장음표시 사용
161쪽
turalia nauitas de ingeniostat comparauiis acquisuit, Asticano,
scilicet Scipioni virtutem.virtus comparauit gloriam,gloriaco parauit aemulos .i invidos. Item aliud exemplum. lmperium
Graeciae fuit.solim, penes Athenienses. . in potestate Athenaeniasium Spartiataei. Lacedaemonii, potiti sunt .s. imperio Athenie sum 1 liebant superauere Spartiatas. Maeedones vicerunt Thebanos, qui. s. Thebani adiunxetunt breui tempore ad imperium Graeciae. Aliam subactam bello. Repetitio erebra cuiusque vetbi supetioli. .ante post 1,vbi euiusque mediante alia particula habet poli se dictionem superioris, sed idem eli ac si dicas antece-d ni is , habet in se que itilam lepotem , id est quandam venuli a tem quae. repetitio verbi antecedentis eii propita huius exornationis,videlicet gladationis. Desinitio est,quae amplectitur breuitet de absolute potestates proptias alicuius rei,hoc modo: Maiestas cte. Omnia nota videntur. Gladiatoria susceptio per eulorum eli qua mole gladiatorum ita audi sumus ad in tenda vulnera vi non defendamus nos, contenti laedi dummodo laeda mus, de Occidi dummodo occidamus, quod saepe temeritati, elinon sortitudinis,nisi mors nolita speciosa iit in conspectu domini. Hae agitui exornatio videlicet definitio putat ut commoda .Lutilis & idonea, quod. .quia proponit omnem vim de potest tem cuiuspiam tei, ita dilucide, de explicat ita breuiter, ut videatur,neque oportuisse dici pluribus verbis,neque potuisse dici l ci diu . clatius,& ita est fine obscuritate breuit. Transtio &e. Ttansitio voeatui sup ea exornatio,quae cum4.postquam olien dii breuiret,id. quod sit dictum proponit . ue .consimiliter,id quod sequitur hoe modor Exempla patent. Ad teliquum, adad,quod tellat. Correctio est,qua tollit i.reprobat id,quod dici, in est, & reponit. i. in locum illius ponit id, quod videtur in gis idoneum hoc pacto. Quid sup.dectetis factum, i ille. superbus, aut negligens, rogallet. l. auxilium, hospites suos , immo ssupple innulis et, supple eis.i.tantum signum dedistet, hoe quod nunc heti vix poteli,posset peti ei facile. Item aliud exemplum. Nam pol quam illi vicerunt,unmo victa sunt, licet iactetit se scisse. nam quomodo appellem i.possem appellate eam victoria, quae dedetit victoribus plus calamitatis quam bono. utilitatis, quali dicat nequaquam de ita potius victi esse si vicisse censebun. tur. Item aliud exemplum: O inuidia comes. .secutrix urit Us, quae insequetia plet unque bonos,immo insectatis supp. eos. Hoe eli,quae dicetis insequi quod in bonum accipi solet, potius tamen i ii sectaris quod in malum capitur. Nam moriget in se quitur, Ee pelliculor insectatur. bequitur autem inuidia bonos non ut piost, sed ut obst. Ostendit autem utilitatem huius
lotis addens. Animus auditoris commouetur i exeitatur hoc xenere. s. licendi. Enim pro quia, res elata. i. enunciata, uel comum .i non trabente singulate vim ad assiciendum, videt ut diis vitam umodo. i duri taxat hoe .sne affectu movendo,ea stes fit magis idonea ad mouendum affectum, post correcticinem ipsus oratoris: pronunciatione. 1 per modum pro se tendi. sed aliquis dicet e non.1.nonne igitur esset: sata us. . melius, preserrim L praecipue cum scribas,deuenire ad verbum optimum do electissimum ab initio siue correctione. Respondet Cicero. Ei .ti contingit, aut datur tempus, cum l. quando non est saltias. i. me. lius,deuenite. ab initio ad electisssimum vel bum,utpote si commutatio vel bia correctio et it demonti ratura id, videlicet tem esse huiusmodi, ut eum appellaris .i appellatis eam verbo comuni .i. non habente singulatem vim mouendi, videatis dixisse leuius. i. negligentius si par sit,& eum accedas per collectionem ad uethum electius,sacias rem in ligniorem. i.ut dicunt notabiliorem,ssi venisses, continuo i. statim ab initio, ad id verbum. electius, nee gratia verbi esset,animaduersa i considerata.aut adnotata ab audito te. Oecupatio est,cum dicimus nox praeterare,aut no scire,aut nolle dicere id, auod tunc dicimus maxime, hoc modo: Exempla nota sunt. Addo illi, mancipalii, adiudicalli intempe tantiae .i incontinentiae εἰ libidini Omnium . quibui libuit te abuti, sati secilli iniuriarum. id est condemnatus plina, dedissi, sunt qui intelligant, laetiit: in i .int utilii labeona satis iniuri tum sed sic non satis: immo nimium diceret. Consulto per consilium,aut data opera,volens de sciens. Non sum occupatus. i. n. hil immoror aut non sum solicitus, depeculatus. . per publicii suturum spoliasti aut depredatus eis. Docte autem ossedit usum de . tilitatem huius coloris addens. Haec exornatio eli utilis,aut prode li admonuise occulte rem quam non peti ineat i non sit
ut ile, oliend se.s .manifeste alus, aut si longum et , aut ignobileess.svitia alicuius palam detegete,aut si non potest fieti planum,
de ita non audeas dicere manuelle ne coeatas probare. contentus tamen sis,quia tumor est opinio nem tacete, aut s potest facile reprehendi. Quod abs te obiiciatur,eum salsum aduersarius sacile probet, aut cum sit utilius fecisse suspicionem occulte, si intendisse. i. nreme prolubile Nauxisse huiusmodi tationem,quq redarguatur. l. redargui possit. Saepe autem melius persuadet,
qui fingit se nolle dicere elimina alietiui,4 qui ea contumeliose exprobret,quod ille amicus, ire aduersarius iudicet ut . Disiunctio eli, cum utrunque sit duo sunt) aut unumquodque si plura
sunt) eorum de quibus diei mus, sicluditu certo.i .proprio verbo sine coniunctione videlicet: sae. Populus Rom.deleuit Nuia matiam, tbem Hispiniae sustulti .i deleuii Carthaginem, ut bem Asticae, disieeit Corinthum vibem Actiatae, in liltimo I elopon-neuaco,euertit Fregellas urbem Italiae vires eorporis . nihil .i.in nullo sunt auxiliata: Numantinis . scientia rei militatis nihil fuit adiumento Carthaginensibus. Calliditas et udita nihil pietsdi. i. protectionis tulit. i. attulit Corintivis. Societas reorum de sermonis quia latitas quoque sunt,nihil est opitulata. i.nullam opem tulit Fregellanis. item aliud exemplum. Dignitas.i praestantia sol mae.i .formos talis, aut de solescit. i. amittat fi temsuum,morbo,aut extinguitur: vetuli a te. i. senio. Nos videmus rhie, id eli in polietiore exemplo ubi duo tantum membra sunt,
utrunque concluda cetio verbo, in supetiore exemplo ubi multa erant membia: videmus unam quanque rem claudi certo vel . De vis huius dicet in adiunctione. Coniunctio ellicum. i.quando Sc. r. simul superiores. i. ante trotes partes orationis, de ins moto.i .pOlleriores,seu sequente e comprehendit imita coniungitur interpositione. .pet interpolitionem verbit hoc modo. Folmae Ice. Vbi indicendo uerbum solescit in medio ponitur . sed grammaticae sie conlituetur. Dignitas formae dis Orestit,aut motbo, aut vetuitate. Adiunctio est, eum. i. quando. nos non interponimus verbum quo res, id est vitaque particula cCmpte
hensibilis comprehendi tui. sed loeamus sup ipsum. aut primum aut politemum..i timum supple loeamu inoe pacto . Destit scit deci sol remum supple locamu, ipsum se . Aut morbo. Vbi scies gramatico unum esse ordinem, qui oratori triplex est: nam verbum,aut in pi in capro.aut in fine, aut in medio pol est poni. si in medio diei tui coniunctio, i in principio aut in fine dicitur adiunctio, si in principio tune dicitur adiunctio verbi eo ipalia verba adiunguntur,s in fine dicitur adiunctio verbi eo quod ipsum alijs adaungitur. Si veto non ad unum,sed ad diuelsa ue ba reserunt m re,, tine dicitur disiunctio. de quotum ilium colorum usu dicit se. Disiunctio est apposita. i apte Ee conueniens,adsectivitatem eu venustate misermonis, qua te nos utemur ea ratius ne patiat satietatem, de ita nauseam, seu fallidium, quia tesnon necessatia erebrius repetita cito nauseam patit. Coniunctio parit breuitatem,eo quod duo uni verbo adhaetent, quare.i qua
de ea usa, ipsa supp. eli adhibenda saepius, idem quoque tacitas iunctio, tuta totidem sunt in eo quot in coniunctione verba, sed solo siti, differunt. Haeque .i. hae Se ties exornationes, ultimo loco positae distinctio, coniunctio & adiunctio , manant de vetho simplici l .semel polito cum aliter sat in sequenti colore. Coduplieatio eli iteratio .i. tepetitio eiusdem, de unius verbi, aut plurimum verborum, eum ratione ampliscationis . s. saciendae, aut commiserationis .hoe modo. Tumultu, C. Gracchi eo parat , aut comparuit . . excitat, aut excitauit, tumultu, dometii eos . . inter eos,qui sunt in una domo.&anteliano . . inter conciues qui sunt in una vi be, ut intestina in viro venire. liem com motus non es non es Isup inquam comotus,cum. i.quando,aut licet, ater. s. tua amplexaretur tibi pede, . item tu proditor pariae audes etiam nune venire in t si spe ciuiliorum. s. udicium, aut patrum conscriptorum,quos prodidisti,tu inquam proditor patriae audes venire in conspectum. horum. Deinde .de utilitate huius coloris dicit. Redintegratio.i ex integro repetitio eiusdem verbi comouet vehementer audito tem, & effeti vulnus maius. t. quas testicat εο innovat indagnationem in t nitario causa. .ad
elux accusationem ii sumus ac tisatores . alii defensionem si deia sensores, essicit dicit maius vulnus, quas.i. perinde ae s. aliquod telum .perueniat saepius in eandem partem corporis . l nterpretatio est, quae non redantegrat idem verbum, iterans. iterando ipsum,hoe eis quae non te ponit idem verbum, sed commutat id , quod positum eli alio verbo quod valeat . idem .i loco eius pomi aliud verbum in voce, sed idem in spnificatione, hoe mcdor Rempub. Ece. Euet tilli radicitus . . funditu , seu a fundam e tis , ita ut quod insmum etat summum Latium suetit, id autem proprie est euertere, sed utitur metaphora ab albore. Et tu me-
cisii,sunditus .i. a fundamentis,ciuita ina . . urbem. qua svnda
menta habet nisi dicat funditus .i. ab antio uisi nus ciuibus, aut
satralais incipiendo, tune etiam di ctimas delici pollet, sed quia
162쪽
