장음표시 사용
591쪽
CΑpur III. flexiles, vel paulo miniis, adeo ut inter minimas, quae ad salem pertinebant, maximas quae ad aquam dulcem, vix ulla itferentia esset. Quia tamen cae tunc se inflectere atque aliis circumvolvere coeperunt, progressu temporis se paulatim emollire S magis ac magis exiles reddere debuerunt S contra aliae quibus circumvolutae sunt, plane rigidae S inflexiles remanere munc Omnino putandum cst magnum discrimen ter has S illam csse. Vtraeque tamen sunt teretes sive rotundae nempe partes aquae dulcis instar rellis vel anguillae, S 1alis instar baculi vel cylindri, Quaecunque enim corpora diva diversimode ita moventur, figuram aliquo modo circularem assumunt. His autem ita cognitis facile etiam agnoscitur natura X LX. istius aquae fortissimae atque acidissimae , quae Chymicis spiritus vel oleum fatis dicta, aurum bivit. Quum enim G ii, non sine magna vehementia ingentis ignis extrahatur sive potius ex sale vel puro vel alio corpori maxime sicco S fixo im '
mist, ut lateri coctili qui impedit ne lique icat palana, itilique partes illius casdem esse, quae antea salem com h posuere, sed illas per alembi cum ascendere non potuisse, ec ita ex fixis in volatiles mutari iis posteaquam inter ii iisti se collisae di vi lenis agitatae, erigidis S inflexibilibus sm ι-
quales erant, plicatiles evaserunt, atque eadem opera EL Sexteretibus planae di secantes, ut folia Iridis vel gladio- ili nam alias minimc flecti potuissent. Vnde etiam ratio in promptu est, quare saporem multum a sale discrepantem habeant, in longum enim porrectae linguae incubantes , acie sua extremitatibus nervorum illius obversa, atque ita secando devolutae, alio plane modo quam antea illos aiscere debent, S consequenter alium saporem, acidum nempe, excitare. Atque ita reliquarum proprieta
tum hirius aquae ratio reddi posset; sed quia in infinitum
592쪽
216 ME TE ORORVM hic labor excurreret nunc ad vapores reversi, exploremus qua ratione illi in aere moveantur, ventos ibi generent.
C IV. De mentis. Mnis aeris agitatio sensibilis ventus appellatur,in omnia corpora tactum visumque effugientia dicimus aerem. Sic rarefactam aquam de in vaporem subtilisJimum transmutatam in aerem conversam Munt Licet publicus ille aer quem respiramus , ut plurimum ex particulis , quae multo tenuiores sunt partibus aquae, iuguram omnino diversam habent, componatur. Atque ita aer ex folle elisus, vel flabello impulsus ventus nominatur licet venti latius distu si terrasque, maria perflantes, nihil sint nisi vapores moti, qui dilatati, ex loco arctiori in quo erant, in alium ubi facilius expandantur, transeunt. Eadem ratione qua in globis, quos Eoli pylas dicunt;
paululum aquae in vaporem resolutae vcntum fatis maia f.is. .. num impetuosum , pro ratione materiae, ex qua ge
n Cratur, CX citat. Et quo niam hic ventus artificialis, Ventorum naturalium cognitioni haud parum lucis affundere potest, e re fore arbitror illum hic explicari ABCD est globus ex aere vel alia talimatCria, totus cavus
593쪽
quod aperturam exiguam habeat in regione , chrius parte ABC aquae plena, S altera xlta vacua, id est nihil extra acrem continente, illum imponimus igni, cu)us calor existias aquae partes agitando, cilicit ut multae supra ejus superficiem A C attollantur, ubi cxpansae 5 40tatae colliduntur, magnoque molimine recedere ab vicem nituntur, ut supra explicatum fuit;&quia se ita expandere atque ab invicem removere non possunt, nil quatenus aliquae ex iis per foramen D egrediuntur, tota illa vis, qua plures colliduntur, tanquam in unum collecta, id agit ut proximas per illud cxturbet. Atque ita ventus a D ad F spirans excitatur. Et quia temper aliae hu)us aquae particulae, in altum ab hac superficie x a calore sublatae, dilatantur atque ab invicem recedunt, dum interim per foramen D aliae enituntur, hic ventus non cessat ante universam globi aquam exhalatam, vel calorem extinctum. Venti autem illi naturales qui solent in aere sentiri, illeodem fere modo quo hic artificialis generantur, irae ' . cipue tantum in duabus rebus discrepant. Quarum pri aὸ ὸ tina , Quod vapores unde his origo , non tantum ab aquae
