장음표시 사용
571쪽
C II. rostam angustum spatium contraheres quam dum materia subtilis satis virium habens ad illas quomodolibet inflectendas, semper ipsarum figuras ad mensuram locorum
quibus sunt, accommodat. Notandum etiam est cum haec materia subtilis multo plus virium habet, quam ad hoc reuuiratur , illam contraria ratione cilicere, ut in maius spatium se distundant. Quod facile erit experientia cognoscere, si aliquod vas longi satis Mangusti colli calida repletum acri exponamus, chim gelat, haec enim aqua sensim subsidet, usque dum pervenerit ad certum aliquem frigoris gradum cinde iterum paulatim intumescet S surget, usque dum gelu vincta, consistac atque ita idem frigus quod mitio illam coget S condens abit: paulo post eandem rarefaciet. Experientia tiam docet aquam calentem, quae igni apposita diu bulliit, frigida S cruda celerius congelari atque hoc e eo contingit, quod tenuissimae Mus partes quae, cum facillime flectantur, omnium maxime congelationi resistunt, ex ea dum bulli tigrediantur. Vt autem iacilius hae v potheses apud vos inveniant
locum, nolim putetis me particula corporum terrestrium tanquam atomos aut m divisibilia corpuscula conciperi; sed potius cum Omnes e cadem materia constent, me credere unam quamque modis innumeris dividi polle, nec aliter inter se dister res, quam lapides variarum iis irarum ex eadem rupe cxcisos. Praeterea etiamne videar sponte Philosophis aliquam in me disputandi occasionem dare velle, moneo expresse, me nihil eorum negares, quae illi, praeter ea quae Jam dixi, in corporibus imaginantur, ut sermas substantiales, qualitates cales, similia, sed putare meas rationes tanto magis esse admittendas, quo simpliciora pauciora sunt principia
de quibus hie agimus non esse in-di: sibiles:
nec in hoe tractatu quidquam negar eo rum qua in
572쪽
Quo/ domi Solis corporum terre si itιm particula nonnulla surseum attollantur.
vapor; quid exhalatio Plures vapores quam ex
BI consideremus materiam subtilem , quae per aer restrium corporum Oros fertur, Vel prae- sentia Solis, vel simili qualicunque causa ve- grii hementius quoque exiguas istorum corporum partes impellere, facillime intelligemus illam estecturam , ut quae satis exiguae sunt, simul Qus figurae, atque ita tali siti, ut facile a vicinis separentur, huc atque illuc dissiliant atque in acrem attollantur : non quidem mclinatione quadam singulari, qua ascensum aflectent, aut vi quadam Solis attrahentes, sed solummodo quia locum nullum inveniunt, per quem facilius motum continuare queant quemadmodum e terra pulvis surgit, si tantum pedibus alicujus viatoris deorsum pellatur Magitetur licet enim grana imus pulveris magnitudine tondere multum exuperent exiguas partes de quibus hic est sermo , nihilominus tamen sursum tendunt; videmusque altius illa eniti, cum vasta planities discursantibus multis conculcatur, quam sit pars tantum ejus ab uno ex iis prematur. Ideoque non est mirandum , si Solis actio perexiguas materiae partes, quibus vapores de exhalationes componuntur, in sublime attollat, quum simul eodem tempore totum haemisphaerium terrae illustret, eique integros dies incumbat. Sed notemus has exiguas partes ita sublatas in acrem
vi Solis, ut plurimum illam figuram habere, quam partibus aquae tribuimus nullae enim aliae sunt, quae facilius corporibus m quibus haerent divellantur. Atque has solas abhinc speciatim vapores nominabimus, ut distinguantur
573쪽
nes dicemus. Sub harum autem nomine d illas com 2 sum rehendam, Quae sere eandem cum aqua puram ha e ιβυι ρ-
entes , sed magis subtiles, spiritus aut aquas Vitae com tu ibis, Erponunt quia facile ardent ut ipsae vapores autem nun robi quam Illas vero hinc excludam quae cum in multos ramos divi laesint, iunt simul tam subtiles, ut non aliud corpus , quam acris componant. Quod autem ad illas attinet quae paulo crassiores etiam in ramos divisae sunt, raro quidem e corporibus duris, in quibus haerent,