unum debent signi se Me ambae particula di eam ciuitatem pro te purupostam. Item aliud exemplum. Verberassi nefarie patrem, di intulisti sceletate. patenti .i .patra manus quo idem signiscat, sed sciemus nefarie di scelerate. aut nomina esse vocativi casus. Et tune ab illis incipiemus oldinem. aut adverbia ut ea accepismus . utilitatem huiui coloris addens dicit. Necesse eli animuelut qui audit eomoueri eum.i. quando grauitas plicitis dicti re
nouat ut interpretatione. i. expositione verborum. Commut
tio est, eum l. quando duae sententiae discrepantes. i. diuersa sonates inter se,effetuntur. s. ipsae sententiae,ita ex ita itione. de una ad alteram .i .ex commutatione, ut sententia pollerior contraria
priori: prosciscatur. i.otiat ut aptiore hoc modo. Oportet esse
a manducate, ut uiuas non sopollet uiuete ut edas. i. propter gu
lae delectationem, & est dictum sociatis. Item poema Ne. dictu Platonia. Dici non possum. vere,aut licite, i tamen dicuntur diei possunt. unde posse pro lacere hie accipiti Pictura debet esse. i. ita artiseiose satia ,.t tacite res gestah doceat, si lauget . t illa de qua Mato. En Priamui unt hie etiam sua praemia laudi. si is ultus ea tacea ea re. i propietea is uultui es de te , subii libui ni. hil dicere scis, & ideo ii ulli in conflici prudemum semper tacete coguntur. prudentes tacete interdum possunt. Non poteti diei,
quam. l. quantum com Ide. . tilitet fiat, eum. i. quando. transsa tione .i .per tianssationem sententiae contrariae, quoque. .ue ibaetiam eonvertanturii.c mutentui. Nos subiecimus plura. .ali
quantulum multa exempla.ut quoniam hoe genus exornationis est disseile inuetu. i τι inueniatur,ipsum esset dilucidum, ut cum esset bene intellectum. inuenitetur sacilius in dicendo. i. Otando in veris causis. Pet millio est icum. i. quando osten simus in dicendo. i.otando nos tradere te eoeedete vciluntati alicui ui aliquam rem totam i se . Exemplum notum est: Hoe genus sexornationis r tametsi.i.quanquam eli tractandum. . usurpandum,nonnun
quam . . interdum alia x. in alila rebus, tamen est accomodatum
vehementi lii me ad miseraeordiam commouendam . Dubitati est cum orator videtur quaerere, vitum de duobus dicat potius,
aut quid de pluribui dicat potissimum, hoe modo. Ex hae de scriptione potuit valla elicere dissetentiam de uter, di quid, &de potius,de potissimum , hoe eli de compatativo de supellativo
partiti ue tentis, qui hoc exemplum ad aliam elegantiam citat lite construendum docet, aut stultitia consulum, aut malitia. aut potius utrunque ossuit plurimum eo tempore reip. siue illud factum consulum dieere oportet stultitiam sue malitiam. siue potius utrunque. Vel se . Obsuit plurimum reip eo tempore consulum factum siue illud malitian .sue stultitiam eon, liue ut tunisque dicete oportet. Hae illae lib. . ubi docet deesse suppostum,
quia vetbum dicere oportet quod interiectum eli. de nominat uomutauit in accusativum. Nam sue eo dixisset. Obsuit plurimum eo tempore rei p. consulum sue stultitia,sive malitia.sue potius ritunque 3 e. Homo omnium mortalium apos opilis est. Nam reticet ut eo qu5d non Oeeurrunt satis digna, quod indicans
ait. Nam quo Ece. ubi quidam legunt quarto quoniam, sed se non legit Franciseus .nee se legendum putem. eum gestu potius de particulanam se quaerete inaeet quam pio steatur,ticut ille. Ille . In medio duci fgna eo non, Ee quis suit alter Ne. Expedi.
tici est,cum. . quando,compluribus rationibus enumeratis, quibus aliqua res potuerit fieri,aut non serisset te. s rationes .i.quae dam.tolluntur .l amouentur di improbantur, una. quam nos Intendimus. i. nobis constituimui probandam relinquitur, ubi in tendimus accipit in eum significationem in qua sere capit ut i tentio a νulgaribus. Exemplum notum est aut usu.i.vsucapione.
Sed non erit tanquam in plerisque. i. non eli talis, ut usui sit in quamplurimis ea ust,ut pcissmua ea uti quando velimus. Da d.c. Dissolutio eu , quae coniunctionibu sublatis i. subtractit e medio vel tum effertur partibus separatis i dissolutis .hoc modo. Exempla patent. in quaestiones. i torturam. Praecisio est, cum
.postquam quibusdam dictit, id quaedam dicta sunt reliquum
quod eceptum .i inceptum est diei relinquitur inchoatum .l non perseitur,de dieitur aposopi sis. Praecertatio.i.prior certatio, licet enim defenso unicuique conuenit decenter tamen oppugnatio humiliotis non est deeora, ptreetratio ergo non est mihi t cum ideo quod P.R.me .olebat dicere summo honore dignum censuit, aut prudentem, aut virum dirum dignissimum aetii meta ut ciuid simile, sed reticena dieii) nolo dicere. Alienae domui, supple tantam iniuriam intulisti, aut tantum vitium Obtublii. Hie, id est in his exemplis. ει ita utilitatem exornationes huius commendat. Concluso est,quae conseit.i. inseri, bleui ais mentatione ex hoe quae dictu aut sacta sunt ante id quod conseia quilut ne si alio,hoc modo. Quod si otaculum . . vaticinium,
etsquod orantibus dati solebat .nde illud AEneid s. cessas in uota
precesque elio erat datum. s. ab Apolline, Danais . . itaeco, Tto iam non posse carissiane sagittis Philoctetae i. th ab Hercule legatis autem pιο sed, hae s sagittae eius legendum credam esse) nihil secerunt aliud, quam perculerunt.i. pereusserunt L occidet ut Alex. qui dictus est Paris, extinguete hunc.s Alexandrum id sua eat id, sed ornatum auget suit namitum, id est haud dubie Timiam capi.
E s T A N T etiam decem exornati nes verborum equas iccirco nen vage
dispersimus. scd a superioribus separa '
uimus. quod omnes in uno genere poetae sunt. nam earum omnium hoc proprium cst, ut ab usitata verborum potesate recedatur, atque in aliam rationem cum quadam venustate oratio conferatur. De quibus exornationibus Nominatio est primae quae nos admonet, ut, cui rei nomen aut non sit, aut satis idoneum non sit . eam nosmet idoneo verbo nomi nemus aut imitationis. aut signisc tionis causa. imitationis hoc modo, ut maiores tiadcre,
di vagire. & mugire,& murmurare. I sbillare appellauerunt. Signi scandae rei causa sic: Postquam iste in rempub. secit impetum, fragor ciuitatis in primis est audi
ius. Hoc genere raro utendum est ne noui verbi tisiduitas odium pariat: sed si commode quis eo utatur S raro, non modo non ostendet nouitate, sed exornabit etiam orationem. Pronominatio est, quae sicuti copia omina quodam extraneo demons rat id, quod suo nomine appellari non potest,ut si quis, cum loquatur de Gracchis, Ri non Africani nepotes, inquiet, istiusmodi sui tunt 1 tem, si quis de aduersario dicate V idete nunc, inquit, iudices, quemadmodum me plagiosippus iste tractarit. Hoc pacto non inornate poterimus ti in laudando, di in
laedendo aut in corpore aut in animo ut in extraneis re-hus dicere sicuti cognomen quod pro certo nomine collocamus. De nominati ossi, quae a propinquis S sniti omis rebus trahit orationem. qua possit intelligi res. quae non suo vocabulo sit appellata. id aut ab inuentore conscitur,ut si quis de Tarpeio loquens. cum Capitolinum nominetr Aut ab inuento,ut si quis pro Libero vinum. pro Cerere frugem appellet: Aut ab instrumento dominum, ut si quis Macedonas appellarit hoc modo: Non iam cito satissae Graecia politae sunt. Aut idem Gallos significans dicat: Nec tam facile ex Italia materis transali ii depulsa est. A ut id, ouod siti ab eo. qui scit, ut siquis, cum bello velit ostenuere aliquid quempiam fecisse, dicat: Mars istud te sacere nece uario coegit. Aut si quod facitob eo quod sit ut cum desidiosam artem dic
mus, quia desidiosos facit, di si igus pigrum . quia pigros
facit. Ab eo quod continet.id quod continetur, hoc modo denominabitur. Atinis italia non potist vinci, nec
Ciacia disciplinis: nam hie pro Graecis N Italis. quae
continent,notata sunt. Abeo,quod continetur,id.quod contine ut si quis aurum.vel amcntum. aut ebur nominet.cum diuitias velit nominare. Harum omnium deno
minationum magis in praecipiendo diuisio quam in quaerendo disseisis inuentio est: ideo quod plena consuet
do est non modo poctarum de Oratorum,sed etiam quo
tidiani sermonis, hinusmodi denominationum. Ci cultio est oratio rem simplicem assumptam circumscribens elocutione. hoc pacto e Scipionis prouidentia Car-
163쪽
N. T V L L I Ithaginis opes stegit. Nam hic nisi ornandi ratio quedam esset habita, Scipio potuit & Carthago simpliciter appel
lari. Transgre, io est, quae vciborum perturbat ordine pervcrsione aut transiectione. Perversione sic: Hoe vobis deos immortales arbitror dedi illa virtute pro vestra.
Trani lectione hoc modo: Ins abilis in istum plurimum fortuna valuit. I tem: Omnes inuidiose eripuit tibi bene vivendi casus facultates. Huiusmodi transiectio, quae
rem non reddit obis uram, multum proderit ad continua tones de quibus ante dictum est: in quibus oportet verba sicuti ad poeticum quedam extruere numerum,Ut perfecte de perpolitis lime possint esse absolutae. Superlatio
est oratio superans veritatem al: cuius augendi minuendiue causa. Haec sumitur separatim. aut cum comparati
ne . Separatim lic : Quod si concordiam retinebimus in ciuitate .i inperis magnitudine sibi ortu atque Occasu metiemur . Cum comparation aut a limilitudine ut a prae
stantia superlatio sumitur. A similitudine sie: Corpore
niueum candorem, aspectu igneum ardorem assequebatur. A pra stantia hoc modo: Cuius ore sermo melle dulcior pioilut bat. Eodem genere hoc est: I antus erat in armis plendor,ut solis fulgor obscurior videretur. l n-tellectio est. in res tota parua de parte cognoscitur, aut .
de toto pars. De parte totum sic intelligitur: Non illae te nuptiales tibiae eius mitrimonii commonebant i Nam hic omnis sanctimonia nuptiarum uno signo tibiarum intelligitur. De toto pars, ut siquis ei, qui vestitum aut ornatum sumptuosum ostentet. dicat. Ostentas mihi diuitias.& locupletes copias iactas. Ab uno plura intelligutur. hoc modo: Poeno luit Hispanus auxilio, fuit immanis ille transalpinus,in Italia quoque idem non nemo togatus sensit. A pluribus unum lit intest igitur: Atrox calamitas siectora moerore pulsabat: itaque anhelas ex imis pulmonibus prae cura spiritus ducebatur. Nam in supe
rioribus plures Hispani. & Galli, & togati. & hic unum pectus N unus pulmo intest igitur: & erit illie diminu
tus numerus selliuitatis, hic adauctus grauitatis gratia.