superficie, ut in hoc globo, sed etiam a terra humenti . h. ibis nive nubibus emittantur quidem plerumque ma oriri, sed
jori copia, quam ex aqua quod in illis particulae fere ia)am separatae de disiunctae, faciluis porro divellant hir. At miritera, quod vapores arctriis quidem in Eolipyla possint iam detineri, quam in acre ibi tantum o ectu vel aliorum
vaporum , vel nubium , Vel montium , Vel denique en exhanii. torum ex aliis locis venientium, impediuntur, ne ubivis aequaliter se extendant; sed vicissim alii alibi vapores saepe reperiuntur, qui eodem tempore condensati quo hi dilatantur, locum a se relictum illis occupandum tradunt. Vt si exempli gratia magnam vaporum copiam fi ci ima-
594쪽
imaginemur consistere in aeris regione , qui se expandentes multo majus pactum eo quo continentur affectant; simul eodem tempore alios haerere ad , qui coacti ac in pluviam vel nivem mutati, maXImam partem spatii quod occupabant deserunt minime dubitabimus, quin illi qui juxta F reperiuntur, digressuri sinta G, atque ita Ventum eo ruentem generaturi praesertim si etiam cogitemus eos impediri, quominus ferantur versus vel , ab altissimis montibus ibi sitis: quo minus ferantur versus E ab aere spissi, de vi alterius venti spirantis a C ad D condentat, Et postremo nubes supra illos stare, quae prohibent ne altius possint evolare. Hic autem observemus, vapores ita de loco in locum transeuntes, omnem acrem iis in Via occurrentem, omnes exhalationes isti aeri permixtas secum
595쪽
CA Fur IV. 19 cum deferres: Adeo ut quamvis illi propemodum soli,
ventis causam dent, non tamen soli eosdem componant, sed dilatationem, condensationem harum exhalationum hu)us aeris, quantum m se est, generationem Ventorum etiam juvare hoc tamen adeo parum esse, ut vix in rationem venire debeat. Ac enim dilatatus duplum tantum aut triplum spatii illius piaeter propter Occupat, quod a mediocriter condensato occupari solet: quum contra vapores, bis vel ter millies tantundem exigant S cxhalationes non dilatantur, id cli non extrahuntur ex corporibus terrestribus, nisi per vehementem calorem; nec fere unquam deinde quantumcunque aspero frigore tantum constringi possunt,quantum antea fuere: Quum contra S exiguus calor solvendae in vaporem aquae , S moderatum etiam frigus vaporibus deinde aquam glomerandis iiiiiciat. Sed am speciatim proprietates S generationem principum ventorum contemplemur. limo observatur to ac z. tum acrem circa terram ab Oriente ad Occidentem vol serio νὸι
vi Idque hoc loco supponendum erit, cum commode
ratio diduci nequeat, quin totius uniVerii fabrica simul esse , explicetur, quod extra nostrum propositum. Sed deinde nepotis notatur ventos Orientales plerumque multo sicciores et 2 .esse, mas isque aptos ad serenum aciemi nitidum red- dendum, quam Occidentales quia hi nitentes contra naturalem vaporum cursum illos sistunt, atque in nubes cogunt cum contra illi eosdem pellant S dissipent Ut pthirimum etiam Orientales mane spirare animadvertimus, Occidentales vero vesperi. Cu)us rei causa, manifesta crit, contemplanti terram ABCD Solem
qui haemisphaerium ABC illustrans, faciens me dium diem ad di mediam noctem ad D, eodem tenopore occidit respectu populorum habitantium ad A
596쪽
Luod caeteris paribus venti ab oriente fortiores
realis setius flet de die quam de
nocse. Cur potius tan- quam ex
a 3 11 4 TE ORO oritur respectu habitantium ad C. Nam quia vapores ad B, valde dilatati sunt calore diurno, seruntur partim per A partim per C versus D ubi spatium illorum occupatur quos frigus noctis ibi condensavit, essiciunt Ventum Occidentalem ad A, ubi Sol occidit, orientalem ad C,
