Ubaldi Cassina ... De morali disciplina humanae societatis libri duo

131쪽

facerent ac molirentur sponte ac libenter quod ad commune 'bonum confert, in eoque tamquam in fastigio haererent.. Hoc percepto sicut iis lam iam hominem dixerant, qui nullo alios . dolore assicit sive fensus, ve ideae is fit ; similiter eum virtute. Praeditum dixerunt cuius in animo actuosa &constans illai affectio residet , ob quam pr posito sibi communi omnium bono tamquam fine in deliberati nibus delectuque rerum agendarum operanu naVat omnem ad utilitatem secietatis. Quae quum ita sint, definiri cialis virtus habitus ea faciendi quae sunt utilia Deierari sa). Igitur :quum illud cordi esse debeat bilinibus non , solum ut societas sit; sed ut suavis Sc grata & iucunda re felix sit, singulos idcirco homines de

..ca Ut vide non hic. ego disputo de virtute quae prosa Ua, quae socialis non cuiusque non infinita nobis exempla suppeditet Romani ,, Graecique Imperii historia. virtutem , quam actuosam .voeat Cicero lib. II. De Nat. Deon, a conatu & vi quadam seiungi non posse video, quam ob inordia natas animi cupiditates sibi adhibeat necesse est qui ea oris nati velit.' Quo fit iit inime eos reprehendam qui gene- Tatim Virtut*mi vi dictam arbitrantur, ut Cicer*.ipse sese. di A lib. II., ut Iacobus Rousseau Emiti t. III.:, ut Mande

villius procax ille vitiorum patronus: La fabia des Abeuias

132쪽

aliena, sinestate , aut miseria sollicitos inhoportet. Quod probe. tenendum, est, ne maia Ile agatur cum humana societate . . Iustitia

enim, de qua dixi capite superiori, facilius colitur virtute, de qua nunc, disputo k tum quia ut iusti socialiter simus illiid sufficit, si ab actionibus quibusdam abstineamus, tum quia iustitiae praeceptis , exequendis tribuit plurimum omiseratio, ut latius ostendi in meo Specimine de Miseratione a). S. LXXX. , At enim quae sunt virtutes quae illam maxime optatam & expetitam omnium sellia citatem parant λ Una est . ut reor, cuius mul ita sunt nomina. Quod enim Socrates, i qui in hoei reprehenditur ab Aristotele b , quod Menedemus' Eretriensis, quod Aristo . Chius ide prudentia dixerunt e); id ego quin ab

ullo reprehendi timeam de benevolentia prae .et dico, qua aliis bonum, volumus & - opia l*uS . est socialium Virtutum a haec.*la Dro . Varietate rei, in qua cernituri,

in variam similiter virtutum omnium sermam i .

133쪽

vertitur: huius qui habitum habesit ivehe- . mentiorem , non . mortales , sed. Di generasse ridentur , . ut Priamus. de Hectore loquebatur. Haec sane benevolentia si non adolescentulorum more ardore quodam amo- ,ris, sed stabilitate potius S constantia i ilicetur , quod monuit , etiam Cicero b); to- . ta in eo est ut omnium. hominum. calamit btibus doleat , iisque opem ferre cupiat &velit, tametsi incommoda toleranda sint alb

δqua, nec ullis precibus excitetur ut subsidio veniat indigentibus . Ob hanc praeterea s licitate . alterius delectamur ut nostra, & stu demus summopere quantum in nobis: situm, est, ut quisque habeat quae sunt opportuna ad melius beatiusque vivendum Igitur sus' picari non licet virtutem hanc quoties occa sio seri, ad utilitatem generis j humani , Pr , tei quasi dicam more, Vertere . se in aliarum: faciem, S sormam omnem Induere cRetera .