Abulio est, quae vel bo simili di propinquo pro certo &
Proprio abutitur hoc modo: Vires hominis breues sunt, aut parua liatura. aut longum in homine conlilium, aut oratio magna.aut uti pauco sermone. Nam hic facile est intellectu sinitima verba rerum dissimilium, ratione abu sionis esse traducta. Transatio est,cum verbum in quadam rem transfertur ex alia re, quod propter similitudinem recte videtur posse tran5serri. ea utimur rei ante oculos ponendae causa,sic: Hic Italiam tumultus expergesecit terrore subito. Brevitatis causa. sic. Recens aduenistus exercitus subito ciuitatem extinxit. Obscoenitatis vitandae causa. sic: Cuius mater quotidianis nuptiis delectatur. Augendi causa. sic: Nullius moeror.& calamitas illius cxplere inimicitias. & nefariam saturare crudelitatem potuit. Minuendi causa,sic: Magno se praedicat auxilio suille.quia paululum in rebus difficillimis aspirauit. Ornandi causa, set δε liquando rei p.rationes, quae malitia nocentum exaruerunt, virtute optimatum revirescui.
Translationem dicunt pudentem esse orortere, ut cum ratione in conlimilem rem transeat, ne line delectu temere & cupide videatur in disti milem transcurrisse. Pe mutatio est oratio aliud verbis, aliud sententia demonstrans. Ea diuiditur in tres partes similitudinem, argu-
mentum, contrarium. Per similitudinem sumitur. cum translationes una aut plures frequenter ponuntur a simplici ratione ductae sie: Nam cum canes sungamur oss-
ciis luporum, cuinam praesidio pecuaria credemus t Per
argumentum tractatur, cum a persona,aut a loco, aut a re
aliqua similitudo augendi aut minuendi causa ducitur: ut si quis Drusum . Gracchum, Numitorem obsoletum dicat. Ex contrario ducitur sic. ut si quis hominem prodigum & luxuriosum illudens, parcum di diligentem appellet. Et in hoc nostrem quod ex contrario sumitur; ct illo primo,quod a similitudine ducitur, per translationem argumento poterimus uti. Per similitudinem, sic rQuid ait hie Rex atque Agamemnon noster, sive,ut cru
delitas est potius A trcus i Ex contrario. si quem impiu.
qui patrem verberauerit, Aeneam vocemus: intemperantem & adulterum. Hippolytum nominemus. Haec sunt sere.quae dicenda videbantur de vel borum exornationi bus . Nunc res ipsa monet, ut deinceps ad sententianam
E quibus exornationibus Nominatio est Haec a
Graeci, e eμα arma vocatur.de qua inquit Qui tilianu ,Onomatopoeia quidem euiictio nominis, Graecis inter maximas habita virtutes, nobis uix
permittitur. & sunt plurima ita posita ab his, qui sermonem primo secerunt,aptantes allectibus uocem. Nam mugitu de libitus. & murmur inde venerunt. Nos tanquam consumpta lint omnia nihil generate audemus ipsi, cumulta quotidie ab antiquis, ficta morianturis Pronominatio in Haec a Graeci I ria dicatur, quae aliquid pro nomine proprio ponit, poetis frequenti si ma. Oratoribus etiam si ratus eius, nonnullus tamen usus eli. Nam ut Tytidem de i elidem non dixerunt, a dixerunt, impium,& parricidam. Euersorem quoquς Carthaginis N Numantiae, pro b cipione , de Romanae eloque Uae principem pro Cicerone, Se Romanae poetis auctorem maximum, pro Virgilio. LPlagiosppus iste tractarito c.. v
mi ππo. Sicuti cognomen quod pro certo nomine colloc mus . Inter praenomen,cognomen, nomen, de agnomen: hanc Priscianus facit disserentiam,vi dicat praenomen esse,quod ρος nonitur . nam nomen elli proprium uniuscuiusque suum,ut Paulius. Cognomen cognatonis commune, ut Scipio. Agnomen est.quod aliquo euentu imponitur,ut Astieanus, Isauricus . Ibcet Diomedes secus sentiat,quippe qui . Plae nomen, inquit,est, quod gentilitiis praeponitur, ut Maleus, Publius. Nomen ri piae est genti litium. i.quod Originem familiae, vel gentis declarat,vt Portius, Coinelius. Cognomen ea, quod , muscuiusque proprium et .& nominibus gentalitias coniungitur ve Cato, Sci pio ordinat ut enim se, Maleus Pottius Cato, Publius Corne lius Scipio. Agnomen quoque est, quod extrinsecus cognominibus adiici solet.ex aliqua ratione,vel virtute qualitum, huiuia modi autem nominum ordinatio, si ut Amulius Claudius as tit.a Graecis tracta demolitatur. Pristiano tamen multi ae haud stlo,an non, omnes consentiant. & Victorinus quoque id affirmat, inquiens. Fuit quoque nonnulla apud maiores notitos p- nominis ratio. nam de Quintum dixerunt. quod quinto fortatasa loco natus esset, I Lucium ideo quod fortasseeu et initio luris exortus. Cognomen potio maiorum tractum ex samilia et sanguine. vi Tullius Cornelius. Nomen autem proprium per sonae est, ut Cicero, Scipio, nam agnomen extrinsecus venit; &
venit tribus modis,aut ex animo,aut ex corpore,aut ex sortuna.
Fx animo,scut Superbus, Pius. Ex corpore Claris , Pulchet. Ex sortuna licut Africanus, Cteticus. Ha e paulo longius tecensuimus, ne quis Diomedem Deutus Me pio ptium cognomen dictum existimet ac cum aliter hie sensisse Cieer. ideat . quam ille dicit, non nihil haereat. s Denominatio est, Haec a Graecis μιτ. . sa nominatur. s Ab inuento te contieti ur, i s quis de Tarpeio loques, eum Capitolinum nominet.)Tarpeium nemus & s pulcrum Tarpeium,&dux sabinorum,qui Tarpeiam Occidit ab
ea se dicti sunt, xt Propettiostendit in s .Elegiatura . ubi inquite
164쪽
Qui ante sati inius nomina oatur. ut M. Varro, Mons.inquit, Tarpeius dictus a virgine Veliale Tarpeia, quae ibi a Sabinis ne eata at mis est,te sepulta.cuius nominis monumentum relictum, quod etiam num eius rupes Tarpeium appellatur saxum. hune antea montem Saturnium appellatum prodiderunt. 3. ab eo late saturniam tetram,ut ei iam Ennius appellat. antiquum oppiduin haesuisse saturnia selibitur, eius vestigia postea manserunt tria quod saturni sanum in nucibus. quod saturea porta, qua Iuniui deseribit quod post aedem saturni in aediseiotum parietibus.& posticis muri .versus quidam essent scripti. Capitolium
eum montem demum a capite illi ut serunt, inuento. nomin runt. si quis igitur Tarpeium montem Capitolinum vocet qd
hoe nomen postea sibi inuenerit, est, inquit, metonymia. svi siquis pro vino Liberum.pro frugibus Cererem. Quod seri si pel olet. ut, sine Cerere & Baccho stiget Venus. s Sarassi Graecia litae sunt.) Sarissae Maeedonum lanceae. Hoc .m nomine telai eius gentis homines vocant. unde Lucanus, psimi pecti, arca feteresar ses.s Armatura transalpina cie pulla eii 4 Quod qui trana alpes sunt, omnes Galli nominentur,i colo te lacteo dicit . ut Lactant. in a. ad Probum .olumine. Galli, inquit, antiquitus a candore eorporis gallo te nuncupabantur.& sibylla sie eos appellat. quod fgni se a te Voluit poeta cum a t. rum lactea colla. Auro inuectuntur, eum possit dicere candida. Mars illud necessario te facete coe
git. 3 Quod bello Mati praesit. de velut eruditui ille est etiam stetno. eum dieitur, vatio Marte pugnatum est. Et quale etiam illud est. Receptu . via Nope Usul ps aliato,b- aries. Et eum pro coitu,Venetem dicimus. svt eum disidiosam artem dicimus. 3 velut etiam erim dieit Horati
cruci mis, a p. p.rsas pede paupertim luberna iseris. Et viret. pad ea habi iam mor&.Dialias seu Lia. Et oratot praeeipitem itam hilarem adolestentiam segne otium
diei t. s Armis Italia non potest uine id Huie simile,eum dicimus
bene motatas urbes,de poeulum epotum & seeulum selix. Possesso autem pio posse tale ponitur. vi, Iam proximus ardet veMeton. le eum hominem deuorati dicimus cuius patrimonium cosumatur. hane figuram,inquit .in Oratore Cie. hypallagen Rhetores volant,quia quas sumuntur tantum vetba pro verbis. era-matici autem Metonymiam.qudd nomina trari seramur. fCir.euitio est oratio.) Haee Graece nominatur, cum id qd uno aut pauetoribus certe dici potest,vel bis pluribus explicatur.
I Dpetit. ut Plaut. Dico me ite quo
saturi solent.ornatum item aliquando petit solum,qui apud poeta a frequentissimus est : ut,
Ino s. dona diari. grati sima sevis. Hxe eum decolem habet,periphiala,cum in vitium incidit petissologia dieitur. quoties autem auget. 8c non adiuuat non tamen molestia est,hyperbatos a graeci nominatu dii. verbi transgtesmo quam frequentet ratio comparationis Se decoris poscit. vi apud Cie. Animaduerti iudices Omnem accusatoris oratione in duas
diuisam esse palles. Nam in duas diuisam esse partes,tectu erat, ut te Quint. dicit, sed durius poetaedicet etiam vel borum transgressionem de di uisonem saetant. vi, septem subiecta trioni. quod oratio nequaquam recipit. Haee incommodi sis me plerunque adhibetur exornatio quod sat aspera Ee dura de dissoluta, Rhians oratio, si ad necessi talem ordinis sui verba teditantur, de proximis alligentur. nee tamen aliud potest sacere numerosum, quam opportuna ordinis mutatio. Sed scut optime, ut ita di eam coagmentata valde probatur,ita multis hyperbatis, εο eisdeeonsus a longiua diducta. reprehenditur oratio. Transgressio)Hane diximus Graeee, .ha42.. appellati. Peruet sone 3 Perveesonem dieii quam Graeci ἀια vocant. quidam reuersonem
lati ne nominarunt est igitur anastrophe cum ducitum verborum
ordo praeposterus est. qualia vulgo.mecum tecum, cum . Apud oratorei εt historieos decoris gratia conscitur. vi,quibus de te bus. Erit autem hypeibaton eum longi ut verbum ponitur, ut ea
dieit hie Cie.instabilia in istum plurimum fortuna voluit cum se oldo instabilia Attuna. sQuae tem non reddit obscuram QAod
vitium Graeei a. χ.ei. voeant. sIn quendam extructa numerum ut pedibus quibusdam traminentur. de quibus abs luto huius libri csimentario mox tractabimus. Superlatio etiante est quam Graeci exit vocant. Huius eli vitius,ei diueeso quod par ea augendi atque minuendi. stii. pluribus modii. Aut. n. plus facto dicimus .seur,plus facto dicimus: scut, Vomersitarit es lentas gremium suum de totum tribunal irepleuit
lti cod scopia . Aut res propter similiti id inem ait ilimus.
