Ubaldi Cassina ... De morali disciplina humanae societatis libri duo

81쪽

36S. XXXIV.

Huic certae stabilique sententiae quae sunt coniuncta, eXplicabo brevi. Teneo quod de necessitate sermonis ad ineundam, colendamque societatem adversarius dixit . At si socialem ponimus ac probamus esse hominem, nec praeterea consociari eum, nec ulla caritate coniungi posse absque oratione arbitramur et quidni haec concessa dicatur mortalium primis, inquit doctissimus Lamy ΘΕgo vero liberalius dabo elingue & mutum esse natum divinum illud animal hominem rmihi enim videtur qua de re uno ore Μetaphysici consentiunt solertiores ) necessaria vocabulis instituendis indigentiarum filia Q-cietas a . Νum iniri societates absque or tione non possunt 8 Possunt mehercle nut1-bus & signis, quibus tenella infantis mundi lingua serme continebatur b) ; quum nempe homines nondum mentem habebant,

b Christianus Philosophus facilius effugit salebras dissicultatum, si ad libros patefactos divinitus confugiat: ex iis enim certissime intelligit, quae hominum , quae Origo

82쪽

qua nunc gaudent, acrem & Vigentem, celerrimeque multa simul agitantem, & ut ita dicam sagacem.

S. XXXV.

Praeterea quamvis orationem, quae se cietatis, Vinculum est, ut eam Vocat Cicero, ab una societate homines habeant; habent tamen, quum se perficere in dies possint, orationis instituendae capacitatem, cuius e pertia sunt bruta. Num ista non loqui. diaces, quia sine congruenti societate educa tur, aliquando autem loquutura, ut hariol tur De la Metirie L. At qui probas congruenti illa societate bruta destitui Θ Itaque si aliqua iniri solis nutibus societas potest; si haec firmatur & colitur institutione. Οr tionis , quae solum hominibus convenit, quod se perficiendi admirabili facultate donentur : Videsne non . recte conficere ad-Versarium minime praeparatos nos ad sedi talem fuisse; quia elingues mutique nascimur Θ

fit Vocabulorum. sed alta haec & excelsa profani saeculi huius sapientes contemnunt. Vid. La Loi naturelia par M. Rousset. R L 'Homme maesine pag. as. a . Les Animaux plu quo

machines pag. 6. . - - - . -

83쪽

38S. XXXVI.

Remanet locus postremuS eX quo concludebatur beate hominem ViVere posse, tametsi auxilio aliorum destitueretur . Dabo id etiam si adversarius vult. Ergo beatus esset congruenter naturae et id sane nego . Prosecto si physicas voluptates cum moralibus conseras, quae ex societate in hominem ma

nant ex Cap. IV. , quibusque modo facessat Aristippeus grex ) beata hominum

vita praesertim continetur ; eae obscurentur S intereant necesse est, ut obscuratur &offunditur luce solis lumen lucernae , & ut interit utar accommodatissime M. Tullii verbis ) magnitudine maris Aegei stilla muriae. Atqui non explicatur absque societate ratio, nec evolvit silvester homo datam a natura se iugiter perficiendi facultatem, qua eminet inter bruta . Itaque nec beatus ut humanam naturam decet , nisi socialis. Ce te pertinax non suissem, adversarioque submisissem fasces, si mihi probasset ea, quae dixit . Sed quo pacto assentiri ei poteram , qui acutus licet & acris ingenii sit; nec imgenue argumentatur hac in re, nec accurate

disserit, nec rationibus conquisitis disputat Z

84쪽

S. XXXVII.

Conficitur ex iis quae' hactenus' dixi comditos nos ad socialem vitam esse: quia omnium nostrum indigentiis sola opitulatur societas. Itaque sociales sumus; quia amamus ipsi nos & quod nobis utile ac bonum est sequimur. Haec vero quae inter omnes intercedit consociatio, & vitae quasi communio , ob quam in civitate telluris, ut helle loquitur Cicero, nullis circumdata moenibus vivimus, naturalis dicitur, ut a cirili distinguatur , cuius consequenti esse

