장음표시 사용
51쪽
gamus quod clare&distincte percipimus isse sic affirman-ρ dum aut negandum sed tantummodo cum ut sit cis ali quid non recte percipiamus, de eo nihilominusjudicamus. Atque ad judicandum requiritur quidem intellectus;qui X XXIV. der quam nullo modo percipimus, nihil possumus judi 'care sed requiritur cliam voluntas ut rei aliquo modo per copiae assensio praebcatur Non autem requiritur saltem ad quomodocunque judicandum intcgrain omnimoda rei perceptio multis cnim possumus assentiri,quae nonnis perobscured confuse cognoscimus. Et quidem intellcctus perceptio, non nisi ad ea pauca xxv. quae illi osteruntur se cxtendit, cstquc semper valde sinita. Voluntas vero infinita quodammodo dici potest: luia nihil iam: unquam advertimus, quod alicujus alterius voluntatis ici 'immensae illius quae in Deo est objccium csse possit ad quod ctiam nostra non se cxtendaci adeo ut facile illam ultra aquae clare pcrcipimus, extendamus hocque cum facimus, haud mirum cst quod contingat nos falli. Ncque tamen ullo modo Deus crrorum nostrorum au xx xvi thor fingi potest, propterea quod nobis intellectum non dedit omniscium. Est enim de ratione intellectus creati, ut , si finitus; ac de ratione intellectus siniti, ut non ad omnia xxxvi i
Quod vero latissime pateat voluntas hoc tiam ipsusna . s. turae convenit; ac summa quaedam in homine persectio est ''
quod agat per Voluntatem hoc est libere; atq: ita peculiari t. -- quodam modost author suarum actionum Rob ipsas au '' 'et dem mercatur. OBetrumlaudantur auIomata,quod motus μή ,πιι
52쪽
I PRINcIpIO Ru PHILO sop III Momnes ad quos instituta sunt, accurate exhibeant, quia necessario illos sic exhibent laudatur autem eorum artifex, quod tam accurata fabricarit, quia non necessario, scd libere ipsa fabricavit. Eademque ratione, magis profecto nobis tribuendum est quod crum amplectamur, cum amplectimur , quia voluntarie id agimus, quam si non possemus non amplccti. . o. Quod autem in errores incidamus, desectus qui domisti in V in nostra actionesve in usu libertatis, sed non in nostra na
non misis Um Utpote Uae Cademili, Cum non recte, quam cum res nato die judicamus. Et quamvis tantam Deus perspicacitatem.
rimi, Ε, intellectu nostr dare potuisset, Ut nunquam falleremur: Izia i nullo tamen jure hoc ab ipso possumus eXigere.Nec quem-pas alii δε admodum inter nos homines , si quis habeat potestatem Visa aliquod malum impediendi, nec tamen impediat, ipsum diaiὸmDὸ imus csi ejus causam ita etiam, quia Deus potuisset ossi luse cere , ut nunquam falleremur, ideo errorum nostrorum causa est putandus. Potestas enim, quam homines habent uni in alios, ad hoc est instituta, ut ipsa utantur ad illos a malis revocandos ea autem, quam Deus habet in omnes
cst quam maxime absoluta S libera ideoque summas qui dem ipsi debemus gratias pro bonis quae nobis largitus est; sed nullojure queri possumus, quod non omnia largitus sit, quae agnoscimus largiri potuisse.