Vel translatione: ut. v. I DT . Crescit interdum hyperbole alia superaddita. ut Cic. in Ant. quae Charybdis tam vorax,Charybdim dico quae si fuit aliqua,vno loco fuit,Oceaniri mediusfidius vix,ut mihi videtur, tot res, tam dissipata tam distantibus in locis politas, tam cito abscit bete potuisset Exquisita vero figura huius rei deprehenditur apud principe lyricotum Pindarum . nanque Herculis imperium aduersus Meropas, qui insula Choo diciatur habitasse,non igni, nee velis. nec mari sed fulmini dieit simile sui ise. Et alia minora Hoe autem diuinatus Citailla composuit in vertem: versabatur in Stellia imgo interuallo non Dionysius ille nee Phalarist tulit .n .illa quondam insula multos & erudeles tytanos sed quoddam nouum moturum ex vetere illa immanitate, quae in iisdem socii extitisse ii
ditur,non.n. Charybdim tam inici iam nauibus, neque Scyllam ut illum in eodem freto sutile arbitror Haec pauciora sunt minuedi geneta. v Vix ossibus haerent. Tu autem est hyperbole virtus, eum rex ipsa de qua loquendum est naturalem modum e xcellit. conceditur l. amplius dicere . qui elius ultra, quavi citra stat oratio veruntamen seruanda mensura est. nam licet supra fidem aliquid dicere concessum sit.non tamen dici debet ultra modum. videndum etiam est ne in κακί .λον illud incidamus, sed quousq;
deceat extollamus. Cum .m nobis non creditur,ptouenit ex ea
saepe risus. qui sine tum si aptus sit,urbanitatis,sin aliter stultitia. nomen a sequimur. fore sermo melle dulcior. Hoe Homeri- eum eli de Nesso te, de quo se inquit.
s Tantus erat in armis splendar, ut talis sulgo te obscurior videretur.) velut de Achille illud Hom ti .
Et apud plaut. miles gloriosus: Curate ut splendor meo sit et
deo clarior, i solis radit,ut ubi usus veniat, iam conserta manu D sttingat oculorum aciem in acie hostibus. sintellectio 3 Haee a Graecii eisin ελὸ dicta el . variare sermonem potest, ut ex uno plures intelligamus,a parte totum a spe genus,ex precedentibus sequentia vel per contrarium omnia,&ea quidem liberiora sunt poetis, si oratoribus . nam in prosa ut mucronem pro gladio, dilectum pro culmo recipit, ta non puppim pro naur,nec abietempto tabellis Et rutias ut tectum pro domo recipit,ita non pro seeto spiculum, non pro equo quadrupedem. Maxime aut in orando valebit numerorum illa libertas. nam Se Liuius tape se dicit Romanus proelia victor, cum Romanos vicisse signifieat. Et eo ita Cie de Cl.orat. erat eo tempore nobis summa praei litat & insemitas eorporis, procerum & tenue eo lium, eum de se tantum i queretur. quod genus non orationem modo ornat, sed et a quotidiam semonis usum iuuat. Quidam synecdochen Lincant, cum id in contextu sermonis quod tacetur accipimus. Verbum. n.
.ei intelligitur. & haec si ad vitium declinet, ellipsis dicitur.
s Abulio eu, Haec exornatio a Graecit κ-ve sit dicta, ut parricida,matris & statris interfector. Quidam ea tachresin ut Quintil. inquit,volunt elle, cum pro temeritate virtus,aut pro lux stia liberalitas dicitur.Verum tae dissonantia sunt, in his non verbupro verbo ponitur,sed res pro re.neque.n.quisquam putat.& luxuriam 8c liberalitatem idem fgniscare. s Translatio est, Haeea
Graecis nominatur, Omnium exornationum freque
iistima, at longe pulcherra ma. Transfertur ergo. ut Quintilianus inquit, verbum ex eo loco in quo primum erat, si proprium deest aut translatum proprio melius fit, aut quia necesse et . aut quia ligni hcantius est, aut quia decentius. Vbi veto tu hil habebit boni, quod tran feretur Improprium erit: ri necessitate ri
165쪽
siet gemmam in vitibus dicunt. a util. D. dicerent aliud ' Siti te segetes,de fructus laborate,necessitate nos dacimui, licui di homi nem asperum. non enim proprium eii quod demus huie proprietati nomen . Nam ita incensum, di inflammatum cupiditate. &lapsum errore lignificandi gratia dicimus . t ua ad ornatum, tu
men oratiotiis δε generi, claritatem, di concionum procella ,&eloquentia flumina, ut Cicero plo Milone, Clodium sol temglotia eius vocat. Quedam etiam patum pretiosa dicta,rit metaphoram explicantur . di hoc faciunt,ne tamen nimio luxu ob tutior usus sit,ui genitali arvo,vel sulcos oblimet inertei. In to
tum autem metaphora breuior est similitudo, eoq. differt, quod cilla , et botum comparat ei rei cluam volumu, optimete, haec lipsa te ponit. Comparatio est, cum dico secisse quid homine itivi leonem. Tianitatio,cum dico de hole leonem Notissima, aut illa, eonsulto traitii figurae praetereo distetentia4 atque diuisio. nea. ut si maiali , aliud animal pro alio, di inanimatu pro alio aliud dicatur.vel alterutrum nomen pro altero, genus pro specie species pro gne totu pio parte. pro toto pars. quae uel pueris no
ti ilima sum. In quo gne sunt illa. t cum Liuiua Scipione a Catone ablactati solitu esse scribi Otem,Clas ' immittit habenas,&Potem indignatus Ataxes. de in soluta oratione Cici illud: Quid .n. tuus ille Tubero disticius in acie Pharsaliea gladus agebat cuius latus mucro ille petebat qa sensus atmotum tuorum' vel
cum pro aediscijs parietes,aut tecta dicimus,&cu unam turmam equitum P. R. dicimus,&,ut Cic.inquit.eum ex uno plures, vel ex pluribus unus intelligitur, quemadmodum Ennius.
Pro Alii, videlicet eli sumpta Ailaea.Ex quo genere Cic.de Oratore putat esse cum Martem pro bello.curiam pro senatu , togapto pace ponimus. Quo etiam in genere vitius Suitia pro aptis an quibus illa sum: vi, Luxuries quae in domum irrupit λ de, quo auaritia penet tauit in summa,quocunque modo saltem ut sensus integet de ciuili, sit translatio probatui. Nam .idendum esse. idem ait ne ullam afferam ut dissimilitudinem de ne longe ipsum simile lit in ductum veluti Syrtis pati imo mi durum est, seopulupotius dixeris , de bonorum voraginem potius quam Chalyb.dsm .sacitius .n ad ea quae vati,quam ad ea qur audita sunt,seniasseruntur.& quoniam lixe vel summa laus est in verbis traii,sete dis Vi sensum seriat,id quod transatum sit,sugienda Omnis tui. Ilia udo earum retum,ad quas eo tum aios qui audient trahet limiitudo. Nolo dici, nolle Astitam castratam temp. ita nolo set cuη curiae diei Glauciam quamvis n. sit smile,tamen est in utroq; de emi cogitatio smilitudinis . de ut Quint. inquit: Non .n. ti Cie. seminam reip. dixit, reditatem hominum significatis, iccirco probem illud quoque veteris oratotis Persecuisti reip. nomicas. Nolo esse,inquit Cici verbum angustius,aut maius,qua res postulet vi tempestas commessationis aut comessatio tempesta.
tis. Debet igitur verbum id quod transsatum sit quasi propitum videri. se illud. quid nam eli obsecro quod te abigi permuta, melius esset ire,cum prohibete pellentem nequeas . Sunt etiam datae. i. a longinqua similitudine ductae, ait Quint. vi Iuppiter dato speciosissime lit hoe v sua. Metaphora enim aut necessitate locum occupare debet, aut si in alienum uenii, plus ualere eo uerbo quod ea pellit. Rursum Cie. Atque etiam,inquit,si uereare ne paulo durior transsatio esse videatur,mollienda est, propo sto saepe uerbo ut si olim a M. Catone mortuum,uel Olbum. aut pupillum senatum quis relictum diceret, paulo duraus diceret. un, ut ita dicam aliquanto mira ut sori posse. Etenim uerecuniada debet esse trans itio, ut deducta esse in alienum locum , non irrupisse, atque ut precario,non lituisse uideatur. Modus enim nullus eli forentior in singulis uerbis, de qui plus luminis afforat orationi. Quamobrem de orationis obscuritas magnopere sugienda est. Etenim hoe sere genere sunt ea, quae dicunt ut aenigmata. Cuius rei, quo id clatius fiat,ipsius Cicero. in lib. de diuinatione exemplum subhciam. ira enim inqim: Nam Pac uianus Amphion loquens quadruples tardigrada agressis. humilis,aspera,capite breviaeruice anguina. aspeciu truci,euiscerata, inanima cum iespondera sbi uellet,leiectus est ab Attiei, dicentibus,se haec non intelligere rem apetie diceret. tum ille uno uetho,testudinem nominauit. Permutatio est) Hanc Graeci vix ιγ
fas uocant. nonnulli inuet sonem interpretantur . ea in huiuia
modi, ut aliud uerbis liud sensu ostendat. aut etiam, ut Quin .
tis. inquit, interim contrarium . ut, O navi reserim in mare te no .
totusque ille Horatis locus, quo nauem pro populo, suctuum tempestatem pro bellis ciuilibus portum pro pace atque concold a diei t. tale Lucr. illud est.
Hoc.ti loco p qter nomen ,cetera piopriis decisa sunt verbis.Nanon pallor Menalcas,sed varg. est intelligendus. Habet .sum t lia allego mae it equenter oratio,sed raro prorsus obicuris,plet unque apertis permixta est verbis,illa apud Cici talis est,hoc miror enim quaeroi q. , quenquam hominem ita peffundere altei ii velle,ut etiam nauem proferet,in quo ipse nauiget. Hr semper eis quidem ceteras tempes alea & procella, illi, duntaxat fluctibus conci num Miloni putaui esse subeundas, nisi adiecisset Concionum, utura fuit haec allegotia similis alteri. t Ilud Vito longe specios simum genus orationis. in quo trium permixta est gratiaci militudinis,allegorra. Ee translationi 1. vi. quod fretum,quem Euripum tot motus tanta, , tam varias habere crediti, co m mutationes,agitationes, luctus ' quanta, petiuibat Ones,5 quantos α sitis liabet ratio comitiorum dies intermissus unus, aut nox imi et polita saepe vita,ut peti ut bat omnia λ ut totam opinionem n5 nunquam commutat aura tumoris ' Nam id quoque custodie dum, ut quo ex genere ceperis translationes. in eo desinas. Multi autem eum initium a te peliare sumpserunt,iniendio aut
ruina finiunt: qua eli in sermone rerum ordine fαdissima nota. Ceterum allegotia patuis quoque ingenis ,& quotidiano sermoni stequentissime seruit. Nam illa in agendi, causis iam detrita pedem eonserte Drusum petete, sanguinem miti re se sunt nee offendunt. hii enim grata in eloquendo nouitas ct commutatio uerbolum,& magis inopinata delectans. Aulegotia quae Obscurior est, aenigma dicitur: vitium meo quidem
iudicio, si quidem dicete dilucide virtus est, quo tamen potue
De ιγ in ιον sir οὐ mita metritis Aper o . Tris patiaι cus1 a m non amplι- ianas . Hre de allegoria Quintil. Cicero autem in Orat. Iam eum quierunt. inquit,continuo pluras translatio nes,alta plane fit oratio.