6 Amo is naturam de ori tonii iubsequae . in opustulo altero. 9 ib initi h Is l3 i i. sta Lib. I. que Ad universalem hane benevolentimis deta qua est sermo , referri Christiana Caritast posset vavirtus est plane nulla, ut D. .Τhomas i&B. Augustinus. lib. II . conua Iulianum D. ι . Hoc a

134쪽

rum. Quid ergo de iis dicemus, qui ventri solum re veneri serviunt, qui dispuunt Ine tia & otio, qui sunt lolis frugibus cons mendis nati a Z Deserunt ii profecto , ut ait Tullius se , vitae societatem quum nihil conserant in eam studii, nihil operae, nihil facultatum; & praeterea digni sunt, qui ab

iis commodis excludantur, quae ipsis conlpis rare potest industria caeterorum. Peccant ii quidem in benevolentiam erga alios, quae si actuosa non est penitus submovetur. Haec igitur generatim praecipit ut illud gelidae aetatis genus quisque sibi constituat, quo pro virili parte consulat bono societ tis. Hunc locum superius tetigi S. XXXIX., tangam tertio. plena 'est societas homunum ociosorum, qui ossiciosissimi quum sint, turpi calliditate saepe deglutiunt, quae probis , doctis , industriis viris sunt debita. Con-

tra illos mea quidem sententia numquam satis Verborum est.' - -

. Π es riseia ti omne , s naturae , ipsus. Iumaanae ratio ab unoquoque hoe exigit ut quorumvis hominum cu

135쪽

ullo incommodo ac detrimento rerum tuarum benevolentia isthaec humanitas. pressiuS.

Vocatur . Sic humantis. est qui errantii comiter . monstrat viam qui . non prohibet aqua

Profluentea qui patitur ab igne ignem capere, qui consilium fidele deliberanti dat, qui aestu languenti . umbram non denegat, qui prolapsum erigit, qui sinit quod non vult ipse ut alter accipiat. Haec enim, & his simi-

lia , ut , inquit Cicero sunt iis utilia qui accipiunt danti non motista . Hinc dici communiter solent oscia innoxiae utilitassis. Por-

ro qui ab .officiis istis discedit, is inhum nus est. Sunt qui latioribus finibus humanitatem & inhumanitatem concludi velint. Non

repugno: nam de vocibus litem habere sae

culo hoc decimo octavo non decet phil

Quum aliis ex animo bene vis , eisque adiumentum assers rebus, quae in tuo patri morso sunt - liberatis ac , benignus es; ' quum

me. lib. I. . sopbum o .

136쪽

opera praesertim id saeis, beneficus. Ego lia. heralitatem & boneficentiam considero quasi nihil inter hane & illam intersit Meum etenim ingenium hoc. semper suit a supervacuis & acutulis distinctionibus abstinere . Beneficentiae munera multo sublimiora M. splendidiora muneribus humanitatis sunt,

quod ex illis proportio quaedam selicitatis inter homines existat, nec fieri possit ut

scateat miserorum societas si diligenter colantur. Benevola ' autem areo qua alteri tribuis id quo indiget, aut essicis ut adipiscatur quod ad eius bonum conseri . bene

rium dicitur. .

- . SerVanda est ratio multiplex in beneficio tribuendo, de qua dicat oportet qui artem Vitae . profitetur . Principio. nullum . praemium

a beneficiis expectandum est; quum debeat esse gratuita largitio , beneficiorum: secus si benignus es ut ' accipias nec benefacies iis qui maxime indigent liberalitaten .aliorum vnec benevola erit actio qua 'beneficium imia periis sed commercium . quoddam , sed. i spe- CieS nescio quae contractus , sed fallax imitatio simulatioque liberalitatis . Praeclare ta

137쪽

cero: Dubium non es quin is qui sibι alis benignusquε iacitur, ossicium non fructum δε- uatur say Et tali eri si penitissimos recessus

qui in animis hominum sunt, & novas sem. Per . regiones artium infinitarum quibus alsos sibi devinciunt , invisere possemus; quot quaeque nobis occurrerent beneficia, quae non omnino inficeret aperta commodi &emolumenti cupiditast Fremo ut in infantes leo, hanc rem dum cogito.

S. LXXXIV.

Quamquam nulla expectanda tibi sit remuneratio beneficiorum; illud cavere nihilo minus debes, ne tibi obsit liberalitas qua aliis prodes et quod contingit quum maior est facultatibus. Certe huiusmodi esse nequit benevolentia, qua erga alios tenemur ut iis consulendo nos ipsos negligere debeamus, quum proprius amor dux sit & norma qua dam alieni amoris. Quod si collata liberalitas hoc tibi detrimentum afferat. non benignus , sed prodigus es ac dicerig. Auctore

Mandeviillo nihil est ad bonum societatis accommodatius profusione se ): prodigi enim

138쪽

largiuntur omnibus, quorum amplior hinc est commodorum ac Voluptatum quaestus; neminique ii nocent, tametsi noceant sibi . Sed quum omnium felicitas aestimanda sita beata vita individuorum, si pleraque in mu

striam incidant, non cerno sitis quae ta dem esse queat communis utilitas , . aut qui fructus percipiantur. a. societate . Accedit

quod prodigi de largiuntur sine. delectu, &

in levissimas voluptatςs profundunt, & alimrum Ocium . fovento turpiter, di semulantur luxui, & alia his similia. adhibem , quae ho- 'num omne tot ni huminae consociationis a .