Quod autem si in nostra voluntate libertas ct multis
is bis i . s. ad arbitriuia Vel assentiri Vel non assentiri possimus, adeo perse ηρ nianifestum cst, ut inter primas ct maxime communes notationes, quae nobis sunt innatae, sit recensendum. Patuitque hoc maxime paulo ante,cum de omnibus dubitare studentes, eo usque sumus progressi, ut singeremus aliquem po
53쪽
PARs PRIMA I tentissimum nostrae originis authorem modis omnibus nos fallere conari nihilominus enim hanc in nobis libertatem osse experiebamur ut potiemus ab iis credendis abstinere, quae non plane certa erant Rixplorat, Nec ulla magis per se noti perspecta esse possunt, quam quae tunc temporis non dubia videbantur. Sed quiajam cum agnoscentes tam immensam inio XXX cpotestatem,si percipimus, ut nefas olla putemus existi is mare aliquid unquam a nobis seri posse quod non ante D q
ab ipso fuerit praeordinatum facile possumus nos ipsos '
magnis dissicultatibus intricare, si hanc Dei praeordinationcm cum arbitrii nostri libertate conciliare,atque utramque smul comprehendere conemur. Illis vero nos expediemus, siccordemur mentem no x Instram si sinitam Dei autem potentiam . per uuam non
tantum omnia quae sunt aut cita potiunt ab aeterno prae s scivit, seditiam voluit ac praeordina it. cite infinitam . id O
coque hanc quidem a nobis satis attingi, ut clare ' di instincte percipiamus ipsam in Deo cite non autem satis comprehendi, ut videamus quo pacto liberas hominum actiones indeterminatas relinquat liberiatis autem indisserentiae quae in nobis est nos ita conscios cile , ut nihil sit quodcvidentius tersectius comprehcndamus Absurdum cnim citet. propterea quod non comprehendimus unam rem, quam scimus ex natura sua nobis este debere incomprehensibilem, de alia dubitat inquam intime comprehcndimus. atque apud D sine ipsos e perimur ii
Iam vero,cum sciamus errore Omnes nostros a volun
tate pendere mirum videri potest,quod unquam fallamur cuia nemo est qui clit Lib. Sed longe aliud est velle sal f , -
54쪽
p. nos is si, quam velle assentiri is, in quibus contingit errorem re- ρμ' ' periri. Et quamvis revera, nullus sit, qui expresse velit sel'li, vix tamen ullus est, qui non saepe velitiis assentiri, in quibus error ipso inscio continetur. Quin & ipsa veritatis assequencta cupiditas, peris p esiacit, ut ii qui non recte sciunt qua ratione sit assequenda , de iis qu: non percipiunt judicium erant , atque idcirco ut cr-
XXXXIII. Certum autem est, nihil nos unquam falsum pro veroz-s,m admissuros , si tantum iis assensum praebeamus quae clarechmstii 4 distincte percipiemus Certum inquam, quia cum Deus
p a t. non sit fallax, facultas percipiendi quam nobis dedit, non
p i essen potest tendere in falsum ut neque etiam facultas assentiendi, cum tantum ad ea, quae clare percipiuntur, se extendit. Et quamvis hoc nulla ratione probaretur , ita omnium animis a natura impressum est, ut quoties aliquid xxxxiv. clare percipimus, ei sponte assentiamur, c nullo modo NVisempς possimus dubitare,quin sit Verum.
. . .. Ccrtum etiam est, cum assentimur alicui rationi quam μ' non percipimus, vel nos falli , vel casu tantum incidere p.=ὸoiis. in Veritatem atque ita nescire nos non falli. Sed sane ra- Σὰ .,' ro contingit , ut assentiamur iis, quae advertimus a nobis
c. itatem , non esse percepta quia lumen naturae nobis dictat, nun-.- ἡ quam nisi de recognita esiejudicandum. In hoc autem sed juὸ Mρρρ quentissime erramus , quod multa putemus a nobis olim, s.. . fu ni percepta, iisque memoriae mandatis, tanquam o-Ρtis a no mnino perceptis, assentiamur;quae tamen revera nunquam
h P percepimUS. Quies permulti homines , nihil plane in tota vita percipiunt satis recte, ad certum de co judicium serendum.
55쪽
PAR PRIMA ITEtenim ad porccptioncm cui certum Mindubitatumjudi-Dm iri, cium possit inniti, non modo requiritur ut si clara, sed e tiam ut sit distincta Claram voco illam,quae menti attendenti praesens & aperta cil:scut a clare a nobis videri dici mus, quae oculo intuenti praesentia satis sortiter Mapcrte illum moventi Distinctam uicin illam quae,cum clara sit, ab omnibus aliis itis unctiostd praecisa, ut nihil plane aliud quam quod clarum in in se contineat. Ita dum quis magnum aliquem sentit dolorcm, clarissi x mina quidem in eo est ista perceptio doloris, sed non sena per est distincta vulgo enim homines illam confundunt cum obscuro suo judicio, de natura ejus quod putantis se in parte dolente simile sensu doloris quem solum clare percipiciat Atque ita potest esse clara perceptio quae ii Gulincia non autem ulla distincta, nisi si clara M Et quidem in prima aetate mens ita corpori suit immer la, ut quamvis multa clare, nihil tamen unquam distincte xi,ouperceperit cumque tunc nihilominus de multis judicari A. -
hinc multa hausimus praejudicia quae pictisque ium zzz
quam postea deponuntur. Ut autem nos iis possῆmus i herare, summatim hic cnumerabo sinplices omnes noti nes, ex quibus cogitationes nostrae componuntur δε quid in unaquaque si clarum, quidque obscurum, suo in quo
Possimus alli, dii tinnuam si ciarum.