Noe Grici appellant allegoriam nomine, recte iecundu genus. melius ille qui illa omnia translationes vocat. svi si qui, Draa sum tace uim Liuium Drusum dieit. cuius supra meminimus. quille ut Graeci, in temp. sparsi persuas itonia, dissidi a. Numitorem . obsoletum die ai) .i. spurcum ti olentem. ex obs & oleo obsoleius. ergo spureatia sciditidus. Ex contrario sumitur se. Lx hoc genete,quo contraria ostenduntur, nasci plerique a tonsa
putauetunt,quam latine illusonem vocant. Haec aut pronuncatione intelligitur,aut persona, aut rei natura . Nam si qua earum dissentit, appatet ciuersam ede ab oratione voluntatem
quale est . regiam vero laudem C Daci ampla referis Tum pures ιώ- . Et illud Cicuettes praetor urbanu ,homo sanctu & diligens. .
Et in Clodium, integritas tua te purgauit tuus pudor et i puit Itomae species sunt,ut quidam Graeei uolunt quatuor quas appellant.oae M ἐν. Salca nos est,plena odio atque holi lis tiruto . quale est illud. v alias ades .meni osm pratia poscit, voti tu satras capi M.fer d. vi raudum.
Assismo, sticum aliquid .ibane dieitur, quod smplicitate e area trulliea,velut illud Tetentii. Hoe popului cuiat. s antigraphe ea, cum in aliquem inuehimur,& laudare videmur, cum interim vitupetemu, scut in Clodium Cic. illud. quod supra posuimus. Integritas tua te purgauit, mihi crede, pudor eripuit, vita a te acta seruauit. Patoemia est. eum prouerbio quempiam irridemus , ut Plauti illud in Captiuia, ut saepe summa ingenia in
166쪽
oeeulto latent. Quidam vero Graecorum . seut & Plutarchu ,
nec ἰνιγeat ... nee meti las ponunt,sed eo tum loco Minae A., de .aκT.eιa a ν illi , quas primo loco posuimus, subiiciunt ut si quidem ,cum ire uasmos,eum in te vili & abiecia quempia extollimus, di inde vituperandum esse ducimus. quale illud est
Hae iti commoda tam beatia ruri. Nolist aere. nec putare paras.
Nycterismos autem,cum subsanantes, virtutem alicui vitio damus . quale illud Pets .
tunt poetae & itequemius & liberius utuntur. staque di dentes albi,di humida vina recte a poetis pon untur. sed apud oratorem non probabitur. Nisi.n.in oratione aliquid efferatur, redundati tum autem estitur, s sine illo quod dicitur, alterum minus qualia sunt,o solua abominandum,o deforme libidinem. Aliquando in proprio ἐπι ιτει ei .nam si dicas,ille qui Numantiam e carthaginem euertit δ. τινι ata M si adiecetia Scipio ista H non potest ergo esse iuncium. Sunt autem quibus hic tropus
omnino non esse videat ut et nihil invertati his adiungit Plutare. Oauiu . quod etiam nominauit, cum verbo tum oedo praepolletus est . velut illud virgilii esse creditur. Et Caererem torrere parana . Fangere suo. Eam quoque figuram quet me im xocatur tropon putant. quale illud vitellianum est. Vsis suos iam marti sist atra
si .s meliora ii: errorem M, LM itam . os. A mianti lamaburii doniam artus. me iuncta apostrophae inuenitur. v triarsus Virg. . . Haud praetii in L . ta Neritim in il vires quadriga. ostile ara cat tum L lti A sane maneres Ra Mari viri mendacM ν sera te Tm. Hane Latinorum quidem iniet positionem nonnulli interclusonem nominarunt. Eam quoque dicendi virtutem, quam ta* ιν vocant in locutione Graeci non mediocriter probant. haec .n. altiorem prεbet intellectum, ex verbis affectui ploximis euius duet sunt species: steta,quae plus fgmseat quam dicit alteia, qua et id, uod non dicit signis eat prior est,ut apud Hometu, cum Me nelauη Graio, in equum deicendisse ait. κου a s. io, '. .. . tari Misia
Nam verbo uno magnitudine eius ollendit. & apud virg. De dum lapsipem funem . Nam se quoque magnitudo demonstrata est. Idem, Cyilopa eii iacit ille dicit pet anitu plodigiosum illud corpu, spatio loci me .sus et . sequens positum tu in voce aut omnino suppressa, aut et abscissa. Supprimunt ut uox ut iacit pro Ligario Cic Quod ii in tanta soli una bonitas tanta non est, quam tu parte, parte inqua obtines,intelligo quid loquo tacuit . n. illud,suod nihilominus accipimus. non deesse homines qui ad erudelitatem eum impulerent. Abscinditui pet de qua supra dictum et . Eliti in vulgatibus quoque verbis et ια. v. virum esse oportet, &homo eli ille. Addunt etiam ilhma.. quae ab agendo dicta, ct cuius propria virtus est, non esse quae dicantur ociosa cum quiddaamatum,quod sere in contumelia postum est. igniscatur. quale Cassii Quid faciei cum bona tua inuaselo hoe ei sum te docuero nescisse maledicere. Aliquado aere est,uelut illud Crassi: Ego te consulem putem, cum tu me non putes senatorem Est & ea locutionis exornatio, quam ilia vocant Graeci ex euius negatione assimari magi, aliquid intelligimus: kt, equide merui, nec deprecor,non tesuto hoc est cupio,& s di ea , Non desunt qdicant Soer. 1 upidum fuisse,& batdum sauriculas concauas nohabete t. hoe est, sunt qui dicant. Haec luerunt, quae de verbo tum exornationibu multis selecta suisse competimus.
Ominati o a re. οἰα Graecis inter maximas habita virtutes,nobis ex permittitur. Agre illa. quae milesn'Misa vocant, quae ex vocibus in viam receptu quocunque modo
declinantur, nobis pei mittimus. qualia sunt syllaturit, proscripturit, dec. Fab. lib. 8. i Pronominatio) α τινι Mis,quae aliquid pronomine ponit. Poetis quoque modo frequentissima, Aper ἐκ: ιτιν.quia detracto eo tui oppono tur,valet inon ine, ut d ydides, i elides,&c. i Deno nati aut τι i. a. Fab. Sed,ut ait Ciciem asea thetoli, dicunt. Vide ui int. lib. 8. cap 6. Huius septesere species iaciunt. aut .n. inueni Ot ponitur pio te inuenta, ut Nat, pro bello, ut quod continet.pto eo quod continemur, Astica plo Astis, aut locus, pro eo, quod est ut loco, campus, pro comitias,aut posses ripto te possessa Neptunus pro matr,aut signum,pto tignato,tog.i,pro pace, aut iniit umentum pio te, quae ellieitur,arma pro bello .aut res pro persona tui conuenit,ut iste, lus,pro scelerato. Vide silebaeum in Partitione, Cici 1 Cit cuit ro) περ et ea ait, circuitus loquendi, qui nonnunquam necessit tem habet, quoties dictu deformia operit ut Saluit. Ad te quisitae naturae. interim ornatum petit solum,qui est apud poetas i equuti ilimus, ct apud oratores non latu, semper tamen ad litieti l . Quidquid. a. signiscari breuius poteti S cum ornatu taciti, Du dietur, π ε Maait eu . verum ha ut eum decorum,nul Dari ita cum in uuium incidit. vie ea eγtu dicitur. Obstat . n. qbidquid non adiuuat. Fab.lib. s.cap.6. Porro elegans eu eum si notari ne de qua insta. variandi rationes per trie Mad ιν.habes in priore de copia commentario apud Et.: Transgressio) hae pelvei so-nest. Qinea dicitur,quae transiectione ex taures, i, e eli co siluetionis perturbatio. Multa et ud te Fatali ι.ε. eap.6. 4Supe
Lito . ni a. 1. multos habet modos, de qua elegantiss. Quint. in fine lib. 8. Huic opposita est , Gare. utriusque variam curationes habet Er. in Copia. de hyperbole locus est elegans apud
Senecam lib. .de Beneticis s. cap. r.&r r. lini ellectio ei. ι λιχί. Haec variare selmonem potes,ut ex uno plures intelligamus,parte totum specie genus.praecedentibus se uentia .vel contra Multa Fab. lib.s t A so 4MEM.uit Disseti lite a trusatione. Abusione . n. utimur.vbi nomen omnino deeli translatione ubi aliud est. Puttibus Ouis lapidata. κί dicitur. Ita di Plin. lib.9. Perequitatem,ait,in delphino. is tan latio Hrusiae a. de qua copiose Fab. lib.8.eap.6 tropus tum frequetissimus. tum longe pulchellimus , ut inducti quoque di non sentientes ea frequentet ucamur, tum ala lucunda atque nitida, ut in oratione qualibet Har i proptio tamen lumine eluceat Cauendum veto ne si humilis, surdida,maior,minor.dissimilis tedundans, uta poetica. Debet ea aut vacantem occupare locum, aut si in alienum venit, plus valete eo quem expellit. Pluti eam ait, vi in aeria uesre. λι τ . lege quae ex s. Rheti l . Si uinitus in PartitiOne, Cie collegit. sfia utimur , t ei ante oculos ponendae causa. Noc est intentionis gratia,se.n. ιακτι is loquuntur. 1 permuta
tio)Huius prima species ab auctore posita Grae 1 dicunt ut o .