quo libro originem, & ossicia explic

Quum sint a natura conglutinati homines pleni indigentiarum , haec duo cons quuntur ; primum mutuo se amore eoS prosequi oportere : amare enim indigere est, ut ostendam suo loco . Alterum commutatione ossiciorum alium ab alio iuvandum esse caussa

a Naturalis societatis mentionem' faciunt M. Aurelius Antoninus lib. III. De rebus suis f. lib. IV. g. lib. XII. 36., Seneca epist. 7. , & alii, quos recen set Iustus Henningius Bohemerus Introduci. in μν Pub.

85쪽

sublata convellitur iundamentum omne hini manae consociationis.

S. XXXIX. At enim si res ita se habet, cur sociali

amore vacui homineS ea consectantur, quibus societas labefactatur Cur aliorum vitae,

& libertati, & honori, & rei familiari insidias parant, & facinora quaeVis perpetrant quantae vis perniciei ) mufa es nempe

hominum mentibus caligo O nox a O incredibiles agit triumphos inordinatus cula que amor.

Si res ita se habet, cur plurimi sunt in aliosita male instituti, ut nullis quidem obsint ,

sed nec ullis prosint, aut aliquid faciant eo rum, quibus amplificatur utilitas publica so- cietatis Θ Nimirum sibi non aliis natos se pu-

a Hinc espectum puto , ut Buriamachius De prineipiis I. N. , ut Magdeburgenses Centuria 4. O F., ut Calvinus Insiit. lib. IV. c. vi , ut alii scribere potuerint superstitionis esse, aut tristitiae , aut singularis cuiusdam ingenii a naturali conditione amoventIs vitam solitariam' degere , quemadmodum faciunt ii , quos Eremitas, & Monachos nostrates vocant. Sed caligat acies hominum profanorum , qui eos reprehendunt. b) Vere scripsit Cicero Nulla tam detestabilis pessis est , quae non homini ab homine nascatur. Quod expIi eavit AristoteIes POL lib. I. c. 2.

86쪽

4Irant. Putarent aedepol, s quirim id ςeiatis qui procurationem habet societatis . Lege hisorias, O hominis naturam confiae . Itaque dignum quod omnium menti obversetur tu sum illud censeo ex ipsa natura haustum, &tot saeculis ante natum , quam scripta civialis lex ulla , aut quam Omnino ciVitaS constituta alterum amato. Communis felle eas suprema lex esto. Fruges consumere nati

homines digni , qui a societate proscribantur , habentor . Sed ossicia primigeniae societ tis longiore deinceps oratione prosequar, postquam de primigeniis hominum iuribus

dixero.

EADEM OMNIBUS cONVENIUNT IURA IN PRIMIGENIA CONDITIONE.

g. X L. F.

adem est omnium natura; eaedem insitae omnibus propensiones; omnes ad pares milesque asseclus idonei; una denique omnes continet definitio, ut nihil sit uni tam simi ist, tam par, quam omnes inter nosmet sumus, inquit Cicero. Hinc illa naturae aequa

87쪽

ti as O Ismιlitudo, quae ob oculos est omnium serme Philosophorum et haecque adeo firma & manifesta Ilookerio visa est ut

eam sundamentum esse dixerit dulcissimae caritatis, qua se mutuo complecti homines debent, & ossiciorum omnium, quae a sociali iustitia iubentur, ut animadvertit Lo-

At illud quaeritur ; an concessa etiam aequalitate quadam & similitudine naturae, iurium etiam aequalitas sumi concedique possit c)ὸ Priusquam respondeo aperire opor-

a Eeel. Pol. lib. I. b Pu Gotivernemene Civil chap. I. S. a. Annibal igitur gregario cuivis militi ; Metellus , & Μarius uni cuilibet proletariorum aequales & similes secundum naturam . Quod belle Cyrus agnovit, qui Croeso devicto , dum ab isto dominus compellaretur , respondit: Salve tu quoque , Croes ἔnam homines ambo Ibm . . Nimirum: licet ego victor tui, tu Victus a me sis r sarta tectaque manet tamen naturae aequa litas . Vide Xenoph. CFroped. Pag. ι8ι.

