장음표시 사용
111쪽
- 102 dupliciter: vel secundum eamdem rationem intelligendi et signiasteundi, vel secundum aliam et aliam rationem siqn candi et intelligendi. Dieersitas eaepositionum primo modo solummodo est in sermone multiplici, Midelicet quia sub eadem voce, sive compleaea sire incomphaea, significantur plura vel consignificantur,eι iste sermo est sophisticus. Sed talis diversitas eaepositionum non est illa quin eo etit huic scientiae, sed quae fit secundum aliam atque aliam rationem; quia videlicet eaepositio historiea βι
secundum signisicutiones vocum . eaepositiones vero mysticae secundum significationes rerum, et diversae circa eamdem rem propter diversas proprietates ejus; et talis diversitas non faeit omnino sermonem esse Sophisticum neque multiplicem : imo sub oequali simplicitate sermonis, quὰ in aliis scientiis solum sensus unus continetur, eontinentur in ista scientia sensus plures. Hactenus Doctor Sole nanis, qui, ut Patet, sermonem, qui multiplicem haberet sensum litteralem, ultro fatetur vocandum eSSe Sermonem sophisticum, quem nigat in Sacris Scripturis esse agnos- ceu dum. Negat fieri ut in Scripturis Sacris per eadem verba plura simul consignisicentur : negat ergo multiplicem sen Sum litteralem. lato diserte docet non plures quam unum in Scripturis agnoscendos esse sensus litteruleS , ut patet ex eo quod dicit, si sermo sit de litterati verborum significatione Sive sensu, eamdem esse rationem Sacrae Scripturae quam quorumvis aliorum librorum. Nam in hanc sententiam accipiendum est quod dicit Doctor Sole ninis : sub oequali simplicitate sermonis, sicut ex contexta ejus oratione manifesto
tque haec dicta sint de II enrico Gandavensi. βὶ Doctrina Alberti Magni. Alberius Magnus de interpretatione Sacrarum Scripturarum bis egit; scilicet in suo Commentario in ΙLibrum Sententiarum i Distinct. l. art. 5 ll, et iterum in primu parte Summae suae Theologicae lΤract. l. q. 5. membro IV t. Atqui etsi datu
1ὶ Beati Alberti Magni Continentarii in i Lib. Sententiarum. Leguntur in
112쪽
opera in citatis locis de re tractet, tamen de multiplici aliquo sensu litteruli ne unum quidem verbum habet. Unde jure merito concludere licet multiplicem istiusmodi sensum ab Alberto minime fuisse agnitum. Sed quod rem plane conficit, alibi l in diserte latetur, si sensus litterales plure5 quam unus
Scripturae verbis essent tribuendi, sequi vocum sors ejus sermonem , idque docet nequaquam esse dicendum. Negat ergo sacrae Scripturae multiplicem subesse Sensum litteralem. Scilicet objectum erat Τheologiam uti cequivocis. Respondet autem : hoc non facit theologia; unam enim vocem ad unum refert signifieatum. Ex quibus evidenter patet, Albertum Magnum negasse Sacrae Scripturae verbis sensus litterales plures quam
νὶ Doctrina Aleaeandri de Ales. Audiatur etiam Alexander de Ales. Agit de eo, utrum ratio sciendi sit nec-ne certior in aliis scientiis quam in theologica . Inter alia vero et hoc sibi objicit: Certior esι scientia , inquit,
quae per univoca et simpliciter dicta tractatur, quam alia quae per inquiroea et multipliciter dicta, quia eae his dubia sensentia generatur. Relinquitur ergo quod certior est modus in aliis scientiis quam in theologiest. Ad hoc objectum vero ita respondet: Ad ultimum dicendum, quod alius est modus certitudinalis inscientia tradita seeunaeum spiritum liumanum ac in scientia tradita seeundum spiritum dioinum. Illa enim est coartata I sic secundum intellectum unum per modum spiritus humani, qui simul et semel non intelligiι nisi unum; in ista vero non est coartatio; quia Spiritus divinus, secundum quem tradita est, est unicus mullipleae, sicut dicitur Sop. VII. Eι ideo hic modus esι
in mysterio 2j. Et paulo post idem dicit: Cum veritus prima
trina sit et una, modus scientiae meritatis primoe est uinus in uno:
1ὶ Ibid. l parte Summae Theolog. Tract. l. q. 5. membro 2. ad ultimum. 'Eὶ Alex. de Ales, Summae l. partis q. l. membro O. art. 2. ad ultimum. Usus sum edit. Per Ioilnem antonium de birreιia ae Fruclaeum gyrar-
113쪽
- 04 LN cs LlTTERALis, triplex spiritualis: anagogicus, qui est sursum ducens in primum principium: allagoripus, qui es ι enuncia si sus archanorum sic primae veritatis; tropologicus vel moralis, qui est ordinativus ad summam bonitatem l j. Hactenus Doctor Irrefragabitis, qui, ut mihi videtur, adeo diserte docet non plures quam unum in Sacris Scripturis agnoscendos esse sensus litterales, ut ejus verba nullo commentario indigeant.
