장음표시 사용
61쪽
PARs PRIMA. 23 est disserentia universalis, qua omnia triangula rectahgula ab aliis distinguuntur Et quod in iis basis potentia aequalis sit potentiis laterum est proprietas iis omnibus&solis conveniens: Ac denique si supponamus aliquos usi nodi triangulos moveri, alios non moveri, hoc crit in iis accidens univcrsalo. Atque hoc pacto quin i universalia vulgo numerantur genus, species,disserentia, proprium, 'accidens.
Numerus autem in ipsis rebus oritur ab corum distinctio. iaciquς distinctio triplex est,rcalis, modalis,&rationis .Rea minis, .lis proprie tantum est inter duas vel plures substantiasti has percipimus a se mutuo realiter cile distinctas , cx hoc solo quod unam absque altera clare& distincte intelligere possimus. Deum cnim agnoscentes certi sumus ipsum posse cilicerriquidquid distincte intelligimus: adeo ut exempli causa, cx hoc solo, quodjam habeamus ideam substantiae
cxtensae sive corporeae, quamvis nondum certo sciamus ullam alcm revera existere, certi tamen sumus illam pos
se cxistcre atque si existat, unamquamque ejus partem a nobis cogitatione dclinitam, caliter ab aliis iisdem substantiae partibus,si distinctam. Itemque x hoc solo quod unusquisque intelligat seisierem cogitantem. possit cogitatione xcludere a se ipso omnem aliam substantiam,
tam coegitantem quam extensam, certum est unumquemque sic spectatum ab omni alia substantia cogitantinat l ab omni substantia corporca realiter distingui. Aciliam si supponamus Deum alicui tali substantiae cogitanti substantia aliquam corpoream tam arcie conjunxi si ut arctius jungi non possint δε ita ex illis duabus unum quid consavisse, manent nihilominus caliter distinctae; tui quantumvis arcte ipsa univcrit . potentia, quam ante habebat ad cas separandas, sive ad unam absque alia conservandam, seipsum
62쪽
Σ PRINcIpIORUM PHILOSOPH cxuere non potuit, &quae vel a Deo possiunt separari, vel sejunctim conservari, realiter sunt distincta.
Distinctio modalis est duplex alia scilicet inter modum
ctione mo proprie dictum, R substantiam, cujus est modus alia inter 'si duos modos ejusdem substantiae. Prior ex eo cognoscitur, quod possimus quidem substantiam clare percipere absque modo quem ab illa disserre dicimus, sed non possimus Viceversa, modum illum intelligere sne ipsa. Ut figura motus, distinguuntur modaliter a substantia corporea, cui insunt ut etiam assirmatio & recordatio a mente Posterior vero cognoscitur ex eo, quod unum quidem modum absque alio possimus agnoscere,ac viceversa; sed neutrumtamen sine cadem substantia cui insunt Ut si lapis moveatur, Ast quadratus, possum quidem intelligere ejus figuram quadratam, sine motu;& Vice Versa ejus motum, sine figura quadrata; sed nec illum motum, nec illam figuram
possum intelligere sine lapidis substantia. Distinctio autem qua modus unius substantiae dissori ab alia substantia, vel amodo alterius substantiae, ut motus unius corporis ab alio corpore,Vel a mente, atque Ut motu a dubitatione realis potius dicenda esse videtur, quam modalis quia modi illi non clare intelliguntur sine substantiis realiter distinctis, quarum sunt modi.
, C: Denique distinctio rationis, est inter substantiam Malia
quod ejus attributum, sine quo ipsa intelligi non potest; vel inter duo talia attributa ejusdem alicujus substantiae Atque agnoscitur x o, quod non possimus claram distinctam, istius substantiae ideam formare, si ab ea illud attributum excludamus vel non possimus unius ex ejusmodi attributis , deam clare percipere, si illiud ab alio separemus.
