장음표시 사용
41쪽
atqui nec Bonsperium nec Goldhagenium latebat, a patronis duplicis sensus litteratis non indicari potuisse nisi unum et alterum Sacrae Scripturae locum, in quo multiplex illo litteralis Sensus sit agnOScendus.
Duplices illae prophetioe, inquit ClirFsostomus, facile a perspicacioribus percipi possunt. Peto, tanta-ne perspicacia opus est ad videndum, ut hoc utar, verba Isaiae generationem ejus quis enarrabit, quod solemne in praesenti quaestione exemplum eSt, sumi posse ut dicta tam de aeterno ortu Verbi ex Patre,
quam de nativitate Christi ex beata Virgine Porro, si Clirysostomus in loco allegato hoc docuit quod volunt illi viri cli., mirer equidem cur prophetiae vocabulo usus Sit potius quum clariore, ut esset verbi gratia scrip tura vel aliquod simile. Deinde, quum Clirysostomus dicat ex duplicibus illis prophetiis reperiri posse multa non manifesta , Scire velim quae aut qualia tandem sint illa multa non manifesta, quae ex illo multiplicis Sensus arcano aut detecta jam sint, aut detegi deinceps possint. Undem, quum sanctus ChrJSOstomus magnam Sacrae Scripturae partem interpretatione explicaverit, qui fit ut a patronis duplicis sensus litteratis nullus Sacrae Scripturae locus proseratur, quem sanctus Doctor in duas pluresve sententias ad litteram exposuerit. Nam si verum est, quod illi volunt, in multis Sacrae Scriptum locis agnovisse Chrysostomum litteralem in Scripturis sensum multiplicem, sane prodigio simile est, sanctum Doctorem mirabilem illam Divini verbi saecvnditatem perpetuo neglexiSse.
Tamquam patronus multiplicis sensus litteratis a Goldhage ualiisque laudatur etiam sanctus Hieronymus, quiliti in Sua Epistola 105, ad Paulinum, dixerit de Apocalypsi S. Joannis: in verbis singulis multiplices latent intelligentiae. Locus integer hic est: Apocalypsis Ioannis tot habet sacramenta, quot verba.
42쪽
Parum dixi: pro merito columinis laus omnia inferior est : in verbis singulis multiplises latent intelligentiae. Ex his ergo verbis volunt conscere sanctum Hieronymum in eorum fuisse sententui. Age vero, videamus an id sorte non cupidius quam
Profecto, jam hoc portenti speciem habet qui factum sit ut, si in singulis Apocalypseos verbis multiplices latent sensus
litterales, ex patronis tamen multiplicis istius sensus nemo fuerit, qui ex eo libro vel unicum adduxerit eXemplum, quo Suam sententiam semare conatus sit. Adeo-ne ubique laten ι illi
Librum Apocalypseos Hieronymus non quidem exposuit, attamen loca ejus libri non pauca passim in suis scriptis explicavit. Mirum i nulla uspiam occurrit interpretatio, quae vel minimam speciem habeat duplicis illius sensus, quem , ut illi assirmant, Hieronrmus docuisset in singulis Apocalypseos verbis latentem lUt mihi videtur, Hieronymus de multiplici sensit litterati omnino non cogitavit; sed quum laudato loco obiter loqueretur de Apocalypsi. grandioribus verbis et hyperbolia usus, tantum dicere voluit eum librum plenum esse mysteriis, hoc est, rebus absconditis, quei admodum alibi de Apocalypsi
dixti : Vidit Ioannesi in Pathmos insula Apoealypsim infinita
futurorum mysteria continentem stin. Fieri potest ut sanctus Doctor per latentes intelligentias verborum Apocalypseos intellexerit, praeter futurorum mysteria. etiam verborum Sensus mysticos, anagogicos puta. Quidquid sit, nihil hic video quod multiplices illas intelligentias capiendus esse suadeat de multiplici iisdem verbis subjecto sensu litterati. Nam ne recte quidem sensum litteralem sensum dixeris latentem; certe Sanctus Hieronymus, sicubi latentem in verbis sensum dicit, non litteralem aliquem sensum, sed mysticum intelligit, ut patet ex ipsa hac ad Paulinum epistola, ex qua sumpta sunt verba de quorum intellectu disputamus. Regum tertius, ait, et quartus libera Salomone usque ad Iechoniam.
et ab Ieroboam silio Naboιh usque ad Osee, qui duetus est in
Adv. Iovin. Lib. l. Edit. Vallarsii. Tom. ll. p. 280.