δὶ Doetrina Nicolui de Lira. Liranus ille in scriptis suis his, quantum .videre Potui,
assirmat unam litteram plures continere sensus, sed neuter locuS
lavet adversariis; imo vero doctrina, quam pandit in Prologo secundo in Postillam Bibliae, ejusmodi est ut illum multiplicem sensum litteralem, de quo in praesenti dissertatione disputamus, sat luculenter excludat. In Prologo primo in Postillam Bibliae haec scribit : Habet iste liber Sacra Scriptura hoc speciale, quod una littera contineι plures sensus. Cujus ratis esι, quis principalis hujus libri auctor est ipse Deus, in cujus potestate est, non solum uti τocibus ad utiquid significandum i quod etiam homines facere possunt et faciunt in , sed etiam rebus significatis per voces utitur ad sign/candum alias res : et ideo commune est omnibus libris quod voces aliquid signifeent, sed speciale est huic libro quod res significatae per voces aliud significent. Secundum igitur primam
significationem, quae est per Coces, accipitur sensus LlTTERA Ll Sseu historicus; secundum uero alium significationem, quae est per ipsas res, accipitur sensus MYSTt Us seu spiritualis, qui est tripleae in generali: quia si res signisicatae per voces referantur ad significandum ea quae sunt in nova Lege credenda, sic accipitur sensus allegoricus: si autem referantur ad significandum ea quoe per nos Sunt agenda, sic est sensus moralis vel tropo logicus ; si autem referantur ad significandum ea, quae sunt spe randa in beatitudine futura, sic est sensus anagogicus Scriptura eaeterior est sensus litteralis, qui est putentior, quia per noces immediuia significatur; Scriptura autem interior esι sensus
114쪽
mystieus vel spiritualis, qui est latentior, quia per res significatas vocibus designatur l . Quae sane tam perspicua sunt ut nemini in mentem venire possit Liranum, dum hic dicit unam litteram eon ιinere plures sensus, docere voluisse ejusmodi aliquid, quale est id quod defendunt patroni multiplicis sensus litteratis. In Prologo secundo haec Lirant de re nostru verba leguntur : Considerandum est, inquit, quod eadem littera alia quando habet duplicem sensum litteralem: Merbi gratia, I Paralip. XVII, dieit Dominus de Salomone : Ego ero illi in patrem,eι ipse erit mihi in silium. Et intelligitur de Salomone ad litteram, in quantum fuit silius Dei per adoptionem in juventute;
propter quod Nathan propheta vocavit eum amabilem Domino, ut habetur secundo Regum XII. Proedieta etiam auctoritas :Εgo ero illi in Patrem, etc., indueitur ab Apostola ad Hebraeos tamquam dicta de Christo ad litteram; quod patet eae hoc, quia Apostolus indueit eam ad probandum quod Christus fuit major Angelis; talis autem probatio non potest fieri per sensum mysticum, ut diciι Augustinus contra Vincentium Donatistam, ut supra allegatum est. Proedieta enim auetoritas impleta fuit ad litteram in Salomone, minus tamen perfecte, quia fuiι Dei filius per graιiam solum: in Christo autem perseetius, qui est Dei filius per naturam. Licet autem utraque eaepositio sit litteratis simpliciter, secunda tamen, quae est de Christo, spiritualis et mystica est secundum quid, in quantum Salomon fuit figura