Heia,quam inuersonem interpretamur. ut Horatio nuias, reserent in mare te noui:
Fl in . sura agi fortiter Me piata. porum, Totus'. ille loeus, quo navim pio re p. suctum tempestates pro bellis ciuilibus potium pro pace N eoneordia dicit. Huius usua est frequentior aenigmatas,sententias prouerbialibus,ae prouet hit, enim Diomedes di Donatus allegotiae speciem s erunt . Alleta specie, permutationes continet di itoniam & a tiphrasin, Mαιρα E locunt uncula . Salalliana eommodissime exprimitur,eum aliud in pectore clausum,aliud in lingua promptum habemus, & sententia enunciationis in eontrarium a verbis accipitur: ut, scilicet is superas labor est. Rusnianus. Mutitis dii putat Fab. tib s.cap. r. Itoniam aliquando sthema esse, aliquando it opum. Cuius sex species enumerat Rufinianus. Me-Dalmum, chatientismum .atly siritim, dias, sinum, exuthenisurum. O satea sinum. κxint, sue ἐν mae Te i ait, cum aliquos amate oratione non sine deii insectamur. En a ros, & quam bello Troianae petisti Hesperiam metite iacens. in xis et,stres A , . Hac figura sit sestiua dictio, eum amoenitate mordax. ut a
pud Cic fecit enim ut vultum ipsius. Ee illam usque ad talos domissam purpuram eo retis. Quae duriora re ipsa sunt hae seula gratiosissimis uerbis moliuntur. Terent. Bona verba quae so,cum pistrinum deprecaretur Dauui : quod Plato di cit, primo de Repub. δεομἐe, urbanitas, longe peritus iocus est . adeoque inexpectatus de re aliqua absurda: Atque idem iungat vulpes, ct mulgeat hircos. μιαο .u M.t fit, eum tem alia quam aut personam elevamus, Cic. Sed repente tanquam epoto pharmaco factus est vertes, redit ad se atque ad suos moles. A quila derisonen Mel eleuationem uocat. Ea sole mus etiam ludentes dissoluere, quae dicuntur ab aduet saris .
Qualis in locus pro Mutaena in Sulpitium . Totus de iure
167쪽
iure esuili. siauta haec fit, cum rem aliqui extenuamus,lc contemptam facimus. Cato: Antiochus epitiolis bellum petit calamo de attamento maluit. σα , hollitis deriso. eadem videt esse cum Chleuasmo: Meti timoris Argue tu Drance . Lil. unus verbi in it Onia: Bellum minime bonum eustolidum de pinguem, acutum dicimus.
RE .iant) .i. reliquae sunt etiam decem exornationes verborum,quas nos non dispeismus, vage .i. in varia loca sine delectu, sed separauimus a superioribus, iccirco u Omne, sunt politae in uno genete,nam hoc est proprium eorum om
nium, vi tecedatur Lis eis ab usitata. .consueta potestate veth ium,atque Oratio consetatur in aliam rationem cum quadam venullate. Retiant,decem sequuntut verbi exornationes, uas ideo
seorsum ab alus collegisse,de uno in loco posuisse dieit Cie.quoianiam sub uno iunt genete translatione. uel abusone,nam a proprio vocabulo in omnibus discedimus, de aliud non ploprium leo ponamus. hoc autem tune potissimum facimus, cum aut non placet,aut non inuenitur ptoprium. Vno genere, translatione, vel abusione . Potestate. quae est propria eius rei, de qua loquimur . Cum quadam venustate, vi eougiva sit abusio, de rei conueniens translatio,non dura omnino,aut aliena, ut supra dictu . De quibus .sdecem exornationibus, nominatio. grauis eli pii
ma, quae admonet,nosmet vi nominemus idoneo verbo .i. vocabulo eam sup.tem,cui rei nomen,aut non .i. nullum si, aut salix idoneum non si nominemus,inquit,eausa 'ut imitat lom . nam tutae. aut fgnificationis a. signa scandae rei gratia. imitationis sup causa, malores. . prasci Romani appellauerunt. . imposue tuerebus has voces,tudete quod ali notum sonum imitatur. vagite, quod insantium murmutate quod aquatum, de sibilate quod .enti de sibilantium imitatur sonum . Causa tei signi scandae, supp. appellauetunt aut nominamus se. Pol quam ille. s. vilis de eo nisiemnendus secit impetum in temp. fragor ciuitatis eli auditus Di priniis . ubi per stagorem signitieat ut vehementia oblitepe tium. Cetera patent. Pronuntiatio. i. antononialia, eli quae deis
moniliat licui quodam cognomine extraneo, id quod non possit appellari, O.i. proptio nomine. ut si qui x loquitur de Graccius, qui ιν ob seditionem caeli sunt non uident ut nominandi, inquit. at nepotes Asticam deci Cetera declarat Flane istus . Deno mi
natio. i. meton mya eli que trahit orationem. 1 denominatione a
rebus propinquis &snitimis,qua. oratione tes posssit intelligit, quae s. tes iit appellata non suo. improprio voeabulo. Ostendit autem dilucide satis eius sies. Cite uitio eli oratio circunstrabestem simplice assumptam elocutione .i. pluribus verbis concinne positi, Ece. Tran tessio et , quae perturbat Oidinem verborumttaietiione i. itans pol mone, aut peruersione . . contraria vel so-ne,ut quae praecedere debeant sequantur. Perversoneste. Hoetici conlituenda sunt verba, ut iacent, aliter non faciant conue mens exemplum,potissimum autem peruertuntur illa pietate vestra: nam ordo eli pro vetita pietate. Traiectione Litanspolitione verborum fit hoc modo .. Instabilis Ece. Quotum ordosne traiectione esset. Fortuna instabilis valuit plurimum in istum. Secundum exemplum sit construitur. Casus eripuit tiabi inuidiose .i. per summam inuidiam,omne, facultates bene vi uendi. Huiusmodi dee. Docet utilitatem vel bis satis apertis. Supellatio . i. hyperbole est Otatio superam vetitarem. causa alliaeuius augendi vel minuendi. Exempla satis declarantur a Fran cisco . Intellectio eli,eum res cognoscitur tota de parua parte
.l .per patuam partem,aut eum pars cognoscitur de toto. pet Oistum.1 tum intelligit ut sic de patie . illae tibiae nuptiales. .isi nuptiis insati solitae non commonebant .i. memorem saciebant te matrimonii. Nam hic.Lin hoc exemplo,aut dicto omnis sanctimonia r. solennitas nuptiarum intelligitur uno signo tibiarum.
Pars sup. intelligitur de toro .i. per totum. uis quis dieat ei qui
ollendit vestitum, aut ornatum preciosum. tu ostentas mihi diuitias, de iactas copias. .abundantias tuas locupletes. i.quibus loculos exples, bi a parie accipitur totum. Nam si duntaxat eas veues haberet non esset diues dicendux. Plura su p. intelliguntur ab uno. per politionem unius, hoe est plurali ε num et ui per singularem .hoe modo. Hispanus pro multi Hispani, fuit auxi lio prosuerunt auxilio. Poeno. pto Poenis . . Catilia ginens bus. Ille.s notissimus transalpinus. i. Galli trans alpes te spectu Italorum habitantes,immanis. .inhumanissimi suit. i. uetunt auxilio ipsa Poenis. Non nemo.i.plurimus: Togatu . i. Latinus aut Romanus,sentat quoque idem.1. Gallorum immanitatem in Italia.
Vnum intelligitur a plumbua se . Calamitas atrox pulsabat pectora pro pectus meum aut alterius mutore .i. moestitia, itaque .L di ita spiritus anhelans prae cura. . proptet anxietatem, duceba
tur eximis pulmonibus,pro eo quod est ex imo pulmone. 'Dria clarat exempla,quibus plura pio uno.& vnum plo pluribui ponit ut dieri. Nam plute, Hispani de Galli de Togati intelligum tur sup in superioribus ponitur dices. Nam plutes Hispatii 5:
Galli Se Togati intelliguntur sup in superioribus . i. prioribus exemplis,& unum pectus.& unum pulmo intelligitur hie n posteriore exemplo,pet pectora re pulmonea pluraliter dicta. Et ille numerus. ptior erit diminutus gratia seu uitatas,de hic sposterior erat adauctus glatia sta uuata, . Abusio est quae abuti tui. i. indebite utitur ve ibo timui de ptopinquo ae debito de proprio pro certo de proprio. .loco certi ed propra , hoe modo. vi
res homini, sunt breue, ubi pio ptie dicas parua,aut uatura li minis patua ei ,,bi dicendum esset breuis, aut colitium eli in homine longum . ubi dicas magnum,aut oratio magna, pro eo est longa,aut uti sermone pauco . i. breui . nam facile est intellectu. .ad intelligendum, ei da sartim i. i. assim significationis ,r tum disti milium. esse tractata ratione abutionis . . ut signiscet ut abuso fieri ad venustarem quam vatietas dicendi conciliat, Translatio eli eum verbum lionaeitur iai qualidam tem ex aliare,quod . s. vel bum videt ut posse transferti tecte propiet similitudinem. Igitur continuatiua est particula,ea s. translatio sumitur causa lea ponendae ante oculos sie, Hic tumultus expergesecit subito terto te italiam. Vbi translatio eu ab homine qui somno excutitur. Et tap.sumit ut eausa breuitati a se. Recens aduentus exercitus extinxit ei uitatem subito. ubi tran, latio ab aqtra ignε extingueme, ubi tam ut bis deletionem depingit. Et causa vita eae obleceni talis .i. t ut pitudinas vel botum tui .iumri ut sic. Curua mater delectetur quotida anis nuptis et . . unicuique se prostituit.
Causa augendae lie. Nulliui doci Notum est exemplum. Sum ita translatio est a deuotatote maximo. Minuendi 5ec. Trans. itio sumpta est,ab aut a tenui. Causa ot nandi cuius translatio a plantis S eetetis vegetabilibus sumitur. Rhetores sit p. dicunt
Oportete itan, lationem esse pudentem .i parce de pudenter satiam,vi transeat in rem consimilem ratione. .non temere,sed obcet tam causam, e videat ut transcurri se in tem dissimilem temere,& eupide i. affect amet. Permutatio est Oratio demonii tam aliud verbis, aliud sententia,quae ex verbis permutatio sensu elicitur , unde graece allegoria dicitur. Ea diuidit ut in tres partes, videlicet similitudine ni argumentum, de conitatium. Sumitur. permutatio petiimilitudinem cum translationes una, aut plures ponuntur frequenter ductae i. tractae de oratione simili fie. Nam cum eanes tanguntur Oiscis s. lupo tum a. quando praes des de pt datotes sunt subduotum,cumam eredemus. 1.commutemus pecuaria,ut oves, capras. boues, praesdio. i. ad de se ritionem γ q.d. nulli satis tute.Vbi similitudo est inter pastores de praestiles, ad quam saluator quoque alludit in Evangelio: de Propheta stequenter.
Permutatio sup. tractatur per argumentum t. applobationum.cia .i. quando similitudo ducitur a persona, aut a loco, aut aliqua . tialia qua uis te,causa augcndi,aut minuendi,ut ii quis dicat. Diu- sum. s. Liuium Gracchum . i. similem Gracchi ,se ita augeat,quas
Gracchis seditiosior isset Drusus, de dicat Numitorem qui eiectusetat regno,obsoletum. t.stu,immunditia q. vicium, quod minuendae dignitatis eius dieatur. Permutatio ducitur ex contratio sie,ur si quis illudens .i. per ironiam loquens appellet homi nem prodigum de luxu tiosum, parcum de diligentem. Et nostio terimus in hoc pol remo,quod sumit ut ex contrario,de in il o ptimo quod ducitur a similitudine, uti argumento per translationem. Per similitudinem se. Qtiid ait hie lex Agamemnon .i. summus impetator noster ut Agamemnon oli in graecorum luit) sive,ut . s. secundu quod cludelis eu,poti ut Aiteus nollet. . Ex contrario sup . utemur argumento,si vocemus quempiam quivet berauerat patiem. Aeneam qui pientiis mus in patrem suit, Ec nominemus adulterum i eum qui commisi adultetrum Hi polytum,qui castissimul praedieatur. Hre sunt quae videbantu edicenda de exornationi , uerborum, nune res ipsa .i. t a NO docendi,monet ut transeamus deinceps ad exotnationes sententiatum .i. ad declaratrones earum.