sua sponte egrediuntur Sed si quando ignis illa depascat, omnes in fumum solvunturi Et aqua etiam poris il-Iorum illapsa saepius has librare dc secum in sublime auferre potest eadem ratione qua Ventus per transversam sepem spirans paleas vel folia in virgultis haerentia secum rapit seu potui quemadmodum ipsa aqua, in summum alembici secum attollit exiguas partes olei, quas Chymici ex plantis siccis plurima aqua macerati cxtrahunt, omnia simul destillantes atque hac opera fit cientes, ut paululum illud olei quod habent, cum magna immisi aquae copia assurgat. Revera enim plurimae illarum eaedem sunt, quae corpora horum oleorum compone te solent. Notemus etiam Vapores semper plus spatii occupare cita quam aquam, licet nonnisi e Hsdem particulis On thes . ., semit oui cum hae partes corpus aquae componunt, non moventur nisi quantum susscit ut se inflectant clabendo unae aliis implicent quemadmodum videmus illas exhiberi ad A. Sed contra quum vaporis formam habent, agitatio illarum adeo est concitata, ut celerrime rotentur in omnes partcs, α eadem opera in ongi tudinem suam porrigantur unde fit ut singulae illarum
574쪽
reliquas sui sit miles, irruptionem in parvas sphaerulas, quas describunt, molientes , arcere atque abigere pos sint, ut illas cernimus repraesentari ad di plane quemadmodum baculo L M, per quem funiculus Ni trajectus est, celerrime rotato , Videmus funiculum rectum atque X- tensum porrigi, occupantem eo ipso totum spatium comprehensum circulo NDI Hac ratione ut nullum ibi aliud corpus locari possit, quod non cum impetu flagellet, atque expellere nitatur;
575쪽
sua ponte circumdare, neque tantum spatii occupare,
Oblervemus praeterea hos vapores modo magis, o do minus esse densos aut raros, magis aut minus calido vel frigidos magis vel imis pellucidos vel obscuros 'rim i
magis etiam vel minus humidos vel siccos. Primo enim cum partes illorum non amplius fatis agitatae , ut rectae maneant extensae, incipiunt convolvi atque accedere in , ad invicem, ut videmus ad Cis in vel etiam cum inter
montes arctatae, Vel ter actione cd:Veriorum Ventorum ἡλὰ ubiu
m ediae , qui flatu opposito alios alii impediunt, quo mi si μν. niis acrem aetitent vel cum sub nubibus quibuslam stan
tes, non tantum dilatata pollunt, quantum agitatio ii Quitularum exigit, quales cernimus ad D vel etiam denique σή cum plures carum simul maximam partem suae agita tionis motui in eandem partem impendentes, non tam velociter rotantur quam alias lent, quemadmodum illae quae ad P, ubi egressae ex spatio T, Ventum generant nitentem ad G Palam cst vapores, quos componunt, crassiores, magis coactos esse, quam si horum trium nihil accideret Manifestum quoque est si vaporem ad I tantundem agitatum fingamus, quantum est ille qui ad di, multo illum calidiorem fores; nam Darticulae clus magis coactae plus virium habent quemadmodum candentis ferri calor ardentior est calore flammae vel prunarum. Atque hinc est ille calor quem vehementio- remi magis veluti sustbcantem aestate interdum sentiamus, aere tranquillo nubibus undiquaque aequaliter prest pluviam moliente, quam codem nitido se reno Vapor autem qui ad C , frigidior est illo qui ad B, licet particulas paulo arctius compressas habeat quia multo minus agitatas casdem supponimus. Contra ille
576쪽
zic MET EORVM qui ad D calidior, quia ejus particulas multo magis condensatas non nisi paulo minus agitatas statuimus. Et qui ad F frigidior quam qui ad D, licet partevnon minus comprestas nec minus habeat agitatas quoniam il- magis conspirant in cundem motum , atque ideo particulas aliorum corporum minus concutiunt. Vt Ventus temper codem modo spirans, licet vehementissimus, non tantum agitat folia, ramos arborum, quantum
languidior sed magis inaequalis. o a j Vxς pQrjςntia docebit, in agitatione parvarum pari histidio tium , terrestrium corporum calorem consisteres, si con--iu iur tradigitos unctos fortiter spirantes, observemus spiri
577쪽