Et hic ventus ita factus ad C, ut plurimum fortior est S celerius rapitur, quam ille qui generatur ad A tum quia cursum totius massae aeriae sequitur, tum etiam quia in parte terrae, quae est inter citius S fortius ob diuturniorem Solis absentiam, facta est vaporum condensatio, quam in illa quae est interm dc A. Constat etiam ventos Septentrionales ut plurimum interdiu spirare , illosque ex alto ruere, maXimeque violentos, frigidos, S siccos esse. Cu)us ratio patebit, si consideremus terram E BIM , sub polis S F, ubi non multum Sole calescit, multis nebulisti nubibus tectam esses atque ad T ubi Sol in illam directos N perpendiculares radios mittit, plurimos vapores excitari, qui actione luminis agitati celeriter sublimia petunt utque dum eo pervenerint, unde vi sui ponderis urgente , facilius ad latera detorquentur, citer suum tenent versus I d M, supra nubes 4 Κ, quam ulterius recta ascendant cumque hae nubes c d Κctiam incalescant rarchant a Sole, vapores inde e
gressi potius progrediuntur a G ad H, di a cad L,
597쪽
cnim crassus qui sub polis est
Vapores e terra Versus meridiem surgentes, quia hi vehementer concussi, S ad motum quaquaversum jam parati, non gravate iis loco cedunt. Atque ita si ponamus Arcticum o tum elle versus P motu Vaporum a cada , ventum Septentrionalem excitabit, interdiu per Europam spirantem qui ventus ex alto praeceps ruit nam ex nubibus in terram fertur. Valde quoque ut plurimum impetuosus est nam aestu omnium maximo excitatur , Meridiano scilicet, O materia omnium facillime sapores di - lubili, nubibus scilicet, constat. Postremo hic ventus frigidissimus, siccissimus est, cum ob gentem illius vim supra enim diximus ventos impetuolbs semper siccosi frigidos elle tum etiam siccus est, quia ut plurimum ex particulis aquae dulcis crassioribus cum aere mixtis componitur, S humiditas praecipue conssistit subtilioribus, quae raro in nubibus, unde hic ventus orioinem ducit commorantur Nam ut mox videbimus, glacie potius, quam aquae naturam obtinent; tum etiam frigidus est, quia secum meridiem versus materiam subtilissimam Borealem rapit, quae primaria frigoris
causa est. contra observatur ventos meridionale noctu ut VI.
plurimum flare, ex humili in sublimia eniti, lentos esse 5 humidos, cu)us rei ratio manifesta itidem erit intuen s alis o
tibus terram EBFD .cogit lixi' v j iiii et
D quam sub AEquatore Min qua nunc noctem esse ip-
598쪽
232 ME TE ORORVM sc-r' pono, satis adhuc caloris a diurno Sole retinuisse, ad ''Τ'- attollendos ex se multos vapores sed aerem qui est pau-
isitiιm Curcio altius Versus , non parum refrixiste diam commu- fir niter omnia corpora crassa, ponderosa, ut terra quae
ad D , diutius receptum calorem servant, quam sub-
bilior nec tiliai levia, ut ac qui est ad P. Atque hoc ciscit ut va- si pores qui tunc versus P cxistunt non effluant versus ab I , quemadmodum ii qui sunt m alia parte eirluunt versus sed ibi cogantur in nubes, quae impedientes,quo minus alii vapores terra D egressi alte ascendant, illos undequaque inflectunt versus N S O atque ita efiiciunt ventum illum Meridionalem; qui noctu solet spirare,& ex inferiori loco In altum eniti, a terra nempe in aerem, S qui non potest esse nisi lentissimus, tum quia crassities aeris nocturni cursum illius tardat,tum quia
radi plu: materia qua constat, terra tantum vel aqua egressa, non tam prompte , nec tanta Copia dilatatur, quam materia reliquorum, qua plerumque a nubibus effunditur. Postremo calidus quoques humidus cst, tum ob segniorem cursum Tum etiam humidus est,quia ex partibus aquae dulcis tam crassioribus quam subtilioribus componitur, quippe quae simul e terra surgunt. Et calidus est,quia materiam subtilem quae in Metidionali plaga erat, Septentrionem versus secum ducit. Vii Palam etiam cst mense Marti, o in universum toto
Cur ineun Vere, Vento sicciores, mutationes acris frequentio-
res mazis subitas esse, quam ulla alia anni tempestate.