. a) Prodigus graece ασωτος dicitur quasi qui se ipsum perdit. Dissipare ' ehim patrimonium perditio quaedam est futi ipsius, quum. ex p atrimonis & facultatibus vivamus . Dicunt prodigi bona, qua habent, profundi pro μbitrio aesa posse quum dominI sint rerum stiarum: sed erratur in nomine . Vide quae sunt de dotanto superius dicta . vitiumqDd parum est Iilnralitati contrarium ,: ari r ita 'Nocant, evius alibi turpitudinem ac perniciem - explicabo. Occurrit menti in ipso temporis vestigio non iniucundum nec forsan inutila προβλημα : Omnes homines qui ubique sunt qua- 'sumque in ora ac parte terrarum ab huiusce terrae, quam nos 'incolimus, continuatione distantium; ii ne ad prosu- fionem. an ad avaritiam' propensiores Si proprium cuiusque amorem spectes . vi cuius attrahimus ad nos omnia, nec ul- is circumdamus finibus eonsecutionem voluptatum . avari

139쪽

s. LXXXV.

Non solum obesse tibi liberalitas non de-

het; sed videndum , est etiam ne obsit iis ipsis , 'quibug benigne videtur seri r Non enim benefici neque liberales, sed perhiciose iidieandi sunt qui gratificantur cuipiam quod Ei damno est aQ. Das adolescenti libros se nos errorum & impietatis. Is quasi e venenato poculo corruptelam bibit & propinat aliis r benignus ne an perniciosus suisti ZExissimabis itaque, ut docet Seneca

litatem positis quam voluntatem petentis , ac dabis quae non tantum heci pere , sed ' etiam

accepisse delectit. Mirum quantum . in hoc peccent iuvenes & seminae , & ii omnes qui inconsiderantes sunt, quos satius esset nullum omnino benescium dare , quam tanta cum pernicie saepissime largiri .

Ilanc etiam tuetur cautionem benesce

tia ut habeat desectum Ili benescio largien-

tiam cariorem congruentioremque hominibus dices profusio ne . At ego vereor ne paucis resolvi res non possit e quo Mut nihil hie doeeam contentus doeeri. Vide Aristot. Ethie. lib. IV. e. I., ibique Sylvestra muri commentarios ca) Lib. I. QN dixit Cicero. - . b) Ub. II. De Benes c. XIV. .

140쪽

' do. Eum autem spernis ac negligis nisi b nemerentes iis praeseras a quibus nulluri commodum percepisti, propinquos alienis notos ignotis, pauperes locupletibus, ' dignos indignis. Νam quamquam neminem excitidat liberalis benevolentia; inter eos tamen m .ior sit oportet inter quos maior est naturae coniune io, aut arctior quaevis alia copula

S. LXXXV M.

' Liberalitas qua peregrinos ac maiores benevole excipis eisque accommodas . de ha-

a Seneca lib. I. De Renes e. XIV. '

bὶ D. VII. Quum beneficentia nihil sit aliud mam heb

netaeiens quaedam benevolentia , non decet henesteum rum ostentare liberalitatem suam , aut in ea exerceada s

perbiam, tristitiam & asp eritatem prae se ferre; non deeet procras inare in dando beneficio , ne videatur tarde fecisse. quia diu noluit; quin expectandum non esset di obseeratione di precibus benefletum postularetur; non decet beneficeno

tiam exprobrare quum benefecit, aut eam iactare inaniter, α narrare nescientibus . . In bis peceant homines commuria. ter; quia verae evitatis expertes quum sint, nee alienis mi- dent commoditatibus, ut socialis virtus praescribit & iubet. Quotiquique Hobbesiani non sunt '