ON tam cito satissae Graecia potitae sunt. Aut
idem Gallos significan dieati Nee tam sacile ex Italia armatura transalpina depulsa ea . vetuli a
lectio. Materis transalpina, quam tectam ellis p to. Eli enim materis telum,quo utebant ut Gallia
Non ius Marcel. de genere almorum haec duo loea Sisenna etiat, in quibus huius teli mentio est. isenna his tiarum
168쪽
RMATOR. AD HERENN. LIB. III I.
tiarum lib. 3. Galli materibur. sueui lanceis conli unt. Idem
lib. . Alii nisteribus aut lanceia tamen medium pertuitant agmen. Pet hoc autem telum Gallos intelligi vult, quorum peculiate erat ri per satissas suas, Maeedonas. Quia tenorius in ventuq. ratiira etat hoc verbum ideo hine deletum fuisse puto .ma etiam ei contigerat in ν.tib.hii L T. Liuit, ubi proelium eum is iactum narratur. Sic enim legi debet sieitiq. suppresso impetu Roma, & quia iterum sessis subeunda dimicatio erat, di
quod Coa. dum inter primores incautus agitat, leuo humeri materi prope traiecto,cesserat parumpet ex acie. Non Maelier otin eunctis impressa libris olim erat. Germani autem nuper eum locum testituerunt,qui T. Liuiis libro , quo, temporia vetustasti hominum incuria non absumpsit summa cura S diligentia eis mendator ediderunt. vadi etiam pristum Livi exemplar, quod eam vocem lucottuptam retinebat .
T I A R v M. Is TRIBvTIO est. cum in plures res aut personas certas negocia quaedam dis pcrtiuntur. hoc modo: Qui vel trum iudices nomen senatus diligit, hunc oderit necesse est: petulantissime enim semper iste oppugnauit seriatum. Qui equestrem locum splendidissimum cupit esse in ciuitate, is oportet illum maximas poenas dedisse velit, ne ille sua turpitudine ordini honestis limo maculae atque dedecori sit. Qui parentes habetis, ostendite illius supplicio vobis homines impios non placere. Quibus liberi sunt. statuite exemplum,quanta poenae in ciuitate sint hominibus huiusmodi comparatae. Item: Senatus officium est, consilio
ciuitatem iuuare. Magistratus osticium est, opera Ndiligentia consequi senatus voluntatem. Populi osticium est, res optimas & homines idoneos mixtine sui sententiis ita gere.& probare. Accusatoris Discium est. inserre crimina i Defensoris, diluere de propuliare. Testis est. dicere quae scieriti ut audierit. Quaesitoris est. unumquenque horum in octicio suo continere. Quare L. Cassi, si testem. praeterquam quod sciat,aut audieriti argumentari,& conieci ura prosequi patieris us accusatoris cum iure testimonis commiscebis. testis improbi cu-tiditatem confirmabis. reo duplicem defensionem para inis. Est haec exornatio copiosa comprehendit enim breui multa. de suum cuique tribuens, icrum leparat, ectes diuidit plures. Licentia est,cum apud eo Mum aut
vereri .aut metuere dcb mus. tamen aliquid pro iure nostro diciinus quod eos minime otianda mut quos hi dili-Sunt.cnm in aliquo errato vere reprehendi posse videantur, hoc modo: Miramini Quirites, quod ab omnibus vestrae rationes deseramur, quod caulam vestram nemo suscipiat, quod se nemo vestri deseratorem profiteatur et id tribuite vestrae culpae.atque desinite illiud mirari.quid enim eli,quare non omnes illam rem fugere, ac vitare debeant i Recordamini quos habueritis delentores, studia
eorum vobis ante oculos proponiter deinde exitus omnium considerater tum vobis veniet in mentem , ut vere dicam, negligentia vestra, siue ignauia potius . illos Omnes ante oculos vestros trucidatos esse, inimicos eorum
vestris suffragiis in amplissimum locum peruenisse. Item: Nam quid fuit iudices, quare in sententiis ierendis dubitaueritis. aut istum hominem nefarium amplia- utriust non apertulimae te, erant crinum datae s non omnes liae testibus comprobataei non contra tenuiter, & nugatorie responsumi Hic vos vermellis, si pririmo coetu condemnassetis. ne crudeles existimaremini. Dum eam vitastis vituperationem, quae longe a vobis Orat ablutura, eam inuenistis, ut timidi atque ignaui puta remini . Maximas de priuatas ct publicas calamitates accepistis: cum etiam maiorci impendere videantur, se detis de oscitamini. Luce noctem, nocte lucem expectatis. Aliquid quotidie acerbi atque incommodi nunci tus, de eum, cuius opera vobis haec accidunt remoramin diutius &alitisac rei p. perniciem retinetis quoad potestis in ciuitate. Eiusmodi licentia si nimium videbitur acrimoniae habere, multis mitigationibus lenietur: nam continuo aliquid huiusmodi licebit inserrei Hieego virtutem vestram quaero.sipientiam desidero, veterem nsuetudinem requiro, ut, quod erit commotum licentia, id laude mitigetur, ut altera rei ab iracundia remolestia remoueat itera res ab errato deterreat. Haec res.sicut in amiciti ita in dicendo, si loco fit. maxime facit, ut de illi, qui audient. a culpa absint. & nos, qui dicimus,amici eorum,& veritatis elle videamur. Hi autem quoddam genus licentiae in dicendo. quod astutiore ratione comparatur: cum aut ita Obiurgamus eos, qui a diunt.quo modo ipsi se cupiunt obiurgari: aut id, quod scimus facile omnes audituros, dicimus nos timere quomodo accipiant i sed tamen veritate commoueri, ut nihilo secius dicamus. Horum amborum generum exempla subi ciemus. Prioris huiusmodi: Nimium Quirites animis estis simplicibus de marisuetis, nimium creditis unicuique: exilii malis unumquenque enltl.Vt perficiat quae vobis pollicitus st: erratis, de s ustra lalla spe iam diu detinemini: stultitia vestra est. quia.quod erat in vestra Potestate, ab aliis petere, quam ipsi sumere maluistis. IPosterioris licentiae hoc erit exemplum: Mihi
cum. isto iudice fuit amicitia, sed illa tamen amicitia.t etsi vereor quo modo accepturi sitis. vos me privastis. quid ital quia. ut vobis ellem probatu ,eum, qui vos Op Pugnabat. inimicum,quam amicum habere malui. Lrgo haec exornatio,cui licentiae nomen est. lacuti demonstrauimus, duplici ratione tractabitur: acrimonia, quae si nimium tuerit aspera.mitigabitur laude: S a, limulati ne,de qua superius diximus: quae non indiget mitigationis: propterea quod imitatur licentia di sua sponte ad animum auditoris se accommodat. Diminutua es Amaliquid esse in nobis. aut in i s,quos de sentimus, aut natura.aut fortuna ut industria dicemus egregium: quod, ne qua significetur arrogans ostentatio, diminuitur.S attenuatur oratione.hoc modo: Nam hoc pro meo iure iudices dico. me labore, de industria curalle, ut disciplinam militarem non in postremis tenerem. Hic si quis dixisset.ut optime tenerem, tametsi vcre dixisset. tamen a rogans vitus esii: t: nunc di ad inuidiam vitandam ,&ad laudem comparandam satis dictum est. I tem: V trum igitur auaritiae causa.an egestatis accestit ad maleficium ιδε uaritiae lat largislimus fuit in amicos; quod lignum liberalitatis est . quae contraria auaritiae et t. Egestati, i at huic quidem pater, nolo nimium dicere, non tenuintimum patrimonium reliquit. Hic quoque rit tum est, ne magnum aut maximum diceretur. Hoc igitur in nostris. aut eorum, quo, defendemus, egregiis cumodis proterendis Obseruabimus. nam eiusmodi m α
169쪽
lauidiam contrahunt in vita & odium in oratione, si in considerate tractes. Quare,quemadmodum ratione in vivendo fugitur inuidia, sic in dicendo consilio vitatur odium. Descriptio nominatur,quae rerum consequentium continet perspicuam de dilucidam cum grauitate expositionem, hoc modo: Quod si istum iudices vestris sententiis liberaueritis; statim, sicut e cauea leo missus,
aut aliqua teterrima bellua soluta ex cathenis, volitabit,& vagabitur in foro, acuens dentes multos in cuiusque - Ωrtunas, in omnes amicos atque inimicos, notos atque ignotos incursans, aliorum famam depeculans, aliorum caput oppugnans, aliorum domum ac omnem familiam
perfringens, rempublicam funditus labefactans. Quare iudices eiicite cum de ciuitate, liberate omnes formidine, vobisq iplis consulite . nam si illum impunitum dimiseritis; in vosmet ipso milii credite. tam de truculentam bestiam iudices immiseritis. Item : Nam si de hoc iudices grauem sentetiam tuleritis; uno iudicio simul multos iugulaueritis. grandis natu parens.cuius spes senectutis omnis in huius adolescentia polita est, quare velit invita manere non habebit et filii parui priuati pauis auxilio ludibrio,& despectui paternis inimicis erum oppositi i tota domus huius indigna concidet calamitate 1 at inimici statim sanguinolenta palma, crudelissima victoria potiti insultabunt .in horum miserias superbi re simul &verbis inuehentur. Item: Nam neminem vestrum fugit. Quirites, capta urbe quae miseriae consequi soleant: arma qui contra tulerint, statim crudelissime trucidan tur : ceteri, qui possunt per aetatem & vires laborem ser-re,rapiuntur in seruitutem: qui non pollunt, vita priuantur: uno denique, atque eodem tempore domus liost ilis grat incendion quos natura aut voluntas necessitudine. aut beneuolentia coniunxerit,distrahuntur: liberi partim e gremiis parentum diripiuntur, partim in sinu iugulantur, partim ante pedes constuprantur . nemo iudices est,qui possit satis rem consequi verbis,nec reserre oratione magnitudinem calamitatis. Hoc genere exornationis vel indignatio vel misericordia potest commoueri. cum res consequentes comprehensae uniuersae perspicua breuiter exprimuntur oratione. Diuisio est,quaerem se- mouens a re,utranque absoluit ratione subiecta hoc modo: Cur ego nunc tibi quidquam obiiciam ' si probus
es, non meruisti: sin improbus,non commoueris. I tem:
Quid nunc ego de meis propriis meritis praedicem' si meministis,obtundam: sin obliti estis.cum re nihil egerim. quid est, quod verbis proficere possim ' Item: Duae res sunt, quae possunt homines ad turpe compendium
commouere, inopia atque auaritia: te auarum in fraterna diuisione cognouimu . inopem atque egentem nunc vi
demus: qui potes igitur ostendere causam malefici; non suisset inter hanc diuisionem, de illam, quae de partibus orationis tertia est, de qua in libro primo diximus secundum narrationem. hoc interest: Illa diuidit per enumerationem,aut Per expolitionem,quibus de rebus in tota oratione disputatio futura sit: haec se statim explicat, de breui duabus aut pluribus partibus subiicies rationes,
exornat orationem . Frequentatio est, cum res in tota