43쪽
Assyrios, regnum Iuda eι regnum deseribit Israel. Si historiam respicias, verba simplicia sunt: si in litteris sensum latentem inspeaeeris, Ecelesiae paucitas et Haereticorum contra Ecclesiam bella narrantur fl). At vir cl. Salaroron altero nobis occurrit Hieronymi dicto , quod extraxit ex ejus commentariis in epistolam ad Ephesios. Asteri Salmeron haec sancti Doctoris verba :Singuli sermones, syllabae, apices et puncta in divinis Scripturis plena sunι sensibus. Sed praestat integrum dare locum . ut
ex contexta oratione mentem Hieronymi rectius edoceamur.
Sic ergo scribit sanctus Doctor in Ep. ad Ephes. cap. 5, v. 6 : uod est autem hoc mysterium , quod, sicut nunc , aliis generationibus non fuit revelatum' Utique illud quod sequitur, esse gentes coh6eredes s συγκληρονίμαὶ, coneorporales συσσώροιὶ et comparticipes συριαε νικαὶ promissionis in Christo Iesu per Euangelium, cujus factus est Paulus minister, secundum donum gratiae Dei, quae data est ei juxta operationem virtutis ejus. Scio appositionem eo unctionis ejus, per quam dicitur Co-hoeredes et COX- corporales ρι COv-participes, indecoram facere in Latino semmone sententiam. Sed quia ita habetur in Graeco, et singuli semmones, syllabae, apices, puncta, in divinis Scripturis plena sunt sensibus, propterea magis volumus in compositione structuraque verborum quam intelligentist periclitari. Iam , obsecro, quid tandem in his verbis ost quod vel levi simam possit movere suspicionem sanctum Hieronymum in ea fuisse sententia, ut crederet multiplicem passim in Sacra Scrip- tuiti verborum esse sensum litteralem Τ Nonne manifestum est
ideo nb eo diei vel singulas syllabus in divinis Seripturis plenas
esse sensibus, ut causam reddat cur, licet voces concorporales et comparticipes sint minus latinae, has tamen usurpare non si in Alber et t. op. eap. I. l l 23 ad objectum ex Hieronrmo locum haee
notat e u S. Hieronymus, inquit, de Apocalypsi Ioannis dicit, in hujus singulis verbis multiplices latere intelligentias. Quod nondum signis leat, his inesse plures etiam sensus, quos ipse scriptor saeer et Deus per illum loquens intenderit, sed tantum quod de sensu multum varient interpretum sententiae; quod utique verum est .s-Sed hanc mentem fuisse S. Hieronymi quominus credam, obstat contexta istius loci oratio.