63쪽
PARS PRIMA. 2 paremus Ut quia substantia quaevis sic sic clurare cestat etiam csse ratione tantum a duratione sua distinguituri Et omnes modi cogitandi, quos tanquam in objectis consideramus , ratione tantum disierunt, tum ab objectis de quibus cogitantur, tum a se mutuo in unod codem ob celo. Memini quidem me alibi hoc genus distinctionis cum moedali conjunxisse nempe in sine responsonis ad primas objectiones, in Meditationes de prima Philosophia i sed ibi non crat occasio de ipsis accurate disierendi. xsul siciebat ad meum institutum quod utram i a reali distinguerem. Cogitatij cxtenso spectari positin ut constituentes Laeli. natura substantiae intolligentis A corporeae tuncque non aliter concipi debent, quam ipsa substantia cogitans substantia extensa hoc si quam mens 'corpus quo pacto GD 'clarissime ac distinctissime intelliguntur. Qit in facilius intelligimus substantiam extensam, vel substantiam cogi se tantem,quam substantiam solam omisib co quod cogitet vel st cxtensa.Nonnulla enim cst disiicultas in abstrahen da notione substantiae a notionibus cogitationis vel cxten sonis, quae scilicet ab ipsa ratione tantum diversae sunt:&non distinctior sit conceptus ex eo , quod pauciora in cocomprehendamus, sed tantum ccco quod illa quae in ipso comprchendimus, ab omnibus aliis accurate distingua
Cogitatij cxtensio, sumi etiam possunt pro modis ii, substantiae quatenus scilicet una ct cadem mens, plures divorias cogitationes habere potest atque unum adem
corpus, retinendo suam candem quantitatem, pluri-
bus diversis modis potest cxtendi; nunc scilicet magis secundum longitudinem, minusque secundum latitudi-
64쪽
nem , vel prosunditatem, ac paulo post e contra magis secundum latitudinem is minus secundum longitudinem. Tuncque modaliter a substantia distinguuntur, non minus clare ac distincte quam ipsa possunt intelligi modo non ut substantiae, sive res quaedam ab aliis separatae, sed tantummodo ut modi rerum spectentur. Per hocinim , quod ipsas in substantiis quarum sunt modi consideramus, cas ab his substantiis distinguimus, ct quales revera sunt agnoscimus. At e contra, si casdem absque substantiis, quibus insunt, vellemus considerare, hoc ipso illas ut res subsistentes spectaremus, atque ita ideas modi & substantiae confundercmUS. Eadem ratione diversos cogitationum modos, ut intellectionem, imaginationem, recordationem, Volitionem,&c. itemque diversos modos extensonis, sive ad extensi nem pertinentes, ut figuras omnes, ritus partium, & psarum motus optime percipiemus, si tantum ut modos rerum quibus insunt spectemus & quantum ad motum si de nullo nisi locali cogitemus, ac deii, a qua CXcitatur, quam tamen suo loco cxplicare conabor non inquira-
Supersunt sensus, assectus, Rappetitus, qui quidem t- iam clare percipi possunt, si accurate caveamus, ne quid amplius desiis judicemus , quam id praecise quod in perceptione nostra continetur,4 cujus intime conscii sumus. Sed perdissicile est id observares, saltem circa sensus quia nemo nostrum est, qui non ab ineunte aetate judicarit, caomnia quae sentiebat, si res quasdam extra mentem suam existentes in sensibus suis, hoc est, perceptionibus,
quas de illis habebat, plane similes adeo ut Videntes, cxempli
65쪽
empli gratia,colorem putaverimus nos videre rem quandam extra nos postam ct plane similem ideae illi coloris quam in nobis tunc xperiebamur idque ob consuetudinem ita judicandi, tam clare ' distincte videre nobis videbamur , ut pro certo Mindubitato haberemus.
Idemque plane est de aliis omnibus quae sentiuntur, ct
iam de titillatione ac dolore. Quamvis cnim haec extra hnos esse non putentur; non tamen ut in bla monte sive in perceptione nostra solent spectari, sed ut in manu , aut in pede, aut quavis alia parte nostri corporis Nec sane magis certum est , cum cxempli causa dolorem sentimus tan quam in pede, illum csse quid cxtra nostram mentem, in pede existens, quam cum videmus lumen tanquam in Sole, illud lumen cxtra nos in Sole existere sed utraque ista praejudicia sunt primae nostrae aetatis, ut insta clare apparebit. Ut autem hic quod clarum cst, ab co quod obscurum LX VI H.