Quaecunque sub perceptionem nostram cadunt vel tanquam res, rerumve siectiones quasdam consideramus vel tanquam aeternas veritates, nullam cxistentiam extra eo
gitationem nostram habentes. Exus quae tanquam res Consideramus, maxime generalia sunt substantia duratio Σαordo, numerus as quae aliasunt innodi, quae ad omnia genera
56쪽
18 PxiNcipio Ru PHILOs ops 1 Α---m genera rerum se extendunt. Non autem plura quam duo 'f'-- summa genera rerum agnosco;unum est rerum intellcctua' lium, sive cogitativarum, hoc est, ad mentem Huc ad substantiam cogitantem pertinentium aliud rerum materia-meratio lium, sive quae pertinent ad substantiam extensam, hoc est. ad corpus Perceptio volitio, omne' modi tam percipi cndi quam volendi, ad substantiam cogitantem reseruntur ad extensam autem magnitudo, sive ipsemet extensio in longum, latum & profundum, figura, motus,stus, partium ipsarum divisibilitas, Dialia.Sed & alia quaedam in nobis experimur,quae nec ad solam mentem, nec etiam ad solum corpus referri debent, quaeque, ut infra suo loco ostendetur ab arcta Lintima mentis nostrae cum corpore unione prosiciscuntur;nempe appetituS famiS,sitiS,RC. Itemque commotione , sive animi pathemata, quae non in sola cogitatione consistunt, ut commotio ad iram, ad hilaritatem, ad tristitiam, ad amorem, Sc. Ac denique sensus omnes, ut doloris,titillationis, luci R colorum,sonorum, Odorum,saporum caloris, duritiei, aliarumque tactilium
Atque lis,omnia tanquam res,vel rerum qualitates seu modos consideramus. Cum autem agnoscimus fieri non posse ut ex nihilo aliquid fiat, tunc propositio haec, cx nihi-
se 'ς Us rei modus consideratur, sed ut verita quaedam ceterna, quae in mente nostra sedem habet, vocaturque communis
notio, sive axioma Cujus generis sunt impossibile est idem simul sie&non esse Quod factum est, infectum esse nequit:Is qui cogitat,non potest non existere dum cogitat: Et alia innumera, quae quidem omnia recenseri facile non possunt,
57쪽
PARs PRIMA. 9possunt, sed nec etiam ignorari, cum occurrit occaso ut de iis cogitemus, nullis praejudiciis cxcaecamur. Et quidem quantum ad has communes notiones, non L. dubium est.quin clare ac distincte percipi possint, alioqui .
enim communes notiones non essent dicendae: Ut etiam α. .m,.ι
revera quaedam ex ipsis, non aeque apud omnes isto nomine dignae sunt, quia non aeque ab omnibus percipiuntur. Mitia. Non tamen, ut puto, quod unius hominis cognoscendi facultas, latius pateat quam alterius; d quia sorte communes istae notiones, adversantur praejudicatis opinionibus quorundam hominum , qui cas idcirco non facile capere possitiat etiamsi nonnulli alii qui praejudiciis istis sunt liberi evidentissime ipsas percipiant. Quantum autem ad ea , quae tanquam res Vel rerum Limodos spectamus, operae pretium est, ut singula seorsim si
consideremus Per substantiam nihil aliud intelligere pos et ri
sumus, quam rem quae ita existit, ut nulla alia re indigeat m/n ad existendum. Et quidem substantia qu nulla plane rein Adigeat unica tantum potest intelligi, nempe Deus. Alias ρηςρ v vero omnes , non nisi Ope concursus Dei existere posse percipimus . Atque ideo nomen substantiae non convenit Deod illis uni P E. ut dici solet in Scholis hoc si nulla e jus nominis significatio potest dictincte intelligi, quae Deo creaturis sit communis. Possunt autem substantia corporea, ct mens , sive sub stantia cogitans, creata,sub hoc communi conceptu intel ligi:quod sint res, quae solo Dei concursu egent ad existen Ἀ-- ω dum Vcrumtamen non potest substantia primumani rata madverti cx hoc solo, quod sit res existens; quia hoc so Gipse
lum per si nos non uicit sed facile ipsam agnoscimus e - ' quolibet
58쪽
1 PRINcIPIORUM PIl os opula quolibet ejus attributo, per communem illam notionem, quod nihili nulla snt attributa, nullaeve proprietates, aUt qualitates. Ex hoc enim, quod aliquod attributum adesse percipiamus, concludimus aliquam rem existentem, sive
substantiam cui illud tribui possit, necessario ctiam adeste. Et quidem x quolibet attributo substantia cognoscitur sed una tamen est cujusque substantiae praecipua pro, prietas, quae ipsius naturam essentiamque constituit, Ladattribuiti, quam aliae omnes reseruntur. Nempe extenso in longum, V 2, laturi in profundum substantiae corporeae naturam concorporis ex stituit & cogitatio constituit naturam substantiae cogitantis. Nam omne aliud quod corpori tribui potest, extensionem praesupponit, estque tantum modus quidam rei cxtensae uid omnia, quae in mente reperimuS,sunt tantum diversi modi cogitandi. Sic cxempli causa figura nonnisi in re extensa potest intelligi, nec motus nisi in spatio cxtenso;nec imaginatio, vel sensus, vel Voluntas, nisi in re cogitante. Sed e contra potest intelligi extensio, sin figura vel motu δε cogitatio sine imaginatione, vel sensu, ct ita de reliquis ut cuilibet attendenti sit manifestum. Atque ita facile possumus duas claras ct distinctas habere notiones, sive deas, unam substantiae cogitantis creatae, aliam substantiae corporeae senempe attributa omnia, cogitationis , ab attributis extensionis accurate distingua- . T.. mu Ut etiam habere possumus ideam claram&distin siluistis. ctam, substantiae cogitantis increatae atque independentis. id est Dei modo ne illym adaequale omnia quae in Deo sunt exhiber supponamus, nec quidquam etiam in ca esse fingamus, sed ea tantum advertamus, quae revera in ipsa continentur, quaeque evidenter percipimus ad naturamentis
59쪽
PARs PRIMA. Ientis summe persecti pertinere. Nec certe quisquam, talem deam Dei nobis inesse negare potest, nisi qui nullam plane Dei notitiam in humanis mentibus si arbitre
Duratio ordo,d numerus a nobis otiam distinctissime civ.
