장음표시 사용
71쪽
PAR PRIMA. 33 omniCin crum cognoscibilium conceptus formandi acquiremus. Atque in his paucis, praecipua cognitionis humanae principia contineri mihi videntur. Praeter caetera autem, memoriae nostrae pro summa regula est insigendum, a quae nobis a Deo revelata sunt, - - ut omnium certissima esse crocienda: Et quamvis sorte tu
men rationis,quam maxime clarum xcvidens aliud quus nobis suggerere videretur , soli tamen authoritati divinae potius,quam proprio nostro judicio, idem esse adhiben
d Sed in iis de quibus sides divina nihil nos docet mi
nime decere hominem philosophum , aliquid pro vero assumere, quod verum osse nunquam perspexit: magis si 'dere sensibus hoc est, inconsideratis infantiae suaejudiciis,
De Trincipii rerum mas 'rialium.
I si nemo non sibi satis persuadeat res materia t
les existere, quia tamen hoc a nobis paulo ante in dubium revocatum cst 4 inter primae nostrae aetatis praejudicia numeratum, nunc opus cst ut ' μ' rationes investigemus, per quas id certo cognoscatur Nempe quicquid sentimus procul dubio nobis advenit re aliqua, quae a mente nostra diversa st. Neque enim est in nostra potestate uicere, ut unum potius quam aliud sentiamusscd hoc a re illa quae sensus nostros assicit plane pendet.
72쪽
pendet Q i aeri quidem potest an res illas Deus, an quid a Deo diversum: Sed quia sentimus, sive potius a sensu impulsi clare ac distincte percipimus materiam quandam cxtensam in longum , latiamin prosundum , cujus Variae
partes variis figuris praeditae sunt, ac variis motibulcientur;acitiam cssiciunt ut varios sensus habeamus colorum, odorum, doloris,&c.s Deus immediate per se ipsum istius materia cxtensae deam menti nostrae cxhiberet, vel tantum si cicerct, ut exhiberetur a re aliqua, in qua nihil esset extensionis, nec figurae, nec motus ivlla ratio potest CXcogitari, cur non deceptor esset putandus. Ipsam enim clare intelligimus tanquam rem a Deo, Ma nobis sive amente nostra plane diversam ac etiam clare videre nobis videmur, ejus deam a rebus extra nos positis, quibus omnino similis est,advenire Dei autem naturae plane repugnare ut si deceptor, jam ante est animadversum Atque ideo hic omnino concludendum est , rem quandam X- tensam in longum latum profundum, omnesque illas proprietates qua re extensae convenire clare percipimus habentem, existere . Estque haec res extensa, quam corpus sive materiam appellamuS.
i qm x xjon menti nostrae corpus quoddam magis
iam eis, arcte, quam reliqua alia corpora conjunctum esse conclu-
di potest, ex eo in plaue advertamus dolores, alios
tium mhis, que sensus nobis, improviso advenire quos mens est
conscia non a se sola proficisci , nec ad se posse pertinere
a, eo solo quod sit res cogitans , sed tantum ex co quod alteri cuidam rei extenis ac mobili adjuncta se, ouae res humanum corpus appellatur. Sed accuratio ejus rei cxplicatio non est hujus loci. Satis
73쪽
PARsSEc UNDA. 3 Satis erit. s advertamus,sensuum perccptiones non re mserri, nisi ad istam corporis humani cum mente conjun. Mmctionem, nobis quidem ordinarie exhibere quid ad illam externa corpora prodesie possint aut noccre non autem, 's ς nisi interdum xc accidenti, nos docere qualia in seipsis existant. Ita enim sensuum praejudicia facile deponemus.