44쪽
dubitaverit; quare Τ nam in graeco, inquit, illa voeabula cum
particula συν scumj composita sunt; quae particula otiosa ha bori non debet; intellectum enim habet suum; singuli sermones, syllabae, apices, puncta in divinis Seripluris plena sunt sensibus , perinde ac Si dicerot : Sacrae Scripturae interpres voculas etiam minimas aliendat; nihil enim ibi scriptum est quod intellectu careat. Verum enimvero quam absurdo locutus esset Hieronymus, Si ejus verbis reapse foret ea Subjecta notio, quam volunt patroni
multiplici ς sensus litteratis. Quid enim Τ Quum sanctus Doctor dicat in divinis Scripturis nihil esse quod non sit plenum sensibus, si hoc de multiplici sensu litterati dictum intellexeris,
conficitur eum docuisse ne minimam quidem Sacrae Scripturae Partem esse, nullam Voculam, Syllabam nullam, quae non multiplicem habeat sensum litteralem. Apage istas ineptias lCredideris exscriptis Hieronymi, quum maximam Sacrae Scripturae partem exposuerit, Sexcenta asserri interpretationis exempla, quae probent eum reapse id sensisse quod illi volunt. Falleris; ne unum quidem aiserunt; et meu quidem opinione frustra ea quaesieris. Contra, Occurrunt loca quae certissime probant sanctum Doctorem minime fecisse cum patronis multiplicis sensus litterulis. Notum est eos uti dicto Isaiae cap. 55, v. 8. : generationem ejus quis enarrabit, tamquam praeclarissimo quodam multiplicis sensus litteratis exemplo; atqui Hieronymus eum locum ita interpretatur, ut quem illi Isaiae verbis assingunt sensum duplicem litteralem, ipse eisdem inesse neget, doceatque alterutro tantum sensu vocabulum generationem eo loco esse accipiendum. Verba eius hic subiicimus: u Generationem ejus quis enarrabiιpn Isa. Cap. 55. v. 8. Quod duplieiter intelligitur : Aux enim de divinitate ejus aecipiendum est, quod impossibile sit divinae nativitatis nosse mysteria... ADT
de partu vitainis , quod dissiculter possit eaeponi. In Isa. i. h. l. in Sed occurrit iterum Salineron et objicit, Ilieronymum Sacras Scripturas exponentem, non minus quasi teatui consona me Iicare nersionem Septuaginta interpretum quam hebraicam xeritatem, eι iam si diversos porrigant sensus, quod, inquit, sanctus Doctor non faceret, nisi pro eonstanti haberet, eamdem litteram plures posse sensus recipere. Rco tanti viri dixerim , Disti tred by Corale
45쪽
- 56 eum ex praemissis vitiose concludere. Nam ex eo quod sanctus HieronFmus, in veteris Testamenti scripturis interpretandis suam, quam ex hebraico secerat, versionem secutus, sicubi
ab ea discrepat versio Septuaginta interpretum, etiam hanc edisserit, hinc, inquam , non recte colligitur sanctum Doctorem multiplicem sensum litteralem in divinis Seripturis passim agnovisse. Quid ergo Τ Scilicet, noluit Hieronymus, neglectu Septuaginta-virali versione quae tunc in omnium manibus erat, unice enarrare suam, quam recenter ex hebraico
elaborii verat: tum quia ita visus suisset versionem suam interpretationi Septuaginta-virali arrogantius praeserre; tum etiam quia latere eum non poterat loca quaedam hebraicae Scripturae aliter atque aliter ab interprete posse reddi; tum denique ne quorumdam animos offenderet. Poteram. inquit, juoeta Hebraicum quid mihi videretur eurrens legentibus indicare; sed quid faciam quorumdam studiis, qui, nisi eι Septuaginta interpretum editionem disseruem, imperfectum opus me habit Tum esse denuntiant; sequar igitur e tum ordinem disserendi . Sed nolumus haec uberius disputare, praesertim quum nemo patronorum multiplicis sensus litteratis vel unum ex Hieronymi commentariis locum indicaverit, ex quo suspicari possimus sanctum Doctorem , graecae versionis varietatem ena
tantem, in ea suisse sententia, ut crederet, non dico unum alterumve locum obscurioris esse interpretationis, adeoque aliter atque aliter reddi posse, sed , quod hic agitur, uni eidemque loco duplicem inesse sensum litteralem. Illud asseverare non dubito, neminem , qui sine praejudicata opinione Hieronymi in vetus Testamentum commentarios legerit, exanimi sui sententia iudicaturum esse, ideo sanctum Doctorem Septuaginta-viralem versionem, Sicubi a sita discrepat, interpretatione exposuisse, quod persuasum haberet multiplicem passim sub iisdem hebraicae Scripturae verbis latere aut lutere
posse sensum litteralem. lὶ in isaiam Lib. X, in principio. Diuitia oo by Corale
46쪽
I 4. Eae uerbis S. Gregorii Magni t j.