Ex his patet Liranum , etsi dicat eamdem litteram aliquando habere duplicem sensum litteralem, minime tamen patrocinarimu Me quam oppugnamu S. Nempe, quem ille statuit multiplicem Sen Sum litteralem, nequaquam idem is eSt, quem docent adversarii nostri. Quid Liranus sibi voluerit manifesto cuique constabit, si attendere velit ad rei exemplum quod profert ad doctrinam suam dilucidandam. Quae verba vulgo theologi du-
1ὶ Biblia saera eum Glossa ordinaria a Strabo Fuldensi Monacho Benedicti no collecta, novis DP. Graecor. et Latin . explieationibus locupletata et Postilla Nic. Lirant Franc. eum additionibus Pauli Burgensis Epise. ac Matthiae Thoringi replieis. Antverp. 1614. Τ. l. Prolog. 1. 2) Op. et t. ibid. Prolog. Secundo.
115쪽
plicem sensum, litteralem unum, alterum vero mysticum sive typicum habere docent, ea Liranus mavult dicere duplicem habere sensum litteralem. Scilicet in salsa liae persuasione versa ha Iur, ut crederet non nisi e litterati Scripturae sensuessicax duci argumentum theologicum. Quum ergo videret loca Scripturae qualia sunt v. g. Ego ero illi in Patrem, etc., tamquam probationes theologicas in Novo Τestamento ad Christum referri , quae tamen loca in Veteri de alio erant dicta, istiusmodi locis duos sensus litterales astinxit; id vero secit quasi invito suo judicio, ut arguitur ex eo quod de similibus Scripturae
locis dicit : Licet utraque eaepositio siι litteratis simpliciter, seeunda tamen, quae est de Christo, spiritualis et mystica est secundum quid, inquantum Salomon fuit figura Christi. Nam qui
tandem, quaeso, cogitaveris alicujus Scripturae loci expositionem, quae Sit, ut vult Lyranus, litteralis si MPLIci TER et mystica SEcuNDUM uuin 3 Etenim utraque haec interpretatio alteram absolute excludit, ut conficitur ex utriuSque Sen SuS, litteratis et mystici, definitione, quam rectissime tradit Liranus
vid. supra pag. 104 . Fraudem ei secit, opinor, quod non animadvertit, aliud esse Scripturam aliquam litteraliter diei de aliquo, aliud vero litteraliter impleri in aliquo. Quare
Rev. P. Patritius de sensu typico agens rectissime Scripsit: Impleri AD LiTTERAM non idem est ac significari SENfU VERBORUMLlTTERA Li. Verba enim sententiarum et oraculorum, quin spiria talem quoque sensum continent, talia sinι oporιet, ut seorsim sumpta atque a toto sermone divulsa ac per se ipsa spectata, ita
rei, ad quam sensus spiritalis pertinet, congruunt, ut illam significare possint etiam secundum litteralem suam significationem, Stoe propria haec sit, sive translata. Nam illa : Nec os illius
confringetis ), et Ego ero ei in patrem et ipse mihi erit insilium l2ὶ, et Ex Egypto vocavi filium meum 5), aliaque hujusmodi talia sunt, ut eorum quodlibet, si per se ipsum illud
Uectemus . non autem secundum signisseatum quem habet invetere Testamento, optime congrua ι Christo, deque eo diei possit
116쪽