solo intellectu, ad deas sibi a natura inditas diligenter
Quod agentes percipiemus naturam materiae sive cor
poris in universum spectati, non consistere in eo quod si zzz res dura, vel ponderosa, vel colorata, vel alio aliquo mo do sensus afficiens; sed tantum in eo, quod si res extensa in longum latum irosendum. Nam quantum ad duri. - - tiem, nihil aliud de illa sensus nobis indicat quam partes
durorum corporum resistere motui manuum nostrarum. ρ csim in illas incurrunt. Si enim quotiescunque manus iamst e versus aliquam partem OVentur, corpora omnia ibi existentia , recederent eadem celeritate,qua illae accedunt, nullam unquam duriticm sentiremus. Nec ullo in do potcst intelligi corpora quae sic recederent idcirco naturam corporis cile amissura, nec proinde ipsa in duritie consilit. Eademque ratione ostendi potest, ct pondus in calorcni, Malias omnes ejusmodi qualitates, quae in materia corporea sentiuntur, ex ea Olli posse, ipsa integra remancnte unde sequitur, a nulla ex illis cui naturam dependere. H. - . Duae vero adhuc causae supersunt, ob quas potest dubi tari, an vera natura corporis in bla cxlcnsione consstat. Una est quod multi existiment, pleraq; corpora sciosserarcscri ac consscnsari, ut arefacta plus habcant exicn
74쪽
36 PRINcIpIORUM PHILOs p Η sonis quam condensati sintque etiam nonnulli adeo subtiles ut substantiam corporis ab ejusdem quantitate, atque ipsam quantitatem ab X tensione distinguant. Altera cst, quod ubi nihil aliud sic intelligimus, quam extensionem in longum, latum ' profundum, non soleamus dicere ibi csic corpus, scd tantummodo spatium, ' quidem spatium inane;quod fere omnes sibi persuadenti sic purum nihil. vi. Sed quantum ad rarefactionem & condensationem, , ' . ad cogitationes suas attendet, ac nihil voletractio admittere nis quod clare percipiat, non putabit in ipsis aliud quidquam contingere, quam figurae mutationem; ita scilicet, ut rara corpora illa sint, inter quorum partes multa intervalla existunt, corporibus aliis repleta; per hoc tantum densiora reddantur, quod ipsorum partes adinvicem accedentes, intervalla ista imminuant, vel plane tollant quod ultimum si aliquando contingat, tunc corpus tam densum evadit, ut repugnet ipsum densus reddi posse. Atqui non ideo minus tunc extensum est, quam cum partos habens a se mutuo dissitas, majus spatium amplectitur: quia quicquid cxtensonis in oris, sive intervallis, a partibus ejus relictis continetur, nullo modo
ipsi tribui debet, sed aliis quibusvis corporibus, a quibus
intervalla ista replentur. Ut cum videmus spongiam, aqua vel alio liquore turgentem, non putamus ipsam, secundum sngulas suas partes magis extensam, quam cum
compressa est sicca sed tantummodo poros habere vii. magis patentes, ac deo per majus spatium sic distus m.
dicere rarefactionem fieri per augmentationem quantita-
πα is qui in ipsam hoc spongiae exemplo explicare. Nam etsi
75쪽
PARsSEc UNDA. 37 cum aer aut aqua rarosunt, non videamus ullos ipsorum poros qui ampliores reddantur nec ullum novum corpus quod ad illos replendos accedat non est tamen rationi tam consentaneum, aliquid non intelligibile cuingere, ad corum rares adtionem ver tenus cxplicandam, quamcx hoc quod arcsant, concludere in ipsis osse poros sucintervalla quae ampliora redduntur j novum aliquod corpus accedere quod ipsa implet:cis hoc novum corpus nullo sensu percipiamus nulla cnim ratio nos cogit ad credendum, corpora omnia quae cxistunt debere sensus nostros asi cro. Ac rarefactionem perfacile hoc modo, non autem ullo alio scri posse percipimus. Ac denique plane repugnat aliquid nova quantitate , vel nova cxtensione augeri, quin simul etiam nova substantia cxtensa, hoc est, novum corpus ci accedat Neque enim ullum additamentum extensionis vel quantitatis, ne additamcnto substantiae quae si quanta extensa potest intelligi, ut cx sequentibus clarius patebit. Quippe quantitas a substantia extensa in re non distori. IV.
sed tantum ex parte nostri conceptus , utin numerus
re numerata. Ita scilicet ut totam naturam substantiae
corporeae, quae est in spatio decem pedum possimus con m T.