Plerumque, ait sanctus Doctor, in sacro eloquio ideo aliquid obseure dicitur, ut, dispensante mirabiliter Deo, mulιiplicitere onatur.
Ad haec respondeo : S. Pontificis mentem minime assequi qui velint ea verba dicta osse de Sacrae Scripturae locis quae habeant multiplicem sensum litteralem ; nam ex contextu Ora tione evidentissime constat sanctum Gregorium in allato loco minime loqui de istiusmodi obscurioribus Sacrae Scripturaedictis, quae in duas pluresve sententias ad litteram accipi debeant, sed de iis quae ambigua sunt, ut nescias utrum uno potius an altero modo sint capienda.
Scilicet in interpretando Ezechielis vaticinio Gregorius ad eum locum pervenerat, ubi dicitur lΕZech. Cap. 5, v. 12, 35 :
audivi post me. . . vocem alarum animalium percutientium alteram ad alteram. Fatetur autem sanctus Doctor Se nescire , utrum Propheta velit dicere animal quodque seipsum alis suis percutere, an contra aliS Sui S mutuo se animalia serire. Manifestum erat, quod Operae pretium erit hic Observasse, utrumque Simul Verum esse non posse, adeoque nec a Propheia
potuisse dici. Nam si animal quodque alis suis seipsum percutiebat, procul dubio non poterat alis suis simul seri realiud animal. Ergo, ut dixi, anceps haerebat sanctus Gregorius, nec sat Sciebat utro potius modo obscurum hunc locum interpretaretur. Quum vero in ea esset Sententia, ut crederet plerumque in sacro eloquio ideo aliquid obscure diei, ut, dispensante mirabiliter Deo, multipliciter eaeponatur, promittit auditoribus suis se alarum hanc, quam Propheta memorat, concussionem, pro utroque intelligendi modo, tropologice expositurum. Locum integrum hic subjicimus :α Et voeem alarum animalium percutientium alteram ad alte. ram. v Audit post se Propheta. . . vocem alarum animalium . . . Sed est in his verbis magna dubitatio; quia non aperte per Prophetam dieitur utrum unumquodque animal alas suas in semetipsis per-evιiat 2 , an eerte hinc eadem sancta animalia alis suis se vicissimis, Vid. supra pag. 18. 2) In nonnullis Codd. Mss. legitur: alis suis temetipsum percutiat.
47쪽
- 38 feriant, ut ala hujus alterum, et ala alterius istud animal tangat. Sed quia plerumque in sacro eloquio ideo aliquid obscure dieitur, ut, dispensante mirabiliter Deo, multipliciter eaeponatur, nos caritati vestrae utraque eaeponere, Iargiente Domino, debemus. Saepe jam alas animalium Mirtutes disimus esse Sanctorum. Quomodo ergo unumquodque animal alas suas eaecutiens , alteram ad alteram percutit 3 nisi quod aperte datur intelligi, qua quod 3ὶ si
saneta animalia sicimur, virtus in nobis virtutem ercitat, dum una alteram ad persectionem pulsat. . . Sin rem, ut praefati su mus , vicissim se alis suis animalia feriunt. et altera ad alteramala percutitur singulorum, hujus quoque descriptionis, largiente Domino, sensus patet. Quid est ergo quod hinc pennata animalia vicissim alas alteram ad alteram feriunt, nisi quod omnes Sancti se invicem suis virtutibus tangunt, et sese ad provectum eaec tant eae consideratione virtutis alienae. Ex quibus profecto patet, patronos multiplicis sensus litteratis defensorem suae causae appellare non Posse Sanctum