causa dispersae cogiatur in unum,quo grauior, aut acrior. aut criminosor oratio sit, hoc pacto: A quo tandem abest iste vitio ' quid est iudices, cur velitis eum liberare lSuae pudicitiae proditor est,inlidiator aliene,cupidus. in
temperans, petulan .superbuς,implas in parentes. ingratus in amicos . in sellus in cognat , in superiores contumax. in aequos & pares fastidiosus, in inferiores crudelis, denique in omnes intolerabilis. Eiusdem generis est illa freqnentatio, quae plurimum coniecturalibus causis opitulatur,cum suspiciones,quae separatim dictae. minutae di infirmae erant, unum in locum coactae rem viden tur perspicuam facere. non suspiciosam. hoc pacto: N lite igitur.nolite iudices ea .quae dixi separatim spectarer sed omnia col ligite. & conserte in unum. Si de commodum ad illum ex illius morte veniebat, & vita hominis est turpissima.animus auarissimus, sertuna familiaris rei attenuatissima, de resista bono nc mini praeter ilium Lit : neque alius quisquam aeque commode. neque iste commodioribuν aliss rationibus facere potuit: neque preteritum quidquam est ab is linquod opus fuerit ad mali sicium: neque factum, quod opus non fuerit: & cum locus idoneus maxime quasi tus . tum occasio aggrediendi commoda. tempus adeundi opportunissimum, spatium
consciendi longissimum sumptum est non sine maxima occultandi de perficiendi mali scii sper de praeterea ante quam occisus homo is et , ille visus cst in eo loco, in quo est occisio facta, solus: paulo post in ipso loco malificii. vox illius,qui occidebatur, audita est : deinde post occisionem,illum multa nocte domum redi)sse constat postera die titubanter &inconstanter de occitione illius locutum: haec partim testimoniis partim quaestionibus de aesumentis omnia coprobantur. 2 rumore populi; que cxargumentis natu . necesse est esse vctu velitu iudices cst. his in unum locum collatis, ceriam sua iere scientiam. nosuspicionem malcficit. Nam unum aliquid aut alterum
potest in istum casu cecidisse suspiciose: ut omnia interis a primo ad poliremum conueniant maleficia. nec sta est casu non posse fieri . vehemens est cxornatio. & in
coniecturali constitutione causa serme semper necessaria, de in ceteris generibus causarum. & in omni oratione adhibenda nonnunquam. Expolitio est, cum in eodem loco manemus, de aliud atque aliud dicere videmur . tadupliciter st,si aut eandem plane dicimus rem. aut de eadem re . Eandem rem dicimus, non eodcm modo: naid quidem obtundere auditorem. non rem expolire, sed
commutare. commutabimus tripliciter. vel bis, pronus ciando, tractando. Verbis commutabimus. m, re semel dicta.iterum aut saepius aliis verbis,quae idem valLat, eadem res proseretur, hoc modo: Nullum tantum est periculum, quod capiens pro salute patriae vitandum arbitretur. Cum agetur incolumitas pcrpetua ciuitatis. qui bonis erit rationibus praeditus, proiceto nullum vitae
discrimen sibi pro sortunis reip. iugiendum putabit; deerit in ea sentcntia semper, ut pro patria studiose quamuis in magnam descendat vitae dimicationem. linio nunciando commutabimus, si tum in sermone . tum in acrimonia.tum in alio atque in alio genere vocis atque gonus,eadem verbis commutando. pronunciatione quoque vehementius immutabimus. Hoc neque commodissime scribi potest. neque parum est apertum. quare non eget exempli. Tertium genus est commutationis.quod tractando conscitur si sententiam traiiciemus, aut ad scrmocinationem, aut ad exustitationem. Sermocinatio
est.de qua planius paulo post suo loco dicemus. Nunc breuiter, ad hanc rem quod satis sit, attingemus, o qua
170쪽
RHETOR. AD HERENN. LIB. III I.
eonstituetur aliculus personae oratio accommodata ad dignitatem. hoc modo.vi,quo facilius res cognosci pos-st,ne ab eadem sententia recedamus: Sapiens. qui omnia
rei p. causa suscipienda pericula putabit . tape ipse secum loquitur: Non mihi soli. sed etiam atque adeo multo potius natus sum patriae: vita , quae fato debetur. saluti patriae potissimum soluatur. A luit haec me, tute, atque honeste produxit usque ad hanc aetatem. muniit meas rati
nes bonis legibus.optimis motibus honest is sinti disciplinis. Quid est, quod a me satis ei persolui possit. unde haec accepta sunt f Quia haec loquitur secum sapiens. saepe ego in periculis rei p. nullum ipse periculum fugi.
Item mutatur rei tractando. si traducitur ad exuscitationem .cum de nos commoti dicere videamur. de auditoris. animum commonemus .sic: Quis est tam tenui cogitatione praeditus .cuius animus tantis angustiis inuidiae continetur. qui non huuc hominem studio tulime laudet. de sapitntis limum iudicci ' qui pro salute patrix. pro incolumitatis ciuitatis, pro reip sortunis quamuis magnum. atque atrox pzriculum studiose suscipiat,& libenter subeat. L quidem hunc hominem magis cupio satis laudare,qu im P ilium ; idemq. hoc certo scio vobis omni
bus usu ven. m. Eadem res igitur his tribus in dicendo commutabitur rebus.verbis, pronunciando. tractando : sed tractando dupliciter. sermocinatione & exustitatione. Sed deradm re cum dicemus, pluribus utemur commutationibus. Nam cum rem simplieiter pro nunclauerimus, rationem poterimus subiicere . Deinde duplicem. vel sine rationibus, vel cum rationibus pronunciare sententiam. Deinde ais tae contrariam , de quibus omnibus diximus in verborum exornationibus. Deinde simile de ex mplum, de quo suo loco plura dicemus. Deinde conclusionem , de qua in secundo libro, quae opus fuerunt, diximus, demonstrantes argumentationem quemcdmodum concludere oporteat . in hoc libro docuimus.cuiusmodi csset exornatio verbi, cui conciulioni nomen est. Ergo huiui modi vehementer ornata poterit esse expolitio.quae constabit ex frequentibus verborum exornationibus de se tentiarum. Hoc modo igitur septem partibus tractabitur: sed ab eiusdem sententiae non recedamus exem plo. ut scire possis quam facile praeceptione rhetorica res limplex multiplici ratione tractetur. Sapiens nullum
prorep. periculum vitabit: ideo quod saepe fit, ut, cum
prorep peri noluerit, necessario cum rei p. Pereat. Et quoniam sunt omnia commoda a patria accepta,nullum incommodum pro patria graue putandum est. ergo qui stigiunt id periculum.quod pro rei p. subeundume it, stulte faciunt. nam neque effugere incommoda possunt, de ingrati in ciuitatem reperiuntur. at qui patriae pericula suo periculo expetunt, hi sapientes putandi sunt; cum de eum,quem debent, honorem rei p. reddui.& pro multis perire malunt.quam cum multis. Etenim
vehementer est iniquum .vitam.quam a natura acceptam propter patriam conseruaueris, naturae, cum cogat, reddere ; patriae . cum roget,non dare. de cum possis cum
summa virtute & honore pro patria interire, malle per
dedecus de ignauiam vivere: de cum pro amicis de parentibus de ceteris necessiriis adire periculum velis, Pro
republica. in qua &hoc & illud sancti, limum nomen patriae continetur , nolle in Gaimen venire. itaqua uti contemnendus est . qui in nauigando se, quam navim , mauult incolumem : ita vituperandum , qui in reipub. discrimine . siue plus quam communi saluti consulit . Naue enim stacta multi incolumes fuerunt , ex naufragio patriae saluus nemo potest enatare . quod mihi bene videtur Decius intellexisse , qui se deuoui se dicitur, de pro legionibus in liostes immisisse medius. amisit vitam, at ron perdidit: re enim utilissima di parua maximam redιmit: dedit vitam, accepit patriam: amisit animam, potius est gloria, quae cum .summa laude prodita vetustati,quotidie magis enitescit. Quod si. pro reip. debere accedere ad periculum. Se rone denaostratum est & exemplo comprobatum is sapientes sunt existimandi. qui nullum pro tali ite patriae periculum vitant. In his igitur genetibus expolitio vir saturi de qua producti sumus ut plura diceremus,quod tro mo
do cum causam dicimus,adiuuat. & exornat orationem. sed multo maxime per eam exercemur ad elocutionis facultatem. Quare conueniet extra causam in exercendo
rationes adhibere ex politionis; in dicendo uti. cum exornabimus argumentationem; de qua diximus in libro secundo. Commoratio et s.cum in loco firmissimo, quo tota causa continetur. manetur diutius, de eodem saepius reditur. hac uti maxime conuenit.& id c si oratoris boni maxi*e proprium . non enim datur auditori pote itas anim una de re firmi, lima dimouendi. Huic exemplum
sati, idoneum subiFi non potuit: propterea quod hic
locus non est a tota causa L paratus, sicut membrum aliquod, sed, tanquam sanguis. perfusus est per totum corpus orationis. Contcntio eli, pcrquam contraria rei eruntur. ea est in v crborum exornationibus. ut ante d
cuimus. eiusmodi. inimicis te placabilem amicis inexorabilem prahes. in sententiatum . huiusmodi: Vos huius incommodis lugetis iste reip calamitate laetatur. Vos vestris sori unis diis iditis .iste solus suis eo magis confidit. Inter haec duo contentionum g ncra hoc inter- eit: illud ex vel bis celi riter relatis constat; hic sententiae contrariae ex comparatione reserantur,oportet. Similitudo est oratio traducens ad rem quampiam aliquid ex re dispari simile . La sumitur aut ornandi causa, aut probandi. aut apertius diccndi, aut ante oculos p nendi . Quo modo igitur quatuor de causis sumitur.
ita quatuor modis dicitur: per contrarium, per negationem, per breuitatem, per collationcm. Ad unam quanque sumendae caulam si inititudinis accommodabimus singulo, modos pronunciandi. Urnandi causa sumitui per contrarium sit: Non enim. quina admodum in palaestra . qui taedas candentes accipit, celerior cit Incursu continuo, quam ille qui tradit; ita melior Imperator nouu , qui accipit exercitum, quam ille qui decedit et propterea quod defatigatus curtor integro facem, hic peritus Imperator imperito exercitum tradit. Hoc
sine simili satis plane,& perspicue, S: probabiliter dici
potuit, hoc modo: Dicitur, minus bonos Imperat res a melioribus exercitum accipere lolcre . sed ornandi
causa simile sumptum eli. ut orationi dignitas quadam
comparetur. Dictum est autem per contrarium. Nam tunc limilitudo sumitur per contrarium, cum ei rei. quanos probamus, aliquam rem negamus esse similem. vi paulo ante. cum de cursoribus differebamus. Hr negationem dicetur Piobandi causa.hoc modo : Neque equus