distinguamus , diligentissime est advertendum . dolorem quidcnari colorem in reliqua ejusmodi clare ac distincte percipi, cum tantummodo ut sensus ive cogitationes
spectantur: Cum autem res quaedam cste judicantur extra mentem nostram existentes, nullo plane modo poste in
relligi quaenam res sint, sed idem plane esse cum quis dicit ' se videre in aliquo corpore colorem , vel sentire in aliquo membro dolorem ac si diceret se id ibi videre vel sentire, quod quidnam sit plane ignorat, hoc est se nescire quid vi deat aut sentiat. Et si enim minus attendendo ibi facile persuadeat se nonnullam ejus habere notitiam ex eo quod
supponat esse, quid sinite sensu illi coloris, aut doloris, quem apud se experitur; si tamen examinet quidnam sit. α quod
66쪽
18 PasN cIpIORUM PILI Los OPIII gquod iste sensus coloris, vel doloris, tanquam in corpore colorato vel in parte dolente existens repraesentet, Omnino advertet se id ignorare. Praesertim si consideret, se longe alio modo cognoscere, Longe aliter quidnam sit in viso corpore magnitudo, Vel figura, vel mo- ' tus saltem localis Philosophi cnim alios quosdam motus nem gu a locali diversos cunngendo , naturam jus sibi minus in
telligibilem reddiderunt vel situs, vel duratio, Vel nume- rq ,δεώ ς , rus, ct similia, quae in corporibus clare percipi jam dictum cst quam quid in eodem corpore sit color, vel dolor, vel odor vel sapor, vel quid aliud ex iis, quae ad sensus dixit se reserenda. Quamvis enim videntes aliquod corpus, non magis certi simus illud existere, quatenus apparet figur tum quam quatenus apparς coloratum longe tamen o- videntius agnoscimus, quid sit in coisse figuratum, quam quid sitisic colorathim. LY Patet itaque in re idem esie, cum dicimus nos percipe- Nni pus re colore in objectis, ac si diceremus nos percipere alioui l
bis se,si in de is, quod quidem quid sit ignoramus, scd a quo Ddiosiui I scitur in nobis ipsis, sensus quidam valde manifestus
periplCUUS, qui Vocatur ensi S colorum. In modo autem
. V ndi permagna est divexstas nam quamdiu tantum thmis, ah judicamus aliquid est in Objectis hocist in rebus, quales et iis cunque demum aestat, a quibus sensus nobis advenit
quod quidnam sit ignoramus, tantum abest ut fallamur, quin potius in eo errorem praecavemus , quod ad Uertcntes nos aliquid ignorare, minus proclivos simus ad temere de ipso judicandum. Cum vero putamuSno percipere colores in objectis, ct si revera nesciamus quidnam si,
quod tunc nomine coloris appellamus, nec ullam simili tudinem
67쪽
PAR PRIMA. 29tudinem intelligere possimus inter colorem quem supponimus si in objectis, allum quem experimur esse in sensu, quia tamen hoc ipsum non advertimus. multa alia sunt, ut magnitudo figura, numerus Rc quae clare percipimus , non aliter a nobis sentiri vel intelligi, quam ut sunt, aut saltem esse posibia in objectis facile in cum cr- rorem delabimur ut judicemus id quod in objectis vocamus colorem clie quid omnino simile colori quem sentimus, atque ita ut id, quod nullo modo percipimus a nobis clare percipi arbitremur. Hicque primam ct praecipuam errorum omnium cau- I. sam licet agnoscere. Nempe in prima aetate, mens nostra '
tam arcte corpori crat alligata ut non aliis cogitationibus . - , a Vacaret, quam iis solis per quas ea sentiebat quae corpus 'assiciebant necdum ipsas ad quidquam cxtra se postumio dire. reserebat, sed tantum ubi quid corpori incommodum occurrebat sentiebat dolorcin ubi quid commodum sentiebat voluptatem Ribi sine magno commodo vel incommodo corpus afficiebatur, pro diverstate partium in quibus in modorum quibus assiciebatur habebat diversos quosdam sensus . illos scilicet quos vocamus sensus sapirum odorum, sonorum, Caloris, frigor S, tuinini S colorum,
similium quae nihil extra cogitationem positum repraesentant Simulque etiam percipiebat magnitudines, siguras motus in talia quae illi non ut sensus, sed ut res quaedami vel rerum Odi, extra cogitationem existentes, aut saltem existendi capaces exhibebantur et si hanc inter ista disterentiam nondum notaret. Ac deinde cum corporisim cliti amentum, quod sic a natura fabricatum est ut propria sua vi variis modis moveri possit, hinc illae temere se
68쪽
3 PRINcipio RUM PHILOSOPHIR contorquens, casu commodo quic assequebatur, aut sugiebat incommodum, mens illi acthaerens incipiebat advertere,ic quod ita assequebatur, aut fugiebat extra seisic nec tantum illi tribuebat magnitudines figuras, motuS, Raalia, quae ut res aut rerum modos percipiebat, seclitiam sipores, odores, reliqua, quorum in se sensum ab ipso causari advertebat Atque omnia tantum reserens ad utilitatem Corporis, cui erat immersia, eo plus aut minus rei csic