intelligentur, si nullum iis substantiae conceptum stinga lar
mus sed putemus durationem rei cujusque, csse tantum ordo. numemodum, sub quo concipimus rem istam quatenus esse perseverat Et similitor, nec ordinem, nec numerum esse quicquam diversum a rebus ordinatis in numeratis, sed esse tantum modos sub quibus illas consueramus. . Et quidem hic per modo plane idem intelligimus, VI.
quod alibi per attributa, vel qualitates. Sed cum conside
ramus substantiam ab illis si i vel variari vocamus o si dos cum ab ista variatione talem posse denominari voca mus qualitates ac denique cum generalius spectamus tantum a substantiae ineste vocamus attributa. Ideoque in Deo non proprie modos aut qualitates, sed attributatam si misi dicimus , quia nulla in eo variatio est intelligenda . Etitiam in rebus creatis, a quae nunquam in iis diverso modo se habent, ut xistentia A durati, in re existent. durant non qualitates, aut modi, sed attributa dici debent. Alia autem sunt in rebus ipsis , quarum attributa vel vii modi est dicunturi alia vero in nostra tantum conitatio-
ne ita cum tempus a duratione generaliter sumpta di stinguimus, dicimusque esse numerum motus. est iant in ''
modus cogitandi dieque enim profecto intelligimus in in Dd.-- motu aliam durationem quam in rebus non motis ut patet ccco, quod si duo corpora, unum tarde, aliud coleri-
60쪽
ter per horam moveatur, non plus temporis in uno quam in alio numeremus,etsi multo plus sit motus.Scd ut rerum omnium durationem metiamur, comparamus illam cum duratione motuum illorum maximorum maxime aequabilium , a quibus fiunt annia dici, hancque durationem tempus vocamus.Quod proinde nihil praeter modum cogitandi, durationi generaliter sumptae superaddit.
Numerum Ita etiam cum numerus non in ullis rebu creatlS,le tan-
, . V ium in abstracto sive in genere consideratur, est modUScΟ--η ita si duntaxat:Uid alia omnia uiuniversalia Vocamus. I .e , is Filintque haec universalia ex eo tantum,quod unari cadi dem idea utamur ad omnia individua, quae inter se similia
gubmisti sunt, Cogitanda: Ut etiam unum & idem nomen omnibus universetis rebus per deam istam reprς sentatis imponimus,quod no- men est universale. Ita cum videmus duo lapides, nec ad qμi'q' ipsorum naturam,sed ad hoc tantum quod duo sint attenisti, h. dimus,sormamus ideam ejus numeri quem vocamuS bina- aufert' i , tum cumo postea duas aves, aut duas arbores videmus,
aetidem nec ellam earum naturam,led tantum quod duae sint conas ieramus, repetimus candem ideam quam prius,quae ideo cst universalis uid hunc numerum codem universali nomine binarium appellamus. Eodemq; modo, cUm spectamus figuram tribus lineis comprehensam, quandam ejus idcam formamus,quam vocamus ideam trianguli;&cadem postea ut universali utimur, ad omnes alias figuras tribus lineis comprehensas animo nostro cxhibendas . Cumque advertimus, ex triangulis alios esse habentes unum angulum rectum,alios non habentes, formamus ideam univer
salem trianguli rectanguli, quae relata ad praecedentem ut magis generalem, species vocatur; Et illa anguli colitudo, est