam quod

427쪽

quod habitus quem sibi comparabunt, facilia primum quaerendo, e paulatim atque per gradus ad alia difficiliora transeundo, ipsis plus omnibus meis documentis profuturus sit. Sicut quod ad me attinet, si a juventute edoctus essem omnes veritates, quarum postea demonstrationes investigavi,i sine labore illas didicissem, opinor me fortasse nunquam multo plures cogniturum tuisse saltem nunquam acquisiturum fuisse habitum iacilitatem qua mei emper novas movas inventurum spero, prout animum ad cas investigandum applicabo Et ut verbo dicam, ii quod in mundo est opus, quod ita bene ab alio non possit absolvi, atque ab eo qui inchoavit,illud est in quo versor dolaboro. Verum quidem est, quantum ad experimenta spectat

quae huic scopo inservire queunt, unum hominem illis omnibus faciendis non esse parem. Sed nullas etiam alias utiliter adhibere posset manusquam suas, nisi torte opificum, aut aliorum Musmodi mercenariorum, quos lucti spes magnae essicaciae medium impclleret ad accurate iaciendum omnia quae ipsis praescriberet.Nam quod ad voluntarios attinet, qui curiositate aut discendi tudio moti, sponte forsan operas suas ei osterrent, praeter- ouam quod ordinarie multa promittant pauca praestent, nullumque unquam fere ipsorum propositum , nem optatum sortiatur procul dubio vellent operam suam compensari aliquarum dissicultatum explicatione aut altem inutilibus comitatis orscus sermonibus', in quibus sine magno detrimento partem otii sui impendeae non posset. Et quod ad experimenta am abali facta, etiamsi ea cum ipso communicare vellent,

duo inii uam iactura sunt qui ipsa pro secretis habent,

larum urto sunt comitata circumstantus rebusque

428쪽

61 DISSER ΤΑΤΙΟret. Praeterquam quod omnia ferme adeo male explicata inveniret, aut etiam falsa, quia qui illa fecerunt ea Illtantum m iis videre voluerunt quae principiis suis com formia putabant 2 ut si aliqua proposito ipsius accommoda essent, pretium tamen temporis aequare non pol sent, quod in delectu illorum faciendo impendendum csset. Adeo ut siquis esset in hoc terrarum orb quem constaret capacem esse maxima quaeque, is publicum utilissima inveniendi Mea de causa caeteri homines, omn1bus modis eum iuvare contenderent in propositosito sequendo non videam eos aliud in ipsius gratiam faccre posse, quam in experimenta quibus indigeret silmptus conferre; de caetero impedire ne tempus ipsi ullius importunitate eriperetur. Sed praeterquam Quod non tantum mihi tribuo, ut aliquid extraordinatium polliceri vchm,ne me adeo vanis cogitationibus pasco, ut putem rempublicam multum mea consilia curare de tabere non sum etiam adeo ariecto animo, ut a quolibet

omnes ista considerationes simul unctae, in causa fuerunt a tribus annis cur noluerim in lucem edere tractatiam quem prae manibus habebam; imo ut statuerem nullum alium quamdiu viverem publici uris faceres, qui adeo generalis siet, aut ex quo Physices mea funda

menta intelligi possent. Sed stea tu es si '

Causae fuerunt quae me moverunt, ut hic particularia

quaedam specimina su ungerem, ubi

actionum mearum consiliorumque rationem redderem

inlarum prima est, quod si illud omitte em

resciverunt propositium quod antea habui scripta aliqua Practo su iciendi, suspicari possent cauta pro ii ab eo abstinerem , minus Oxu honorificas esse quam

Vera del

429쪽

D METHODO. 63 vera sunt. Quamvis enim immodice gloriam non appetam, aut etiam si id effari liceat ab illa abhorream quatenus ipsam contrariam esse judico quieti quam supra omnia magni facio; attamen nunquam etiam studui actiones meas tanquam crimina occultare, aut multas praecautiones adhibui ut ignotus essem tum quia credidissem adversus meipsum imurius esse, tum etiam quia id mihi inquietudinem aliquam attulisset, quae rursum perfectae animi tranquillitati quam quaerebam adversa fuisset. Et quia dum me ita indifferenter habui, inter innotescendi aut delitescendi curam, non potui impedire quin aliquatenus in ore hominum versarer, putavi debere me allaborare saltem ne male audirem. Altera ratio quae me ad haec scribendum compulit est,

quod quotidie magis ac magis perspiciens moram quam patitur illud quod de me erudiendo cepi consilium, propter infinita experimenta quibus indigeo, quae sine aliena ope facere non possum, etiamsi non adeo Suffenus sim ut sperem publicum in partem consiliorum meorum venire velle; attamen nolo tiam mihi

adeo deesse, ut occasionem dem post victuris, mihi aliquando exprobrandi, me potuisse ipsis varia multo meliora relinquere quam fecerim, nisi nimium neglexissem ipsis significare, qua in re instituta mea possent

promovere.

Et putavi facile mihi esse eligere aliquas materias, quae neque essent multis controversiis obnoxiae , neque me cogerent plura quam velim ex meis principiis exponere , tamen satis clare patefacerent quid in scientiis praestare possim aut non possim. Quod an feliciter mihi silccesserit aliis udicandum relinquo at pergratum

mihi erit sexaminentur; ut tanto Mor sit jus rei occaso, rogo omnes cos qui adversus ea ob)ectioneso aliquas

430쪽

64 IssERTATIO aliquas facere volent, ut eas ad meum bibliopolam mit- tant, a quo monitus, meum responsum eodem tempore i adjungere conabor ista enim ratione, lectores utraque

scripta simul videntes, tanto facilius de veritate udi Cium ferent. Non enim prolixa illis opponere responsi polliceor, sed tantum mea errata ingenue si agnoscam confiteri, aut si ea animadvertere non possim, simplici l poter dicere quod putabo ad rerum a me scriptarum defen- tsionem requiri nulla addita novae alicimus materiae ex biplicatione, ne me sine fine ab una ad aliam transire sit α

necesse.

Quod si quaedam eorum , de quibus egi initio Dioptrices Meteororum, prima fronte ostendant, quia a hypotheses voco molle probare videor rogo ut te qgri tractatus Cum attentione legantur, & spero haesitan igitibus satisfactum iri Rationes enim mihi videntur in iis tali serie connexae, ut sicut ultimae demonstrantur a pri minis quae illarum causi sunt, ita reciproce primae ab ulti plimis, quae ipsarum sunt effecta probentur. Nec est quod tis quis putet me hic in vitium quod Logici Circulum vocant, incidere; nam cum experientia maximam este-ctuum istorum partem certissimam esse arguat, causis a quibus illos elicio, non tam iis probandis quam explicandis inserviunt contraque ipse ab illis probantur. Nec hypotheses alios ne vocavi, quam ut sciatur considere me eas posse deducere ex primis illis veritatibus quas supra exposui; sed data opera nolui e facere, ad impediendum ne quaedam ingema, quae uno die addiscere se posse putant, ea in quibus alius vigiliti annis desudavit, statim atque illa ipsis uno tantum aut altero verbo aperuit quae eo magis errori sunt obnoxia, minusque Veritatis percipiendae capacia, quo subtiliora ἰ alacriora sunt; Inde possint occasionem arripere,