putabat, in uno quoque objecto a quo assiciebatur, prout plus aut minus ab ipso assiciebatur. Unde factum est, ut multo plus substantiae, seu corporeitatis, si putaret in saxis aut metallis, quam in aqua vel aere , quia plus duritieid ponderostatis in iis sentiebat. Quin Maerem, quandiu nullum in o ventum , aut friguc, aut calorem experiebatur, pro nihilo prorsus ducebat. Et quia non plus luminis a stellis, quam ab exiguis flammis lucornarum ipsi assulgebat, idcirco nullas stellas flammis istis
majores sibi repraesentabat. Et quia nec terram in gyrum verti, nec ejus superficiem in globum curvatam csic notabat, ideo proclivior erat ad putandum, &iam immobilem, Mojus superficiem planam esse Milleque aliis ejus
modi praejucliciis , a prima infantia mens nostra imbuta est; quae deinde in pueritia, non recordabatur sui si a se sane susscienti examine recepta, sed tanquam sensu cogni, stes ii ta, Vel . natura sibi indita,pro Verissimis, evidentissimisque
δε-- qudmVi J m maturis annis, cum mens non amplius tota corpori servit, nec omnia ad illud reseri, sed tiam dei rerum in se ips spectatarum, veritate inquirit, permultan re iis,quae sic antea judicavit, falsa esse deprehendat non
69쪽
PAR PRIMA. 3Itamen ideo sacile ipsa ex inemoria sua expungit, quamdiu in ea haerent, variorum errorum causaec sic pollunt. Ita exempli causa , quoniam a prima aetate stellas imaginati sumus perexiguas, etsi jam rationes Astronomicae perspicue nobis ostendant, ipsas cite quam maximas tantum tamen praejudicata opinio adhuc valet, ut nobis perditi icile sit, ipsas aliter quam prius imaginari. Praeterea mens nostra, non sine aliqua disiicultate a Lx iudefatigatione, potest ad ulla res attendere omniumque - δdisicillime ad illa attendit, quae ncc sensibus, nec quidem μ' .imaginationi praesentia sunt Sive quia talem ex co quod
corpori conjuncta sit, habet naturam sive quia in primis
annis, cum tantum circa sensus imaginationes occupa. retur, majorem de ipsis quam de caeteris rebus cogitandi usum & facilitatem acquisivit. Hinc autem sit . ut jam mul si
ti nullam substantiam intelligant, nis imaginabilem &
corpoream,m ctiam sensibilem. Neque nim norunt cim p
sola esse imaginabilia, quae in extensione motud sigura
consistunt, etsi alia multa intelligibilia sint: nec putant '' I quidquam posse subsistere, quod non sit corpus nec denique ullum corpus non sensibile . Et quia revera nullam rem , qualis ipsa in sensu bio percipimus ut infra clare ostendetur, hinc accidit, ut plerique in tota vita nihil nisi
confuse percipiant. Et denique propter loquelae usum, conceptus omnes nostros verbis quibuscos exprimimus, alligamus. nec os nisi simul cum istis verbis memoriae mandamus i Cum ori ' ficilius postea verborum quam rerum recordemur, vix s s , unquam ullius rei conceptum habemus tam distinctum. ut illum ab omni verborum conceptu separemus i cogita '
70쪽
3 PRINcIPIORUM ira II I Itionesque hominum sere omnium , circa verba magis, quam circa res versantur adeo ut persaepe vocibus non
intellectis praebeant assensum, quia putant se illa olim intellexisse, vel ab aliis qui eas recte intelligebant accepisse.
quae omnia, quamvis accurate hic tradi non possint, quia natura humani corporis nondum fuit exposita, necdum probatum est ullum corpus existere videntur tamen satis
posse intelligi, utjuvent ad claros & distinctos conceptus ab obscuris tonsusis dignoscendoS. L, et v. Itaque ad serio philosophandum, veritatemque omnium
Summ ς' rerum cognoscibilium indagandam , primo omnia praeju- hia dicta sunt deponenda sive accurate est cavendum, ne ullis μηt rq cx opinionibus olim a nobis receptis fidem habeamus, nisi I tiis prius, iis ad novum examen revocati S, Vera esic comperiamus. Deinde ordine est attendendum ad notiones, quas ipsim et in nobis habemus, eaeque omnes & solae, quas sic attendendo clare ac distincte cognoscemus, judicandae sunt verae.Quod agenteS, inprimis advertemus nos existe re quatenuissemus naturae cogitantis Et simul etiam esse Deum,in nos ab illo pendere,in ex ejus attributorum consideratione, caeterarum rerum Veritatem poste
indagari, quoniam ille est ipsarum causa Et denique pr
ter notiones Deid mentis nostrae esse etiam in nobis no titiam multarum propositionum aeternae Veritatis, ut quod ex nihilo nihil fiat, c. itemque naturae cujusdam corporeae, sive extensae, divisibilis, mobilis,&c itemque seni suum quorundam qui nos assciunt, ut doloris, colorum, saporum,&c quamvis nondum sciamus quae sit causa, curitanos assiciant. Et haec conserente cum ii quae con-