sderare, quamvis ad istam mensuram decem pedum non attendamus; quia plane cadem intelligitur in qualibet istius spatii parte ac in toto Et vice versa, potest intelligi
numerus denarius, ut etiam quantitas continua decem
pedum , cis ad istam determinatam substantiam non attendamus quia plane idem est conceptus numeri denarii,
sue ad hanc mensuram decem pedum , sive ad quidlibet aliud reseratur di quantitas continua decem pedum, cis 3 non
76쪽
non possit intelligi sine aliqua substantia extenti , cujus sit
quantitas potest tamen sine hac determinata. In re autem fieri non potest , ut vel minimum quid ex ista quantitate aut extensione tollatur , quin tantundem tiam de substantia detrahatur nec vice versa, ut tantillum de substantia detrahatur, quin tantundem de quantitate ac extensione tollatur. ix. Et quamvis sorte nonnulli aliud dicant, non puto ta- βμ μ ν men ipsos aliud ea cle respercipere sed cum substantiam
ream eis ab CX tensione, aut quantitate distinguunt, vel nihil per no- 'μ'' ' men substanti te intelligunt, vel consus in tantum substan
singuitur, tiae incorporeae deam habent, quam falso tribuunt cor-r , ,4ἡ pore. , hujusque substantia corporeae veram deam exten- quam in soni relinquunt, quam tamen accidentvocant atque ita quq ς' - aliud esserunt verbis, quam mente comprehen
x Non etiam in redisserunt spatium, sive locus internus, es 4 substantia corporea in eo contenta, sed tantum in mo- τὸ ος-- do, quo a nobiS concipi solent. Revera enim exicnsio in longum, latum ' profundum, quae spatium constituit cadem plane est cum illa, quae constituit corpus. Sed in hoc differentia est, quod ipsam in corpore ut singularem consideremus putemus semper mutari quoties mutatur corpus in spatio vero unitatem tantum genericam ipsi tribuamus , adeo ut mutato corpore quod spatium implet, non tamen extensio spatii mutari censeatur, sed remanere uni eadem, quamdiu manet ejusdem magnitudinis ac figurae, servatque undem tum inter CXterna quaedam corpora, per quae illud spatium determinamus.
77쪽
PARsSEc UNDA. 39quae naturam corporis ' naturam spatii constituit, neci, oriri magis haec duo a se mutuo differre, quam natura seneris
aut speciei differt a natura individui si attendentes ad . . ideam quam habemus alicujus corporis , exempli causa lapidis. rejiciamus ab illa id omne quod ad corporis naturam non requiri cognoscimus nempe ejiciamus primo duritiem quia si lapis liquescit, aut in pulvisculos quam minutissimos dividatur, illam amittet, neque tamen ideo desinetis corpus rejiciamus ctiam colorem quia vidimus sepe lapides adeo pellucidos ut nullus in iis siet color rejiciamus gravitatem quia quamvis ignis si levissimus non ideo minus putaturi sic corpus Ac denique rejiciamus frigus. calorem aliasque omnes qualitates. quia vel non considerantur in lapides vel iis mutatis, non ideo lapis corporis naturam amissie existi inuitur. Ita enim advertemus nihil plane in us dea remanere praeterquam quod si quid cxtensum in longum, latum iros undiana: quod idem continetur in dea spatii, non modo corporibus pleni sed cius etiam quod vacuum appellatur. Est autem disserentia in modo concipiendi nam subta ILto lapidei spatio vel loco in quo est , putamus etiam e jus extensionem cite sublatam, utpote quam ut singula rem ab ipso inseparabilcm spectamus: scd interim cX- I . tensonem loci, in quo crat lapis , remanere arbitramur, candemque sic, quamvis jam ille locus lapidis a ligno vel aqua, vel aere, Vel alio quovi corpore occupetur, vel ctiam vacuus cita credatur. Quia ibi consideratur extensio in genere censeturque cademisi lapidis ligni aquae. aeris , aliorumque corporum, vel etiam ipsus vacui si quod detur, modo tantum si ejusdem magnitudinis aesagulae,
78쪽
η, Pg1Nci pro RUM PHILOSOPHIAE figurae, servetque eundem situm inter corpora eX terna, quae spatium illud determinant. xiit si iis p nomina loci aut spatii , non significant quic-Uὸχιὸλ quam diversum a corpore , quod dicitur esse in loco sed' tantum jus magnitudinem figuram ct situm inter alia corpora designant. Et quidem ut ille situs determinetur, respicero debemus ad alia aliqua corpora, quae Ut immobilia spectomus Ac prout ad diversa respicimus, dicere
possumus eandem rem, codem tempore locum mutare, ac non mutare. Ut cum navis in mari provehitur, qui sic det in puppi manet semper uno in loco, iratio habeatur partium navis, inter quas cundem situm servat Mille idem assidue locum mutat, si ratio littorum habeatur, quoniam assidue ab unis recedit, Lad alia accedit. Ac praeterea, si putemu terram moveri, tantumque praecise procedere ab Occidentesversus Orientem, quantum navi S interim ex Oriente in Occidentem promovetur dicemus
rursus illum qui scitet in puppi, locum suum non mutare: quia nempe loci determinationem , ab immotis quibusdam coeli punctis desumemus. Sed si tandem cogitemus, nulla ejusmodi puncta vere immota in universo reperiri, ut probabile esse infra ostendetur inde concludemus, nullum cst pcrmanentem ullius rei locum, nis quatenus a
cogitatione nostra determinatur.