- 10 secundum sensum littera lam; atque ideo, quum id factum est, quod de Christo per ea praenuntiatum fuerat, diei hinc eadem potuerunt ad litteram impleta esse it . Obiter hic observamus, errare Liranum dum dicit s2J, Augustinum docere eae solo Scripturae sensu litterati et non eae mystico fieri posse argumentum ad probationem. Nequaquam hoc docuit Augustinus. En verba sancti Doctoris quae Ob Oculos habuit Lirantis : Quis autem non impudentissime nitatur aliquid in allegoria positum pro se interpretari, nisi habeat et manifesta testimonia, quorum lamine illustrentur obscura 5ὶ3Quibus verbis Augustinus obstruit os impudens Donatistarum, qui eo loco Cantici, ubi dicitur : indica mihi tibi cubes in ME-nini R 4 , abutebantur ad probandum apud se, in Africa, veram tandem esse Ecclesiam, quum Africa ad meridiem sita sit 5 . Sed, ut mihi videtur, ne certo quidem dici potest, Augustinum in verbis supra adductis sermonem habere de sensu spirituali sive mystico. Nam quod dicit, aliquid in allegoria positum, id quidem ita videtur esse sumendum, quasi dixisset: aliquid in metaphorica locutione positum. Agitur enim de interpretatione dictionis in meridie; atqui hanc vocem metaphorice accipiendam esse manifesto docet, quum eum Cantici loeum Sic explicet : Annuntia mihi, ubi pascas, ubi cubes in meridie. Ouid signifieaι meridies' Magnum fervorem magnumque splendorem. Ergo notum fac mihi, qui sint sapientes tui,
spiritu ferventes eι doctrina fulgentes 6j.
Attamen , etiamsi demus Augustinum de mystico sensu agere in loco a Lirano allato, nec Sic tamen quis jure inde conficiat, negasse AuguStinum duci posse ex sensu spiritualisrmum ad probandum argumentum. Neque enim ibi universe negatur, valere ad probandum quod ducitur argumentum ex verbis in allegoria positis, Sed tantum quando non habentur
F. X. Patritii de interpretatione S. Script . vol. 1. P. 50. 2ὶ Vid. supra pag. 405. 53 S. Aug. ad Vintentium Bogat istam. Epist. 95. c. VIII. Ed. Bened. 4) Cantie. Canticor. Cap. 1. V. 6. 5) Cf. S. Λug. Cap. XV Sermonis 46, de Pastoribus, in Erech. eap. 34 ; et Sermonis 158 al. 50ὶ de verbis Εv. Jo. Cap. I. 8 et s. 6ὶ Ibid. do verbis Ev. Io. Cap. 7.
117쪽
- 08 manifesιa testimonia, quorum Iumine illustrentur obscura. Pro secto non negaverit Augustinus valere probationem ductam ex mystico alicujus Scripturae sensu, quem a Spiritu Sancto verbis suis sulite tum fuisse, certa auctoritate constaret. Sed lisec dicta hoc loco susticiant; nam quum non ea de re nostra instituta sit disputatio, nolumus rem plenius tractare.
Mentem suam circa Praesentem quaestionem aperit Blir-gensis in Additionibus ad postillum Magistri Meolai de Lira super Biblia Il , his verbis : Inem quantum ad simplicem eaepositionem Scripturae, quae eae primaria Mocis significatione consurgit, manifestum est, quod plures sensus litterales traduntur, non solum ab eaepositoribus seu scriptoribus communiter, sed etiam
a doctoribus sanctis, ut patet Gen. I, in quo loco, ut Magister dieiι in 2 Diat. XIII, quidam sanctorum patrum, qui verba Dei
atque arcana scrutati sunt, quasi diversa videntur scripsisse.