tum ore egressum, in exteriori manus superficie tigidum nobis videri, quia ibi celerrime de aequali robore latus, 'non multum agitationis ciscit Et contra statis calidum inter medios digitos quia per illos lentius S inaequa se Iius enitens, magis tremulo motu exiguas illorum par te concitat. Vt illum etiam semper calidum sentimus sim j ore patulo: tanti flantes, S itagidum codem fere clatiso Atque ab hac eadem ratione est quod communiterventi impetuos frigidi sunt, neque multi calidi spirant,nis etiam simul sint lenti. Praeterea vapores ad B sunt pellucidi, nec Vivisu a reliquo acre dignosci queunt quum enim celerri 'ρ' me codem quo materia subtilis, tiae illas circum a Tis,mui, cet, impetu OVcantur, non possunt iam edire ne actio ου' nem a lucidis corporibus manantem in se admittat, sed
potius ipsi met etiam illam admittunt. Contra vero a --ω
por ad C obscurior, sive mimis transparens evadit, quo niam Jus particulae non sunt amplius ita obsequentes 'huic materiae subtili, ut quibuslibet ejus impulsionibus μ/0
cedant de vapor qui ad D, quia calidior quam qui ad II:
C , non tam obscurus sic potest. Vt Videmus hyberno j, sorbitempore calenti tam quorum halitum S sudorem pro- re iupter acris frigus specie densa obscuri fumi crastescere, ' rqui contra aestate, propter ejusdem acri calorcin , non Aviuν apparet. Neque enim dubitandrina quin aer sepe tam μ'
multos aut etiam plures apore contineat, cum nulli
prorsus in eo videntur, quam cum densissimi apparent: quomodo enim sine miraculo fieri posset, ut Sol torridus aestimo tempore, media die, vel lacu vel locis paludosis incumbens, nullos vapores inde clevaret tum temporis enim notatur, aquas subsidere dccrescere magis, quam acre frigido obscuro.
Denique vapores, qui ad E humidiores sunt, id est
578쪽
VII magis dispositi ad transeundum in aquam , atque ad reli-
2ά qua corpora star aquae humectanda, quam qui ad F.
abi aliis Nam contra hi sicci sunt, quia valide impellendo humi-hμmtiqre corpora quibus occurrunt, inde Qicere partes aquaeri, in iis latentes S siccum auferre possunt, atque ita illa exposint siccare. Vt etiam ventos impetuosos semper siccos experimur, neque humidum quemquam nisi simuli lana guidum. Dicere quoque positamus eosdem vapores, qui ad D, humidiores esse iis, qui ad D , quum partes in rum plus agitati, melius aliorum corporum poris, ad ea humectanda se insinuare possint. Sed alio respectu sicciores etiam dici possunt; quia scilicet nimia partium agitatio prohibet, ne tam facile in aquam Cocant.
VH Quantum ad exhalationes longe plures qualitates ad
ria hi mittunt, quam Vapores, O majorem quam habent par-halatio tium differentiam. Hic autem sufficit notasse, crassio- μ' - res fere nihil esse praeter terram , qualem in fundo vasis m. s. cernimus, in quo pluvia, vel nivalis aqua resedit subti-μ a et apo liores vero nil aliud, quam spiritus, aut aquas Vitae, quae φῆμ' se S semper priores c corporibus destillatis surgunt Et mediarum alias commune quid habere cum volatilium salium , alias cum oleorum natura, seu potius cum illa fumi ex iis dum comburuntur egredientis. Et licet hae exhalationes maximam partem non leVentur in acrem, nisi vaporibus mixtae , facillime tamen ab iis postea separantur aut sua sponte, quemadmodum olea ab aqua cum qua distillantur aut agitatione Ventorum adiutae, tuae illas in unum aut plura corpora cogita quemadmodum rusticae lactis cremorem pulsandi, butyrum a sero separant vel etiam hoc solo quod vel leviores, vel ponderosiores, vel magis vel minus vibratae, in regione sublimiori vel humiliori commorantur , quam ipsi vapores. Et communiter Olcantinus alte te Vantur, quam aquae
579쪽
CArv II. is vitae; quae magis terream habent naturam, minus adhuc quam olea. Nullae autem sunt quae inferius subsistant, quam illae aquae particulae ex quibus sal commune
componitur quae quamvis proprie loquendo, neque exhalationes neque vapores dici possint, cum nunquam altiusquam ad superficiem maris attollantur; quia tamen evaporatione limus quae eo pertingunt, multa habent valde notatu digni, quae hic commode possunt cxplicari, minime illas Omittam. CAP v III.