xiv Disserunt autem nomina locid spatii, quia locus ma-ὴ ἡ gis expresse designa situm, quam magnitudinem aut fi-
u fissa guram Me contra, magis ad has attendimus, cum loquimur de spatio. Dicimus enim requenter unam rem in locum alterius succedere. quamvis non sit accurate ejusdem
magnitudinis, nec figurae sed tunc negamus illam idem spatium
79쪽
PAR Src UNDA. I spatium occupare ac semper cum ille situs mutatur, dicimus locum mutari, quamvis eadem magnitudo ac sigura permaneat Cumque dicimus remisse in hoc loco, nihil aliud intelligimus, quam illam obtinere hunc stum inter alias res Rium addimus ipsam implere hoc spatium, vel hunc locum, intelligimus pneterea ipsam esse hujus detcr- minatae magnitudinis, ac figurae. Atque ita spatium quidem semper sumimus pro cxtensione in longum latumd profundum. Locum autem aliquando consideramus, ut rei quae in loco est internum, nin. rosem
aliqliando ut ipsi externum. Et quidem internus idem
plane est quod spatium cxternus autem sumi potest pro tu superficie quae proxime ambit locatum. Notandumque μ' ' cstic superficiem . non hic intelligi ullam corporis ambientis partem, sed solum terminum, qui medius est inter
ipsum corpus ambiens Mid quod ambitur quique nihil aliud est quam modus vel certe intelligi superficiem incommuni, quae non sit pars unius corporis magis quam alterius, sed cademicmper si censeatur, cum retinet candem magnitudinem & figuram. Etsi enim omne corpus ambiens, cum sua superficie mutetur non ideo res quam ambit locum mutare existimatur, secundem interimitum servet inter illa externa , quae tanquam immobilia spectantur. Ut si navim in unam partem a suminis lapsu, an contrariam a vento tam aequaliter impelli supponamus , ut situm suum inter ripas non mutet, facile aliquis credet ipsam manere in codem loco, quamvis mnis superficies ambiens mutetur.
Vacuum autem philosophico more sumptum, hoc est, 'iin quo nulla plane sit substantici, dari non posse manife- F uin
80쪽
alti. JGrat ab extensione corporis. Nam cum ex hoc solo, Dr i. quod corpus sit extensum in longum , latumd prosundum recte concludamus illudis substantiam;quia omnino repugnat ut nihil sit aliqua extens, idem etiam de spatio, quod vacuum supponitur, est concludendum;quod nempe cum in eo sit extenso necessario etiam in ipsbia
substantia. XVII, Et quidem ex vulsi usu per nomen vacui, non solem US
iuibus significare locum vel spatium in quo nulla plane stres, . . Te tantummodo locum in quo nulla siticiis rcbus, quas incoqui eo esse debere cogitamus. Sic quia urna facta est ad aquas ContinendaS, Vacua dicitur, cum aere tantum est plena Sic nihil est in piscina, licet aquis abundet, si in ca desint pisces; Sic inane est navigium, quod comparatum erat ad chendas merces si solis arenis, quibus frangat impetus Venti, stonustum Sic denique inane cst spatium , in quo nihilist sensibile, quamvis materia creat ad per se subsistente plenum sit; quia non solemus considerare, nisi cas res quae a sensibus attinguntur. Atquis postea non attendenteS, quid per nomina vacuid nihil sit intelligendum in spatio quod vacuum cse diximus, non modo nihil sensibile, sed omnino nullam rem contineri existimemus in eundem errorem incidemus, acri ex o quod usitatum sit dicere umnam in qua nihilist nisi aer, vacuam csc ideojudicaremus xv tin actem tu ea contentum non esse rem subsilentcna
re et . Lapsque sumus sere omnes, a prima aetato in hUnce
auis si Orem, propterea quod non advertentes illam esse interra corpus in eo contentum, necessariam conjunctio- absista nem non putaVimus quicquam obstare, quo minus saltem