Et sic paιet quod non ei uslibet Doetses Sacrae Scripturae sit tantum unus sensus litterulis. Si autem dicatur contra hoc, quod, lieet diversi diversos sensus attribuant alicui litterae sacrae, non eae hoe sequitur quod sint plures sensus litterales talis litterae, sed quod tantum ille est litteratis quem intendit auctor. Ad hoc dicendum feeundum sanctum Thomam 2 : Quia auctor Sacroe Scripturae Deus est, qui simul omnia suo simplici intellectu comprehendit, non est inconveniens, ut Augustinus dieit in XII Confessionum , si eιiam secundum litteralem sensum Sucrae Scripturae plures sint sensus. Quod intelligendum est, dum tales sensus sint litterae conformes, et quod determinationi Ecclesiae seu rectae rationi non repugnent; similiter et quod sint invicem compassibiles. Cum autem contingat duos sensus litιerales secum impassibiles alicui sacrae auctoritati attribui, necesse esι dicere quod tantum alter eorum est litteratis. Ex his quid circa quaestionem quam tractamus Burgensis docuerit facile est colligere. Nempe nullo modo docet reapse
118쪽
- 109 alicubi in Sacris Scripturis mulit plicem sensum litteralem esse agnoscendum ; sed dum dicit variam Saepe esse alicuj iis scripturae interpretationem, una a stirmat fieri posse ut uni eidemque Sacrae Scripturae loco plures a Spiritu sancto subjecti sint sensus litterales. Hoc autem fieri posse ideo assirmat, quia id, docente Augustino, non esι inconuem ens; quod quid signiscet supra declaravimus iij. Doctrina Alphon si Tostati. De vario Sacrae Scripturae sensu prolixe loquitup Τoslatus in suo Commentario in Matthaeum, Sed litteralem Sensum multiplicem, de quo in praesenti contrOVersia agitur, ne memorat quidem. Quare sallitur Josephus de Turre si , quum
hunc laudet inter patronos multiplicis sensus litteratis. Asserit quidem Tostatus eamdem Scripturam interdum habere duos sensus litterales; sed ex rei exemplis quae ibi assert manifesto patet, ab eo auctore voeari Sensum litteralem ET eum, quem omnes ita vocamus, ET illum, qui apud Theologos vulgo typieus nudit, qui quum non exprimatur per Verba, sed pser res aut personas verbi 3 Significatas, prosecto litteratis sensus dici nequit. Scilicet habendus est ToStatus in numero eorum, qui, ut scito animadvertit Medina ibi, quum non satis magnis rationibus sibi persuasissent a sola litterati aut historieo sensue euae argumentum neeti, viderent autem bonam Gangelieae oeconomiae partem in iis locis a sanctis auctoribus collocari, quae illic, unde proferuntur, suos quoque historicos sensus apertos habent, protinus ad multiplicem hunc litteralem intellectum vel insiti confugiebant. Versabatur Ustatus in ea etiam salsuopinione ut crederet, si qua Scriptura alicubi dicitur esse impleta, omnino oportere id, quod praedictum erat, praedictum
esse Secundum sensum litteralem. l) Vid. supra pag. 44. n Instituti. ad verbi Dei seripli intelligentiam, Trael. III. Quaest. 5.