Gregorium; quod erat probandum.* 5. Eae verbis S. Leonis 1 . In Christo Iesu filio Dei, uit sanctus Leo, non 'solum ad divinam essentium, sed etiam ad humanam spectat naturam, quod dietum est per Prophetam e Generationem ejus quis enarrabit. Si divinae Scripturae interpretem hic ageret sanctus Pontifex non concio natorem, esset prosecto cur sacilius crederem eum reapse Sensi Sse, Isaiam voluisse uno generationis vocabulo exprimere Christi ortum tam divinum quam humanum; ex quo arguere quis p0Sset Sanctum Doctorem putasse uni eidem que Sacrae Scripturae dicto duplicem nonnumquam subjectam esse notionem, utramque litteralem. Quum vero non agat interpretem sed concio natorem, non video quid obstet quominus subdubitem an non ea ratione tantum sanctus Leo putaverit propheticum illud estatum spectare ad utrumque Christior tum , quatenus id quod proprie tantum de aeterna verbi ori-
48쪽
- 50 gine ex Patre a Propheta dictum crederet, id existimaret aptissime accommodari etiam posse ad nativitatem Christi ex B. Virgine, quum etiam hanc, utpote naturae vires Superantem , nullus homo enarrare pOSsit. Crescit vero mea duhitatio, quando animum adverto ad ea quae idem sanctus Pontifex de eodem Isaiae est ato alibi dixit: Quia Domini Salvatorisque nostri nativitas, inquit, non solum secundum Deiιatem de Patre, sed etiam secundum carnem de matre, ita facultatem humanieaecediι eloquii, ut merito ad utramque referatur, quod dictum est: generationem ejus quis enarrabit, in eo ipso, quod digne non potest e licari, semper eaeuberat ratio disserendi sit. Si sanctus Doctor putasset Prophetam uno generationis vocabulo expressisse utramque Verbi, ut ipse Vocat, nativitatem, nousine ratione mihi dicere videor, eum aliter suisse locutum; scilicet dixisset : Quia Domini Salvatorisque nostri nativitas non solum secundum Deitalem de Patre, sed etiam secundum carnem de matre, ita facultatem humani excedit eloquii,
DT MERITO DE UTRAOUE DICTUM SIT: generationem ejus quis enarrabit, etc. - Nam quod ipse dicit: ut merito AD UTRAMQUE REFERATUR, QUOD DICTUM EST, id, mea quidem Sententia, non
inepte quis ita intellexerit, ut existimet sanctum Doctorem hoc tantum voluisse, scilicet Isaiae essatum, quod proprie respicit ortum Verbi ex Patre per aeternam generationem,
merito tamen accommodari ad nativitatem ejus secundum carnem de matre, quum etiam hanc Originem nemo enarraverit.
Ego certe non putem prudenter assirmari posse, Sanctum Leonem sensisse cum patronis multiplicis sensus litteratis. Nam quale argumentum ex scriptis S. Doctoris universis eruere tandem potuerint, vidimus; atqui nullo alio argumento de ejus mente constat. Accedit, multiplicem illum Scripturae sensum litteralem caeteris sanctis Patribus suisse ignotum, ut patebit; quare et Sancto Leoni eumdem ignotum fuisse censendum est, quum non Sat firmum Suppetat argumentum, quod aliter sentiendum nobis esse Suadeat.
lὶ S. Leonis op. Serni. 20. cap. I. T. I. p. 106. ed. Balter.