Alsedo maris consistit tantum in crassiori Lbus istis cJus aquae particulis, quas paulo ante audivimus non convolvi aut flecti posse actio o
ne materiae subtilis,quemadmodum reliquas, cur ουμm
neque etiam agitari nisi minorum interVentu Primo e Qu. M. nim nisi aqua composita foret ex usmodi partibus,qua d actisnon
tes supra statuimus, aeque facile aut dissicile illi esset, in quotlibet S cu)uslibet figurae partes dividi;atque ideo Vel taria
non tam libere, quam solet, illaberetur corporibus, quo qua. rum meatus fatis laxi sunt, ut calci: arenae vel etiam quodammodo in ea penetraret, quae arctiores illos habent,ut m vitrum cinctallum. Deinde nisi hae aquae partes eam haberent figuram quam ipsis tribuimus,non tam facile ex poris aliorum corporum, quos insederunt, sola vcntorum agitatione aut calore expellerentur ut olea&oinguiores alii liquores, quorum partes alias figuras habere diximus, manifestum reddunt Vix enim nouam omnino Mici possimi ex corporibus,quae semel occuparunt. Postremo quoniam illa in natura corpo-
580쪽
ri MET EORVM ra videmus adco accurate similia, quin semper aliquantulum in magnitudine dis crant, neminem esse puto, qui dissiculter patiatur sibi persuaderi aquae etiam partes non omnino equales esse, praesertim in mari quod est ingens aquarum omnium receptaculum quasdam tam crastas inveniri, ut non possint instar aliarum, diversimode flecti ab ea vi qua communiter agitantur. Atque hic deinceps conabor demonstrare, hoc solum suffcere ut omnes salis qualitates in iis repcriantur. r. Primo non mirandum cst illas saporem pungentem h, . N pCH Qtrantem habere, multum differentem ab eo aquardissὸ .hi, dulcis cum enim non possint a materia subtili, quae inter salem illas circumjacet inflecti, necesse est ut in cuspides ere- , telorum instar vibratae linguae poros ingrediantur, Cu/slcar atque ita penetrent satis alte ad illam pungendam cum
e contra partes aquae dulcis molliter supra illam flui-
hdi i tantes, ta semper in latera acentes, ob facilitatem qua ea ua du flectuntur, vix gustu possint sentiri. Et particulae salis
ta ... punctim gre si poros carnium, quae eo condiri
th ὸajuo solent ut aflhrVentur, non modo humiditatem tollunt, dulcusem sed etiam sunt sta paxillorum hic illic inter earum ' ' partes defixorum , ubi immotii non cedentes illas sustinent, d impediunt ne aliae magis lubricae seu plicatiles immixtae, illas concutientes , loco moveant, atque ita corrumpant corpus quGd componunt. Hinc etiam carnes salitae successione temporis magis indurescunt quas alioqui partes aqua dulcis, se inflectendo, atque huc illuc potas earum illabendo, facile mollirent, cor
h Propterea non mirum est aquam falsam dulci ponde- salsur a Osiorem esse, quum partibus constet magis crassis de so-S. - . lidi qu propterea in minus spatium contrahi poctunt: bHι. X hocinim gravitas pendet. Sed inquisitione dignum