sociores; CUJubrationem adhuc inspectus terrae globus EBFD
599쪽
revelare potest,si cogitemus Solem quem c regione cir ω -- culi B AD repraesentantis AEquatorem consistere sint,o, ante tres menses e regione circuli H N, tropicum a pricorni repraesentantis, haesisses multo minus haemi sphaerium terrae DF D, in quo jam vernum tempus facit, calefecisse, quam alterum BED ubi Autumnum , de consequenter hoc dimidium I D magis nive contectum, totumque acrem quo cingitur crastiorem nubibus magis refertum esse , quam illum qui alterum dimidium B TD cireum dat. Atque hinc est quod interdiu
vapores multo plures ibi dilatantur,is viceversa noctu plures condensantur massa enim terrae minus ibi calc- iacta, vi interea Solis non minore existente, major ciminaequalitas ter calorem diurnum S nocturnum frigus: atque ita venti Orientales, mane ut dixi plerumque spirantes, Septentrionales media die,uterque siccillimus, illo anni tempore validiores, quam ullo alio esse debent. Et quum venti occidentales vesperi flantes fatis quoque fortes sint ob eandem rationem ob quam orientales mane spirantes, simulac vel minimum ordinarius horum
ventorum cursus, aut Juvatur aut tardatur, aut detorquetur a causis particularibus, quae in singulis plagis magis
aut minus acrem dilatare aut condensare possunt, plures cx iis inter se concurrunt, Z ita pluvias generant S tem
pestates quae tamen paulo post ccsiare blent, quia venti Orientales Septentrionales, pellcndis nubibus idonei
superiores evadunt. Et crediderim hos ventos Orientalesin Septentrio v lii nates esse, quibus Graeci ornithiarum nomen ob reductas aves,vernam auram sequentes imposuere, Sed quan ahi, sis stim ad Etesias, cruos a Solstitio aestivo observabant, veri ithrasmille est illos provenire ex Vaporibus Vi Solis a terris iii aquis quae in Septentrione sunt clevatis, postquam jam
600쪽
234 ME TE ORORVM satis diu ad Tropicum Cancri haesiit. Constat enim Llum diutius in Tropicis morari, quam in spatio interjecto: cogitandum mensibus Martio, Aprili, o, maximam nubium de nivium partem, quae circa polum nostrum haerebat, in vaporesin ventos resolvi Ventos que istos ab initio veris quo tempore sunt validissimi ad lSolstitium aestivum,paulatim deficiente materia langue lscere mense vero Iunio nondum ibi terras inquas satis este calefactas, ut materiam novi venti suppeditent; Sed paulatim Sole ad tropicum Cancri commorante, magis di magis illas incalescere, tandemque idcirco Etesias producere, quum magnae illius, pertinacis diei, quae ad sex integros menses ibidem extenditur, teridies paululum inclinat. Veix Caeterum hi venti Generales, Regulares perpetuo L id ρη tales forent, quales illos descripsimus, si superficies ter- ός -- ae ubivis aequaliter aqua tegeretur, Vel aequaliter extra il-
marium di iam emineret, adeo ut nulla omnino marium, terrarum, I
versi ' i montium diversitas esset,nec ulla alia causa extra prae-ν bductio sentiam Solis, qua Vapores dilatarentur, nec ulla extra Inem Et*μ Qtis absentiam, qua condensarentur. Sed notandum So - , - lem dum splendet, communiter plures apores ex mari uinterdiu quam terra attollere, quia terra multis in locis exsiccata a 'η non tantum materiae illi quam aqua suppeditat; con il nisa tracum Sol recessit, calorem relictum, plures e terra riterra Cur quami mari elevare, quia terra diutius quam mare calo-
'μ 0' rem si, impressum retinet Et propterea saepius in litto st
q spirares ignis etiam fatuus ob candem causam viatores n ' '' noctu ad aquam ducit, differenter enim aetas cursum ti sequitur, tu eo a Vicinis terri propterea defertur, quod ii ille qui ibi est magis condensetur. Item notandum acrem qui superficiem aquarum an r