3ὶ De recta in Deum fide. Lib. VI. e. 25. p. 222-25. css. quae seripsi
119쪽
Sed jum, age, ipsum Tostatum loquentem inducamus, ut
quae de ipso narravimus vera esse demonstremus. in duobus suorum commentariorum locis est' de re loquitur vir eruditissimus, scilicet ad Matthaei caput secundum, quaestione LVII, et iterum ad caput decimum tertium, quaestione XXVili. Et priori quidem loco agit de verbis Osese : Eae
AEgypto vocavi filium meum, quae secundum sensum litteralem de populo Israelitico dicta esse dubitare non sinit contexta Prophetae oratio; haec autem verba in Christo adimpleta suisse sanctus Matthaeus plane docet, dum dicit : Aecepit idoseph puerum et matrem ejus nocte, et secessit in AEgyptum. Et erat ibi usque ad obitum Herodis ; uι adimpleretur quod dictum esι a Domino per prophetam dicentem : EX AEgypto vocavi filium meum it . Itaque circa illud vaticinium, necesse est, inquit Τostatus, illud intelligi de Christo An LiTTERAM ... Si diceretur
Scriptura compleri in sensu mystico, liceret ataui eae illo sensu, quia eae hoc quod aliqua scriptura completa est vel non eo leta, est magnum argumentum, imo tota vis arguendi et veritas, ideoque liceret argui eae mystico , eι esset argumentum escuae . Item non stat, quod compleatur aliqua scriptura in rnysιieo. In sola
ergo sensu litterati Scriptura completur. Ει tamen hic dieitur, quod completa est prophetia ista, quando Christus de HSgypto reductus est. Ergo istud intendebat propheta, et est sensus litteratis. . . Si autem Iudaeus dicat quod non intelligitur de Iesu, sed
de populo Israel, non possumus eum cogere, cum verum sit
quod etiam intelligatur de populo Israel, et non habemus probationem nisi dictum Matthaei, cui Iudaeus non credit. Considerandum autem est, quod istud dictum Oseae intelligitur de Christo, et de populo Israel, et de utroqwe in sensu litterati: quia multa sunt hujusmodi in Sacra Scriptura, quae habent duos sensus litterales: et unum intendit Scriptura magis principaliler et alium minus; nemo tamen illorum est mysticus; sicut patet Eaeod. XII. ubi dieitur de agno Pasehali: Os non comminuetis eae eo; intelligitur autem ad litteram de agno paschali, cujus ossa non erant frangenda ad comedendum medullas eorum, sed integra manere debebant et fossae carnes comedi. Intelligitur etiam ad liιιeram de
l) Matth. Cap. ll. v. lo. Israelem typum gessisse Messiae notum est.
120쪽
Christo, qui etiam erat agnus paschalis; eι dieitur D. XIX quod crura latronum, qui cum Christo erucisaei sunt, confracta fuerunt, ut citius morerentur; ad Christum autem cum Menissent.
videntes eum mortuum, non fregerunt crura ejus. Et dicit ibi beatus Ioannes quod hoc factum est, ut impleretur Scriptura. scilicet, Os non eomminuetis eae eo. Et sic oportet intelligi, quod in sensu litteruli dictum fuit illud de Christo; quia alias non diceretur impleri Scriptura per hoci, cum probatum sit, quod Scriptura non dicitur impleri in sensu myssico, sed solum in litterati; quia alias Evangelistae non allegarent, nisi Scriptura illud intendisset. Quidquid autem Scriptura intendit, sensus litteratis est; quod autem nos applicanius Scripturae, est sensus mysticus l. Et alibi : Interdum, inquit, eadem scriptura habet duos sensus litterales, et hoc quia utrumque eorum intendiι per ipsam litteram significare auctor ejus, juaeta illud Erod. XII, ubi de agno Pasehali dicitur: Os non eomminuetis eae eo; nam intelligitur ad litteram de agno Paschali, .... et etiam ad litteram intelIigitur de Christo patiente Et ita illud 2 Reg. I, Ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filium, ad litterum intelligitur de Salomone, de quo Scriptura Ioquitur ibi, et etiam de Christo intelligitur ad litteram , sicut illud allegat Apostolus ad Hebraeos Si intelligeretur de Christo in sensu allegorico, non induceretur in probationem, quia sensus mystici non probant 2 . Ex his, opinor, luculentissimo patet, quid sibi voluerit Tostatus, dum docuit unam eamdemque Seripturam plures interdum habere sensus litterales. Sed, quod paulo ante circa Τοstuli doctrinam jam monui, de eo multiplici sensu litterati, de quo in praesenti controversia instituta disputatio est, ne verbum quidem habet Tostatus; quod utique, quum tamen data opera agat lδὶ de vario Sacrae Scripturae sensu. firmissimo
argumento est eum istiusmodi sensum minime agnovisse.
Atque haec de doctrina Τheslogorum medii sevi circa praesentem controversiam dicta volui. Hi quam minime saveant Sententiae quam oppugnamus, ex iis quae ex Scriptis eorum