ς Quum pueri viris , viri a senibus , a robustis imbecilles . ignari a sapientibus discriminentur , aliaeque cernan tur eorporis animique , & virium differentiae; has tanti fecerunt aliqui Philosophos nisi mentiar non dicam , ut diversas ponerent hominum species , nec eumdem, quate nus ad humanam naturam spectat, dici posse arbitrarentur Americae verbi caussa, ac Europae nostrae incolam . Oh capita l

88쪽

tet quae sit certa notio, quae huic voci ius subiicituri secus neque intelligi quidquam in hac disputatione , neque quaeri disputarive potest . Omnes dum in lucem edimur quaedam habemus ita propria & nostra, ut plane

omninoque alteri nequeant referri. Corpus, , animus , vita & alia huius generis, quae in me insunt, mea sunt, non tua,' non alterius cuiusvis . Iamvero dispersis hominibus, S nondum a sera agrestique vita ad hunc humanum civilemque cultum deductis proprietates istas iura placuit appellare. Similiter iuris nomen ad eas etiam . transtatum est, quae ex primaevis illis erumpunt . Sic cum mira corporis animique coniunctio vires corporeas & spirituales gignat, Vires huiusmodi iura adpellata sunt. Ecce vetustissima & prima physica iuris idea: quod acu- te vidit vir subacti ingenii Iohannes Baptista Vico a). - S. XLI I Physicam iuris ideam , moralis deinceps

excepit . Hominum quorumdam , immanitas

principio in belluas irruit vel pastus caussa , Vel desensionis ; deinde in homines ipsos ob

a) De eonflantia Philologiae .

89쪽

succrescentes permotiones animi inordinatam. que & factitiam cupiditatem eorum , ad quae quisque rapiebatur. Hinc sutacato paullatim humanitatis omnis sensu, sermeque extincta rationis luce unum corporis robur aestim tum est . Imbecilliores allatam in ipsos vim aegre serentes suo malo sapientes facti cogitarunt iura haec ob eam rationem a natura unicuique tributa, ut sint & sint beate et propterea a natura ipsa unicuique asseri addicique perviderunt; coeperuntque ΠΟ-tiones iustitiae & iniuriae potentioribus proponere , ut perfugio aliquo uterentur . Hac

via ab idea iuris physici ad moralem iuris ideam ventum est. Nempe quatenuS propri tates, quas quisque habet suae sunt, non alterius, iura dicuntur physica; quatenus a natura ipsa, seu ab universali lege illa naturae , qua res omnes continentur, eae unicuique asseruntur, iura appellantur & sunt moralia . Ex quo illud illico subsequitur neminem, nisi iniuria, obstare posse ne iuriabus nostris utamur: iis enim iuste agimus dum utimur, quia utimur congruenter naturae. Hinc ius moralis facultas appellatum,& quaecumque iuris violatio, iniuria .

90쪽

sg. XLIII.

Evoluta explicataque iuriS notione, an aequalia sint omnium iura in naturali conditione videamus. Τria ego arbitror convenire omnibus, quibus similiter enodandis .inia sumendus nunc labor est. Quum homines i& esse & beati esse cupiant, idque ad naturam accommodatissime ex Cap. II. ); illud intelligitur summam etiam potestatem habere, seu summum ius modeste faciundi omnia quae vitam servant & beatitatem parant; modeseinquam, ne iura inficiant aliena, dum propria & sua prosequuntur. Ius autem huiusmodi naturalis libertas dicitur , quae cum licentia confundi non debet, ut confusa commixtaque a Filmer fuit. Videri possunt Euri

pides di Homerus bb. S. XLIV.

Manet perpetuum hoc ius, praestans δε- num naturae G neminique adversus Uiud auctoritas eso. Huic non respexerunt Romani ,

apud quos vel facti vel nati servi albo personarum erasi, pro rebus, immo pro nullis