49쪽
I 6. Eae verbis S. Augustini. Animadverterat Augustinus Sacram Scripturam dicerei Gen. 3, 3 ὶ : in principio creaviι Deus caelum et terram . sed non commemorare quoto die haec a Deo facta sint. Dicit autem so sentire 2ὶ nomine eaeli indicari creaturam spiritualem, et terrae nomine materiam informem: duo autem haec ita a Deosnisse condita, ut naιura essent ιemporis eaepertia Seu non haberent quo tempori subderentur 3ὶ, atque hanc ob causam sine eommemoratione dierum Scripturam dicere: In prineipis ereaviι Deus coelum et ιerram ι).Τum loquentes introducit 5ὶ, qui latentur quidem haec duo per se vera esse 6ὶ, sed negant i τὶ hoc Moysem exprimere voluisse scribendo : In principio creavit Deus coelum et terram. Deinde strictim attingit Augustinus varias horum verborum interpretationes a sua diversas s8j. Post haec dicit nolle se contendere cum iis, qui aliter ac ipse hunc Geneseos locum explicandum esse putent is . Quid mihi obest, inquit, si aliud ego sensero quam sensit aliuν eum sensisse qui seripsit' Omnes quidem qui legimus, nitimur hoc indagare atque eomprehendere, quod noluit ille quem legimus. Ει eum eum veridicum credamus, nihil quod falsum esse uel novimus vel putamus, audemus eum eaeistimare disisse. Dum ergo quisque eonatur id sentire in Scripturis sanetis, quod in eis sensu ille qui seripsit, quid mali esι si hoe sentiat. quod tu Luae omnium veridiearum mentium ostendis verum 0ὶ
1ὶ Consessionum Lib. Xll. cap. IX. es. etiam cap. XIII. 2) Ihid. Cap. XIlI. es. etiam Cap. t X. ιδὶ ibid. Cap. IX et XII. 4ὶ ibid. Cap. IX. XlI et XIII. 5ὶ ibid. Cap. XV. 63 Milicet: et ereaturam spiritualem a Deo conditam esse informemque materiam , et neutram subditam tuisse tempori.
lR Probe tenendum est Augustino in tota hae disputatione aliud esse quaerere an per se verum siι id quod quis ex verbis Sacrae Scripturae intellexerit, aliud verb, an id quod per re verum esι ipsum illud verum sit, quod scriptor saeer verbis suis voluit exprimere. Deo auctori tribuit Augustinus Diuili od by Cooste
50쪽
esse, etiamsi hos non sensit ille quem legit, eum et illa uerum, nec tamen hoc senserit
uox Augustinus recenset ea quae secundum Meritatem asstr
mari possunt de rerum creatione 2ὶ, ac dicere pergit id ,
ex his Omnibus Meris, quae exposuit, unum interpretem hoc, alium illud credere a Moyse fuisse expressum; et praeclara distinctione usus, aliter, inquit, quoerimus de creaturae conditione quid verum sit, aliter autem quid in his nerbis Moyses intelligere laetorem auditoremque voluerit M. . . Accedamus simul' ego Augustinus qui ita hunc Geneseos locum interpretor, et illi qui eum aliter explicandum esse velint, nihil tamen per se falsi ex eo exsculpunt ad verba libri tui, et quaeramus in eis voluntatem tuam per voluntatem famuli tui, cujus calamo
dispensasti ea sverba M. Sed quis nostram, ita loqui pergit,
sic inveniet eam lscilicet Dei voluntatem, hoc est, Verum Sensum verborum obscurioris, Augustino judice, istius Geneseos Ioci, nam de hoc perpetuo loquitur inter tam multa vera 6), quoe in illis verbis aliter atque aliter intellectis occurrunt quoerentibus , ut tam fidenter dicat hoc sensisse Moysem atque hoc in illa narratione noluisse intelligere, quam sidenter dicit hoc verum esse, sive ille hoc senserit, sive aliud IT ' Quod autem eontendunt, ita porro scribit sanctus Doctor, non hoc sensisse Moysen quod ego dico, sed quod ipsi dicunt, non amo; quia etsi ita est, tamen ista temeritas non scientiae sed audaciae est 8 .
quodcumque verum, quod quis ex Saem Seripturae verbis intelligit, licet non percipiat illud verum quod Scriptura vult dicere. Docet autem omni conatu id leetori agendum esse ut perveniat ad uoluntatem Sacri Seriptoris i Lib. I. de Doet r. Christ. cap. 27 ὶ, hoc est, ut illud verum percipiat quod Meer scriptor exprimere sibi proposuit; si vero accideret ut a mente ejus aberraret, dolendum id quidem, dieit Augustinus, attamen nihil mali consess. Lib. XII. Cap. XVllIὶ, nihil perieulι Lib. I. de Doetrina Christ. cap. 27ὶ, ait, lectori inde procreari, modo rectae sidei non refra